SA BUKA KEKENU TADINA
BAṈARA
Sa Vinabakala
Sa tinozina sa binaṉara tadi na tinoni Izireli, si vari tetei mae gua koari na binaṉara kekenu pu podalae koari na buka te Samuela, meke boka ta paqaha ṉeta pukuna: (1) Sa vina habotuna e Solomone pude na baṉara tadi na tinoni Izireli meke Ziuda, meke sa minate tanisa tamana sapu se Devita. (2) Sa nana qinavuna meke sari nana tinavetavete e Solomone. Sapu gua noma hola pa binalabala tadi na tinoni si na kinurina sa Zelepade pa Zerusalema. (3) Sa pinaqahana sa popoa koari na butubutu Izireli pa keke binaṉara meke koasa binaṉara Ziuda, meke sa vivineidi ri na baṉara saripu kopudi rini osolae gore kamoa sa vina sia gogoto vuaheni sipu lopu ele podo se Karisito.
Koari karua buka tadi na baṉara si ta tozi gua sapu leana babe kaleana gua sari na tinavete tadi na baṉara. Sa kinoa valeana koa gua tugo koari hopehopeke dia kinalavarae koe Tamasa. Ba sa vinahesi beku na vinakarikari si kamo tugo pa tinasuna. Sari na baṉara koasa butubutu Izireli si seke tinarae beto, meke lopu va qetua rini sa Tamasa. Meke kaiqa ri na baṉara pa Ziuda si hoqa pa sinea meke kaiqa si tavete valeana pa kenuna sa Tamasa.
Sari na poropita te Zihova si ta dogoro koasa Buka Kekenu Tadi na Baṉara. Sari na tie hire si hoke tozi va mataqara nia sa zinama te Tamasa meke va balaui sari na tinoni koari na vinahesi beku meke pude lopu va karia sa Tamasa. Se Ilaiza si arilaena koari na poropita meke ta dogoro vivineina meke sa nana vinari podepodeki koari na hiama te Beolo pa hinia manege vesu.
Sari na Ṉati Pinaqapaqahana sa Buka
Sa Vinabetona sa binaṉara te Devita. Hinia 1:1 kamo hinia 2:12
Tava turu se Solomone pude na baṉara. Hinia 2:13-46
Sa binaṉara te Solomone. Hinia 3:1 kamo hinia 11:43
a. Sari na vuaheni kekenu. Hinia 3:1 kamo hinia 4:34
b. Sa kinurina sa Zelepade. Hinia 5:1 kamo hinia 8:66
c. Sari na vuaheni vina betobeto te Solomone. Hinia 9:1 Kamo hinia 11:43
Ta paqaha rua sa binaṉara. Hinia 12:1 kamo hinia 22:53
a. Sa vinakarina sa binaṉara pa Ziuda tadi ka manege puta butubutu pa Izireli. Hinia 12:1 kamo hinia 14:20
b. Sari na baṉara pa Ziuda meke Izireli. Hinia 14:21 kamo hinia 16:34
c. Sa poropita Ilaiza. Hinia 17:1 kamo hinia 19:21
d. Sa baṉara Ehabi pa Izireli. Hinia 20:1 kamo hinia 22:40
e. Binaṉara tadi Zehosapati pa Ziuda meke Ahazaea pa Izireli. Hinia 22:41-53
1
Sa Baṉara Devita meke sa Nana Tinoa Binarogoso
1 Se Devita sa baṉara si ele barogoso sisigiti, meke vea soku gua sa baleqete nobi nia ri nana nabulu si asa, ba lopu boka maṉini si asa.
2 Ke zama sari nana nabulu koasa, “Baṉara, mami hata ia gami si keke vineki vaqura pude kaqu kopu nigo na koa turaṉigo. Kote eko kapae si asa koa goi pude va maṉinigo,” gua si arini.
3 Ke hata ia rini si keke vineki tolavaena pa doduruna sa popoa Izireli, meke pa vasileana Sunemu dogoria rini sa vineki sapu gua asa. Pozana sa si e Abisaqa, meke turaṉa la nia rini koasa baṉara si asa.
4 Na tolavaena hola si asa, meke kopu totoko nia sa sa baṉara, ba lopu tavete nia keketoṉa sa baṉara si asa.
Hiva nia Adonaeza sa Binaṉara
5-6 Ego, se Abusalamu d si ele mate, meke se Adonaeza sapu sa tudia ari Devita e Haqiti sapu podo lulina la koe Abusalamu si hiva nia sa pude asa si kaqu baṉara. Na tie leleana hola tugo si asa. Meke namu lopu hite ele gegese nia keketoṉa Devita si asa. Vagi sa sari na totopili varipera na hose, meke sari ka lima ṉavulu puta tie kopu pude haqala pa kenuna totoso ene pa totopili varipera si asa.
7 Meke zama i sa sari Zoabi, sapu sa tinana si e Zeruia, meke e Abiata d sa hiama meke va egoa ri karua pude toka nia koasa nana hiniva.
8 Ba e Zedoki sa hiama, se Benaea sa tuna e Zehoiada, Netani sa poropita, e Simi, Rei, meke sari na ṉati varane te Devita si lopu toka nia rini se Adonaeza.
9 Ego, keke rane si tavetia Adonaeza si keke vinukivukihi sipi, na bulumakao, na tuna bulumakao nobonobokodi koasa patu Zoheleti tata koasa kolo pa Eni Roqeli. Meke ruvati sa sari doduru tuna sa baṉara Devita meke sari nana nabulu koimata saripu mae guadi pa Ziuda pude mae koasa nana inevaṉa vina vukivukihi.
10 Ba lopu ruvatia sa se Solomone sa tasina, meke se Netani sa poropita, meke se Benaea, meke sari na tie turu kopu tanisa baṉara Devita.
Solomone si Tava Habotu Pude na Baṉara
11 Meke la nanasia Netani se Batisiba sa tinana e Solomone, “Vegua lopu ele avoso nia goi sapu ele va habotu pule nia telena pude na baṉara se Adonaeza tuna e Haqiti? Meke se Devita sa baṉara ba lopu hite gilania sapu gua asa?
12 Be hiva harupia goi sa mua tinoa meke tanisa tumu koreo se Solomone, si maqu tozi nigo pude
13 kaqu la koe Devita sa baṉara si goi kamahire, mamu la nanasa guahe: ‘Ke qua baṉara, vea lopu va tatara zoṉazoṉa nia tu goi koa rau sapu sa tuqu koreo se Solomone si kaqu hobego pude na baṉara? Ba na vegua ke ele tava baṉara tu se Adonaeza?’ mamu gua.”
14 Meke zama se Netani, “Ego, pana korapa zama si goi koe Devita sa baṉara, si kote nuquru atu si rau meke va sosodei sari na mua vivinei,” gua si asa.
15 Ke topue la dogoria e Batisiba sa baṉara pa korapa nana lose putaputana. Na ele barogoso sisigiti si asa, meke se Abisaqa, sa barikaleqe pa vasileana Sunemu, si korapa kopu nia si asa.
16 Meke kokotuṉu pa kenuna sa baṉara se Batisiba, meke nanasia sa baṉara si asa, “Nasa si hiva nia goi?” gua si asa.
17 Meke olaṉa se Batisiba, “Ke qua baṉara, ele va tatara zoṉazoṉa nau tu goi pa korapa pozana e Zihova, sa mua Tamasa sapu sa tuqu koreo se Solomone si kaqu baṉara pa mudimu agoi, gua.
18 Ba se Adonaeza si ele tava baṉara, meke lopu gilania tu goi sapu gua asa.
19 Ele vukivukihi bulumakao, soku ṉavulu sipi, meke sari na bulumakao nobonobokodi, meke ruvata lani sa sari na tumu koreo, meke se Abiata sa hiama, meke se Zoabi sa ṉati palabatu tanisa mua qeto minate, meke la koasa inevaṉa, ba se Solomone sa tumu koreo si lopu ruvatia sa.
20 Ke qua baṉara, sari doduru tie pa popoa Izireli si korapa doṉo atu mo koa goi, pude tozini sapu esei si kaqu hobego pude na baṉara, gua.
21 Be lopu tavetia goi sapu gua asa, pana mate goi, sa tuqu koreo se Solomone meke arau si kote guni gami mo rini na kana.”
22 Sipu korapa zama la se Batisiba koasa baṉara si kamo la mo se Netani.
23 Meke tozi nia rini sa baṉara sapu sa poropita si ele kamo, ke nuquru la se Netani meke kokotuṉu gore pa kenuna sa baṉara.
24 Meke zama si asa, “Qua baṉara, vegua ele tozi vura nia goi sapu se Adonaeza si kaqu hobego pude na baṉara?
25 Pa rane ṉinoroi si la va vukivukihi ni sa sari na bulumakao sokudi, na sipi meke sari na tuna bulumakao nobonobokodi. Meke ruvati sa sari doduru tumu koreo, meke se Zoabi sa ṉati palabatu tanisa mua qeto minate, meke se Abiata sa hiama, meke kamahire si korapa henahena turaṉia rini si asa pa inevaṉa meke velavela guahe si arini, ‘Mani toa va gelenae sa Baṉara Adonaeza!’ gua.
26 Ba lopu ruvata au sa si rau, babe sa hiama se Zedoki, babe se Benaea tuna e Zehoiada, meke se Solomone.
27 Vegua baṉara, va egoi mo goi sari doduru hire ba lopu hite va avoso ni goi sari mua nabulu sapu esei kote hobego pude koa baṉara?”
28 Meke zama se Devita sa baṉara, “Tioko nuquru pule mae nia se Batisiba,” meke mae turu si asa pa kenuna sa baṉara.
29 Meke tiqe zama la koasa si asa, “Maqu zama tokotokoro atu si rau koa goi pa pozana e Zihova sa Tamasa Toana pu ele va sare au koari doduru qua tinasuna,
30 sapu pa rane ṉinoroi si kaqu kopu nia arau sa qua vina tatara sapu tavete atunia rau koa goi pa korapa pozana e Zihova sa Tamasa pa Izireli sapu sa tumu se Solomone si kaqu hobe au pude na baṉara,” gua si asa.
31 Meke kokotuṉu gore se Batisiba meke zama, “Mani toa hola ninae rane sa qua baṉara!”
32 Meke tioko vagi i e Devita sa baṉara sari Zedoki, Netani meke se Benaea tuna e Zehoiada, meke sipu nuquru la si arini,
33 si zama la koa rini si asa, “Mi turaṉi sari na qua nabulu, mamu va habotua pa qua miulu soti sa tuqu Solomone, mamu turaṉa la nia koasa kolo pa Qihoni.
34 Meke vasina si kaqu zoropo nia oela ari Zedoki meke e Netani pa vina madina si asa pude na baṉara tadi na tinoni Izireli. Beto asa si mamu ivua sa buki na kukili iraṉa, ‘Mani toa va gelenae se Solomone sa baṉara!’ gua.
35 Mamu luli maea tani meke kaqu mae habotu si asa koasa qua habohabotuana baṉara. Kaqu hobe au sa pude na baṉara, ura asa tugo si ele vizatia rau pude kopu nia sa popoa Izireli, meke Ziuda.”
36 Olaṉa se Benaea, “Kaqu ta tavete si asa. Mani va nabua e Zihova sa mua Tamasa si asa!
37 Gua sapu ele koa turaṉa igo se Zihova si goi, si kaqu gua tugo koe Solomone, meke kaqu va mamutia Sa sa nana kinopu hola nia sapu tamugoi.”
38 Ke la ari Zedoki, Netani, e Benaea, meke sari na tie kopu te Devita va habotia se Solomone koasa miulu te Devita sa baṉara, meke turaṉa gore la nia koasa kolo pa Qihoni.
39 Meke vagia Zedoki sa vovoina oela olive sapu vagia sa koasa Ipi Hopena pa kenuna e Zihova meke zoropo la nia sa koe Solomone pa vina madina. Meke ivua rini sa buki. Meke kukili sari na tie, “Mani toa va gelenae se Solomone sa baṉara!” gua.
40 Beto asa si luli pule ia rini si asa, qetuqetu meke kukili na iraṉa, ivui rini sari na dia ivivu, meke vevehe sisigiti si arini ke niu sa pepeso.
41 Sipu beto tugo henahena pa inevaṉa se Adonaeza meke sari doduru nana tie pu somana koasa, si avosia mo rini sa vevehe. Totoso avosia Zoabi sa kabona sa buki si nanasa si asa, “Sa sa ginuana sa vinevehe sapu korapa ta evaṉa pa korapa vasileana lavata?” gua si asa.
42 Sipu korapa zama sa, si kamo mo se Zonatani tuna e Abiata sa hiama. Meke zama se Adonaeza, “Nuquru mae. Na tie leamu si goi, gina inavoso leana si paleke mae nia goi?” gua si asa.
43 Olaṉa se Zonatani, “Lokari! Se Devita sa baṉara si ele va habotia sa se Solomone pude na baṉara.
44 Garuni Devita sari Zedoki, e Netani, meke Benaea, meke sari na tie kopu tanisa baṉara, meke va hakea si asa koasa miulu tanisa baṉara, meke turaṉia rini si asa.
45 Meke zoropo nia oela ri Zedoki e Netani si asa pa vina madina, meke va baṉaria pa kolo Qihoni. Meke tiqe la si arini koasa vasileana lavata, meke kukili qetuqetu si arini. Asa sa vevehe sapu avosia gamu.
46 Meke kamahire si na baṉara se Solomone.
47 Qetuqetu sari na ṉati palabatu tavetavete tanisa baṉara meke la zama va leana ia se Devita sa baṉara meke zama guahe: ‘Sa mua Tamasa agoi si mani va enea inavosona sa pozana e Solomone hola nia sa pozamu, meke sa nana binaṉara si mani hola nia sa mua binaṉara.’ Meke kokotuṉu gore pa nana teqe se Devita sa baṉara meke vahesia sa sa Tamasa.
48 Meke varavara guahe, ‘Mada vahesia se Zihova sa Tamasa tadi pa Izireli, sapu ele vata evaṉia pa rane ṉinoroi si keke koasa tutiqu meke sogo hobe au pude baṉara, meke ele va dogoro nau Goi totoso toaqu si rau!’ ” gua si asa.
49 Matagutu beto sari doduru tinoni pu ruvati e Adonaeza, meke gasa turu si arini meke hopeke la pa dia vasina.
50 Matagutu hola nia e Adonaeza se Solomone. Ke topue la koasa Ipi Hopena si asa pa kenuna e Zihova meke la tuqe va nabu nana koari na kikiho pa iiona sa hope.
51 Tozi nia rini se Solomone sa baṉara sapu matagutu sisigiti nia e Adonaeza si asa, meke korapa tuqe va nabu nana koa rina kikiho pa iiona sa hope, meke sapu guahe si zama nia sa, “Kekenu si hiva nia rau se Solomone sa baṉara pude mae zama tokotokoro koa rau sapu lopu kaqu va mate au sa si arau,” gua.
52 Meke olaṉa se Solomone, “Be koa va pepekae si asa, si namu lopu keke lozi kalu pa batuna si kote ta tiqu; ba be lopu gua, si kaqu tava mate si asa,” gua si asa.
53 Meke garunu la nia tie sa baṉara Solomone, meke vagi gore mae nia rini koasa hope se Adonaeza. Meke la koasa baṉara se Adonaeza meke kokotuṉu gore pa kenuna sa, meke zama la koasa sa baṉara, “Boka pule la mua pa mua vetu,” gunia sa.