SA QOSIPELI TE ZISU KARISITO SAPU KUBERIA
LUKE
Sa Vinabakala
Sa Qosipeli sapu kuberia e Luke, si tozia sapu e Zisu tugo sa Hinarupu sapu ele tava tatarana pude tadi na tie Izireli, meke tadi doduru tie pa kasia popoa.
Tozia tugo Luke pa nana kinubekubere sapu ele ta tioko koasa Maqomaqona sa Tamasa se Zisu, pude tarae nia sa Inavoso Leana koari na habahuala. Meke sa Inavoso Leana hie si balabala sisigiti sari doduru tie pa kasia popoa, koari hopeke dia minalaṉa na tinasuna.
Sa “qinetuqetu” si keke ṉati zinama pa Qosipeli te Luke. Ta dogoro sisigiti si hie koari na hinia kekenu tanisa Qosipeli hie, vasina ta tozi sa minae, na pinodo te Zisu, meke pa vinabetona si ta tozi sa totoso pu ta hena sage pule pa Maṉauru se Zisu.
Sa vivineina sa tinoqolo na vina enena la sa vina hinokarana e Karisito, si tozia tugo e Luke pa buka Tinavete Tadi na Apositolo.
Koari na pinaqapaqahana sa Qosipeli te Luke hie si boka dogoria gita sapu pa pinaqaha vina rua meke vina onomo, si koa dia sari kaiqa tiṉitoṉa sapu telena mo sa Qosipeli te Luke si tozi.
Kekeṉoṉo sa kinera tadi na mateana, sa inene la tadi na Sepati koasa Haha Zisu, sa kinoa te Zisu pa Zelepade, sa vivineina sa tie Sameria leana, meke sa koburu muliuṉu.
Pa korapana la sa Qosipeli hie, si ta tozi va ṉiṉira sa ginuana sa vinaravara, sa Maqomaqo Hope, sa tinavete varitokae tadi na barikaleqe koasa ninabulu te Zisu, meke sa tinaleosae te Tamasa koari na sinea tana tie.
Sari na Ṉati Pinaqapaqahana sa Buka Hie
Sa pinodalaena sa Qosipeli. Hinia 1:1-4
Totoso podo meke kobukoburudi sari Zone Papitaiso, e Zisu. Hinia 1:5 kamo hinia 2:52
Ninabulu te Zone Papitaiso. Hinia 3:1-20
Sa pinapitaiso meke sa totoso ta toketoke se Zisu. Hinia 3:21 kamo hinia 4:13
Sa ninabulu te Zisu pa Qaleli. Hinia 4:14 kamo hinia 9:50
Beto pa Qaleli meke la pa Zerusalema se Zisu. Hinia 9:51 kamo hinia 19:27
Sa Nana totoso mumudi e Zisu pa Zerusalema meke koari na vasidi pu tata vasina. Hinia 19:28 kamo hinia 23:56
Sa tinuru pule te Zisu pa minate, sari na totoso ta dogoro pule, meke sa Nana sinage pule pa Maṉauru. Hinia 24:1-53
1
Sari Zinama Tuketukele
1 Soku tie si ele podekia, pude vagi varigara ni sari na vivineidi rina tiṉitoṉa pu ele ta evaṉa pa vari korapada gita, koari na rane la hiroi.
2 Ele kuberi rini sari vivinei, gua pu totozini gami arini pu ele dogoro soti matadi podalae pa podalaena, meke ele tarae nia tugo rini sa inavoso te Tamasa asa.
3 Gua asa, ke leana tugo pude kubere atu ni rau koa goi Tiopilasi pu ta pamaṉaemu, sari na vinari lulidi rina ginugua hire; sina ele viliti valeani, na va sosode valeani rau sari doduru vivinei, podalae pa pinodalaena meke kamo pa rane ṉinoroi.
4 Gua pude mu tumae nia sa hinokara koari doduru vina tumatumae sapu ele ta poni ni goi.
Ta Tozi Va kenue sa Pinodo te Zone Papitaiso
5 Pa totosona pu koa baṉara se Herodi d koasa pinaqaha popoa pa Ziudia, si koa nana vasina si keke hiama, pozana e Zakaraea, pa puku hiama te Abaeza. Se Lizabeti, sa nana barikaleqe, ba gore mae tugo pa keke tututi hiama sapu koe Eroni.
6 Na tie toṉoto sari kara pa kenuna sa Tamasa, meke luli valeani ri kara sari doduru tinarae, na ginarunu te Tamasa.
7 Ba loke tudia sari kara, sina tige se Lizabeti, meke ele barogoso na kaleqe tugo sari kara.
8 Ego, keke rane si kamo sa totoso tavetavete tanisa puku hiama sapu somana nia e Zakaraea pa Zelepade, meke korapa taveti sa sari na nana tinavete hiama pa kenuna sa Tamasa.
9 Lulia rini sa hahanana tadi na hiama, ke mudumudukeda si arini, meke ta vizata se Zakaraea pude nuquru la pa korapa lose hopena tanisa Baṉara meke tavetia sa vina uququ ruqa humaṉa lea pa hope d.
10 Meke sipu kamo sa totoso si nuquru la si asa meke va uququ ruqa humaṉa lea, meke koa varavara pa sada sari vinarigara tie pu mae vahesi.
11 Meke vura koa sa sa mateana te Tamasa, turu nana pa kali mataona sa hope, vasina tava uqu sa ruqa humaṉa lea.
12 Totoso dogoria Zakaraea sa mateana, si ta duaṉa na matagutu si asa.
13 Ba zama la koa sa sa mateana, “Mu lopu matagutu Zakaraea! Ura ele avosia Tamasa sa mua vinaravara, ke kote podoa e Lizabeti, sa mua barikaleqe, si keke koburu koreo, meke kote poza nia Zone goi si asa.
14 Kaqu koa qetuqetu hola si goi, meke sari sokudi pana podo si asa.
15 Kote keke tie arilaena hola si asa pa kenuna sa Baṉara. Lopu kaqu napo vaeni, meke sari napo ṉiṉiradi si asa, meke kote ta siṉie nia sa sa Maqomaqo Hope podalae totoso podo sa.
16 Sokudi ri na tie Ziu, si kote turaṉa pule mae ni sa koasa Baṉara, sa dia Tamasa.
17 Meke kote la va kenue si asa koasa Baṉara pa ṉiniraṉira te Tamasa, kekeṉoṉo sa poropita Ilaiza, pude va kekeri bulodi sari na tamadia, meke koa varivari tatarue koari na tudia. Meke kaqu va kekere maei sa sari na tie va gugue, pude balabala kekeṉoṉo gua rina tie toṉoto, meke kote va namanama vekoi sa sari na tinoni tanisa Baṉara,” gua sa mateana.
18 Meke zama la koasa mateana se Zakaraea, “Vegua meke kote gilania rau sapu kote boka ta evaṉa sapu gua hie? Sina ele barogoso si rau, meke ele kaleqe tugo sa qua barikaleqe,” gua si asa.
19 Meke olaṉa sa mateana, “Arau se Qebireli, arau si turu pa kenuna sa Tamasa, meke garunau Sa pude mae tozi nigo sa inavoso leleana hie.
20 Kamahire si kote poka si agoi meke lopu boka zama osolae kamo sa rane sapu kote tava gorevura si asa, sina lopu va hinokari goi sari qua zinama, sapu kote ta evaṉa pa dia totoso gotodi,” gua sa mateana.
21 Korapa gua si aqa lamo nia rina tinoni se Zakaraea, meke balabala si rini sapu na vegua ke koa seunae si asa pa korapana sa lose hopena, gua.
22 Meke totoso vura mae tugo sa, si lopu boka zama la koa rini si asa, ke gilania rini sapu keke dinogodogorae si ele dogoria sa pa korapana sa lose hopena. Meke sina lopu boka zama si asa, ke zama lima la koa rini si asa.
23 Meke sipu hokoto sa nana totoso tavetavete pa Zelepade, si pule la pa nana vetu se Zakaraea.
24 Meke mudina asa si ari tiana mo se Lizabeti sa nana barikaleqe, ke koa tome mo pa vetu se Lizabeti ka lima sidara.
25 Meke zama si asa, “Kamahire tu si vata dogoro nau sa Baṉara sa Nana tataru, meke vagi pania Sa sa qua kinurekure pa kenudi ri na tinoni,” gua si asa.
Ta Tozi sa Pinodo te Zisu
26 Meke totoso kamo sa vina onomo sidarana sa molu te Lizabeti, si garunu la nia Tamasa sa mateana Qebireli, koasa vasileana pa Qaleli, sapu Nazareti pozana.
27 Keke inavoso te Tamasa si paleke la nia sa koa keke vineki vaqura vasina, pu ele ta pinirovetu vekona pude kote haba ia keke tie pozana Zosepa, sapu podo mae pa tutina Devita sa baṉara. Sa pozana sa vineki si e Mere.
28 Mae sa Mateana koe Mere meke zama, “Mu koa qetu, agoi pu ta vizatamu na ta manaemu. Sa Baṉara si koa koa goi!” gua sa mateana.
29 Ta duaṉa hola ni Mere sari zinama tanisa Mateana, ke balabala hata sisigitia sa ginuana sa inavoso hie.
30 Ba zama la koa sa sa mateana, “Mere! Mu lopu matagutu, ura ele ta vizata si goi sina tataru hola nigo sa Tamasa.
31 Ura kote aritiamu si goi, meke kote podoa goi si keke koburu koreo, meke kaqu poza nia ‘Zisu’ goi si asa.
32 Kote koa tava lavata si Asa, meke kote ta pozae na Tuna sa Tamasa Ululuna Hola. Meke sa Tamasa, sa Baṉara si kote va Baṉaria si Asa, gua tugo sa tamana pukerane, sapu se Devita.
33 Meke kote koa Baṉara si Asa pa tutina e Zekopi ninae rane ka rane, meke sa Nana Binaṉara si loke vina betona!” gua sa mateana.
34 Meke nanasa la koasa mateana se Mere, “Vegua meke kote boka podoa rau sa koburu, sina lopu ele koa turaṉa tie si rau?” gua si asa.
35 Meke olaṉa sa mateana, “Sa Maqomaqo Hope si kote kamo atu koa goi, meke sa ṉiniraṉira te Tamasa sapu Ululuna Hola kote va aqoro igo. Gua ke sa koburu hopena hie sapu kote podo si kote ta pozae na ‘Tuna sa Tamasa.’
36 Mu balabala ia se Lizabeti, sa turaṉamu sapu tige meke ele kaleqe tu, ba kamahire si ele onomo sidarana sa molu tanisa.
37 Ura loketoṉa hokara si tasuna koe Tamasa pude tavetia,” gua sa Mateana.
38 Meke zama se Mere, “Na nabulu te Tamasa si arau, ke mani ta evaṉa tugo koa rau gua sapu zama nia goi,” gua si asa. Meke taluarae taloa sa mateana koa sa.
Enene La Koe Lizabeti se Mere
39 Lopu seunae si va qaqiri mo se Mere, meke topue bebeno la si asa koa sa vasileana koari na toqere pa soloso Ziudia.
40 Vasina si la nuquru si asa pa vetu te Zakaraea, meke la zama qetuqetu koe Lizabeti.
41 Totoso avosia tugo e Lizabeti sa zinama qetuqetu te Mere, si voluṉu sa koburu pa korapa tiana, meke ta siṉie nia e Lizabeti sa ṉiniraṉira tanisa Maqomaqo Hope.
42 Meke zama va ululae si asa, “Ta manaemu si goi koa ri doduru barikaleqe, meke ta manaena tugo sa koburu pu kaqu podoa goi.
43 Na vegua ke ta evaṉa tu koa rau sa ginugua nomana hie, sapu sa tinana sa qua Baṉara si mae kamo tu koa rau?
44 Ura totoso avosia tugo rau sa zinama qetuqetu tamugoi, si voluṉu qetuqetu sa koburu pa tiaqu.
45 Ta manaemu si agoi Mere, sina va hinokaria goi sapu kote gorevura sapu gua zama nia sa Baṉara koa goi!” gua si asa.
Sa Kinera Vinahesi te Mere
46 Meke zama se Mere:
“Sa buloqu si va lavatia sa Baṉara;
47 meke qetuqetu nia sa maqomaqoqu sa Tamasa, sa qua Hinarupu.
48 Sina arau si keke Nana nabulu,
pu lopu hite arilaequ,
ba balabala au tu Sa.
Ke kaqu poza nau tamanae
ri doduru sinage na sage si rau,
49 sina koa gua koari na tiṉitoṉa marilaedi
pu evaṉi sa Tamasa Heheda koa rau.
Hopena tugo sa pozana;
50 meke koari na sinage na sage si vata dogoro nia Sa
sa Nana tataru variva taleosae,
koa ri pu pamaṉa nia si Asa.
51 Koasa lima ṉiṉirana Tanisa si taveti Sa sari Nana tinavete ṉiṉiradi,
va talahuarae i Sa saripu vahesi puleni koari na dia binalabala.
52 Va gore pani Sa sari na baṉara ṉiṉiradi pa dia tuturuana,
ba va lavati Sa sarini pu koa va pepekae.
53 Poni va sokuni tiṉitoṉa leadi Sa saripu oviadi,
ba limalimadi meke va taloa i Sa saripu tagotagodi.
54 Ele toka nia Sa se Izireli sa Nana nabulu,
lopu muliṉi nia Sa pude tataru nia na taleoso nia
55 se Ebarahami meke sarini pu tuti gore koa sa pa sinage na sage,
gua sapu va tatara nia Sa koari tiatamada pukerane,” gua si asa.
56 Meke koa paki tu koe Lizabeti se Mere, padana ṉeta sidara, meke tiqe pule la pa nana popoa soti.
Sa Pinodo te Zone Papitaiso
57 Meke sipu kamo sa totoso pude koa ta holae se Lizabeti, si podoa sa sa tuna koreo.
58 Ke sipu avoso nia rina turaṉana, na nana butubutu, sapu gua tataru gunia Tamasa si asa, si somana qetuqetu turaṉia rini si asa.
59 Koasa vina vesu ranena podo gua sa koburu, si mae si arini pude ta magu d si asa, meke hiva poza nia “Zakaraea” rini si asa; pude poza luli koasa tamana, gua.
60 Ba zama sa tinana: “Lokari! E Zone tu kote pozana si asa,” gua.
61 Meke zama si arini koa sa; “Ai, loke turaṉamu goi si pozapoza Zone,” gua si arini.
62 Ke zama pokapoka la ia rini sa tamana sa koburu, nanasia rini sapu esei kote hiva poza nia sa sa koburu.
63 Ke tepa ia Zakaraea si keke kubekubereana, meke kuberia sa si guahe: “Sa pozana sa si e Zone” gua. Ke magasa beto sari doduru.
64 Meke pa totosona tugo asa, si boka zama pule se Zakaraea, meke vahesia sa sa Tamasa.
65 Matagutu hola sari na tie pu koa tata vasina, meke ta urahae la pa doduru vasileana koari na toqere pa soloso Ziudia sari na inavosodi rina ginugua hire.
66 Meke sari doduru pu avosia sa ginugua hie, si va soku nia binalabala rini sa guguana sa koburu, meke zama, “Na sa beka si kote ta evaṉa koa sa?” gua. Ura bakala mo sapu sa ṉiniraṉira te Tamasa si koa koa sa.
Sa Kinorokorotae te Zakaraea
67 Meke ta siṉie nia sa ṉiniraṉira tanisa Maqomaqo Hope se Zakaraea, ke korokorotae guahe si asa:
68 “Mada vahesia sa Baṉara sa Tamasa pa Izireli!
Ura mae si Asa pude harupi sari Nana tie, meke pude vata rupaha gita.
69 Ele ponini gita Sa si keke Hinarupu ṉiṉirana,
pa tutina e Devita sa Nana nabulu.
70 Gua sapu ele va tatara nia Sa koari Nana poropita madidi pukerane,
71 sapu kote harupu gita koari nada kana,
meke koa sa ṉiniraṉira tadirini pu kukitini gita,
72 meke kaqu tataru sisigiti ni Sa sari na tiatamada pukerane,
meke pude balabala pule ia sa Nana Vinariva Egoi hopena koe Ebarahami,
73 sapu zama tokotokoro nia Sa koe Ebarahami, sa tamada:
74 va tatara nia Sa, si pude va sare gita koari nada kana,
meke pude lopu matagutu ni gita si arini,
pana nabulu nia gita si Asa.
75 Meke pude boka koa va madi,
meke toṉoto si gita pa kenuna Sa doduru rane pa nada tinoa.
76 Ke agoi na tuqu si kote ta pozae na poropita d tanisa Tamasa Ululuna Hola.
Ura kote ene va kenue si goi koa sa Baṉara,
pude va namanama vekoa sa Nana siraṉa,
77 pude tozi ni sari na Nana tie,
sapu kaqu ta harupu si arini,
koasa tinaleosaedi ri na dia sinea.
78 Ura sa nada Tamasa si lohi hola sa Nana tataru variva taleosae.
Gua ke sa rimata sapu gasa koa gita si kote mae gua pa maṉauru
79 pude kalalasa la koarini pu koa pa hinuporo,
koa rini pu koa tata sa minate,
pude matamatani gita pa nada inene la koasa siraṉana sa binule,” gua si asa.
80 Meke noma sage sa koburu; na ṉiṉira pa tinina meke pa maqomaqona. Meke koa mo si asa pa soloso qega, osolae kamo sa totoso pude vura ta dogoro si asa koari na tie Izireli.