32
ئەھدە شەرتلىرىگە گۇۋاھچىلارنى چاقىرىش ــ مۇسانىڭ غەزىلى
1 «قۇلاق سېلىڭلار، ئەي ئاسمانلار، مەن سۆزلەي؛
ئاغزىمنىڭ سۆزلىرىنى ئاڭلا، ئى يەر-زېمىن!
2 تەلىمىم بولسا يامغۇردەك ياغىدۇ،
سۆزلىرىم شەبنەمدەك تامىدۇ،
يۇمران ئوت-چۆپ ئۈستىگە چۈشكەن سىم-سىم يامغۇردەك،
كۆكزارلىقنىڭ ئۈستىگە چۈشكەن خاسىيەتلىك يامغۇردەك بولىدۇ.
3 چۈنكى مەن پەرۋەردىگارنىڭ نامىنى بايان قىلىمەن؛ ئەمدى خۇدايىمىزنى ئۇلۇغ دەپ جاكارلاڭلار!
4 ئۇ قورام تاشتۇر، ئۇنىڭ ئەمەللىرى مۇكەممەلدۇر؛
ئۇنىڭ بارلىق يوللىرى ھەققانىيدۇر.
ئۇ ناھەقلىقى يوق، ۋاپادار بىر خۇدا،
ئادىل ۋە دىيانەتلىكتۇر.
5 ئەمما ئۆز خەلقى ئۇنىڭغا بۇزۇقلۇق قىلدى؛
ئۇلارنىڭ قىلمىشلىرى ئۇنىڭ ئۆز بالىلىرىنىڭكىدەك بولمىدى ــ مانا بۇ ئۇلارنىڭ ئەيىبىدۇر!
ئۇلار ئەگرى ۋە ئىپلاس بىر نەسىلدۇر!
6 ئەي ئەخمەق ۋە نادان خەلق،
پەرۋەردىگارنىڭ ياخشىلىقىنى شۇنداق ياندۇرامسەن؟
ئۇ سېنى بەدەل تۆلەپ ھۆر قىلغان ئاتاڭ ئەمەسمۇ؟
ئۇ سېنى يارىتىپ، سېنى تىكلىگەن ئەمەسمۇ؟
7 ئۆتكەن كۈنلەرنى ئېسىڭگە ئالغىن،
دەۋردىن-دەۋرگىچە ئۆتكەن يىللارنى ئويلىغىن؛
ئاتاڭدىن سورا، ئۇ ساڭا دەپ بېرىدۇ؛
ئاقساقاللىرىڭغا سوئال قوي، ئۇلار سېنى خەۋەرلەندۈرىدۇ.
8 ھەممىدىن ئالىي بولغۇچى ئەللەرنىڭ ئۈلۈشىنى ئۇلارغا ئۈلەشتۈرگەندە،
ئادەمئاتىنىڭ پەرزەنتلىرىنى بىر-بىرىدىن بۆلگىنىدە،
ئۇ خەلقلەرنىڭ چېگرىلىرىنى ئىسرائىل بالىلىرىنىڭ سانىغا قاراپ بېكىتكەن.
9 چۈنكى پەرۋەردىگارنىڭ نېسىۋىسى بولسا ئۇنىڭغا خاس بولغان خەلقىدۇر؛
ياقۇپ خۇددى چەك تاشلىنىپ چىققاندەك، ئۇنىڭ مىراسىدۇر.
10 ئۇ ئۇنى چۆل بىر زېمىندا،
شامال ھۇۋلايدىغان دەھشەتلىك بىر باياۋاندا ئۇنى تاپتى؛
ئۇنى ئوراپ ئەتراپىدا قوغداپ تۇردى،
ئۇنى كۆز قارىچۇقىدەك ساقلىدى؛
11 خۇددى بۈركۈت ئۆز چاڭگىسىنى تەۋرىتىپ،
بالىلىرىنىڭ ئۈستىدە پەرۋاز قىلىپ،
قاناتلىرىنى يېيىپ ئۇلارنى پەيلىرىنىڭ ئۈستىگە ئېلىپ كۆتۈرگىنىدەك،
12 پەرۋەردىگارمۇ ئۇنىڭغا شۇنداق يالغۇز يېتەكچىلىك قىلدى؛
ھېچقانداق يات ئىلاھ ئۇنىڭ بىلەن بىللە ئەمەس ئىدى.
13 ئۇ ئۇنى يەر يۈزىنىڭ ئېگىز جايلىرىغا مىندۈردى،
ۋە ئۇ ئېتىزلىقنىڭ مەھسۇلاتىدىن يېدى،
ئۇ ئۇنىڭغا قىيا تاشتىن ھەسەل شورىتىپ،
چاقماق تېشىدىن زەيتۇن مېيى شوراتتى؛
14 ساڭا كالا قايمىقى بىلەن قوي سۈتىنى ئىچكۈزۈپ،
قوزىلارنىڭ يېغىنى،
باشاندىكى قوچقارلار ۋە تېكىلەرنىڭ گۆشىنى يېگۈزۈپ،
ئېسىل بۇغداينىڭ ئېسىل دانلىرىدىن يېگۈزدى،
سەن بولساڭ ئۈزۈم قېنى بولغان ساپ شارابنى ئىچتىڭ.
15 لېكىن يەشۇرۇن سەمرىپ تەپكەك بولۇپ قالدى؛
بەرھەق، سەن سەمرىپ كەتتىڭ،
بوردىلىپ كەتتىڭ،
تويۇنۇپ كەتتىڭ!
ئۇ ئۆزىنى ياراتقان تەڭرىنى تاشلاپ،
ئۆز نىجاتىنىڭ قورام تېشىنى كۆزگە ئىلمىدى.
16 ئۇلار بولسا يات ئىلاھلارغا ئەگىشىپ ئۇنىڭ ۋاپاسىزلىققا بولغان ھەسىتىنى قوزغىدى،
يىرگىنچلىك ئىشلار بىلەن ئۇنىڭ غەزىپىنى كەلتۈردى.
17 ئۇلار ئىگە-تەڭرىسى ئەمەس جىنلارغا،
ئۆزى بىلمەيدىغان ئىلاھلارغا،
ئاتا-بوۋىلىرىمۇ قورقمايدىغان،
يېڭى پەيدا بولۇپ قالغان ئىلاھلارغا قۇربانلىق قىلدى.
18 سەن ئۆزۈڭنى تۆرەلدۈرگەن قورام تاشنى كۆڭلۈڭدىن چىقاردىڭ،
سېنى ئاپىرىدە قىلغان تەڭرىنى ئۇنتۇدۇڭ.
19 پەرۋەردىگار بۇنى كۆرۈپ،
ئوغۇل-قىزلىرىنىڭ ئۇنىڭ ئاچچىقىنى كەلتۈرگىنىدىن، ئۇلاردىن بىزار بولۇپ مۇنداق دېدى: ــ
20 «مەن ئۇلاردىن يۈزۈمنى يوشۇرىمەن،
ئۇلارنىڭ ئاقىۋىتىنى كۆرۈپ باقاي؛
چۈنكى ئۇلار ئىپلاس بىر نەسىلدۇر،
قەلبىدە ۋاپادارلىقى يوق بالىلاردۇر.
21 ئىگە-تەڭرىسى ئەمەسلەر بىلەن ھەسىتىمنى كەلتۈردى،
ئەرزىمەس مەبۇدلىرى بىلەن قەھرىمنى قوزغىدى؛
شۇڭا «ھېچ خەلق ئەمەس» بولغان بىر خەلق ئارقىلىق ئۇلارنىڭ ھەسىتىنى قوزغايمەن،
نادان بىر ئەل ئارقىلىق ئۇلارنىڭ ئاچچىقىنى كەلتۈرىمەن.
22 چۈنكى مېنىڭ غەزىپىمدىن بىر ئوت تۇتاشتى؛
ئۇ تەھتىسارانىڭ تېگىگىچە كۆيۈپ بارىدۇ،
ئۇ يەر بىلەن ئۇنىڭ مەھسۇلاتىنى يەپ كېتىدۇ،
ۋە تاغلارنىڭ ئۇللىرىنىمۇ تۇتاشتۇرىدۇ.
23 مەن ئۇلارنىڭ ئۈستىگە بالايىئاپەتلەرنى دۆۋىلەيمەن؛
يا-ئوقلىرىمنى بىرنى قويماي ئۇلارغا ئاتىمەن.
24 ئۇلار ئاچارچىلىقتىن يېگىلەپ كېتىدۇ،
تومۇز ئىسسىق ۋە ۋابانىڭ نەشتەرلىرى تەرىپىدىن يەپ كېتىلىدۇ؛
ئۇلارغا قارشى يىرتقۇچ ھايۋانلارنىڭ چىشلىرىنى،
توپىدا ئۆمىلىگۈچىلەرنىڭ زەھىرىنى ئەۋەتىمەن.
25 تاشقىرىدا قىلىچ ئۇلارنى مۇسىبەتكە سالىدۇ،
ئىچكىرىدە ۋەھىمە باسىدۇ؛
ئۇ يىگىت بىلەن قىزنى،
ئەمچەكتىكى بالا بىلەن ئاق چاچلىقنى ھەممىسىنى يوقىتىدۇ.
26 مەن: «ئۇلارنى چېپىۋېتىمەن،
ئىنسانلارنىڭ ئارىسىدىن ئۇلارنىڭ نامىنى ئۆچۈرىمەن» ــ دەيتتىم،
27 بىراق دۈشمەننىڭ مەسخىرە قىلىشىدىن قورقتۇم؛
ئىسرائىلنىڭ رەقىبلىرى بۇ ئىشنى خاتا چۈشىنىپ: ــ
بۇ ئىش بىزنىڭ قولىمىزنىڭ كۈچلۈكلۈكىدىن بولغان بولسا كېرەك،
پەرۋەردىگار بۇنى ھېچ قىلمىدى» دېمىسۇن دەپ، بۇ ئىشنى قىلمىدىم.
28 ئىسرائىل نەسىھەتتىن مەھرۇم بولغان بىر ئەل،
ئۇلارنىڭ ھېچ ئەقىل-پەمى يوقتۇر.
29 ئاھ، ئۇلار دانا بولسىدى!
شۇنداق بولسا بۇنى چۈشىنىپ،
ئۆز ئاقىۋىتى قانداق بولىدىغىنىنى ئويلايتتى!
30 ئەگەر ئۇلارنىڭ قورام تېشى ئۇلارنى سېتىۋەتمىگەن بولسا،
پەرۋەردىگار ئۇلارنى دۈشمەنلىرىگە تاشلاپ بەرمىگەن بولسا،
بىر كىشى قانداقمۇ مىڭ كىشىنى ئۆز ئالدىدىن ھەيدىيەلەيتتى؟،
ئىككى كىشى قانداقمۇ ئون مىڭ كىشىنى قاچۇرالايتتى؟
31 چۈنكى باشقىلارنىڭ قورام تېشى بولسا بىزنىڭ قورام تېشىمىزدەك ئەمەستۇر.
بۇنىڭغا دۈشمەنلىرىمىز ئۆزلىرى گۇۋاھلىق بەرسۇن!
32 چۈنكى ئۇلارنىڭ ئۈزۈم تېلى سودومنىڭ ئۈزۈم تېلىدىن،
گوموررانىڭ ئېتىزلىقلىرىدىن چىققاندۇر؛
ئۈزۈملىرى زەھەرلىك ئۈزۈملەردۇر،
ئۇلارنىڭ ھەربىر ساپىقى ئاچچىقتۇر،
33 شارابى بولسا ئەجدىھالارنىڭ زەھىرىدۇر،
كوبرالارنىڭ ئەجەللىك زەھىرىدۇر.
34 پەرۋەردىگار: «بۇلارنىڭ ھەممىسى مېنىڭكىدە ساقلاقلىق ئەمەسمۇ؟
ئۆز خەزىنىلىرىمدە مۆھۈرلەنگەن ئەمەسمۇ؟
35 ئىنتىقام مېنىڭكىدۇر،
يامانلىقنى قايتۇرۇشمۇ شۇنداق،
بۇلار ئۇلار پۇتلىشىدىغان ۋاقىتقىچە ساقلاقلىق تۇرىدۇ،
چۈنكى ئۇلارنىڭ بالايىئاپەتلىك كۈنى يېقىنلاشماقتا،
ئۇلارنىڭ بېشىغا چۈشىدىغان ئىشلار بولسا تېز كېلىۋاتىدۇ.
36 چۈنكى پەرۋەردىگار ئۇلارنىڭ كۈچى تۈگەپ كەتكەنلىكىنى، ئۇلارنىڭ ئازىيىپ، ھەتتا ئاجىز ياكى مېيىپلەرنىڭمۇ قالمىغىنىنى كۆرگەندە،
ئۇ ئۆز خەلقىنىڭ ئۈستىگە ھۆكۈم چىقىرىدۇ،
ئۆز بەندىلىرىگە مېھىر-شەپقەت كۆرسىتىدۇ.
37 ئۇ ۋاقىتتا ئۇ مۇنداق دەيدۇ: «قېنى، ئۇلارنىڭ ئىلاھلىرى؟
ئۆزىگە تايانچ قىلغان قورام تېشى ئەمدى قەيەردىدۇر؟
38 ئۇلارنىڭ ئۆتكۈزگەن قۇربانلىقلىرىنىڭ يېغىنى يېگەن،
ئۇلارنىڭ شاراب ھەدىيەلىرىدىكى شارابىنى ئىچكەنلەر قەيەرگە كەتتى؟
ئەمدى ئۇلار ئورنىدىن تۇرۇپ سىلەرگە ياردەم بېرىپ، پاناھىڭلار بولسۇن!
39 ئەمدى مەن ئۆزۈم، پەقەت مەنلا «شۇ»دۇرمەن،
ماڭا ھەمراھ ھېچقانداق ئىلاھنىڭ يوقلۇقىنى كۆرۈپ بىلىڭلار.
مەن ئۆلتۈرۈپ تىرىلدۈرىمەن،
زەخىملەندۈرۈپ ساقايتىمەن؛
ۋە ھېچكىم مېنىڭ قولۇمدىن قۇتقۇزالمايدۇ.
40 چۈنكى مەن قولۇمنى ئاسمانلارغا كۆتۈرۈپ: ــ
«ئەبەدگىچە ھاياتتۇرمەن» دەپ ئېيتىپ،
41 چاقناپ تۇرىدىغان قىلىچىمنى ئىتتىك قىلىمەن،
مېنىڭ قولۇم ئادالەتنى قورال قىلىپ تۇتىدۇ،
دۈشمەنلىرىمدىن ئىنتىقام ئالىمەن،
مەندىن نەپرەتلەنگۈچىلەرنىڭ قىلغانلىرىنى ئۇلارغا ياندۇرىمەن!
42 مەن يا ئوقلىرىمنى قان ئىچكۈزۈپ مەست قىلىمەن،
مېنىڭ قىلىچىم گۆش يەيدۇ،
مەن ئۇلارنى ئۆلتۈرۈلگەنلەر بىلەن ئەسىرلەرنىڭ قېنىنى،
دۈشمەننىڭ سەردارلىرىنىڭ باشلىرىنى يەپ-ئىچىدىغان قىلىمەن».
43 ئەي ئەللەر، ئۇنىڭ خەلقى بىلەن بىللە شادلىنىڭلار،
چۈنكى ئۇ ئۆز بەندىلىرىنىڭ قېنىنىڭ ئىنتىقامىنى ئالىدۇ،
ئۆز دۈشمەنلىرىگە قىساس ياندۇرىدۇ،
ئۆز زېمىنى بىلەن خەلقى ئۈچۈن كەچۈرۈم-كافارەت كەلتۈرۈپ بېرىدۇ».
مۇسا غەزىلى توغرىسىدا بۇيرۇق چۈشۈرىدۇ
44 ئەمدى مۇسا بىلەن نۇننىڭ ئوغلى يەشۇئا كېلىپ بۇ غەزەلنىڭ بارلىق سۆزلىرىنى خەلقنىڭ ئالدىدا ئوقۇپ بەردى.
45 ئاندىن مۇسا بۇ ھەممە سۆزلەرنى بارلىق ئىسرائىل ئالدىدا ئاخىرلاشتۇرۇپ
46 ئۇلارغا سۆز قىلىپ: «مەن بۈگۈن ئوتتۇراڭلاردا سىلەرنى ئاگاھلاندۇرۇپ گۇۋاھلىق بەرگەن بۇ بارلىق سۆزلەرگە كۆڭۈل بۆلۈڭلار؛ سىلەر بۇلارنى بالىلىرىڭلارغا تاپىلاپ: «بۇ قانۇننىڭ ھەممە سۆزلىرىگە ئەمەل قىلىشقا كۆڭۈل قويۇڭلار» دەپ بۇيرۇشۇڭلار كېرەك.
47 چۈنكى بۇ سۆز سىلەرگە مۇناسىۋەتسىز، قۇرۇق سۆز ئەمەس، بەلكى سىلەرنىڭ ھاياتىڭلاردۇر! سىلەر ئۇ زېمىننى ئىگىلەشكە ئىئوردان دەرياسىدىن ئۆتىسىلەر؛ ئۆتكەندىن كېيىن ئۇ زېمىندا بۇ سۆز ئارقىلىق ئۇزۇن ئۆمۈر كۆرىسىلەر» ــ دېدى.
مۇسانىڭ ئۆلۈمى توغرۇلۇق بۇيرۇقلار
48 يەنە شۇ كۈنى پەرۋەردىگار مۇساغا سۆز قىلىپ مۇنداق دېدى: ــ
49 سەن ئۇشبۇ ئابارىم تېغىغا، يەنى يېرىخونىڭ ئۇتتۇرىدىكى، موئابنىڭ زېمىنىدىكى نېبو تېغىغا چىققىن ۋە شۇ يەردە مەن ئىسرائىللارغا ئۆز تەۋەلىكى بولۇش ئۈچۈن بېرىدىغان قانائان زېمىنىنى كۆرگىن.
50 ئاندىن ئاكاڭ ھارۇن ھور تېغىدا ئۆلۈپ ئۆز خەلقلىرىگە قوشۇلغاندەك، سەنمۇ چىقىدىغان شۇ تاغدا ئۆلۈپ خەلقلىرىڭگە قوشۇلغىن؛
51 چۈنكى سىلەر زىن چۆلىدىكى مەرىباھ-قادەشنىڭ سۇلىرىنىڭ يېنىغا بارغاندا، ئىككىڭلار ئىسرائىللارنىڭ ئارىسىدا ماڭا ۋاپاسىزلىق كۆرسىتىپ، ئىسرائىللارنىڭ ئارىسىدا مېنى «مۇقەددەس» دەپ ھۆرمەتلىمىدىڭلار.
52 شۇڭا سەن ئىسرائىللارغا بېرىدىغان شۇ زېمىننى ئۇدۇلۇڭدا كۆرىسەن، لېكىن ئۇنىڭغا كىرەلمەيسەن.