HOZEYA, HOSHEYA
Enshokolezi
Hozeya aburhiragwa omu cihugo c’omwâmi w’emwênè (Israheli). Arhangiraga okuyigîriza amango ga Mwâmi Yerobwâmi wa kabirhi (783-743) embere ly’okuburhwa kwa Kristu, amango gonênè Omulêbi Amosi ajàga ayigîriza. Hozeya agendêrera okuyigîriza amango g’abâmi balondaga Yerobwâmi.
Hozeya ayanka Cameri nka mukâge anamuzigira bwenêne. Cikwône oyo mukazi amugayîsa erhi kulama kubî kwâge kurhuma. Okwo kurharhumaga Hozeya amugayaguza, agendêrera okumuzigira. Enyuma lya myâka minji, mukâge acîrheganya okugaluka emwa Hozeya. Hozeya amuyankirira n’omurhima gw’obuzigire.
Akalamo k’omulêbi Hozeya lubà lwîganyo lw’okuyumvikana kwa Nnâmahanga na Israheli. Olwo lwîganyo luyêrekîne oku Nnâmahanga azigiraga olubaga lwâge lwîshogwa. Olwo lubaga lwamugayisa; cikwône Nnâmahanga arhalekaga okuluzigira ensiku zoshi; aluhana lyo alugulula omu bwôrhere bwinjà analugalulira obushagaluke bw’obuzigire burhanzi.
Hozeya akalihire kulusha abarhegesi bw’olubaga, abâmi n’abadâhwa bakulu. Okuharâmya ensanamu kurhenga muli ago mabî goshi. Aka Amosi, Hozeya agayaguza bwenêne obulyâlya n’okulibuza abantu.
Abandi balêbi, nka Yehezekiyeli na Yeremiyahu bakulikira Hozeya omu kumanyîsa kurhi Nnâmahanga n’olubaga lwâge lw’e Israheli balagananaga. Endagâno Mpyâhya n’Abakristu barhanzi bashimbire olwo lwîganyo omu kuyumvikana kwa Kristu n’Ekleziya yâge.
EBIRIMWO
1. Obuhya bwa Hozeya kwo kuderha kurhi: cigabi: 1, 1—3, 5
2. Ecâha n’obuhane bwa Israheli: cigabi 4, 1—13, 15
3. Israheli agalukira Nyamuzinda, Nyamuzinda amuyankirira kandi: cigabi 14, 1-10
1
Izîno ly’ecitabu
Akanwa Nyakasane abwîraga Hozeya, mugala wa Beeri, oku ngoma ya Yoziyasi, ya Yotamu, ya Akazi n’eya Ezekiyasi*, bâmi b’e Yûda, n’oku ngoma ya Yerobwâmi, mugala wa Yowash, mwâmi w’Israheli.
I. Obuhya bwa Hozeya n’ihwe lyâbwô
Omurhondêro gw’akanwa ka Nyakasane, omu kanwa ka Hozeya. Nyakasane abwîra Hozeya, erhi: «Genda, yanka omukazi w’embaraga n’abâna b’embaraga, bulya ecihugo cikola ca bya nsbonyi byône byône, caleka Nyamuzinda». Anacigenda obwo, ayanka Gomeri, mwâli wa Diblayimu, anacibà izîmi, aburha mugala. Nyamuzinda amubwîra, erhi: «Yirika-ye izîno lya Yizreeli, bulya hindi hitya hyône nahana enyumpa ya Yehu kwa gulya mukò bàbulagaga abà Yizreeli, na ntyo mperêrekeze obwâmi bw’enyumpa y’Israheli. “Olwo lusiku nâvunira omuherho gw’Israheli omu lwa Yizreeli”». Nyamukazi arhôla kandi izîmi, aburba mwâli. Nyamuzinda amubwîra, erhi, «Yirika-ye izîno lya Bashombe, bulya nkola nashomba enyumpa y’Israheli ntà kuciyibabalira. Ci nâbabalira enyumpa ya Yûda yoki, nnambacize muli Nyakasane, Nyamuzinda wâbo. Arhali muherho erhi ngôrho, erhi bîrha, erhi biterusi, erhi banyakulwîra oku biterusi bo nâbacizamwo.» Bashombe ànena amonka, nnina arhôla erindi izîmi, aburha murhabana. Nyamuzinda aderha, erhi: «Yirika-ye Lurhali-Lubaga-Lwâni, bulya murhali lubaga lwâni nâni ntali Nyamuzinda winyu.»§
* 1:1 Enfarasè n’ecigereki byabahingwîre aga mazîno: עֻזִּיָּ֥ה UZIYAH; יֹותָ֛ם YOTAM; אָחָ֥ז AHAZ; YEHIZKIYAHU יְחִזְקִיָּ֖ה 1:6 Bashombe: kwo kuderha oyu barhabêre bwonjo. 1:7 Ebyo binwa eri nyûshûlo y’abashimbûlizi ba Hozeya emunda bâli lubungo enyuma ly’okuhimwa kwa Samâriya. § 1:9 Oku ago mazîno ganali asharhu gayerekine obukunizi bwa Nyamuzinda. Lêro obwonjo bwâge bwamahwa.