Pɔle Ná-Sɛʋɛi
É Teʋeni
Wɔlɔme Nuiti Ma
Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti
Pɔle ɠa é sɛʋɛi nii ɠɛɛni, é teʋe Wɔlɔme nuiti ma, tanisu kona ʋuulɔɔlugɔ maazu naanigɔiti zɔɠɔzuʋɛ ta puulɔɔlugɔ maazu lɔsaʋai (54-58), Kilista zɔlɔɔga ʋoluma. Pɔle la ɠɛni dɛ liini Wɔlɔme. É sɛʋɛi nii leʋeni mu, nii a kɛ é Wɔlɔme ɠeletiɛinti kala, Zuifuiti ta niiti ti la ga Zuifua. Kolɛnte taa wolai zu ɠa Pɔle yɛni ná, é sɛʋɛi nii ɠɛ, tɔɔzei miná ɠa é ɠɛni zeini ná naama ziɛgi zu. Pɔle sɛʋɛi ɠɛɛʋɛ, nii a kɛ ziiti pɛ ti ɠidaaleʋe Yesu Kilista ma, ta ti ɠolo bɛ (16:26).
Wɔlɔme nuiti ta-zɛʋɛi ɠa ga sɛʋɛ ɓii gola keletiɛinti pɛ faa ma, mini-o-mini ta yeeɠɛɠalaiti pɛ su, tɔɔzei kizogi nii da zoo sɔlɔɔsu ga Yesu Kilista maaʋele, é naa zuɠulaʋɛ, é kole fo, é zeeli kpo ma. Ʋelei ɓalaa Yesu Kilista ná-Woo Niinɛ Ʋagɔiti giliai la ʋa ta Minazeɠe Pɔlɔmai, Pɔle naa zuɠulaʋɛ. Faaɠwɛ nu mɔinmɔingaa ti ɠɛ puuzui ma ɓii golai sɛʋɛi nii zu, naa ɠa é ga 1:16, nii é ɠɛɛzu ma: «Mazɔlɔɔ gè la unfesu ga Woo Niinɛ Ʋagɔi, tɔɔzei GALA ná-zɛbɛi ɠana, nii é naati pɛ kizosu da, niiti ta ɠidaaleʋe, Zuifuiti mɔunpa, naa ʋoluma niiti ti la ga Zuifua.» Wɔlɔme nuiti ta-zɛʋɛi lɔɔzeizu ʋelei (1:1—11:36) ɠa ɓɔɛzu ɠɛzɛɠɛzɛ, é lo GALA faiti ba. Gaaɓelasu ʋelei (12:1—15:33) ɠa ga kalagiti é lo keletiɛn ʋelei ziɛ vai ʋa.
Unsosuʋɛ
1. Ʋelei kɛɛ vaa wɔlɔmai la, Pɔle ná-sɛʋɛi lɔɔzeiʋɛ ga é ɓɔɠɔ lɛɛ, ta é naati dɛɛ niiti sɛʋɛi liizu ti ʋɔ (1:1-15).
2. Naa ʋoluma é etea nuɓusɛi pɛ kɛʋelei zuɠula, ta kizogi nii a zoo zɔlɔɔsu ga kidaaleʋei maaʋele Yesu Kilista ma (1:16—11:36).
3. Pɔle ɓegai ma ga naati suɠula, é kala mɔinmɔin feeni, é lo keletiɛn ʋelei ziɛ vai ʋa (12:1—15:33).
4. É Wɔlɔme nuiti ta-zɛʋɛi ɠaaɓelagɛ ga tuʋɔ goo mɔinmɔin daazeeli Wɔlɔme Egilisii zu nui tanigaa ma (16:1-27).
1
Tuʋɔ gooiti
1 Nɛ̀i gè ga Pɔle, nà niima zɛʋɛi leʋesu wo ma, nà ga Yesu Kilista ná-botiɠɛ nui, GALA ge tòligai gè ɠɛ ga keelai, ziimazeɠegi wogai ga ze ga gè Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeeli.
2 Woo Niinɛ Ʋagɔi naa, kaite GALA ge ma minazeɠegi woni ná-Sɛʋɛ Ɲadegai zu, é ɠula GALA goo wo nuiti da.
3 Pilɛgɛ ná-Doun Zunui ʋa, de-Maliɠii Yesu Kilista, nii é zɔlɔɔni masagi Davide ná-bolodai zu, kpusɛi letemazu.
4 Zɛnvu Ɲadegai zaalai zu, é ɠulani kɛlɛma ga zɛbɛi ga toɠa ga GALA Doun Zunui, siɛgi zu é wuzeɠeni la, é ɠula saai ya.
5 Tɔun maaʋele ɠa gè zaalai zɔlɔɔga la, gè ɠɛ ga keelai, gè ʋa ga nuiti daaseigi zu, ti ɠula zii ɠiligiti saama, ti ɠidaaleʋe ma, ti ɠolo bɛ.
6 Wa naama nuɓusɛiti saama, wɔiti GALA ge wo loliga, ga wo ɠɛ ga Yesu Kilista nɔnɔiti.
7 Nà sɛʋɛi nii leʋesu wo ma, wɔiti kpein wo Wɔlɔme taazuʋɛ, wɔiti GALA ge wo nɛai ʋɛ, é wo loli ga wo ɠɛ ga ná-nuiti. Ade-Ɠɛɛ GALA ta de-Maliɠii Yesu Kilista ti zaalai la wo ma, ti ziilɛigi ve wo ʋɛ.
Pɔle ta Wɔlɔme ɠidaaleʋe nuiti
8 Mɔunpa, nà nà-GALAGI mamasu Yesu Kilista maaʋele ma, wo pɛ wa-vaa zu, mazɔlɔɔ wa-ɠidaaleʋe vai ɠa wosu eteai zu ná pɛ.
9 Nà-GALA falii pɛ su, gè la ɓɔlɔzu ga wa-vai wo fai, yeeɠɛɠalai pɛ su. GALAGI nii gè botii ɠɛɛzu bɛ ga zìimaʋɛ pɛ, gè ɗa Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeeli, nii pilɛgai ná-Doun Zunui ʋa, naa ɠa é ga nà-zeelei.
10 Siɛnɔpɛ su gè nà-GALA falii ɠɛɛzu la, nà GALA falizu ga é ɠɛ ga ziimai, é yeeɠɛɠala ʋagɔ ve zèa, gè li wo ʋɔ bɛ.
11 Mazɔlɔɔ wo ʋɛtɛ wɔin ɠa mà gola, ga gè ʋa wo ʋɔ ga Zɛnvu Ɲadegai ná-vebɛanii ta, wo zu ʋa ɓaa.
12 Ɓaa mu, nà pɔ gè ɠɛ wo zaama, ade iɲɔdɔɔi zɔlɔɔ ʋɔɔma ga kidaaleʋei maaʋele, nii ade ɓɔgai ma.
13 Kɛ̀ɛleaiti, nà pɔ wo suɠwɛɛ ga gè deveni yeeɠɛɠala mɔinmɔin daawu, ga gè li wo ʋɔ bɛ, gè la ná zɔlɔɔni zaaɠaza. Gè ɠɛni pɔ ga tɔnɔ ge zɔlɔɔ nà-botii ʋa ɓalaa wo ʋɔ bɛ, eɠɛʋelei é zɔlɔɔsu la ba, zii ɠiligi mɔtaiti saama eteai zu.
14 Mazɔlɔɔ deve ɠa feai zèa, ga kɛni gè lɔ ɛsɛ pɛ ma: Gɛlɛkiiti ta zii ɠiligiti, nuiti ti ɠalagai ta nuiti ti la ɠalani ɓalaa.
15 Naa ɠa é ba, wɔin wola ɠa mà, ga gè Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeeli wo ma, wɔiti wo zeini Wɔlɔme taazuʋɛ.
Woo Niinɛ Ʋagɔi ná-zobogi
16 Mazɔlɔɔ gè la unfesu ga Woo Niinɛ Ʋagɔi, tɔɔzei GALA ná-zɛbɛi ɠana, nii é naati pɛ kizosu da, niiti ta ɠidaaleʋe, Zuifuiti mɔunpa, naa ʋoluma niiti ti la ga Zuifua.
17 Tɔɔzei Woo Niinɛ Ʋagɔi ɠa dɛɛzu, ʋelei GALA ge nuiti kɛɛzu la ɠaazu ga telebo nu ga kidaaleʋei ɠila kpe maaʋele, eɠɛʋelei sɛʋɛai la GALA Sɛʋɛi zu ga: «Zɔi telebogai GALA gaazu ga kidaaleʋei maaʋele, naa ɠa zɛnvui wo.»
Nuɓusɛiti pɛ ta ga sɔba nuiti
18 Tama GALA ge ná-ziiɠaawanai ɠulaa kɛlɛma, é zo geeɠɔlɔgi zu, kotoi kpein daalɔɠɔma ta faa ɲɔiti pɛ nuɓusɛi kɛɛzu, ta pele ɓesasu gaamai luɠɔ ga ti luʋa ʋele ɲɔiti.
19 Mazɔlɔɔ nii maanɛai nu kwɛɛ GALA ná-fai zu, naa ɠulaʋɛ kɛlɛma ti ʋɛ, GALA ɓɔɠɔi naa lɛɛʋɛ ga tiye kpezekele.
20 Tɔɔzei GALA daazeeliʋɛ fai pɛ su, nu ɠaazu la naa pɛ kaazu, ná-ɠɔoɠɔ zɛbɛi, ta ná-galadai, naa ɠa ɠaazu ga pagɔ, é zo eteai ɓɛtɛ yee ma, siɛgi zu nu ti ʋɛtɛsu da ga ná-kpɛtɛaniiti maaʋele. Naa ɠa é ba, goozuɠula ge la ti ya.
21 Ti GALA kwɛɛ, kɛlɛ ti la dɛbizu, ʋelei maanɛai é ɠɛ la GALA bɛ, ti la mamasu. Kɛlɛ ti ɓɔɠɔ loa ya ta-ɠisiɛ ɲakaiti su, ta-ɠimalalai ti lɔa kpidi ɓɔii zu.
22 Ti ɠɛa ɓɔɠɔ levezu ga ɠima nuiti, kɛlɛ ti ɠɛa ga ɠimalala nuiti.
23 Ti ɠɛlɛni nɔkɔsu lɛbiya ƓALAGI wu, nii é la zaa pɛ, ti ɗa nɔkɔ kɔɔɠɔ ganigiti bu: nuɓusɛi é zaazu naa maaniinigi, ta wɔniiti, ta ɠɔɠɔ naani suaiti, naa ʋɛɛ kpokpo suaiti ba.
24 Naa ɠa é ba, GALA ge ti yɛga kɔzɔba vaiti su, eɠɛʋelei ti yiima vaiti ti la, nii a kɛ ti ɗa ɓaaɠula ti-ɓusɛiti ma ɓɔɠɔ yɔɠɔzu.
25 Gaamai nii é ʋilɛsu GALA ná-fai ʋa, ti naa pɛ maavalibogɛ ga zɛɛi, ti ɗa nɔkɔ ani ɓɛtɛaiti bu, ti ɗa ti lɛbi, ti Aniiti Kpɛtɛ ƓALAGI yɛ ná. Mamagi ɠɛ bɛ, eyɛsu ɠɔ. Amina!
26 Naa ɠa é kɛa, GALA ge ti yɛga topele ɲɔi ma ɓaaɠulamaiti daawu. Ti zaama, anzanuiti ta zunu lakobai maavalibosu, ti ɗa laa ɓɔɠɔ ɠoba.
27 Zunuiti ɓalaagi ta ɠɛlɛzu anzanu lakobai ʋa, ti ɗa ɠalasu ga ti ɠaazuɠula ɓɔɠɔ ʋa ti ɠilagilagiti, zunuiti ti ɗa ɓaaɠulama vai ɠɛ ga ɓɔɠɔ, zunui ta zunui, tama ta naama zalai zɔlɔɔsu ɠɔlɔ su, nii soloogai ta-looya vai ma.
28 Tɛi ti ɠɛlɛa, GALA kwɛɛ ziizoolɛ la ti ma, GALA ge ti yɛni ta ɠi supuiti su, ga ti ɗa naa ɠɛ, nii maa la nɛɛni ga ti kɛ.
29 Ti laavegɛ ga telebotala vai ma zii pɛ, ta suɲɔulai, ta koozu yii, ta keleɠele ɲɔi. Ti laavegɛ ɓalaa ga tolo ɲɔi, ta nu ʋaa vai, ta kpɔɛ vai, ta yaavai, ta unsuɲɔi, ta zɔɠɔzuziɛgi.
30 Ta ga tɔɠɔ ɠoloɠolo nuiti ta GALA sili nuiti. Ta ga gaazulɛɛ nuiti, gaazumaanɛɛ nuiti, ta ɓɔɠɔ vaa lɛsu nuiti. Ta ga faa ɲɔu niina lɔɔzei nuiti ta ti zɔlɔɔ nuiti goozotala nuiti.
31 Ta ga kibalama nuiti, minazeɠe sotala nuiti, maayotala nuiti, ta ti la nu maawɔinɠaa.
32 Anɛɛ ni ti GALA ná-devei ɠwɛɛ, ga niiti ti ziɛzu ga naama vaiti, saai ɠa soloogai ti ma, kɛlɛ tɔun ti la ɠwɛsu kɛɛ vai letelegi nɔ ʋa, kɛni ti ɗa naa ɠɛɠala vaa ɲɔu ɠɛ nuiti maamusɛ.