☰ Йәрәмия 49
49
«4» Аммонийлар тоғрилиқ һөкүм
1 Аммонийлар тоғрилиқ. Пәрвәрдигар мундақ дәйду: — Исраилниң пәрзәнтлири йоқмикән? Униң мирасхорлири йоқмиду? Әнди немишкә Милком Гадниң зиминиға варислиқ қилди, Милкомға тәвә болған хәлиқ немишкә Гадниң шәһәрлиридә туриду? □  ■ 2 Шуңа мана, шу күнләр келидуки, — дәйду Пәрвәрдигар, — Аммонийларниң Раббаһ шәһиридә җәң садалирини аңлитимән; у харабилик дөң болиду; тәвә шәһәрлири от қоюп күйдүрүлиду; Исраил қайтидин өзлирини егиливалғанларға егидарчилиқ қилиду, — дәйду Пәрвәрдигар. ■ 3 — Зарлаңлар, и Һәшбон! Чүнки Айи шәһири харабә қилинған! Раббаһ қизлири, өзүңларға бөз рәхтни бағлап матәм тутуңлар; сепил ичидә уян-буян патипарақ жүгүрүңлар; чүнки Милком вә униң каһинлири, униңға тәвәлик әмирлири сүргүн болиду. □  ■ 4 Немишкә күч-һәйвитиңни даңлайсән? Сениң күчүң еқип кетиватиду, и: «Ким маңа йеқинлишишқа петиналисун?» дәп өз байлиқлириңға таянған, асийлиқ қилғучи қиз! ■ 5 Мана, Мән барлиқ әтрапиңдикиләрдин вәһшәт чиқирип үстүңгә чүшүримән, — дәйду самави қошунларниң Сәрдари болған Рәб Пәрвәрдигар, — шуниң билән силәр һәр бириңлар һайдиветилисиләр, алди-кәйбиңгә қаримай қачисиләр; қачқанларни йәнә жиғғучи һеч ким болмайду. 6 Лекин кейинки күнләрдә, Аммонийларни сүргүнлүгидин қайтуруп әслигә кәлтүримән, — дәйду Пәрвәрдигар.
 
«5» Едом тоғрилиқ һөкүм
7 Едом тоғрилиқ: Самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигар — Исраилниң Худаси мундақ дәйду: — Теманда һазир даналиқ тепилмамду? Данишмәнлиридин несиһәт йоқап кәттиму? Уларниң даналиқини дат бесип қалғанму?! □  ■ 8 Бурулуп қечиңлар, пинһан җайлардин туралғу тепип туруңлар, и Деданда туруватқанлар! Чүнки Мән Әсавға тегишлик балаю-апәтни, йәни уни җазалайдиған күнини бешиға чүшүримән. □  ■ 9 Үзүм үзгүчиләр йениңға кәлсиму, улар азрақ васаңларни қалдуриду әмәсму? Оғрилар кечиләп йениңға кирсиму, улар өзлиригә чушлуқла бузуп, оғрилайду әмәсму? □  ■ 10 Мән Әсавни ялаңачливетимән, у йошурунғидәк җай қалмиғичә далда җайлирини ечип ташлаймән; униң нәсли, қериндашлири һәм хошнилири йоқайду; у өзи йоқ болиду. 11 Лекин житим-йесирлириңни қалдур, Мән уларниң һаятини сақлаймән; тул хотуниңлар Маңа таянсун. 12 Чүнки Пәрвәрдигар мундақ дәйду: — Мана, ғәзивимниң қәдәһидин ичишкә тегишлик болмиғанлар чоқум униңдин ичмәй қалмайдиған йәрдә, сән җазаланмай қаламсән? Сән җазаланмай қалмайсән; сән чоқум униңдин ичисән. □ 13 Чүнки Өз намим билән қәсәм ичкәнмәнки, — дәйду Пәрвәрдигар, — Бозраһ дәһшәт басидиған һәм рәсва қилинидиған бир объекти, харабилик вә ләнәт сөзи болиду; униң әтрапидики шәһәрлири дайимлиқ харабилик болиду.□
14 Мән Пәрвәрдигардин шу бир хәвәрни аңлашқа муйәссәр болдум, — вә бир әлчи әлләр арисиға әвәтилгән еди —
У: «Униңға һуҗум қилишқа жиғилиңлар! Униңға җәң қилишқа орнуңлардин туруңлар!» — дәп хәвәр бериду.□  ■
15 Мана, Мән сени әлләр арисида кичик,
Инсанлар арисида кәмситилгән қилимән.□
16 Сениң өзгиләргә дәһшәт салидиғанлиғиң,
Көңлүңдики тәкәббурлуғуң өзүңни алдап қойди;
Һәй тик қияниң йериқлири ичидә турғучи,
Туралғуң егизликниң жуқури тәрипидә болғучи,
Гәрчә сән чаңгаңни бүркүтниңкидәк жуқури ясисаңму,
Мән шу йәрдин сени чүшүриветимән,
— дәйду Пәрвәрдигар.□  ■
17 — Вә Едом толиму вәһимилик болиду;
Едомдин өтидиғанларниң һәммиси униң барлиқ яра-вабалири түпәйлидин вәһимигә чүшүп, уш-уш қилиду.■
18 Содом, Гоморра вә уларниң әтрапидики шәһәрлири билән биргә өрүветилгәндәк Едомму шундақ болиду, — дәйду Пәрвәрдигар, — һеч ким шу йәрдә турмайду, инсан балилири шу йәрдә олтирақлашмайду. ■ 19 Мана, Иордан дәриясидики чавар-чатқаллиқтин чиқип, дайим еқип туридиған шу сулар бойидики яйлақтики қойларни тарқатқан бир ширдәк Мән Едомдикиләрни бәдәр қачқузимән. Әнди кимни халисам Мән уни Едомниң үстигә тикләймән; чүнки Маңа ким тәң келәләйду? Ким Мениңдин һесап елишқа Мени чақиралайду? Мениң алдимда туралайдиған пада баққучи барму? □  ■ 20 Шуңа Пәрвәрдигарниң Едомни җазалаштики мәхситини, шуниңдәк Темандикиләрни җазалаш нийитини аңлаңлар: уларниң кичиклириму тартип епкетилиду; бәрһәқ, қилмишлири түпәйлидин Пәрвәрдигар униң яйлиғини вәйранә қилиду. ■ 21 Уларниң жиқилип кәткән садасини аңлап йәр йүзидикиләр тәвринип кетиду; налә-пәрядлири «Қизил деңиз»ғичә аңлиниду. 22 Мана, бириси бүркүттәк қанат йейип пәрваз қилип, Бозраһ үстигә шуңғуп чүшиду. Шу күни Едомдики палванларниң жүриги толғаққа чүшкән аялниң жүригидәк болиду.□  ■
 
«6» Сурийә пайтәхти Дәмәшқ тоғрилиқ һөкүм
23 Дәмәшқ тоғрилиқ: —
Хамат, Арпад шәһиридикиләр хиҗаләткә қалдурулиду; чүнки улар шум хәвәр аңлайду; уларниң жүриги су болуп кетиду; давулғуп кәткән деңиздәк улар һеч тиничлиналмайду. □  ■ 24 Дәмәшқ зәипләшти, қечишқа бурулиду; уни вәһимә басиду; азаплар толғаққа чүшкән аялни тутқандәк, азап вә дәрд-қайғу уни тутиду. ■ 25 Нам-даңқи чиққан жут, Мән һозур алған шәһәр шу дәриҗидә ташливетилгән болиду! 26 Шуңа униң жигитлири кочилирида жиқилиду, җәңгивар палванлар шу күни йоқитилиду, — дәйду самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигар; 27 — һәм Мән Дәмәшқниң сепилигә бир от яқимән, у Бән-Һададниң ордилирини жутувалиду.□  ■
 
«7» Кедар һәм Һазор тоғрилиқ һөкүм
28 Бабил падишаси Небоқаднәсар йәңгән Кедар тоғрилиқ һәм Һазорниң падишалиқлири туғулуқ сөз: —
Пәрвәрдигар мундақ дәйду: —
«Орнуңдин тур, Кедарға һуҗум қилип, шәриқтики адәмләрни булаң-талаң қил!» — дейилиду; □ 29 Һуҗум қилғанлар уларниң чедирлири һәм падилирини елип кетиду; уларниң чедир пәрдилири, барлиқ қача-қуча, төгилирини булап кетиду; хәқ уларға: «Тәрәп-тәрәпләрни вәһимә басиду!» дәп вақирайду. 30 Қечип кетиңлар, бәдәр тикип пинһан җайлардин туралғу тепип туруңлар, и Һазордикиләр, — дәйду Пәрвәрдигар, — чүнки Бабил падишаси Небоқаднәсар силәргә җәң қилишқа қәст қилған, силәргә қарап нийити бузулған.
31 — Орнуңдин тур, сепил-дәрвазиларға егә болмиған арамхуда яшап, теч-аман турған әлгә җәң қилишқа чиқ; улар ялғуз туриду — дәйду Пәрвәрдигар, □ 32 — уларниң төгилири олҗа, топ-топ мал-варанлири ғәниймәт болиду; Мән чекә чачлирини чүшүргәнләрни төрт шамалға тарқитимән, уларниң бешиға һәр әтрапидин күлпәт чүшүримән, — дәйду Пәрвәрдигар; □  ■ 33 — Һазор болса чилбөриләрниң туралғуси, мәңгүгә вәйранә болиду. Һеч ким шу йәрдә турмайду, инсан балилири шу йәрдә олтирақлашмайду. ■
 
«8» Елам тоғрилиқ һөкүм
34 Йәһуда падишаси Зәдәкия тәхткә олтарған дәсләпки вақитлирида, Йәрәмия пәйғәмбәргә кәлгән Пәрвәрдигарниң сөзи мундақ еди: —
35 Самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигар мундақ дәйду: — Мана, Мән Еламниң ғоллуқ күчи болған оқясини сундуримән. □ 36 Асманларниң төрт четидин төрт шамални чиқирип Еламниң үстигә чүшүримән; Мән уларни бу төрт шамалға тарқитимән; шуниң билән Еламдин һайдалғанләрниң бармайдиған әл-мәмликәтләр қалмайду. 37 Мән Еламни дүшмәнлири алдида һәм җенини издигүчиләрниң алдида дәккә-дүккигә чүшүримән; дәһшәтлик ғәзивимни бешиға төкүп, күлпәтләрни чүшүримән; уларни бәрбат қилғичә Мән қилични уларниң кәйнидин қоғлашқа әвәтимән. 38 Мән Өз тәхтимни Еламда тикләймән, шу йәрдин падишаси вә шаһзадилирини йоқ қилимән, — дәйду Пәрвәрдигар.
39 — Лекин ахирқи заманларда, Мән Еламни сүргүнлүгидин қайтуруп әслигә кәлтүримән, — дәйду Пәрвәрдигар.■
 
 
□ 49:1 «Милком» — Аммонийлар чоқунған бут еди. Гад болса Исраилниң он икки қәбилисиниң бири; уларға әслидә тәқсим қилинған зимин Иордан дәриясиниң шәрқи тәрипидә еди. Йәрәмия бешарәт бәргән вақитта, Гадтикиләр хелә балдур Асурийә империйәси тәрипидин сүргүн болған еди. Кейин әслий хошнилири болған Аммонийлар уларниң зиминини егиливалған еди. Худа уларға: «Бу зиминни Өз хәлқимгә тәқсим қилған едим, улар қайтип келип униңға қайтидин егидарчилиқ қилиду» дәп агаһландуриду. ■ 49:1 Ам. 1:13 ■ 49:2 Ам. 1:14 □ 49:3 «сепил ичидә уян-буян патипарақ жүгүрүңлар» — башқа бир хил тәрҗимиси: «өзүңлар титма-титма тилинған һалда уян-буян жүгүрүңлар». «Милком» — Аммонийларниң бир бути еди. Башқа исми «Моләк» еди. ■ 49:3 Йәш. 32:12; Йәр. 4:8; 6:26; 48:7 ■ 49:4 Йәр. 21:13; 48:7 □ 49:7 «Едом тоғрилиқ: ...» — бу бешарәт (7-22)ниң Тәвраттики «Обадия» дегән қисим билән көп ортақ йәрлири бар. Обадияға «қошумчә сөз»имиздә чүшәндүргинимиздәк ишинимизки, Йәрәмия пәйғәмбәр Худаниң йолйоруғи билән илгәрки пәйғәмбәр Обадияниң бешаритидики көп сөзләрни нәқил кәлтүриду. Икки бешарәтниң бәзи йәрлири охшимиғачқа, сөзлиридики пәриқләрни тепип селиштурушниң көп әһмийити бар. «Теманда һазир даналиқ тепилмамду? Данишмәнлиридин несиһәт йоқап кәттиму? Уларниң даналиқини дат бесип қалғанму?!» — Теман Едомдики чоң шәһәр. Едомдикиләр өз данишмәнлири билән интайин мәғрурлинатти. ■ 49:7 Об. 8 □ 49:8 «пинһан җайлар» — ибраний тилида «чоңқур җайлар» дегән сөз билән ипадилиниду. У бәлким һәр хил ғар-өңкүрләрни өз ичигә алиду. «Мән Әсавға тегишлик балаю-апәтни, йәни уни җазалайдиған күнини бешиға чүшүримән» — Едомниң башқа исми «Әсав» еди. Мошу бешарәттә «Едом» яки «Әсав» униң әвлатлири болған Едомлуқларни көрситиду, әлвәттә. ■ 49:8 Йәр. 25:23 □ 49:9 «Үзүм үзгүчиләр йениңға кәлсиму, улар азрақ васаңларни қалдуриду әмәсму?» — Муса пәйғәмбәргә чүшүрүлгән қанун бойичә үзүм һосулини алғанда үзгүчиләр кәмбәғәлләрниң теривелиши үчүн бир аз васаңларни қалдуруш керәк еди («Лав.» 19:10). Асиядики бәзи дөләтләрдә бу бир адәткә айлинип қалған. ■ 49:9 Об. 5 □ 49:12 «ғәзивимниң қәдәһидин ичишкә тегишлик болмиғанлар» — Йәһуда әмәс, бәлки таҗавузчиларниң өтәр йолиға «тәсадипий» удул келип қалған, Йәһуданиң вә башқа әлләрниң гуналири билән мунавәтсиз болған башқа әлләрни көрситиши мүмкин. □ 49:13 «Өз намим билән қәсәм ичкәнмәнки...» — ибраний тилида «Өзүм билән қәсәм ичкәнмәнки». «Бозраһ ... рәсва қилинидиған бир объект» — «Бозраһ» бәлким Едомдики әң муһим шәһәр болуши мүмкин еди. □ 49:14 «бир әлчи әлләр арисиға әвәтилгән еди» — «әлләр» Исраилға ят болған әлләрни көрситиду. «Униңға җәң қилишқа орнуңлардин туруңлар» — «униңға» йәни Едомға. Бәлким бу әлчи дүшмән әлләрниң биридин чиққан болуп, у башқа әлләрни Едомни йоқитишқа чақириду. ■ 49:14 Об. 1 □ 49:15 «Мән сени әлләр арисида кичик, инсанлар арисида кәмситилгән қилимән» — «сени» — Худа һазир Едомни «сени» дәп, уларға беваситә сөз қилиду. □ 49:16 «Һәй тик қияниң йериқлири ичидә турғучи, туралғуң егизликниң жуқури тәрипидә болғучи» — демисәкму, Едом пинһанрақ, чиқиш интайин тәс болған тағлиқ районда еди. «Тик қия» («Села») дегән сөз Моабниң «Села» исимлиқ (һазирқи «Петра»), интайин пинһан бир шәһирини көрситишиму мүмкин. ■ 49:16 Йәр. 48:29 ■ 49:17 Йәр. 50:13 ■ 49:18 Яр. 19:25; Йәр. 50:40; Ам. 4:11 □ 49:19 «дайим еқиватқан шу сулар» — Иордан дәриясиниң өзи. ■ 49:19 Аюп 41:2; Йәр. 12:5; 50:44 ■ 49:20 Йәр. 50:45 □ 49:22 «Бозраһ» — интайин жуқури қия таш үстигә, «бүркүтниң чаңгили»дәк җайлашқан еди. ■ 49:22 Йәр. 48:40,41 □ 49:23 «давулғуп кәткән деңиздәк улар һеч тиничлиналмайду» — башқа бир хил тәрҗимиси: «давулғуп кәткән деңиздәк уларниң көңүллири һеч арам тапмайду». Хамат һәм Арпад дегән икки шәһәр Небоқаднәсар Мисирға жүрүш қилған чағда (миладийәдин илгәрки 604-жили) бесип өткән җайлар еди. Шүбһисизки, Небоқаднәсар уларғиму һуҗум қилған еди. Мошу икки шәһәр Дәмәшқниң шималий тәрипидики кичик падишалиқлар еди. ■ 49:23 Йәш. 17:1 ■ 49:24 Йәр. 4:31; 6:24; 30:6 □ 49:27 «Бән-Һадад» — Дәмәшқниң көплигән падишалириниң исми еди. ■ 49:27 Ам. 1:4,14 □ 49:28 «Орнуңдин тур, Кедарға һуҗум қилип, шәриқтики адәмләрни булаң-талаң қил!» — бу сөз Небоқаднәсарниң қошуниға ейтилиши мүмкин. Кедар вә Һазорму чарвичи көчмән хәлиқ болуп, чедирда яшап, сепил-дәрвазилиқ болмиған, әлвәттә. □ 49:31 «Орнуңдин тур, сепил-дәрвазиларға егә болмиған арамхуда яшап, теч-аман турған әлгә җәң қилишқа чиқ; улар ялғуз туриду» — бу сөзму бәлким Небоқаднәсарниң қошуниға ейтилиши мүмкин. Кедар вә Һазордикиләр чедирларда туруп, һеч сепил-дәрвазилиқ болған әмәс. □ 49:32 «чекә чачлирини чүшүргәнләр» — «чекә чачлирини чүшүргүш» Кедардикиләр һәм Һазордикиләрниң адити болса керәк еди. ■ 49:32 Йәр. 9:25; 25:23 ■ 49:33 Йәр. 9:10; 10:22 □ 49:35 «Еламниң ғоллуқ күчи болған оқяси...» — Елам һазирқи Иран зиминида турған бир хәлиқ еди. Еламниң қошуниниң чәнләп атидиған, дәһшәтлик мәргән оқячилири билән даңқи чиққан еди. ■ 49:39 Йәр. 48:47
☰