5
Yang Nag̱ipagtulduk Ni Jesus Tung Mga Tau Duun Tung Napabukatud (5:1-7:29)
1 Numanyan pagkaita ni Jesus tung mga taung atiang buntun, napatungul da ta gesye tung napabukatud ang kuminarung ay magturuldukanen da tung nira. Tung pagkarung na, dayun dang pinalengtan yang mga taung atiang pamagpaugyat da kang lag̱i tung anya.
2 Numanyan nag̱impisa rang nagturuldukanen tung nira ang maning taa:
Natetenged Tung Matuud Ang Ikasadya Ta Sasang Tau (5:3-12)
Lucas 6:20-23
3 “Teed mi tia agkatinlu yang nag̱abtangan yang mga taung kumpurming nakapasan dang pisan ta magtalig̱an nira tung mga sadili nira! Ay yang nag̱ikatinlu na asan, laket da tanira tung mga taung pamagpagaem tung Dios.
4 Teed mi tia agkatinlu yang nag̱abtangan yang mga taung kumpurming pagsug̱at tung mga kasalanan nira ang asta nag̱ipanangit da ilem nira. Ay kipurki yang nag̱ikatinlu na asan, taniray linga-lingaen da yang Dios.
5 Teed mi tia agkatinlu yang nag̱abtangan yang mga taung kumpurming mapinagparanek. Ay kipurki yang nag̱ikatinlu na asan, taniray pakinaw̱angen yang Dios tung kaayenan ang pinangakuan na tung mga tauan na.
6 Teed mi tia agkatinlu yang nag̱abtangan yang mga taung indi ra temegka kung indi ra tumanen nira yang magkatama tung pagterelengen yang Dios ang maning pa tung sasang taung puirti ra yang kasusubkun na ubin pagsinti ra ta puirting kakanalen na. Ay kipurki yang nag̱ikatinlu na asan, taniray papsawen yang Dios tung nag̱alelyag̱an nirang atia.
7 Teed mi tia agkatinlu yang nag̱abtangan yang mga taung kumpurming mainildawen tung mga masigkatau nira. Ay kipurki yang nag̱ikatinlu na asan, tanira ra kay ildawan yang Dios.
8 Teed mi tia agkatinlu yang nag̱abtangan yang mga taung kumpurming bilug yang mga isip nira tung Dios ang anday dumang pag̱asikad nira, kung indi, ya ra ilem yang kalelyag̱an na. Ay kipurki yang nag̱ikatinlu na asan, taniray maita tung anya tung uri.
9 Teed mi tia agkatinlu yang nag̱abtangan yang mga taung kumpurming matinaw̱angen tung mga aruman nirang pagsuayan ang para mag̱inulikay ra. Ay kipurki yang nag̱ikatinlu na asan, taniray agkaw̱ig̱en da yang Dios ang mga ana na natetenged parariu tanira ta pag̱asikad.
10 Teed mi tia agkatinlu yang nag̱abtangan yang mga taung kumpurming nag̱apasaran ta padeeg-deeg natetenged tung pagburuaten nira yang magkatama! Ay kipurki yang nag̱ikatinlu na asan, laket da tanira tung mga taung pamagpagaem dang bug̱us tung Dios.
11 Pati yamu, teed mi tia agkatinlu yang nag̱abtangan mi kung insultuenamu ra nganing ta duma natetenged tung pagtaralig̱en mi tung yeen ubin kung ya ra ka nganing ay ipandeeg-deeg nira tung numyu ubin kung ya ra ka nganing ay ipagpetel nira tung numyu ta sari-saring malalain ang pulus bukli.
12 Purisu ya ray pagkalipayan mi enged ta mupia ay natetenged asan da nga pruibaay ang may ibles ka man yang Dios tung numyung durung pisan agkadakul yang kantidad na ang ya ra kay nag̱ibaratu na tung numyu duun tung langit. Kipurki pati nganing yang mga manigpalatay yang bitala nang tukaw, pinamuatan ka ta magkapariu ka tung buw̱uaten nirang atia tung numyu.
Nag̱apananglitan Ni Jesus Yang Mga Tauan Na Tung Kasin May Kaas (5:13-16)
Lucas 14:34-35
13 “Yang kaalimbawaan mi yamu maning pa tung kasin ang yay kaministiran ta tanan ang mga tau taa tung kaliw̱utan ang naa. Ug̱aring yang kasin kung alimbawa manlasay ra, anda ray rimidyung sarang mabuat ang para maulikan pa. Anday duma, kumus anda ray kuinta na, ibukbuk da ka ilem asan tung magliked-likeran ta mga tau.
14 “Yang sam bilug pang kaalimbawaan mi, yamu maning pa tung sasang kaas ang pagpakdul ta masadlaw tung mga tau taa tung kaliw̱utan. Ay kung paniiranamu ta mga masigkatau mi, puidi ra kang mangatultul tung Dios ekel tung numyu. Katulad tung sasang lansangan ang napabukatud ang inding pisan mataluk yang sadlaw na, yang gustuu ang ya ra kay kaalimbawaan yang mga pagburuaten ming matitinlu.
15 Ayw̱a, tinu pay nag̱aintindian ming tau ang magsindi ta kaas ang pagkatapus ya rag sukluw̱ay na ta baay? Simpri asan ipabtangay na tung tapi-tapi ug̱ud masadlawan da yang tanan ang mga tau tung balay.
16 Purisu ta yamu, maning pa tung pasig̱aaken mi ra ta mupia yang mga kaas mi ug̱ud kung maita ra nganing yang mga masigkatau mi yang pagburuaten ming matitinlu, ya ray dayawen nira tung Ama mi duun tung langit.
Yang Inangay Ni Jesus Taa Ay Ug̱ud Ipagpabunayag Na Kung Unu Pa Enged Ay Kapulutan Yang Mga Katuw̱ulan Yang Dios (5:17-20)
17 “Indiamu maglaum ang yuu may intinsiunung mag̱imbalidu tung mga katuw̱ulan ang atiing ibinutwan ni Moises ubin tung ipinagpadapat yang pinanuw̱ul yang Dios ang tukaw ang magpalatay yang bitala na. Kung indi, yang pag̱asikaru ang ya ray badbaranu ta maayen ug̱ud asan da nga pakdulayu ta kantidad nirang magkatunung pisan tung pag̱irintindien yang Dios mismu ang yay nagpakdul.
18 Kipurki iugtulu tung numyu yang kamatuuran, ang asta mapareng da ilem yang kalangitan may yang katanekan, kumpurming unu pay nasambit tung mga katuw̱ulan ang atia, maskin sam parti ilem ang gesye, indi ra ka enged magpurawas ang asta kaw̱utun da ka enged yang katuyuan na.
19 Purisu kung tinu pay magbaliwala tung mga katuw̱ulan ang naang ipagngelu tung numyu, maskin sam bilug ilem ang kalaum na belag̱an masyadung impurtanting tumanen, ang pagkatapus maning da tia yang nag̱itulduk na tung duma, yang taung atia, telengan da yang Dios ang belag̱an kang masyadung impurtanti kung ikumpalar pa tung kadaklan ang pamagpagaem tung anya. Piru kung tinu pay pagtuman ang pagkatapus ya ra kay nag̱itulduk na tung duma, asan da ta taung telengan yang Dios ta abwat tung mga taung pamagpagaem tung anya.
20 Ag̱aningenamu ra yeen ta maning tia, ay kung yang pag̱urusuyun mi tung magkatama anday nag̱alandawan na tung pag̱urusuyun yang mga sag̱ad may yang mga Pariseo ang asan da ilem ngaeklay nira tung pagpaita-ita ilem nira, tay puis, indiamu enged malg̱ud tung palaksu yang paggaraemen yang Dios.
Pagpasanag Ti Jesus Natetenged Tung Kasisilag̱en Yang Sasang Tau Ang Tung Pagterelengen Yang Dios Katimbang Nang Nangimatay Ra Tung Aruman Nang Nag̱asilag̱an Na (5:21-26)
21 “Ipinagngel da tung numyu yang sasang katuw̱ulan ang ipinagpadapat ni Moises tung mga kinaampu tang tukaw ang dapat unu indi ra tanira mangimatay ta masigkatau nira. Nag̱askean mi ra ka ang kung tinu pay mangimatay tung masigkatau na, dapat eklan tung ustisia ang para masintinsiaan dang tumaran ta aksiun.
22 Piru ya ra taa yang yeen ang pagbaradbaren tung katuw̱ulan ang atia. Kung tinu pay masilag tung aruman nang nunut ta pagdemet na, magkabag̱ay ka rin ang patalungaen tung usgadu ang para masintinsiaan na ra. Kung tinu pay mag̱insultu tung aruman nang ya ra ag̱aningay nang ‘Yawang inutila rang taua,’ magkabag̱ay ka rin ang patalungaen tung mga usgadung pinakaabwat. Kung tinu pay magbuyayaw tung aruman nang ya ra ag̱aaningay nang ‘Kulang-kulanga kang lag̱ing pagkatau’, yang taung atia sintinsiaan yang Dios ang iplek duun tung impirnu ang andang pisan ay kapugdaw-pugdawan yang apuy na.
23-24 Purisu kung alimbawa magpadasag̱amu ta sasang ayep duun tung midyu lamisaan ang atiang darasag̱an, ang pagkatapus mademdeman mi ra ang may sasang putul ming may nag̱asilag̱an na tung numyu natetenged tung sasang binuatan ming malain tung anya, yang buaten mi ya taa. Butwanan mi ra ilem yang ayep asan tung katalungaan yang darasag̱an ang pagkatapus antimanung sagyapen mi ra yang putul ming atia ang para mag̱inintindiayamu rang mag̱inulikay. Ya ra kanay tukawen mi, bakluamu ra magbalik ang magpadayun yang pagpadasag mi.
25 “Kung alimbawa nag̱aguyuranamu ra yang sasang taung para idangepamu ra anya tung ustisia natetenged tung utang ming indi mi pa nag̱abayaran, mas maayen pang magpakigkesenamu ra ta makali tung anya ang para magsunduanamu rang lag̱i mintras asanamu pa pagpanaw tung dalan. Ay kung indi mi buaten tia, muya papirdienamu ra ilem yang wis ang pagkatapus dayunamu rang anyang iintriga tung pulis ang para ipakalabusamu ra.
26 Iugtulu tung numyu, indiamu ra ka enged malua ang asta mabayaran mi ra yang tanan ang nag̱ipabayad yang wis tung numyu, maskin may nag̱aeped pang san sintabus da ilem.
Natetenged Tung Paglimbung Tung Kasawa (5:27-30)
27 “Ipinagngel da ka tung numyu ang may sasa kang katuw̱ulan yang Dios ang ipinagpadapat ni Moises tung mga kinaampu tang tukaw ang dapat unu indi ra maglimbung tung mga kasawa nira.
28 Piru ya ra taa yang yeen ang pag̱irintindien tung katuw̱ulan ang atia. Kumpurming tinu pay magteleng pa ilem tung dumang baw̱ay ang may gustu nang pakinaw̱angan, katimbang nang linimbungan na ra ti kasawa na maskin tung pupusukun na pa ilem.
29 Purisu kung midyu yang pagteleng mi ya ray makanayan ta ipagpakasalak mi, sibaya maluat da asan yang mata mi tung panguntiel mi tung tuksung atia, tung magpanunut, indiamu ra enged. Kipurki maayen pang maplekanamu ra ta sam parti ilem tung tinanguni mi kay tung anda pay buin yang tinanguni mi ang duunamu ra iplekay tung impirnu.
30 Kung midyu may sasang buaten mi ang yang kalima ming tuu ya ray gamiten mi ang pagkatapus ya ray makanayan ta ipagpakasalak mi, sibaya mapungkulanamu ra asan ta panguntiel mi tung tuksu, tung magpanunut, indiamu ra enged. Kipurki maayen pang maplekanamu ra ta sam parti ilem tung tinanguni mi kay tung anda pay buin ang duunamu ra manampet tung impirnu.
Natetenged Tung Pagbelag Yang Magkasawa (5:31-32)
Mateo 19:3-9; Marcos 10:1-12; Lucas 16:18
31 “Ipinagngel da ka tung numyu yang sasa si kang katuw̱ulan yang Dios ang ipinagpadapat ni Moises tung mga kinaampu tang tukaw ang yang sasa unung lalii, kung magpakiblag da tung kasawa na, baklu paliiten na, dapat unung pakdulan na ta kabakeran nang pagpailala ang nagbelag da tanirang magkasawa ig liw̱ianu ra yang baw̱ay ang magpakasawa si tung duma.
32 Piru ya ra taa yang yeen ang pag̱irintindien tung bag̱ay ang atia. Yang sasang lalii may rasun na ilem ang magpakiblag tung kasawa na kung talagang naglimbung dang matuud tung anya. Piru kung anda, ang pagkatapus belag̱an na ka enged ang asta pangasawaen si ta dumang lalii, katimbang nang asan da nga regsanay na yang kasawa nang maglimbung tung anya. Pati yang lalii kang sam bilug ang mangasawa tung baw̱ay ang atiang binlag̱an da yang dating kasawa na, katimbang na kang asan da ka nga sirungay na yang dating may kasawa.
Natetenged Tung Panumpa (5:33-37)
33 “Utru si, ipinagngel da ka tung numyu yang sasang katuw̱ulan yang Dios ang ipinagpadapat tung mga kinaampu tang tukaw ang kung may pinangakuan nira tung sasang tau ang pagkatapus sinumpaan nira tung aran yang Dios, dapat ang indi nira talyuran, kung indi, ubligaren da ka enged nira yang pinangakuan nira.
34-35 Piru ya ra taa yang yeen ang pag̱irintindien tung pagsurumpaen ang maning tia. Kung yamu magpangaku tung aruman ming tau, indi mi ra ilem paugtunan ta maskin unu pang panumpaay. Indiamu ra manumpa tung tanek may langit ay kipurki yang tanek may kalalabten ka yang Dios. Kipurki yay maning pa tung parabdungan yang kakay na. Maskin yang langit ya ka ay kipurki yay maning pa tung pagkarungan na. Indiamu ra ka manumpa ang yang siudad ang Jerusalem yay magew̱a kung indi mi matuurun yang nabitalaan mi. Ay kipurki yang siudad ang atia, ya enged ay siudad ang pagtuuan yang mga tau tung Dios ang yay Ading makagag̱aem.
36 Indiamu ra ka manumpang ang kuw̱anen pang lag̱i yang bua mi kung indi mi kegngan yang pinangakuan mi ay kipurki maskin pang mga bua mi ilem, may kalalabten pa ka enged yang Dios. Maskin sa nga buaan mi ilem nganing, indi mi masarangan ang mapakuw̱anan ubin mapalag̱em.
37 Indiamung pisan manumpa, kung indi, kung magpaeeamu tung aruman mi ay ee ra ilem ang pagkatapus buaten mi ra ilem. Ubin kung mangindiamu tung anya, ay indi ra ilem. Ay kung paugtunan mi pa ta mga maning tiang mga panumpa, anday dumang pagpaisip tung numyu ang yay matinlung buaten mi, ya ra ti Satanas mismu ang yay pinangapunglan ta tanan ang kabuklian.
Yang Nag̱ipagpasanag Ni Jesus Natetenged Tung Pangimalesan (5:38-42)
Lucas 6:29-30
38 “Ipinagngel da ka tung numyu yang sasang katuw̱ulan yang Dios ang ipinagpadapat ni Moises tung mga kinaampu ta ang kung tinu pa unu ay manluat yang mata yang aruman na, yang sintinsiang ipakdul tung anya, luatan ka unu ta mata na. Dispuis kung tinu pa unu ay mamingaw yang isi yang aruman na, ya si ka unu ay bingawan.
39 Piru ya ra taa yang yeen ang pag̱irintindien natetenged tung bag̱ay ang atia. Indiamu enged ang pisan mangimalesan tung taung nagbuat ta malain tung numyu. Kung alimbawa tampalingenamu anya tung emet ming tuu, italiling mi pa yang duw̱aling emet ming ipatampaling kung gustu nang dublian.
40 Kung alimbawa may pinangutangan mi ta kuarta ang yang gustu na idangepamu ra anya tung usgadu ang para yang lambung mu ya ray mataren na bilang pirinda tung nautangan mi, pati yang panlamig mi ipatug̱ay mi ra ka tung anya kung ingalukun na pa.
41 Kung alimbawa may sundalung tag̱a Roma ang magreg̱es tung numyung magsakan yang mga kargamintu na ta distansia ta sang kilometro, saknen mi tung maayen ang kinaisipan maskin duruang kilometro pa yang pategkaan mi.
42 Kung alimbawa may mandawat tung numyu, pakdulan mi. Kung may taung mamles tung numyu ta unu pay gustu nang belsan, indi mi ka pangindian, kung indi, pablesen mi ka.
Ti Jesus Pagpasanag Ang Belag̱an Ilem Yang Mga Aruman Nira Ay Gegmaan Nira, Kung Indi, Pati Yang Pagpakigsuay Tung Nira (5:43-48)
Lucas 6:27-36, 32-36
43 “Ipinagngel da ka tung numyu yang sasang katuw̱ulan yang Dios ang ipinagpadapat ni Moises tung mga kinaampu ta atiing tukaw ang dapat unung gegmaan nira ta mupia yang mga aruman nira. May sam bilug pang idinulang ta duma ang maskin demtan unu nira yang kumpurming pagpakigsuay tung nira.
44 Piru ya ra taa yang yeen ang pag̱irintindien tung bag̱ay ang atia. Yang dapat ang gegmaan mi pati yang mga taung pagpakigsuay tung numyu. Kung may asan ang pagpandeeg-deeg tung numyu, ya ipag̱ampuay mi tung Dios ang pakaayenen na.
45 Kung maning tia yay buaten mi, asan da nga pruibaay ang pariuamu ra ta ug̱ali yang Ama mi duun tung langit. Kipurki yang ug̱ali na, maskin yang mga malalain ang mga tau, maskin yang mga maraayen man, parariu ka ilem nag̱apatingkalan na ta sadlaw yang kaldaw ang inimu na. Maskin yang mga taung pamag̱usuy tung kalelyag̱an na, maskin yang pamagpasuag man, parariu ka ilem ang nag̱apakdulan na ta kuran.
46 Ay kung yang gegmaan mi ya ra ka ilem yang paggegma tung numyu, unu pa pay dayawen yang Dios tung numyu asan? Belag bang maning ka tia yang nag̱abuat yang mga manigpanukut ta mga balayaran tung gubirnu ang yay nag̱alamku ming teleb ta kasalanan?
47 Kung yang sapten mi ta matinlu ya ka ilem yang mga ungkuy mi, ay pa pay kalandawan na tia? Belag bang maning ka tia yang nag̱abuat yang mga taung indi nganing pamag̱intindi tung Dios?
48 Purisu ta yamung mga nag̱apangugyatanu, kumus yang Ama mi duun tung langit timlat yang ug̱ali nang nag̱ipaita na tung tanan ang mga tau ang anday pinilikan, ya ra kay paatuan ming mga ana na.