5
Kwegesya kwa Yesu̱ ha Lusahu
(Lu̱u̱ka 6:20-23)
Yesu̱ b̯u̱yaaweeni̱ bantu banene hoi̱ nibakumuhondera, yaatembi̱ri̱ ha lusahu, yeicaara ha nsi, mwomwo beegeseb̯wa baamwe bei̱za cali yaali,
yaatandika ku̱beegesya naakoba:
“Bali na mu̱gi̱sa bab̯wo beezegwa nibali baseege mu myozo myab̯u,
hab̯wakubba b̯ukama b̯wa mwiguru b̯wab̯u.
Bali na mu̱gi̱sa bab̯wo bali na nganye,
hab̯wakubba Ruhanga ali̱bahu̱u̱mu̱u̱lya.
Bali na mu̱gi̱sa bab̯wo bab̯u̱ndaaru̱,
hab̯wakubba baligweterwa nsi.
Bali na mu̱gi̱sa bab̯wo bali na nzala na nyoota gya kubalwa kubba basemereeri̱ mu mei̱so ga Ruhanga,
hab̯wakubba alibaha bikubamala.
Bali na mu̱gi̱sa bab̯wo bali na mbabazi̱,
hab̯wakubba Ruhanga alibakwatiirwa mbabazi̱.
Bali na mu̱gi̱sa bab̯wo ba mitima mi̱syanu̱,
hab̯wakubba baliwona Ruhanga.
Bali na mu̱gi̱sa bab̯wo bateeraniza bantu mu b̯u̱si̱nge,
hab̯wakubba balyetwa baana ba Ruhanga.
10 Bali na mu̱gi̱sa bab̯wo bahiiganizib̯wa hab̯wa kukora bintu birungi mu mei̱so ga Ruhanga,
hab̯wakubba b̯ukama b̯wa mwiguru b̯wab̯u.
11 “Muli na mu̱gi̱sa bantu b̯u̱babalu̱ma, b̯ubabahiiganiza kandi b̯ubabahangiira bintu byensei̱ bibiibi hab̯wange. 12 Mu̱semererwenge, hab̯wakubba mpeera gyenyu̱ gili ginene mwiguru; kubba, kwokwo baahi̱i̱gani̱i̱ze yatyo baragu̱ri̱ ba Ruhanga banyakubanza.
Kyererezi̱ na Muzu gwa Nsi
(Mari̱ko 9:50; Lu̱u̱ka 14:34-35)
13 “Nywe muli muzu gwa nsi. Bei̱tu̱ kakubba muzu gumalikwamwo b̯ululu b̯wagwo, tosobora ku̱b̯wi̱ryamwo. Gu̱gwo muzu gubba gutali na mugasu ha kintu kyensei̱, kutoolahoona gubba gwa ku̱kasu̱ka-b̯u̱kasu̱ki̱ bantu nibaguziginazigana.
14 “Nywe muli kyererezi̱ kya nsi, ki̱kyo kikwisana nka rub̯uga lu̱bi̱mbi̱i̱rwe ha lusahu, rub̯uga lutasobora kwebi̱sa. 15 Tihaloho muntu yensei̱ akolereerya taara naagibbumba na lukimba, bei̱tu̱ agita ha kikondo kyagyo, aleke gimulukire bantu bensei̱ bali mu nnyu̱mba. 16 Nahab̯waki̱kyo, mu̱leke kyererezi̱ kyenyu̱ kimulukire bantu, aleke basobore kuwona bikorwa byenyu̱ birungi, bahaariize Bbaa weenyu̱ wa mwiguru.
Kudwereera kwa Biragiro byensei̱
17 “Mutateekereza nti, nyei̱zi̱ri̱ kutoolaho biragiro na Binyakuhandiikwa bya baragu̱ri̱; ntakei̱ze kubitoolaho, bei̱tu̱ nyei̱zi̱ri̱ ku̱bi̱doosereerya. 18 Mu mananu nkubaweera nti, iguru na nsi bi̱takamali̱ki̱ri̱ho, tihaloho kadi kacweka kadooli̱ ka nyuguta kalirugaho, rundi kadi kacweka kaagyo kaliruga ha biragiro ku̱doosya byensei̱ b̯ubilidwereera. 19 Nahab̯waki̱kyo yogwo yensei̱ alibinya kiragiro kyensei̱ kikusembayo b̯u̱dooli̱, akeegesya na bandi kubinya biragiro bya Ruhanga, yogwo muntu alibba na ki̱ti̱i̱ni̱sa ki̱dooli̱ mu b̯ukama b̯wa mwiguru; bei̱tu̱ kandi, yogwo yensei̱ alikwata bi̱byo biragiro akabyegesya bandi kubikora, alibba na ki̱ti̱i̱ni̱sa kinene mu b̯ukama b̯wa mwiguru. 20 Nahab̯waki̱kyo nkubaweera nti tihaloho muntu yensei̱ muli nywe alingira mu b̯ukama b̯wa mwiguru kutoolahoona yogwo akuhondera biragiro bya Ruhanga ku̱bi̱ki̱ryaho Bafalisaayo na beegesa ba biragiro.
Kwegesya ha Ki̱ni̱ga
(Lu̱u̱ka 12:57-59)
21 “Mwegwi̱ri̱ nka ku̱baakobi̱ri̱ nti, ‘Otali̱i̱ta;+ yogwo yensei̱ ei̱ta, ali wa kuteeb̯waho musangu.’ 22 Bei̱tu̱ gya nkubaweera, yogwo yensei̱ akwatirwa ki̱ni̱ga mwi̱ra waamwe aliteeb̯waho musangu; yogwo yensei̱ alu̱ma mwi̱ra waamwe, alitwalwa mu Lukuratu Lu̱handu̱; kandi yogwo yensei̱ yeeta mwi̱ra waamwe, ‘We mudoma we!’ Yogwo muntu akukoba yatyo aligumwa-b̯ugumwa mu mworo gwa Geehena. 23 Nahab̯waki̱kyo, b̯wolibbanga nookuhayo kisembu kyamu ha kyoto kyeihongo kya Mukama Ruhanga, okei̱zu̱ka kintu kyensei̱ kya mwi̱ra waamu kyakukujunaana, 24 oi̱cyenge kisembu kyamu mu mei̱so ga kyoto, noobanza noogyenda hali mwi̱ra waamu ku̱mwezi̱ri̱ramwo, kasi noi̱rayo kutwala kisembu kyamu ha kyoto.
25 “Mwetegerezanganenge mu b̯wangu, na muntu ali na nsonga nawe, yogwo ali mu kukutwala mwicweru lya misangu atakaku̱dooseeryeyo. Kitali ki̱kyo akumaliira aku̱heeri̱yo hali mu̱cwi̱ wa misangu, kasi na mu̱cwi̱ yogwo naakuhayo hali musurukali, kasi musurukali naakuta mu nkomo. 26 Mu mananu nkukuweera, toliruga mu nkomo kutoolahoona osaswi̱ri̱ b̯u̱li̱hi̱ b̯wensei̱.
Kwegesya ha Kwegomba Kubiibi
27 “Mwegwi̱ri̱ nka ku̱baakobi̱ri̱ nti, ‘Otalikora b̯wenzi̱.’+ 28 Bei̱tu̱ gya nkubaweera nti, yogwo yensei̱ awona mu̱kali̱ akamwegomba, b̯u̱b̯wo yogwo muntu mu mutima gwamwe abba akoori̱ b̯wenzi̱ na yogwo mu̱kali̱. 29 Li̱i̱so lyamu lya mukono gwa b̯udyo kakubba libba nilikukuha kukora kibii, olitoolemwo olikasuke; hakiri ofeerwa ki̱mwei̱ ha bicweka bya mubiri gwamu, kukira mubiri gwamu gwensei̱ kugyenda mu mworo gwa Geehena. 30 Kandi mukono gwamu gwa b̯udyo kakubba gubba nigukukuha kukora kibii, gutemeho ogukasuke; hakiri ofeerwa ki̱mwei̱ ha bicweka bya mubiri gwamu, kukira mubiri gwamu gwensei̱ kugyenda mu Geehena.
Kwegesya ha bya Maka na B̯wenzi̱
(Matayo 19:9; Mari̱ko 10:11-12; Lu̱u̱ka 16:18)
31 “Baakobi̱ri̱ nti, ‘Yogwo yensei̱ alibinga mu̱kali̱ waamwe, amuhe bbaruha gya kwahukana nayo.’+ 32 Bei̱tu̱ gya nkubaweera nti, mudulu yensei̱ abinga mu̱kali̱ waamwe, kutoolaho gana yogwo mu̱kali̱ naali akoori̱ b̯wenzi̱, yogwo mudulu abba naakuha yogwo mu̱kali̱ kukora b̯wenzi̱. Kandi na mudulu yensei̱ aswera mu̱kali̱ ei̱ti̱ri̱ nnyu̱mba, yogwo mudulu nayo abba akoori̱ b̯wenzi̱.
Kwegesya ha Kurahira
33 “Mwegwi̱ri̱ bahaaha beenyu̱ ba kadei nka ku̱baabaweereeri̱ nti, ‘Otalirahirira b̯usa ibara lya Mukama,+ bei̱tu̱ ki̱kyo ki̱waaragani̱syanga kumukoora, oki̱doosereeryenge!’ 34 Bei̱tu̱ nkubaweera: Mutarahiranga kadi kadooli̱, rundi kurahira iguru, hab̯wakubba lyolyo ntebe gya b̯ukama b̯wa Ruhanga; 35 rundi kurahira nsi, hab̯wakubba kooko katebe ka magulu gaamwe; rundi Yeru̱salemu̱, kubba lwolwo rub̯uga lwa Mukama mu̱handu̱. 36 Kandi mutarahiranga ni̱mu̱hayo mi̱twe myenyu̱, hab̯wakubba timukusobora kuhindula kadi lutumbu lu̱mwei̱ lwa mi̱twe myenyu̱ kubba lu̱bbwi̱, rundi kubba lwi̱ragu̱ru̱. 37 Nahab̯waki̱kyo leka kigambu kyamu ‘Kwokwo’ kiicalenge nikili ‘Kwokwo,’ rundi ‘Kwahi,’ kiicalenge nikili ‘Kwahi.’ Kubaza bigambu bikukira hali bi̱byo byabbanga bi̱ru̱gi̱ri̱ hali Sitaani.
Kwegesya ha Kuhoora Nzi̱go
(Lu̱u̱ka 6:29-30)
38 “Mwegwi̱ri̱ ha bigambu bya kuhoora nzi̱go nti, ‘B̯u̱li̱hi̱ b̯wa kuhutaaza muntu li̱i̱so, b̯wabbanga li̱i̱so; na b̯u̱li̱hi̱ b̯wa kubinya muntu liino, b̯wabbanga liino.’ 39 Bei̱tu̱ gya nkukoba, mutalihoora nzi̱go. Muntu yaakakupaalanga heitama lya mukono gwa b̯udyo, muhinduurenge na lindi. 40 Muntu yensei̱ alikutwala mu balemi̱ na kigyendeerwa kya kukunyaga saati gyamu, omulekerenge na kooti̱. 41 Kakubba habbaho muntu akukuhambiriza ku̱mwetwekera bintu hab̯wa lugyendu lwa ki̱lomi̱ta gi̱mwei̱, omwetwekerenge kumala ki̱lomi̱ta ibiri. 42 Muntu yensei̱ yaakakusabanga kintu, okimuhenge; kandi yogwo yensei̱ yei̱zanga kukwehoraho, otalimusuulukiiranga.
Kwegesya ha kwendya Banyanzigwa
(Lu̱u̱ka 6:27-28,32-36)
43 “Mwegwi̱ri̱ nka ku̱baakobi̱ri̱ nti, ‘Wendyanga mwi̱ra waamu, onobenge munyanzigwa waamu.’ 44 Bei̱tu̱ gya nkubaweera, mwendyenge banyanzigwa beenyu̱! Musabirenge bab̯wo bensei̱ babahiiga, 45 aleke mubbe baana ba Bbaa weenyu̱ ali mwiguru. Hab̯wakubba barungi na babiibi benseenya, Ruhanga abaha kalyoba; kandi, bantu bakora bintu bi̱doori̱ na bab̯wo bakora bi̱tadoori̱, abaha ndagali̱ atakubasoroora. 46 Mwakabba mwendya bab̯wo basa babendya, mulitunga mpeera ki? Na basorooza musolo, tikwokwo bakora yatyo? 47 Mwakabba mu̱ramu̱kya bei̱ra beenyu̱ basa, bo bandi mu̱ku̱baki̱ri̱sya ki? Na Banyamahanga, tikwokwo bakora yatyo? 48 Nahab̯waki̱kyo, mu̱bbe basyanu̱ nka Bbaa weenyu̱ wa mwiguru kwali Mu̱syanu̱.
 
+ 5:21 5:21 Kidemu 20:13 + 5:27 5:27 Kidemu 20:14 + 5:31 5:31 Kyabiragiro 24:1 + 5:33 5:33 Kubala 30:2; Byabaleevi̱ 19:12; Kyabiragiro 23:21,23