19
19:1-10 Yesusi Kinie Ye Sakiasi Kinie Pea Teringili Temanemo
Yesusi yu Jeriko taono omba pumbe purumu. ⸤Jeriko akune⸥ kou takisi lipe takisi lsingi yema nokorumu ye te, yunge imbi Sakiasi, yu akune molorumu. Yu mele awisili nosipe yu kamakomo molorumu. Kanu yemone Yesusi orumu kanomba terimu. Yesusi orumune yembo awisili liku maku toringi kulu Sakiasi yu ye ponjili kulu molopalie Yesusi manda naa kanorumu. Akumunge Yesusi orumune yu lkisipe kumbi lepa pupelie unjo sikamo-piki te Yesusi ombá orumu aulkena nondopa angilierimu unjo tenga omba ola purumu.
Yesusi akune ombalie we angilipe olando sipe kanopalie yundu nimbendo: “Sakiasi, nunge ulkena kinié na pea molambili pambili welea manie ou.” nirimu kinie
yu popenge tepa manie omba yundu “Kapola.” nimbe konopu sirimu.
Yesusi Sakiasinge ulkena pea puringili kanokolie ou akune liku maku toringi yembomane ningendo: “Yu ulu pulu keri teli ye te kinie ‘Molambili.’ nimbe pukumu.” ningulie yu terimu mele kanoko keri kanoringi.*
Kanu kinie Yesusi kinie Sakiasi kinie elo ulkena suku molkololie Sakiasi ola angilipe Awilimundu nimbendo: “Awilimu, nane nundu ungu te niembo pílie. Nanga mele nosilioma ekendo lipu yembo koropama sipulie, pe kou te molo melte kolo topo wa mele lsindu melte altopo wa lsindu mele pundu topo yepoko ola panjipu anjo simbo.” nirimu.
Yuni aku sipe nirimu kinie Yesusini yundu nimbendo: “Kinié iulke pulu yemboma Pulu Yemone lipe tapondopa ‘mindili nolemela aulkena wendo ongo, yu-kinie pea molko kondonge aulkena pangi.’ nilimo ulu pulumu likimili. Kinié iulke pulu yemo yu kepe anda kolepa Eporayamone kalopa lsimu ye te kanumu.
10 “Manie Omba Mana Ye A Lierimu Yemone§ ‘Yemboaulke lou leko molko kenjilimele yemboma koropo, eno lipu tapondopo mindili nolemela aulkena* wendo lipu na-kinie molko kondonge aulkena lipu mondombo.’ nimbe orumu.” nirimu.
19:11-28 Ye Awili Tene Yunge Kendemandema Kou Mare Sipelie Tenga Purumu Ungu Ikomo
11 Aku sipe nirimu pilkulie Yesusi yu kolea awili Jerusalleme nondopa ombá terimu kulu§ kanokolie weyemboma enone ‘Pulu Yemo omba ye nomi kingimu molomba walemo paa nondopa ombá.’ konopu leko moloringi. Enone aku siku pilku moloringi pilipelie ⸤Yesusi⸥ yuni enondo ungu iko te topalie 12 nimbendo:
“Ye nomi tenga malo kolea tenga aulke sulu pupe yukingi molomba namba tondolo te li-pupelie ‘Pe yando ombó.’ nimbelie yu purumu. 13 Ou naa pupili yunge kendemande rureponga talondo “Waa.” nimbelie kou kulupi rureponga talo moke tepa eno yu mele mele kou kulupi telu telu nimbe sipelie enondo nimbendo: “Na wele anjo molambo ikou mone sikiru likimilimunge ‘Kou te olandopa pea liemili.’ ningu konopu tondolo munduku teko molangi. Pe ombó.” nimbe yu purumu.
14 Kanu yemo purumu kinie yunge talapena yemboma yu kinie konopu keri pilieringi kulu enonga ye te ‘Yuakilipe pupili.’ ningu liku mundukulie ningendo: “ ‘ “I ye nomimu olionga ye nomi kingi naa molopili.” nimbu molemolo.’ nindei.” ningu yu liku mundoringi.
15 Pe kanu yemo kingi nambamo sike lipe meli yando orumu kinie ou kou mone sipe purumu kendemandemando “Waa.” nimbelie “Eno kou mone sirindumunge olandopa kou nambeko lsingiye?” nimbe walserimu.
16 Ou kumbi lepa sirimu yemone omba yundu nimbendo: “Awilimu, nunge kou kulupi te sirinu kanumunge ola panjipu kulupi rureponga talo lsindu.” nirimu kinie
17 ye nomi kingimuni yundu nimbendo: “Kendemande peangamo. Papu terinu. Mele kanga sirindumunge nu teko kondorunu kene nu kolea awili rureponga talo nokani.” nirimu.
18 Ye talo sipemone omba yundu nimbendo: “Awilimu, nunge kou kulupi te sirinu kanumunge ola panjipu kulupi kise pakera lsindu.” nirimu kinie
19 ye nomi kingimuni yundu nimbendo: “Aku siku terinumunge nu kolea awili kise pakera nokani.” nirimu.
20-21 Pe kendemande te omba yundu nimbendo: “Awilimu, nane pilipulie ‘Nu bisinete tondolo munduku teko, ‘Kou mone lipu nosimbomonga yemboma mindili nongi liemo mandala.’ ningu ⸤kendemande yemboma ‘Kongono mindili siku teangi.’ ningu siku, eno mele koltalo siku melema pali nunu mindi lino yemo;⸥ ponie yembomane panjindilimele kinie nu nunu langi melema we akuku liku; ponie naa teleno poniena langi liku nosiku, nu aku siku teko moleno yemo.’ pilipulie pipili kolopo nuni na sirinu koumu kulupi topo noserindumu i sikiru.” nirimu.
22 Aku nirimu kinie pilipelie ye nomimuni iri topalie yundu nimbendo: “Nu kendemande kerimu. ⸤Nane nunge kote pilimbo kinie⸥ nunge nikinu ungumuni nunu kote tendemba. Nuni pilkulie ‘Ponie yembomane panjindilimele kinie na nanu langi melema we akupu lipu; ponie naa telio poniena langi lipu nosipu, na aku sipu tepo molio.’ ningu pilku molenoye? 23 Aku ningu pilkulie nanga kou monemo kou-benge ulkena nambemune naa noserinuye? Aku telenanje na ombo nanga koumu wendo lipulie kou wallo-kolte ola panjiku silimela lilkela.” nirimu.
24 ⸤Kanu kendemande yemondo aku sipe nimbe pora sipelie⸥ yuni nondoko angilieringi yembomando nimbendo: “I yemo tepa kenjerimu kene yunge koumu wendo likulie kou kulupi rureponga talo ambolkomo yemo siee.” nirimu.
25 Enone yundu ningendo: “Awilimu, yu kou kulupi rureponga talo ambolkomo kanumu.” niringi.
26 Enone aku niringi kinie ye nomi kingimuni kelepa nimbendo: “Enondo nimbu siembo: Melema nosilimo yembomo* nane mare pea simbo, yu paa awisili nosimbe. Nalo melema naa nosilimo yembomo yu nosilimoma kepe wendo limbo.” nirimu.
27 Aku sipe nimbelie kanu ye nomi kingimu yuni ungu te pea nimbendo: “Kinié na teko kenjeringi yemboma mengo wame. Enone nando ningendo: ‘Iyemo olionga ye nomi kingimu naa molopili.’ niringi kanu yemboma mengo ongo na kanopo molambo eno toko kondaa.” nirimu.” nimbe ⸤Yesusini aku sipe kanu ungu ikomo topa pora sirimu⸥.
28 Topa pora sipelie kolea awili Jerusallemendo kelepa pumbe purumu.
19:29-21:38 YESUSI JERUSALLEME OMBALIE, ULKE TEMBELENA YEMBOMA MANE SIRIMU TEMANEMO
19:29-40 Ye Nomi Kingi Te Kolea Tenga Suku Pumbe Purumu Kinie Teringi Mele Yesusi Jerusalleme Sukundu Pumbe Purumu Kinie Aku Siku Teringi Temanemo§
29 Kanu kinie Yesusi ⸤kinie yu lombili andolime kinie⸥ eno kolea awili Jerusalleme nondoko ongo, ma pangi te ‘Ma Pangi Unjo Ollipi Ponie’ nili akune lemo kolea kanga talo, Betepasi kinie Betaniselonga oringi. Kanu kinie Yesusini yu lombili andoli ye talo lipe mundupelie, elondo nimbendo: 30 “Ne kolea kanga kanokombelena pukululie kongi dongi walo te, yembo te yunge bulu mingine walsikele kepe naa molopa andorumumu ka teko panjingemo ne sukundu molomba kanongele kanumu puku posiku mengo wangili pale. 31 Posingele teko molongele kinie yembo tene elondo “Dongimu nambemune posikimbiliye?” nimbe walsemu liemo elone i siku niengili: “Awilimu yu ‘Dongimuni mepili.’ nimu-ne ombo likimbulu.” niengili.” nimbe elo lipe mundorumu.
32 Kanu lipe mundorumu yeselo pukulu yuni nirimu mele kanoko lendekololie 33 pe kanu kongi dongi walomo posikulu moloringili kinie dongi pulu yemane elondo ningendo: “Olionga dongimu nambemune posikimbiliye?” ningu walseringi kinie
34 elone “Awilimu yu ‘Dongimuni mepili.’ nimu-ne ombo likimbulu.” niringili.
35 Kanu kinie dongi kanumu likulu Yesusi molorumune mengo ongololie enone enonga mulumbalema kulku, dongimunge bulu mingine ola pauwe tondoko Yesusi kanune ola mondoringi. 36 Marene enonga mulumbalema kulku yu ombá aulkena pauwe toliku puringi.
37 Kanu kinie yu Jerusalleme paa nondopa omba, ‘Ma Pangi Unjo Ollipi Ponie’ nili akune manie ombá orumu kinie yu lombili puringi yembo awisili konopu awili teko siku ⸤Yesusini⸥ ulu tondolo awisili terimu kanoringimenga Pulu Yemo kapi ningu ungu tondolo munduku ningendo: 38 “Pulu Ye Yawene lipe mundorumu-ne
yunge kongonomo tendemba okomo* ye nomi kingimu
molopa kondopili.
Mulu koleana konopu pe nipili molomolo walemo
welea opili.
Mulu koleana paa olandopa ⸤Pulu Yemonga⸥ imbi
paa ola molopili lakopo kapi niemili.”
niliku puringi.
39 Aku siku niringi pilkulie pea oringi Parisi ye marene§ ⸤we yembomane aku siku niringi mele pilku keri pilkulie⸥ yundu ningendo: “Ungu Mane Silimu, nu lombili andolimene nikimili mele ‘Naa niengi.’ ningu eno iri tou.” niringi kinie*
40 Yesusini enondo nimbendo: “Nane enondo isipu nikiru: Iyembomane i siku naa ningu we molongi liemo ya kou lemomane ru ninge.” nirimu.
19:41-44 Yesusi Kolea Awili Jerusalleme Kanopalie Kondo Kolopa Kola Terimu Temanemo
41 Kolea awili Jerusalleme paa nondopa omba kanumu kanopalie nirimumuni, Yesusini kola tepalie 42 nimbendo: “⸤Jerusalleme yemboma,⸥ kinié eno kepe mindili naa nongo kapola kapola molonge aulkemo pilimelanje papu. Nalo kinié naa pilimele, naa pilinge. 43 Eno molongena wale mare wendo ombá, kanu walemanga enonga opa puluema ongo ‘Enonga koleamonga aulke naa liepili.’ ningu ma liku maku toko, pala mele teko opa puluema eno molko makapu teko ‘Eno sukundu molangi.’ ningu aku tenge. 44 Aku tekolie ningemone, pe Jerusalleme ulkema pali toko tekisiku bulu-balu sikulie suku molonge yemboma tonge, aku siku tenge walema wendo ombá lemo. Pulu Yemone ⸤eno lipe tapondombando⸥ omu walemo enone naa piliengimunge kanu walema wendo ombá.” nirimu.
19:45-48 Ulke Tembelena Bisinete Teko Kou Liku Moloringi Yema Yesusini Topa Makororumu Temanemo
45 Yesusi Jerusalleme suku pupelie nirimumuni, Pulu Yemo popo toko kaloringi ulke tembelena ⸤“Juda yembo naa molemele yemboma ‘Pulu Yemo popo tamili.’ ningu maku tolemele kolea” niringi akune⸥ suku pupe kanopalie akune melema makete teko moloringi yemboma topa makoromba makoropalie 46 enondo nimbendo: “Pulu Yemonga bokune ungu te isipe nilimo:
‘Yembomane nanga ulkemondo
“Pulu Yemo kinie ungu nilimolo ulkemo.” ninge.’§
kanumu. Ungu aku sipe molemo nalo enone iulkemo
‘wa nolemele yemboma lopi teko molemele ulkemo’ mele*
ningu pilkulie aku siku telemele.” nirimu.
47 Yuni enamanga taki teki ulke tembelena suku ⸤“Juda yembo naa molemele yemboma ‘Pulu Yemo popo tamili.’ ningu maku tolemele kolea” niringi akune⸥ yemboma ungu mane sirimu. Pulu Yemo popo tondoringi ye awilime kinie, Pulu Yemonga ungu manemanga pulume pilku mane siringi yema kinie, Juda yemboma nokoringi ye awilime kinie, enone yu toko kondonge aulke te kororingi 48 nalo we yembomane yunge ungu komu tendeko pilku moloringi kulu enone yu toko kondonge aulke te naa kanoko lsingi.
* 19:7 ungu pulu te inie yakondo 15:11-32*. 19:9 10 bokumunge alsena anjokondo “21. kisim bek” 19:9 Sike Isirele yembomanga pulu-pulu anda-kolepa Eporayamone ye Sakiasi kalopa lsimu. Sakiasi yu Juda ye kanumu. Nalo Yesusini nirimu akumundu mindi naa nirimu. ‘Yesusi yu sike Pulu Yemonga Malo. Yu sike Pulu Yemone ‘Lipe tapondomba ye te lipu mundumbo.’ nirimu ye Kirasimu.’ ningu pilku konopu alowa telemele yemboma eno kepe paa Eporayamone kalopa lsimu yemboma molemelela. Akumunge ungu pulumu Romo 4:9-25, bokumunge alsena anjokondo “31.1. pikinini bilong Eporayamo” kananila. § 19:10 bokumunge alsena anjokondo “32.3. Pikinini Bilong Man”. * 19:10 Jono 3:16*. 19:10 Jono 3:14-18, bokumunge alsena anjokondo “21. kisim bek 21.2”. 19:10 Mateyu 25:14-30. Kou mone nirimu akumu Pulu Yemone olio yunge kongonomo tendemolo tondoloma silimomone yunge kongonomo telemolo molo ‘Tondoloma we pepili.’ nilimoloye? Akumundu nirimunje. § 19:11 ungu pulu te inie yakondo 9:51* * 19:26 Ungu pulu te Mateyu 25:29*, 19:26 Mateyu 25:29**. 19:28 ungu pulumu inie yakondo 9:51*. § 19:28 akumunge 19:29-38 Mateyu 21:1-9, Mako 11:1-10; akune 35-38 Jono 12:12-15. * 19:38 bokumunge alsena anjokondo “28. nem”. 19:38 Konana 118:26, inie yakondo 13:35; ungu pulumu 13:35*. 19:38 inie yakondo 2:14. § 19:39 bokumunge alsena anjokondo “11. Farisi”. * 19:39 ‘Yesusi yu we yere, Pulu Yemonga ye te molola, ye nomi kingi te molola.’ ningu pilku molko ‘Yembomane yu kapi niringi kinie pilkulie Pulu Yemo marake mele teringi.’ ningupilieringi. 19:43 inie 13:35*, 21:6, 23:27-31. 19:44 Mako 11:15-18, Mateyu 21:12-13; temane te Jono 2:13-16 molemola. § 19:46 Aisaya 56:7. * 19:46 Jeremaya 7:11. 19:47 bokumunge alsena anjokondo “34. pris”, “41. saveman”.