26
Yes daaba tiil eez to tirav Yesu imaat
(Mk 14:1-2; Lu 22:1-2; Yo 11:45-53)
Yesu isavia saveeŋ naol tana le isov, ra isaav pa mbiwa tooni muul ighe: “Yam awatagh: Mboŋ ru isov, mako tazaa pa saawe to lupuuŋ tiina to Pasova. Ve Tamtamon Naatu, aat tighamu ve tighuru ila koiŋa nimazi itaghon Maaron ŋgar tooni, leso tiravu izala ai pambarooŋ.” *
3-4 Saawe tana, yes daaba to watooŋrau tomania yes pooza siriv tilup zi ila ruum to Kaiapas loolo, ve tivasavo zi pa eez to tikis Yesu imin yoŋgaaŋ, leso tiravu imaat. Kaiapas, i daaba tau imuuŋ pa yes to watooŋrau. *
Yes tisaav tighe: “Iit irau takisi pa saawe to lupuuŋ tiina tane mako. Pa ighe tagham tauvene, ene pale tareu eval tiina lolozi, ve tipaburigin malmal.”
Livaa ee iliŋ ŋgoreeŋ tau vaazi poia na izala Yesu daaba
(Mk 14:3-9; Yo 12:1-8)
6-7 Ŋeer ee to nugh Betania, eeza Simon. I, muuŋ kolekole ighamu. Yesu tomania mbiwa tooni tila ruum tooni, ve yesŋa tilup zi pa ghanghaniiŋ, ve livaa ee igham ŋgoreeŋ paatu paghuuna ee tau ŋgoreeŋ igheen ila, ve ilam iliŋi izala Yesu daaba. Ŋgoreeŋ tawe, vaazi poia ve atuya tiina kat. *
Mbiwa tooni tighita ŋgar tau livaa tawe ighamu na, le irau lolozi mako. Tauvene tiyau avozi pani tighe: “Wai, ivaghamunia ŋgoreeŋ tawe pasaa? Gabua tawe, atuya tiina kat. Imin ta tagholia, kanaŋ tagham maet tiina kat, leso tauul yes mbolaaŋa pani.”
10 Eemon Yesu iwatagh saveeŋ toozi wa. Tauvene isaav pazi ighe: “Ayau avomim pa livaa tane pasaa? Ŋgar tau i igham payau, ene paghuuna. 11 Yes mbolaaŋa pale yamŋa alepleep irau saawe. Eemon yau, malau mako pale napul gham, ve irau naleep tomani gham muul mako. 12 Ŋgoreeŋ tau livaa tane iliŋi izala pavog, ene imin igharaat ghau pataghaaŋ pa mateegh tsiau. 13 Tauvene yau nasaav payam kat: Murei, tamtamon pale tila tivotia vaaru poia irau taan isov. Ve nugh sindei tau tivotia vaaru poia pazi, ene pale tisavia ŋgar tau livaa tane igham payau. Leso tamtamon matazi kisini.”
Yudas isaav ighe i pale ighur Yesu ila koiŋa nimazi
(Mk 14:10-11; Lu 22:3-6)
14 Mbiwa to Yesu saŋavul ve ru, toozi ee, eeza Yudas Iskariot. Saawe tana, i ila to yes daaba to watooŋrau, 15 ve ighason zi ighe: “Laak, isaav ighe yau naghur Yesu ila nimamim, pale agham leg saa?” Tauvene tigham le maet silva irau tamoot ee saŋavul (30). 16 Tauta saawe tana ve ila, Yudas isasaŋan. Ighe saawe poia eta ivot, o ighur Yesu ila nimazi.
Mbiwa to Yesu tila tigharaat aniiŋ to Pasova
(Mk 14:12-16; Lu 22:7-13)
17 Tilepleep le saawe imin maata to lupuuŋ tiina to ghaniiŋ mberet tau le yis mako na ivot. Tauvene mbiwa to Yesu tila tooni, ve tighasoni tighe: “Yo ughe nigharaat aniiŋ to Pasova payo izi sindei?” *
18 Yesu isaav pazi ighe: “Yam aloŋ ala Yerusalem, mako aghita ŋeer ee ilepleep. Asaav pani aghe: ‘Paduduŋaaŋ toit isaav ighe: Saawe tsiau ilam igharau wa. Ve naghe yeŋa mbiwa tsiau nilup ghei ila ruum tsio loolo pa ghanghaniiŋ to Pasova.’ ”
19 Tauvene mbiwa tooni titaghon aliiŋa, ve tila tigharaat aniiŋ to Pasova izi ta sewe.
Yesu tomania mbiwa tooni tighan aniiŋ to Pasova
(Mk 14:17-21; Lu 22:14-23; Yo 13:21-30)
20 Ravrav izi, ve Yesu tomania mbiwa tooni saŋavul ve ru tilup zi, ve mbolezi izi pa ghanghaniiŋ to Pasova. 21 Yes tighanghan, ve Yesu isaav pazi ighe: “Yau nasaav payam kat. Yam tane, tsiam eta pale ighur ghau nala koiagŋa nimazi.”
22 Mbiwa tooni tilooŋ saveeŋ tane, le lolozi ipataŋan kat. Tauvene yes eŋaeŋa tisaav pani tighe: “Wai, Tiina, pale nagham ŋgar tauvene payo wa? Yau irau nagham tauvene mako.”
23 Yesu iyol aliŋazi ighe: “Ŋeer tau yeiru nizeev mberet izila rubruub eemon, ene i ta pale ighur ghau nala koiagŋa nimazi. *
24 Tauvene Tamtamon Naatu aat ila gha tiravu imaat itaghon saveeŋ tau tiboode pani pataghaaŋ wa. Ve ŋeer tau pale ighuru ila koiŋa nimazi na, i ikaria tauu wa! Imin ta tiina ipoopa mako, kanaŋ poia!”
25 Ra Yudas, ŋeer tau ighe ighur Yesu ila koiŋa nimazi na, aana ighason Yesu ighe: “Paduduŋaaŋ, saveeŋ tau usavia na, iŋarui ghau, ma?”
Yesu iyol aliiŋa ighe: “Saveeŋ tauta yo usavia na.”
Yesu irei mberet ve vaen pa mbiwa tooni
(Mk 14:22-26; Lu 22:17-20; 1Kor 11:23-25)
26 Yes tighanghan, ve Yesu igham mberet ve ipait Maaron pani. Ra iteeva, ve ireii irau mbiwa tooni, ve isaav pazi ighe: “Aghamu ve aghani. Ene yau mizag.” 27 Ra igham rubruub vaen, ipait Maaron pani, ve izuzuuna ila pazi. Ve isaav pazi ighe: “Yam asov aghamu ve aghun ila. 28 Ene yau siŋig tau pale imaliŋ pa tamtamon katini. Leso ireu sosor toozi, ve ipariaaŋ saveeŋ mbuaaŋ to eez paaghu tau pale Maaron ve tamtamon tivalupu zi timin eemon. *
29 Yau nasaav payam kat: Yau aat naghun vaen muul mako, le irau saawe paaghu ivot, ve itiŋa talup ghiit muul izi sambam, o itiŋa taghun.” *
30 Tighanghan le isov, ve timbou mbouŋ ee to tipakur Maaron, *
ra tipul ruum, tivot tila muuri, ve tizala pa loloz Oliv. *
Yesu isaav ighe Petrus pale ipaisamuna
(Mk 14:27-31; Lu 22:31-34; Yo 13:36-38)
31 Yesu tomania mbiwa tooni tila tivot loloz Oliv, ra isaav pazi ighe: “Mboŋ aazne, yam asov pale atap pa ghuruuŋ ila tsiam, ve aghur murimim payau. Pasaa, Maaron aliiŋa tau tiboode na, isaav ighe:
‘Yau aat narav ŋginiiŋ to sipsip,
o sipsip tiparghaughau.’ *
32 “Eemon murei, saawe tau Tamaŋ Maaron ipaburigin ghau pa mateegh, yau aat namuuŋ nala nasaŋan gham izi Galilaia.” *
33 Petrus ilooŋ saveeŋ tane, ve isaav ariaaŋ pa Yesu ighe: “Ene aat yes siriv. Ve yau irau natap, ve naghur murig payo ne mako. Mako le mako kat!”
34 Yesu isaav pani ighe: “Aa Petrus, yau nasaav payo kat. Mboŋ aazne, yo aat upaisamun ghau pai tol le isov, o tatareek itaŋ.” *
35 Tauvene Petrus isaav pani muul ighe: “Sei isaav! Isaav ighe tirav ghau namaat tomani ghom, ene poia. Tirav ghau lak! Eemon irau napaisamun yo ezam mako.” Ve mbiwa tooni tisov tisavia saveeŋ raraate mon.
Yesu isuŋ izi Getsemane
(Mk 14:32-42; Lu 22:39-46)
36 Ra Yesu igham mbiwa tooni gha yesŋa tilaagh tila tivot nugh ee, eeza Getsemane. Tila tivot ta sewe, ve i isaav pazi ighe: “Mbolemim izi ta sene, ve yau nala nasuŋ izi sewe.” 37 Ra igham Petrus, ve Zebedi natŋa ru, gha yesŋa tila soghan rig. Saawe tana, Yesu loolo ipataŋan le ipataŋan kat, ve igham ŋgar naol pa pataŋani tau pale ivot pani. 38 Tauvene isaav pazi ighe: “Oyai, lolog ipataŋan kat le rigmon kanaŋ namaat. Yam aleep ta sene, ve amamaat tomani ghau.”
39 Ra ilaagh ila rig, itap izi ve naagho izila pa taan, ve isuŋ pa Maaron ighe: “O Tamaŋ, isaav ighe yo irau upasalia rubruub
tane payau, na ugham tauvene. Eemon utaghon ŋgar tsiau sov. Utaghon taum lolom.” *
40 I isuŋ le isov, ra imuul ila to mbiwa tooni tol tana, ve ighit zi tighengheen. Tauvene isaav pa Petrus ighe: “Mindai, yam irau amamaat tomani ghau rigta mako? 41 Yam amamaat ariaaŋ ve asuŋ pa Maaron. Mako pale tovaaŋ ivot payam, ve rekia mon atap ve apul ghuruuŋ ila tsiam. Onoon, loloon taghe le tataghon Maaron ŋgar tooni. Eemon ŋgar to uliin iyaryaaŋ ila loloon, tauta igham ghiit tapiriin imbool.” *
42 Yesu isavsaav pazi le isov, ra ipul zi, ve ila isuŋ muul imin pai ru ighe: “Tamaŋ, ighe yo irau upasalia rubruub tane payau mako, ene poia. Yau aat naghamu ve naghun ila. Utaghon taum lolom.” 43 Isuŋ le isov, ra imuul ila to mbiwa tooni, ve ighit zi tighengheen. Pasaa, matazi irav zi pa ghenooŋ.
44 Tauvene ipul zi, ve ila isuŋ muul imin pai tol. Ve itaghon suŋuuŋ raraate mon. *
45 Isuŋ le isov, ra imuul ila to mbiwa tooni, ve isaav pazi ighe: “Wai, aghengheen soone? Ene saawe to auul tinimim mako. Aburig lak! Saawe to tighur Tamtamon Naatu ila zeran sasaghatizi nimazi, tauta ivot wa. 46 Aburig ve tala. Aghita. Ŋeer tau ighe ighur ghau nala koiagŋa nimazi, tauta ilam peria wa.” *
Tikis Yesu
(Mk 14:43-50; Lu 22:47-53; Yo 18:3-12)
47 Yesu isavsaav soone, ve Yudas igherev eval tiina gha tilam peria. (Mbiwa saŋavul ve ru, i toozi ee.) Eval tiina tawe, yes daaba to watooŋrau tomania pooza siriv to yes Yuda timbaaŋ zi. Yes tikis mbuzaagh ma zaab le irau zi. 48 Yudas igharaat saveeŋ pazi pataghaaŋ wa ighe: “Tala peria ve ighe aghita nasaghav ŋeer eta ve nayaŋin pani, ene i tauu tana. Akisi. Yau aat naghur ilaal tauvene payam, leso aghilaal ŋeer tawe.”
49 Tauvene saawe tau tila tivot toozi, Yudas iŋarui Yesu ila, ve isaav pani ighe: “Paduduŋaaŋ, mboŋ poia!” Ra isaghavu ve iyaŋin pani.
50 Yesu isaav pani ighe: “Ŋeer tsiau, uraat tau ulam pani ne, ughamu lak.” I isavia saveeŋ tane le isov, ra eval tiina tana tikisi. 51 Tauvene yes tau tileep tomania Yesu na, tamtamon toozi ee ipas mbuzaagh tooni izaa, ve isiki le isap ŋeer ee taliiŋa. Ŋeer tawe, i besooŋa to daaba tau imuuŋ pa yes to watooŋrau. 52 Eemon Yesu isaav pa ŋeer tau ighe imbut tamtamon tana ighe: “Ai, atem izi ve uzeev mbuzaagh tsio imuul ila niia. Pa tamtamon tisov tau tiparav pa mbuzaagh, ene pale mbuzaagh ighan zi timaat. *
53 Yo ugham ŋgar mindai? Ughe yau irau napoi Tamaŋ Maaron to iuul ghau mako? Isaav ighe yau nasaav pani, i aat rekia mon imbaaŋ aŋela ndiŋndiŋ ndiŋndiŋ iliiv 72,000 tizilam to tiuul ghau. 54 Eemon isaav ighe yau nagham tauvene, pale Maaron aliiŋa tau tiboode pataghaaŋ na ighur anooŋa mindai?”
55 Ra Yesu isaav pa eval tiina tana ighe: “Mindai ta alaagh toman mbuzaagh ma zaab ve alam pa kisiiŋ ghau? Yau ŋeer to ghamuuŋ malmal? Saawe naol, yau napaghazoŋai gham pa Maaron aliiŋa izi Rumei Tiina naagho. Puughu mindai ta akis ghau pataghaaŋ ta sewe mako? *
56 Poia. Akis ghau lak. Gabua isov tau ivot ne, ene itaghon Maaron aliiŋa tau yes propet tivotia ve tiboode pataghaaŋ na. Leso saveeŋ tawe ighur anooŋa.” Yesu isavia saveeŋ tane, ve mbiwa tooni tisov tipuli, ve tighawaar. *
Tipayooz Yesu pa savsaveeŋ ila daaba to yes Yuda naghozi
(Mk 14:53-65; Lu 22:54-55, 63-71; Yo 18:13-14, 19-24)
57 Zeran tau tikis Yesu na, tighamu tila, ve tighuru iloŋ ila ruum to Kaiapas. Kaiapas, i daaba tau imuuŋ pa yes to watooŋrau. Yes ŋgara to tutuuŋ tomania pooza siriv to yes Yuda tilup zi ta sewe ve tisasaŋan. 58 Petrus ipaspas ghi poipoi, ve itaghon Yesu gha tila. Eemon ilaagh malau rig pasaa, iroi. Tauvene vene le ila peria sirsiir to ruum tawe. Ra iloŋ ila sirsiir loolo, ve mboole izi tomania uraata siriv to daaba to watooŋrau. Leso ighita saa ŋgar tau pale ivot pa Yesu. 59 Yes daaba to watooŋrau tomania tamtamon tisov to lupuuŋ tiina tau tiŋginŋgin yes Yuda na, titoova to tiil tamtamon siriv to tipariaaŋ saveeŋ karom tighe yes tighita Yesu igham sosor. Leso imin puughu pani to tiravu imaat. 60 Eemon ŋgar toozi ighur mako. Onoon, tamtamon katini tipariaaŋ saveeŋ karom tighe yes tighita Yesu igham sosor. Eemon saveeŋ toozi raraate mako. Tisavia saveeŋ maata ite ite. Ra zeran ru tiburig, ve tisaav tighe: *
61 “Yei nilooŋ ŋeer tane isaav ighe: ‘Yau irau nareu Rumei Tiina to Maaron izi, ve napayooze muul pa mboŋ tol mon.’ ” *
62 Tauvene daaba to watooŋrau iburig iyooz, ve isaav pa Yesu ighe: “Ulooŋ wa? Yes tipariaaŋ saveeŋ tighe tilooŋ ghom usavia saveeŋ tauvene. Mindai, irau uyol saveeŋ toozi, ma mako?” 63 Eemon Yesu isaav mako. Ineneeŋ mon.
Tauvene daaba to watooŋrau isaav pani muul ighe: “Yau nasaav payo ila Maaron maata yaryaare eeza: Yo aat usaav ghazooŋa payei. Yo Mesia ve Maaron Naatu?” *
64 Yesu iyol aliiŋa ighe: “Saveeŋ tauta yo usavia na. Ve yau nasaav ghazooŋa payam tauvene: Murei, yam pale aghita:
Tamtamon Naatu ileep ila niia to ghamuuŋ pooz tau igheen ila Maaron saksaki niima tapir. Ve i pale ileep ila taitai to sambam, ve imuul izilam.” *
65 Daaba to watooŋrau ilooŋ saveeŋ tane le ireu loolo. Tauvene iraŋgat nonoghiiŋa tooni, ve isaav ighe: “Isov wa! Tail tamtamon ite paam to ipariaaŋ saveeŋ muul pasaa? Aazne, yam taumim alooŋ katin saveeŋ ila i tauu aavo wa. I isavia saveeŋ veleghiiŋ pa Maaron. *
66 Laak, agham ŋgar pani mindai?”
Yes tiyol aliiŋa tighe: “I isosor wa. Tamtamon tauvene irau ileep mako. I aat imaat!” *
67-68 Ra tamtamon toozi siriv tiburig gha tivuragh naagho, tiravu, tiposaii, ve tipaŋiŋizaini tighe: “Yo Mesia ve propet ne? Na usaav payei: Sei ta irav ghom ne?” *
Petrus ipaisamun Yesu eeza
(Mk 14:66-72; Lu 22:56-62; Yo 18:15-18, 25-27)
69 Saawe tau yes daaba tilooŋ saveeŋ to Yesu, Petrus mboole izi muuri ila sirsiir loolo. Livaa paaghu ee tau ibesbees pa daaba to watooŋrau na ila tooni, ve isaav pani ighe: “Ai, yo paam ulaghlaagh tomania Yesu to Galilaia.”
70 Eemon Petrus ipaisamun tauu ila yes tawe matazi ighe: “Wai, saveeŋ tau yo usavia ne, yau nawataghi mako.” 71 Ra ipul niia tawe, ve izuur ivot igharau sirsiir aavo. Malau mako ve besooŋa livaa ite, aana ilam le ighita Petrus, ve isaav pa tamtamon siriv tau tiyooz tigharauu na, ighe: “Ai aghita! Ŋeer tane, i ilaghlaagh tomania Yesu to Nasaret.”
72 Eemon Petrus ipaisamun tauu muul, ve ipariaaŋ saveeŋ tooni ighe: “Ee-e, onoon sambam, ŋeer tawe, yau nawataghi mako.”
73 Tilepleep rig, ra tamtamon siriv tau tiyooz tigharau Petrus na, tiŋaruini tila, ve tisaav pani tighe: “Onoon kat, yo tane, toozi ee paam. Yei nighilaal ghom pa aliŋam. Yo to Galilaia.” 74 Tauvene Petrus iburig ve aavo iyaryaaŋ kat ighe: “Onoon sambam, ŋeer tawe, yau nawataghi rigta mako kat. Ighe natoom, Maaron tauu pale ivaghamun ghau!” Saawe duduuŋ tana, tatareek itaŋ. 75 Tauvene Petrus maata iŋgal Yesu aliiŋa tau ighe: “Mboŋ aazne, yo aat upaisamun ezag pai tol, o tatareek itaŋ.” Tauvene ivot ila muuri, ve itaŋ tiina toman loolo isaghat kat. *
* 26:2 Igham 12:1+; Mt 20:18 * 26:3-4 Mbo 2:1-3 * 26:6-7 Lu 7:37+ * 26:17 Igham 12:3-10, 12:18-27 * 26:23 Mbo 41:9 * 26:28 Igham 24:8; 1Kor 10:16; Hib 9:28 * 26:29 Syg 21:5 * 26:30 Saawe tau yes Yuda tipasov ghanghaniiŋ to Pasova, timbou Mbouŋ 115 ila 118. * 26:30 Mbo 118:29 * 26:31 Sek 13:7; Yo 16:32 * 26:32 Mt 28:7, 16 * 26:34 Mt 26:69+ 26:39 Rubruub tau Yesu isavia, ene izaa to pataŋani tau i pale ibaado, leso ireu sosor to tamtamon ve itatan Maaron aatyavyav tooni. * 26:39 Mt 6:10; Hib 5:7+ * 26:41 Mt 6:13; Ro 7:18; Ga 5:17 * 26:44 2Kor 12:8 * 26:46 Yo 14:31 * 26:52 Gnp 9:6; Syg 13:10 * 26:55 Lu 19:47, 21:37 * 26:56 Mbo 88:8; Mt 26:31 * 26:60 Igham 20:16; Lo 19:15 * 26:61 Yo 2:19+; Mbaŋ 6:14 * 26:63 Is 53:7; Mt 27:12 * 26:64 Mbo 110:1; Dan 7:13; Mt 24:30 * 26:65 Mbaŋ 14:14; Mt 9:3; Yo 10:33 * 26:66 Wkp 24:16; Yo 19:7 * 26:67-68 Is 50:6, 53:5 * 26:75 Mt 26:34