OU-KORINI
Pollone KORINI Yemboma Pepá OU Topa Sirimu Bokumu
Pollone I Pepá Topa Sirimumunge Ungu Pulu Mare
Pollo kinie yuni pepá topa sirimumenga ungu pulu mare inie yakondo gomo 714 molemo.
Kolea Korini akumu Akaya poropinjinge kolea awilimu. Akumu Giriki yemboma moloringi kolea te. Pollo wale talo sipe koleamanga andopa Yesusinge ungumu nimbe silipe andopalie Korini kepe purumula (Lipe Mundorumu Yema 18:1-17). Yu akune molopili Kirasinge yembo talape te akune pulu polko moloringi, aku yembo talapemo lipe tapondopa molorumu.
Nalo Pollo yu aku koleamo mundupe siye kolopa kolea awili Epesasi pupe molorumu kinie walse Kirasinge Korini yembo talape moloringine umbune mare wendo orumu pilipelie ‘Eno lipu tapondambo.’ nimbe ipepámo eno topa sirimu. ‘Ungume mimi siku pilku, molko kondangi.’ nimbe pepámo topa sirimu (Ou-Korini 16:7-9, Lipe Mundorumu Yema 20:31).
‘Enone ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilimele mele siye kolongenje.’ konopu lepalie Pollone mini-wale mundupe konopu awisili lipe mundupe molorumu mele nimbe sipe, eno konopu telumu naa panjiku kapola naa moloringimunge ungu mare nimbe, amboma kinie yema kinie ulu mare teko kenjeringimunge ungu mare nimbe, anjo yando kote tenderingimunge ungu mare nimbe, ulsu yembomane kuru popo toko kaloringi langimenga ungu mare nimbe, ambo ye pulime kinie ye ambo lilime kinie molko kondonge mele nimbe sipe, Pulu Yemonga Minimuni yemboma ‘Teaa.’ nilimo mele pilku liku naa telemele kinie umbunema wendo olemo mele nimbe sirimula. Maku toko mimi siku Pulu Yemo popo toko yunge imbi liku ola mundundunge mele nimbe sipe, Mini Kake Telimuni Kirasinge yemboma tondolo lupe lupema we silimomonga ungu mare nimbe sipe, konopu mondonge ulumu paa olandopa mele nimbe sipe, yembo kololime lomboroko ola molonge mele ungu mare nimbe sirimula. Aku ulumene Korini yemboma umbune sirimumunge aku ulumenga Pulu Yemone kanopa peanga kanolemo mele Pollone eno lipe tapondopa ungu peangama nimbe sirimu.
1:10-6:20 munge ungu pulumu inie anjokondo 1:10 molemo. 7:1-16:12 ungu mare walseringimenga ungu pulumu inie anjokondo 7:1 molemo.
Ya ungu pulumu pora nikimu.
1
Kolomongo Awili 1-4 KIRASINGE YEMBOMA KEREPALE NAA NINGU, ENO ENONO ENONGA IMBI LIKU OLA NAAMUNDENGI UNGU MARE
1:1-3 Pollone Pep mo Tombando Pulu Polopa Torumu Ungume
Na Pollo, Pulu Yemone na walsipe mako torumu-ne Kirasi Yesusini “Nanga kongonomo tende-pou.” nimbe lipe mundorumu yemo,* na kinie olionga ⸤Kirasinge ungumu pilieli⸥ angenu Sositenisi pea molopololie ipepámo topo sikiru.
Pulu Yemonga yembo talape kolea awili Korini molemelema, Kirasi Yesusi kinie tapu toko molemele-na Pulu Yemone “Nanga yembo manjiku molko yembo kake tepili molangi waa.” nirimu yemboma, eno kinie koleamanga pali olionga Awili Yesusi Kirasinge imbimu liku ola mundunduku popo tolemele yemboma kinie, eno pali ⸤ipepámo topo sikiru⸥. Awilimu olionga kepe enonga kepe pali Awilimu.
Olionga Lapa Pulu Yemo kinie Awili Yesusi Kirasiselone eno we kondo kolkolo, ‘Eno konopu pe nipili taka liku molangi.’ niengili.
1:4-9 Kirasinge Korini Yemboma Moloringimunge Pollone Pulu Yemondo “Ange” Nirimu Temanemo
Eno Korini yemboma Kirasi Yesusinge yemboma molemele-na Pulu Yemone eno we kondo kolopa tepa kondorumumunge nane Pulu Yemondo alieli “Ange.” nimbu molio. 5-6 Nane enondo Kirasi manda telemo temba mele temane peangamo topo sirindu ungume ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilku lsingi kulu eno-kinie ulu peangama wendo orumu. Kirasini enonga nimbe tenderimumunge Pulu Yemone yunge ungume enone ningu kondonge tondolomo kinie, yunge ungumenga pulume pilku kondonge tondolomo kinie, sirimu-ne kanu tondoloselo kinie we tondoloma pali eno-kinie pepili molemele. Aku siku molemele-na eno Awili Yesusi Kirasi omba mona angilimbemonga konopu siku nokoko molemele kinie Mini Kake Telimunge tondoloma pali yuni sirimu eno kinie pelemo. Olionga Awili Yesusi Kirasi ombá walemo wendo ombá kinie ‘⸤Pulu Yemone⸥ mongo simbe ulu te eno-kinie naa pepili.’ nimbe yuni ‘Eno alieli enge ningu molangi.’ nilimo mele pe kepe nimbé.§ Enondo yunge Malo olionga Awili Yesusi Kirasi* pea “Tapu toko molangi waa.” nirimu Pulu Yemone ulu “Tembo.” nilimoma paa sike telemo. ⸤Eno-kinie aku sipe ulu peangama wendo⸥ orumumunge pilipulie ⸤Pulu Yemo kinie alieli ange nilio⸥.
1:10-17 Kirasinge Korini Yembo Talapemo Konopu Lupe Lupe Pepili Moloringimunge Ungu Te
10 Angokeme, olionga Awili Yesusi Kirasinge§ imbi lepo ⸤umbune te eno kinie pelemomonga⸥* ungu te mawa tekero: ‘Eno konopu paa telune mindi pupili, ungu telumu mindi ningu, kapola kapola molangi. Lupe lupe naa molangi. Eno yembo talape telumu mindi molko konopu telumu pepili molangi.’ nimbu mawa tekero. 11 Nanga angokeme, kerepale ningu irinele teko molemele mele ⸤ambo⸥ Killoinge yembo marene ⸤ongo⸥ na ningu siringi. 12 Enone telemele nikiru mele niembo: Eno marene ningendo: “Olio Pollo lombili pulimolo.” nilimele.
Marene “Olio Apollosi lombili pulimolo.” nilimele.
Marene “Olio Pita lombili pulimolo.” nilimele.
Marene “Olio Kirasi lombili pulimolo.” nilimele.
13 ⸤Nambemune aku siku nilimeleye?⸥ Kirasi yu awisiliye? ⸤Na⸥ Pollone ‘Eno lipu tapondambo.’ nimbu unjo perana kolondorunduye? Eno no lindingendo Pollonga imbi leko no linderingiye? 14-15 Nane eno Korini yembo mare no naa linderindumunge yembomane “Olio Pollonga imbine no lsimulu.” manda naa ningemonga eno papu no naa linderindu. Nane Kiripasi kinie Gayasiselo sike no linderindu nalo yembo mare pea molo. 16 (Sike, mare pea no linderindula. Sitepanasi kinie yunge ulkena peringi yemboma kinie no linderindu lemo. ‘Akume mindi no linderindu.’ konopu lekero. ‘Mare pea molonje.’ nimbu pilkiru.) 17 Kirasini na “No lindi-pou.” nimbe lipe naa mundorumu. Yunge temane peangamo “Toko sindi-pou.” nimbe lipe mundorumumunge ⸤na yemboma no lindilipu naa andolio⸥. Kirasinge temane peangamo andopo tombondo yembo pilipe konginjeli pelemomane temane lupe lupe tolemele mele na aku sipu naa tolio. ‘Aku sipu tembo kinie Kirasi ⸤kolorumu⸥ unjo peramo yunge engemo naa peli none tendepo, aku unjo peramonga tondolomo topo manie mundumbo.’ nimbu aku naa telio.
1:18-2:5 Kirasi Yu Pulu Yemonga Pilipe Konginjelimu Kinie Tondolomo-Selo Molemomonga Ungu Te
18 Sike Kirasi kolorumu unjo peramonga ungu nilimolomo mindili nongo molko kenjinge aulkena pulimele yembomane ningendo: ‘Uluri molo. Akumunge lipe tapondomba tondolo te naa pelemo.’ nilimele. Nalo olio lipe tapondopa mindili nolemela aulkena wendo lipe yu-kinie pea molopo kondomolo aulkena lipe mondomu yemboma olione ‘Unjo peramonga ungumu Pulu Yemonga tondolo pelemo ungumu.’ nimbu pilimolo. 19 ⸤Aku siku ningu pilimelemonga⸥ ungu te Pulu Yemonga bokune molemo, akumu isipe:
“Pilipe konginjeli pelemo yembomanga
pilipe konginjelimu
nane topo manie mundumbo.
Yembomane ‘Sumbi sipu pilimolo.’
nilimele yembomanga
konopume tepo embambo simbo.”
nirimu kanumu.§
20 ⸤Pulu Yemone aku sipe pilieli yemboma topa manie mundumbe⸥ liemo kinié yembo mare pilipe konginjeli pelemo yemboma kinie, Mosisini sirimu ungu manema pilku kondoko yemboma mane silimele yemboma kinie, ulume pali pilkulie kerepale nilimele yemboma kinie, kanu yembomando nambolka nimoloye? Ya ma koleana konopuni tondolo munduku pilimele ulume pali Pulu Yemone aku ulume tondolo te naa pelemo mele naa lipe ora sirimuye? ⸤Aku ulume tondolo te naa pelemo mele lipe ora sirimu kanumu.⸥
21 ⸤Akumu nambepo pilipulie nikiruye?⸥ Pulu Yemo pilipe konginjeli pepili molemomonga ma koleana pilipe konginjeli pelemo yembomane yu molopa pilimo mele manda naa pilinge akumunge olione Yesusi kolorumu ungumu nimbu silimolo kanu ungumundu pilipe konginjeli yembomane “Aroma toko, ningu kenjikimili.” nilimele ungu akumuni ‘Aku ungumu sike.’ ningu tondolo munduku pilimele yemboma Pulu Yemone lipe tapondopa mindili nolemela aulkena wendo lipe yu-kinie molko kondonge aulkena lipe mondolemo.* 22 Juda yembomane “Pulu Yemone ulu tondoloma telemo mele ulu mare kanamili.” nilimele; Giriki yembomane ‘Olio pilipe konginjeli peangama pepili. Olio ulumenga pulume paa pilipu kondamili.’ ningu mindili siku kongono telemele. 23-24 Nalo olione Yesusi unjo perana toringi kolorumumunge temanemo mindi andopo topo silimolo. Aku ungumu Juda yembomane ⸤ungumu we pilku ulu tondolo mare naa kanokolie “Aku ungumu⸥ ungu kerimu. Paa kapola molo.” nilimele; Giriki yembomane ⸤ungumu we pilku ungumunge pulumu naa pilkulie⸥ “I ungumu aroma ungumu.” nilimele; nalo Pulu Yemone Juda yembo mare kinie, Giriki yembo mare kinie ‘Nanga yemboma molangi waa.’ nirimu ⸤pilierimulu⸥ yembomane kanu ungumu pilipulie, ‘⸤Aku ungumuni Pulu Yemone lipe mundupe olio sirimu ye nomi⸥ Kirasimu molopa telemo mele nimbe silimo ungumu. Yu Pulu Yemonga tondolomo; yu Pulu Yemonga pilipe konginjelimu.’ nilimolo. 25 Ma koleana yembo marene ‘Pulu Yemone konopuni pilimo ungu mare aroma topa pilimo.’ nilimele nalo yuni konopuni aroma topa pilimo mele kepe paa olandopa; yembomane ‘Paa pilipu kondolemolo.’ nilimele mele maniendopa. Pulu Yemone ulu mare telemo kinie yembomane kanokolie, ‘Aku ulume enge te naa pelemo.’ ningu kanolemele nalo ‘enge te naa pelemo’ nilimele ulumenga tondoloma kepe paa olandopa, yembomane ‘Ulu tondoloma tekemolo.’ nilimele tondoloma paa maniendopa.
26 Angokeme, ou Pulu Yemone ‘Nanga yemboma molangi waa.’ naa nipili moloringi mele kinié altoko mimi siku piliengi! Yembomane eno kanokolie ‘Eno awisili pilipe konginjeli yemboma moloringi.’ naa niringi. ‘Eno yembo awisili yemboma nokoli engemo pelemo.’ naa niringila. ‘Eno awisili enonga anda-kolepama imbi molorumu.’ naa niringila. 27 Nalo ma koleana yembomane yembo mare kanokolie, ‘Yembo konopu naa peli yembo aroma tolime.’ nilimele yemboma Pulu Yemone mako topa ‘Nanga yemboma molangi.’ nilimo; ‘Yembo enge naa peli yemboma.’ ningu kanolemelema mako topa ‘Nanga yemboma molangi.’ nilimo. ‘Nanga yembomando aku siku ningu pilimele yembo pilipe konginjeli pelemo yemboma kinie, ‘Olio enge pelemo.’ ningu pilimele yemboma kinie, pipili kolangi.’ nimbe Pulu Yemone kanu we yemboma mako topa ‘Nanga yemboma molangi waa.’ nilimo. 28 Ya ma koleana imbi naa molemo yemboma kinie, yembomane kanoko keri kanolemele yemboma kinie, yembomane ‘yembo koropama’ ningu kanolemele yemboma kinie, akume Pulu Yemone mako topa ‘Nanga yemboma molangi.’ nirimu. ‘Yembo imbi molemoma kinie, tondolo pelemo yemboma kinie, aku yemboma we yembo koropama molangi.’ nimbe, kanu we yemboma ‘Nanga yemboma molangi.’ nimbe mako torumu. 29 ‘Yembo tene nanga kumbi-kerena yuyu kapi nimbe yunge imbi lipe ola manda naa mundumbe.’ nimbelie Pulu Yemone kanu sili yemboma mako torumu. 30 Pulu Yemone yuyu eno ‘Kirasi Yesusi kinie pea tapu toko molangi.’ nimbe lipe mundorumu-ne yu kinie pea molemele kanumu. Pe kinié Pulu Yemone olio pilipe konginjelimu kinie konopuni mimi sipe pilieli ulumu kinie silimo akumunge pulumu Kirasi yu. Kirasini ⸤olionga nimbe tenderimu ulu akumuni⸥ Pulu Yemone olio ‘yembo sumbi nilime molko, nanga yemboma manjiku molko yembo kake telime molangi.’ nilimo. Kirasini tenderimu ulumuni ‘Eno teko kenjeringimunge molko kenjiku mindi punge aulkena wendo wangi, ulu pulu kerimene eno altopa naa ambolopili.’ nilimo.§ 31 Akumunge Pulu Yemonga bokune ungu te nilimo mele mindi teamili. Aku ungumu isipe:
“Yembo tene ‘Konopu sipu kapi niembo.’ nimu liemo
Awilimuni yunge tenderimumunge pilipelie
Awilimu mindi konopu sipe kapi nimbe
imbi lipe ola mundundopili.”*
nilimo kanumu mele teamili.
* 1:1 bokumunge alsena anjokondo “1. aposel”. 1:2 bokumunge alsena anjokondo “43. sios”. 1:2 bokumunge alsena anjokondo “6. Bikpela”, “23. Krais”, “28. nem”. § 1:8 Ungu pulu te Ou-Tesallonaika 3:13*. * 1:9 bokumunge alsena anjokondo “32.2. Pikinini Bilong God”, “6. Bikpela”, “23. Krais”. 1:9 1:9 pora nimbendo nilimo ungu akumu 1:4-9 molemo mele pilipelie lipe tere lendepa “Ange.” nirimu. 1:9 inie anjokondo 3:1-9,21-23. § 1:10 bokumunge alsena anjokondo “28. nem”. * 1:10 akune Pollone Korini yemboma kinie umbune te perimumunge ungu mare nirimu. Umbune akumu: Kirasinge Korini yemboma kapola kapola naa moloringi. Umbune te: Ye tene ulu te paa tepa kenjerimumundu nirimu ungumu inie anjokondo 5:1-13 molopa; te: Anjo yando kote tenderingimunge ungumu 6:1-11 molopa; te: Wa ulu kerinele teringimunge ungumu 6:12-20 molemo. 1:12 Pisini ungune “Pita” ningu toringi molemo nalo Giriki ungune “Sipasi” ningu toringi molemo, akumu sike Pitanga imbi te. Ungu te Jono 1:42. 1:17 Kirasi kolorumu unjo peramonga tondolo te yuyu naa perimu. Kirasi kolorumu ulumunge tondolomo perimu. Ungu mare inie anjokondo 2:2, Gallesia 6:12-14. § 1:19 Aisaya 29:14, Jeremaya 8:9. * 1:21 bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”, “21.2. kisimbek”. 1:22 Mateyu 12:38-39. 1:23-24 bokumunge alsena anjokondo “23. Krais”. § 1:30 Romo 3:24; bokumunge alsena anjokondo “3. baim bek”. * 1:31 Jeremaya 9:24.