Piyɛlɛ Ná-Sɛʋɛ Mɔungi
Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti
Keelai Piyɛlɛ ɠa é Piyɛlɛ Ná-Sɛʋɛ Mɔungi nii zɛʋɛai. Piyɛlɛ tɔɔzeiʋɛ ga é ɓɔɠɔ lɛɛ, ta é naama nuiti ta-vai zuɠula, niiti sɛʋɛi leʋegai ti ma. Sɛʋɛi nii leʋeni Keletiɛinti pɛ ma, é ti-laasei pɛai ga wɛɛinti (1:1; 2:11). É ɠɛni ɓɔɛzu ɠana, siɛ mɔinmɔin su naama nuiti pɔ, niiti ná-sɛʋɛi leʋegai ti ma, tɔɔzei naati fazaga ɠɛni de zou mɔinmɔin su. Ʋelei sɛʋɛi nii ɠulaai la kɛʋelei tanigaani su, ga Pɔle nɔnɔi teʋegai Efɛze nuiti ma, nu mɔinmɔin ka ɠisiɛzu ga Piyɛlɛ ná-sɛʋɛ mɔungi nii zɛʋɛni Efɛze nuiti ta-zɛʋɛi ʋoluma, tanisu kona ʋuulɔzita maazu lɔɔlugɔi (65) ma ziɛgi zu, Kilista zɔlɔɔgai ʋoluma. Piyɛlɛ sɛʋɛi ɠɛɛni Wɔlɔme, ʋɛ é ná laasei pɛɛzu Ɓaɓilɔne (5:13).
Piyɛlɛ ɠɛ é niima zɛʋɛi ɠɛɛʋɛ, nii a kɛ é wo lɛnɛ, é maaɓakpa, ga pele ɠana GALA ná-zaala ɠitei la, nii wo ɠiliai ba (5:12). Kulagaʋei wola mɔinʋɛ 1 Piyɛlɛ 2:11—3:7 ti zɔɠɔzu, ta Efɛze 5:18—6:9, naa ʋɛɛ Kolɔse 3:18—4:6 ʋa. Naama ada saʋagɔiti pɛ ta kalagi veezu, é lo pɛlɛyeɠe wu vaiti ba ta koloi kundiɠiiti bɛ.
Unsosuʋɛ
1. Piyɛlɛ ɠa ɓɔɠɔ lɛɛzu, ta é ɓɔɛ ná-sɛʋɛi ɠala nuiti pɔ (1:1-2).
2. Naa ʋolu Piyɛlɛ ɠa GALA mamasu kizogi vaa zu, nii ɛsɛ pɛ ka zoo nɔnɔ zɔlɔɔsu su, é naa ʋoluʋɛ zuɠula ti ma, é lo ta-eteai ʋa (1:3—2:10).
3. Naa ʋoluma mɔnɔ é kidaaleʋe nuiti kala ga ʋelei ti maanɛai la ti ziɛ la ga pagɔ eteai zu, é zɛba é ɠaaʋote gaazaɠagi ma, nii pilɛgai zinigiti zɔɠɔzuʋɛ ʋa ta anzaiti, duɔiti zɔɠɔzuʋɛ ʋa ta duɔ kɛɛɠɛiti (2:11—4:11).
4. Naa ɓegai ma, Piyɛlɛ ti iɲɔdɔɔni ga ti yiilɔɔ kpɔlɔi wu (4:12—5:11).
5. Naa pɛ poluma, é ná-sɛʋɛi ɠaaɓela (5:12-14).
1
Tuʋɔ gooiti
Nɛ̀i gè ga Piyɛlɛ, gè ga Yesu Kilista ná-keelai, nà ɠa gè sɛʋɛi nii leʋesu GALA ná-nuɓusɛiti wo ma, wɔi é yiimazeɠeai ga woye, wo ga wɛɛinti wo vazagai Pɔn ta Galate yooi zu, naa ʋɛɛ Kapadɔse, ta Azi, ta Ɓitini yooiti su ʋa, Ɠɛɛɠɛ GALA ge yiimazeɠeni ga woye ma yeeluɠɔ, eɠɛʋelei ná-faazeikpasui la, ná-Zɛnvui zaalai zu, nii é wo ɲadesu ga wo ɠolo Yesu Kilista ʋɛ, wo gba, wo ɠole ga ma ɲamai.
Zaalai ta ziilɛigi ɠɛ wo ma ga gola.
Kizogi ma ɠitogi
Mamagi ɠa de-Maliɠii Yesu Kilista Kɛɛɠɛ GALA bɛ! Ná-gaazumaawɔinɠaa wolai zu, é zɛnvu niinɛi veeni ade ʋɛ, ga Yesu Kilista wuzeɠe vai, é ɠula saai ya. Naa ɠa é de ya ga kitogi nii é vulua. Pogani ʋe, é la zooga é ʋa luula, ɓaa é ʋa ɠɔzɔ, ná-pagi la ɠulaa ba. Poganii naa makɛgɛ wo ʋɛ geeɠɔlɔgi zu, wɔiti é wo makɛsu GALA ná-zɛbɛi zu, kidaaleʋei zaɓui zu, kizogi vaa ma, kɛʋele ɓɛtɛai ga é ɠula kɛlɛma yeeɠɛɠala ɠaaɓelagiti su.
Wa ɠoozunɛɛzu naa zu, anɛɛ ni kɛɛɠeleɠele ge la ná niizu, wo yiiɓɔlɔ yeeɠɛɠala go laawu, ga suɠɔɠɔgi ma ziiti. Naa ɠa é ɠɛɛzu ga wa-ɠidaaleʋei zuɠɔɠɔgai. Zanugi é ɠoloɠolosu, anɛɛ naa ʋe, su ɠa ɗa ɠɔɠɔ abui ɠa. Zekana é la ga wa-ɠidaaleʋei, nii gola vizɔgai zanugi ʋa, toɠa ɗa lɔ suɠɔɠɔgi zu, naa ɠa a kɛ ná-zɛbɛi ɠwɛɛ. Naazu wa maamusɛi ta lɛbiyai ta bɔɔlɔi zɔlɔɔ, siɛgi zu Yesu Kilista ɠulazu la kɛlɛma. Wo nɛɛʋɛ ʋɛ, anɛɛ ni wo la ɠɛni kaani. Wa ɠidaaleʋezu ma, anɛɛ ni wo la dɛ kaani niizu. Wa ɠɔkɔsu ga koozunɛɛi nii maawuiɗai, ta nu la zooga suɠulazu, mazɔlɔɔ wo wa-ɠidaaleʋei ma ungi zɔlɔɔga, wo-yɛnvuiti kizo fai.
10 GALA goo wo nuiti niiti ti zaalai naa ma vaa woni ma yeeluɠɔ nii GALA ge ʋaazu feezu wo ʋɛ, ti kizo fai nii lɔɔɓɛɛni, ti fɛɠɛlɛfɛɠɛlɛ. 11 Ti ɠaaɓaani ga ti yeeɠɛɠalaiti ta ti zu vaiti kwɛɛ, é ʋilɛ naama vaiti ba, Kilista ná-Zɛnvui dɛɛzu, mazɔlɔɔ Zɛnvui naa, nii é ɠɛni ti-yiimaʋɛ, é ɠɛni Kilista ná-kpɔlɔ vaiti bosu ma yeeluɠɔ, ta lɛbiyai é ʋaazu sɔlɔɔsu naa ʋolu. 12 GALA ge dɛɛni ga GALA goo wo nuiti ga keela wooi é veeni ti ya, é la ɠɛni ga tiya ɓɔɠɔi tɔnɔ, kɛlɛ wa ɠa wɔnɔ ɠɛni de. Keela wooi naa laazeelini wo ma niina Woo Niinɛ Ʋagɔi ma lɛnɛbo nuiti zea, niiti ti ma ɓɔɛi woni, Zɛnvu Ɲadegai zɛbɛi zu nii teʋegai, é zeɠe geeɠɔlɔgi zu. Geezuɠeelaiti ɓɔɠɔi wɔin ɠɛni ti ma ga ti kwɛɛ.
Wo loligɛ ga wo eteai ziɛ
ɲadedai zu
13 Naa ɠa é ba, à wo-ɠigi makɛ, wo ɠɛ ga sɔɓelama nuiti, wa-ɠitogi pɛ ge lo zaalai ʋa, é ʋaazu veezu wo ya, siɛgi zu Yesu Kilista ɠulazu la kɛlɛma. 14 À ɠɛ ga kolo lointi. À mina ʋilɛ kisiɛiti polu, ti ɠɛni wo-yiimaʋɛ wɔlɔwɔlɔi, siɛgi zu wo ɠɛni la ga faaɠwɛtala nuiti. 15 Kɛlɛ à ɲade wo ziɛ ʋelei pɛ su, eɠɛʋelei GALA nii é wo loligai, naa ɲadegai la. 16 Tɔɔzei sɛʋɛʋɛ GALA Sɛʋɛi zu ga: «À ɲade, mazɔlɔɔ ɲàdegɛ.»*
Eteai ziɛ GALA gaazuluabai zu
17 Wa-ƓALA falii zu, wa naa lolisu ga Ɠɛɛɠɛ, nii é tukpɔɠaaleʋezu ga sɔledai, é zoloo nui ɠilagilagi ná-kɛɛwotiiti ma. Naa ma, yeeɠɛɠalai kpein é wo ya ga wo kɛ eteai zu, à dɛɛ wo luʋa ʋelei zu ga wa ziɛzu ga GALA gaazuluabai. 18 Eteai ziɛ ʋelei nii wo-mɛmɛwolani ti zɛni wo ya, naa la ɓena faa nɔpɛ paa nu ma. Kɛlɛ wo suɠwɛɛni ga GALA ge wo ɠeyaʋɛ ga sɔngɔ wola, nii a kɛ é wo unmɔɔ naama etea ziɛgi ma, mazɔlɔɔ é la kɛɛni ga aniiti ta zoo ɠoloɠolosu, eɠɛʋelei walii la, ɓaa zanugi. 19 Kɛlɛ wo unmɔɔni ga Kilista ma ɲama vizɔgai maaʋele, nii é ɠɛni eɠɛ baala ziʋoi, nii nɛɛʋuzu la ba, kɔzɔzu la ba. 20 Ziimazeɠegi woni da, aisa eteai ʋa ɓɛtɛ. É ɠulani kɛlɛma yeeɠɛɠala ɠaaɓelagi nii zu, wa-vaa zu. 21 Tɔun maaʋele ma, wo ɠidaaleʋea GALA ma, nii é buzeɠeni, é kula saai ya, é lɛbiyai ve bɛ. Naa ma, wa-ɠidaaleʋei ta wa-ɠitogi ta GALA ba.
22 Wo ɓega ʋoluma ga ɠolo gaamai ʋɛ, wo ɓɔɠɔ ɲadega ga, wo wo-ɠɛɛleaiti nɛɛ ʋɛ ga nɛɛbɛi nii wooveleda la su. À ɓɔɠɔ nɛɛ ʋɛ mu wo ɠilagilagi pɛ ga wo-yiimaʋɛ pɛ. 23 Mazɔlɔɔ wo zɔlɔɔgɛ ʋolu ga niinɛ, naa la ɠɛɛni ga wo-ɠɛɛni saɓu ti zaazu, naati taade, kɛlɛ ga ani zuwui zaala, nii é la zaazu, naa ɠa é ga GALA daawooi, nii é vulua, é yɛsu ná ɠɔ. 24 Mazɔlɔɔ sɛʋɛʋɛ, é ɠɛ ma:
«Nuɓusɛi pɛ kɛɛʋɛ eɠɛ tufai,
ná-lɛbiyai ɠɛ eɠɛ tufai ma ʋuai.
Tufai ɠa ɗa vɔ, ma ʋuai ʋoolo,
25 kɛlɛ Maliɠii laawooi ɠa yɛsu ná ɠɔ.»
Tama naama wooi ɠa ga Woo Niinɛ Ʋagɔi, daazeeliai wo ma.
* 1:16 Lev 19:2. 1:25 Eza 40:6-8 bogɛ é zoloo Gɛlɛke woo zɛʋɛ wɔlɔmai ma.