☰ Yeshaya 45
45
Dawami
1 Perwerdigar Özi «mesih qilghini»gha,
Yeni ellerni uninggha béqindurush üchün Özi ong qolidin tutup yöligen Qoreshke mundaq deydu: —
(Berheq, Men uning aldida padishahlarning tambilini yeshtürüp yalingachlitimen,
«Qosh qanatliq derwazilar»ni uning aldida échip bérimen,
Shuning bilen qowuqlar ikkinchi étilmeydu) —□
2 «Men séning aldingda méngip égizliklerni tüz qilimen;
Mis derwazilarni chéqip tashlaymen,
Tömür taqaqlirini sunduruwétimen;
3 We sanga qarangghuluqtiki göherlerni,
Mexpiy jaylarda saqlan’ghan yoshurun bayliqlarni bérimen;
Shuning bilen özüngge isim qoyup séni chaqirghuchini,
Yeni Men Perwerdigarni Israilning Xudasi dep bilip yétisen.□
4 Men Öz qulum Yaqup,
Yeni Öz tallighinim Israil üchün,
Ismingni özüm qoyghan;
Sen Méni bilmigining bilen, Men yenila sanga isim qoydum.
5 Men bolsam Perwerdigar, Mendin bashqa biri yoq;
Mendin bashqa Xuda yoqtur;
Sen Méni tonumighining bilen, Men bélingni baghlap chingittimki,■
6 Künchiqishtin künpétishqiche bolghanlarning hemmisi Mendin bashqa héchqandaq birining yoqluqini bilip yétidu;
Men bolsam Perwerdigar, bashqa biri yoqtur.
7 Nurni shekillendürgüchi, qarangghuluqni Yaratquchidurmen,
Bext-xatirjemlikni Yasighuchi, balayi’apetni Yaratquchidurmen;
Mushularning hemmisini qilghuchi Men Perwerdigardurmen».
8 — «I asmanlar, yuqiridin yaghdurup béringlar,
Bulutlarmu heqqaniyliq töküp bersun;
Yer-zémin échilsun;
Nijat hem heqqaniyliq méwe bersun;
Zémin ikkisini teng östürsun!
Men, Perwerdigar, buni yaratmay qoymaymen». □
 
Israilning Xudaning Qoresh arqiliq qilghanliridin narazi bolup gumanlinishlirigha Xudaning bergen jawabi
9 — «Öz Yaratquchisining üstidin erz qilmaqchi bolghan’gha way!
U yer-zémindiki chine parchiliri arisidiki bir parchisi, xalas!
Séghiz lay özini shekillendürgüchi sapalchigha: —
«Sen néme yasawatisen?» dése,
Yaki yasighining sanga: «Séning qolung yoq» dése bolamdu?■
10 Öz atisigha: «Sen néme tughdurmaqchi?»
Yaki bir ayalgha: — «Séni némining tolghiqi tutti?» — dep sorighan’gha way!
11 Israildiki Muqeddes Bolghuchi, yeni uni Yasighuchi Perwerdigar mundaq deydu: —
Emdi kelgüsi ishlar toghruluq sorimaqchimusiler yene?
Öz oghullirim toghruluq, Öz qolumda ishliginim toghruluq Manga buyruq bermekchimusiler!?
12 Men peqetla yer-zéminni yasighan, uninggha insanni Yaratquchidurmen, xalas!
Öz qolum bolsa asmanlarni kergen;
Ularning samawi qoshunlirinimu sepke salghanmen.
13 Men uni heqqaniyliq bilen turghuzghan,
Uning barliq yollirini tüz qildim;
U bolsa shehirimni quridu,
Ne heq ne in’am sorimay u Manga tewe bolghan esirlerni qoyup béridu» —
deydu samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar.□  ■
14 Perwerdigar mundaq deydu: —
«Misirning mehsulatliri, Éfiopiyening we égiz boyluqlar bolghan Sabiyliqlarning malliri sanga ötidu;
Ular özliri séningki bolidu,
Sanga egiship mangidu;
Özliri kishen-zenjirlen’gen péti sen terepke ötidu,
Ular sanga bash urup sendin iltija bilen ötünüp: —
«Berheq, Tengri sende turidu, bashqa biri yoq, bashqa héchqandaq Xuda yoqtur» dep étirap qilidu.□
15 «I Israilning Xudasi, Nijatkar, derheqiqet Özini yoshuruwalghuchi bir Tengridursen!».□
16 Ular hemmisi istisnasiz xijil bolup, shermende bolidu;
Mebudni yasighanlar shermende bolup, birlikte kétip qalidu;■
17 Israil bolsa Perwerdigar teripidin menggülük nijat-qutulush bilen qutquzulidu;
Ebedil’ebedgiche xijil bolmaysiler,
Héch shermendichilikni körmeysiler.□
18 Chünki asmanlarni yaratqan, yer-zéminni shekillendürüp yasighan, uni mezmut qilghan Xuda bolghan Perwerdigar mundaq deydu: —
(U uni quruq-menisiz bolushqa emes, belki ademzatning turalghusi bolushqa yaratqanidi)
«Men bolsam Perwerdigar, bashqa biri yoqtur;■
19 — Men mexpiy halda yaki zémindiki birer qarangghu jayda söz qilghan emesmen;
Men Yaqupqa: «Méni izdishinglar bihudilik» dégen emesmen;
Men Perwerdigar heq sözleymen,
Tüz gep qilimen;□  ■
20 Yighilinglar, kélinglar;
I ellerdin qachqanlar, jem bolup Manga yéqinlishinglar;
Özi oyghan butni kötürüp, héch qutquzalmaydighan bir «ilah»qa dua qilip yüridighanlarning bolsa héch bilimi yoqtur.□  ■
21 Emdi ular öz geplirini bayan qilish üchün yéqin kelsun;
Meyli, ular meslihetliship baqsun!
Kim mushu ishni qedimdinla jakarlighanidi?
Kim uzundin béri uni bayan qilghan?
U Men Perwerdigar emesmu?
Derweqe, Mendin bashqa héch ilah yoqtur;
Hem adil Xuda hem Qutquzghuchidurmen;
Mendin bashqa biri yoqtur.□  ■
22 I yer-zéminning chet-yaqiliridikiler,
Manga telpünüp qutquzulunglar!
Chünki Men Tengridurmen, bashqa héchbiri yoqtur;
23 Men Özüm bilen qesem ichkenmen,
Mushu söz heqqaniyliq bilen aghzimdin chiqti, hergiz qaytmaydu: —
«Manga barliq tizlar pükülidu,
Barliq tillar Manga itaet ichide qesem ichidu».■
24 Shu chaghda: «Heqqaniyliq we küch bolsa peqet Perwerdigardidur» — déyilidu,
Kishiler del Uningla qéshigha kélidu;
Ghaljirliship, uninggha ghezeplen’genlerning hemmisi shermende bolidu.□  ■
25 Israilning ewladlirining hemmisi Perwerdigar teripidin heqqaniy qilinidu,
We ular Uni danglishidu.
 
 
□ 45:1 «Perwerdigar Özi «mesih qilghini»gha .... Özi ong qolidin tutup yöligen Qoreshke mundaq deydu: —» — «Perwerdigarning mesih qilghini» (yaki «Perwerdigarning mesihligini») — Xudaning yolyoruqi bilen Israilgha yéngi bir padishah békitish üchün uning béshigha kahin yaki peyghember teripidin zeytun méyi sürülüshi kérek idi. Mushu murasim «mesih qilinish» déyiletti; shu chaghdin bashlap shu padishah «Xudaning mesih qilghini» dep atilatti. Mushu atalghuni Qoreshke qarita ishletkende Xuda Israillargha: «U Men siler üchün tallap békitken padishah bolidu» deydu. Biraq Yeshaya peyghemberning dewridikilerdin köp adem: «Qoresh Yehudiylardin bolmaydu; shunga u kelgüside bizni Babildin qutquzup qoyuwetsimu, biz yenila melum bir impériyege béqindi boliwérimiz» dep, mushu bésharetni qet’iy qobul qilmaytti. Ular yene: «Xudaning Öz wedisi boyiche Dawut padishahning bir ewladi arqiliq bizni qutquzushi kérek» we «Xuda bizni pütünley musteqil qilishi kérek» déyishi mumkin. Xuda derweqe ulargha shundaq wede bergenidi (mesilen 7-, 9-, 32-bablarda) biraq u awwal Qoresh arqiliq Yehudiylarni Babildin qutquzmaqchi bolsa, mushu pilanidin gumanlinish yaki narazi bolush uninggha asiyliq qilghan’gha barawer. Töwendiki (9-13-ayet) séghiz layning özini shekillendürgüchisige «Sen mendin néme yasaysen?!» dégini del mushu kishilerning pozitsiyisidur. «Men ... «qosh qanatliq derwazilar»ni uning aldida échip bérimen» — qedimki xatirilerge asaslan’ghanda, Babil shehirining dangqi chiqqan bir «qosh qanatliq derwaza»si bar idi. Babil yiqitilghanda, bu qosh qanatliq dewraza Qoreshke échildi. □ 45:3 «Men... sanga qarangghuluqtiki göherlerni,... bérimen; shuning bilen özüngge isim qoyup séni chaqirghuchini, yeni Men Perwerdigarni Israilning Xudasi dep bilip yétisen» — derweqe, Qoreshning qilghan urushliri tosalghugha uchrimay nahayiti rawan, ademlerni heyran qalduridighan derijide téz bolghan. Shuning bilen qisqa waqit ichideU nurghun mal-mülüklerni olja qilip qolgha keltürgen. Bésharette mushu ishlar (Qoresh özi bilmigen halda) Xudaning yoshurun yardimide qilinidu, déyilidu. Qoresh özi toghruluq mushu bésharetni oqughandin kéyin, Perwerdigarning heqiqiy Xuda, shundaqla Israilning Xudasi ikenlikini bilishi kérek idi. ■ 45:5 Qan. 4:35,39; 32:39; Yesh. 44:8 □ 45:8 «I asmanlar, yuqiridin yaghdurup béringlar, bulutlarmu heqqaniyliq töküp bersun; yer-zémin échilsun...» — bu sözler belkim Israil we dunyaning (Qoresh qilghan ishlirining türtkiside) Xudagha ishinip, yaxshi méwe bérish üchün qilghan duasi bolushi kérek. ■ 45:9 Yer. 18:6; Rim. 9:20 □ 45:13 «Men uni heqqaniyliq bilen turghuzghan, uning barliq yollirini tüz qildim» — mushu ayettiki «uni», «uning», «u» bolsa Qoresh, elwette. Bésharet uning héch némini sorimayla Babilda sürgün bolghan Yehudiy xelqni qoyup béridighanliqini aldin’ala éytidu. ■ 45:13 2Tar. 36:22; Ezra 1:1; Yesh. 44:28; Ibr. 11:10 □ 45:14 «Misirning mehsulatliri, Éfiopiyening we égiz boyluqlar bolghan Sabiyliqlarning malliri sanga ötidu; ular ...sanga egiship mangidu; özliri kishen-zenjirlen’gen péti sen terepke ötidu» — yuqiriqi ayetlerge qarighanda mushu weqe Qoreshning ish-paaliyetlirining axirqi bir netijisi bolushi kérek. Éfiopiye we Sabiya eslide Misirgha béqin’ghan bolup, shübhisizki, Yeshaya yene «Misirdin chiqish» dégen weqeni közde tutidu. Démek, Israilni sürgün qilghanlar öz ixtiyari bilen Israilgha béqindi bolmaqchi bolidu. Bezi sherhchiler, mushu bésharetni «Yehudiy emesler»ning Eysa Mesihni öz Qutquzghuchisi dep étirap qilishi, shundaqla ularning Israilning «qaldisi»i bolghan heqiqiy jamaitige qoshulushi bilen emelge ashurulghan, dep qaraydu. Yene bir közqarash bolsa, mushu ishlar axirqi zamanda Yehudiylar Xudaning qéshigha qaytqandin kéyin yüz béridu, deydu. Bizningche her ikkisining toghriliqi bar. □ 45:15 «I Israilning Xudasi, Nijatkar, derheqiqet Özini yoshuruwalghuchi bir Tengridursen!» — mushu söz belkim Israillarning Xudaning sirliq yollirigha, yeni «Yehudiy emesler»ning özlirige béqin’ghanliqigha qarap heyran qélip dégen gépidur. ■ 45:16 Yesh. 44:11 □ 45:17 «Ular hemmisi istisnasiz xijil bolup, shermende bolidu; mebudni yasighanlar shermende bolup, birlikte kétip qalidu; Israil bolsa Perwerdigar teripidin menggülük nijat-qutulush bilen qutquzulidu....» — mushu sözlerge (16-17-ayetlerge) qarighanda, kishiler kelgüside mutleq ikki xilgha, yeni Xudagha tayinip itaet qilidighanlargha we butlargha bash uridighanlargha bölünüp kétidu. ■ 45:18 Yesh. 42:5; 45:5,14 □ 45:19 «Men Perwerdigar heq sözleymen» — ibraniy tilida «Men Perwerdigar heqqaniyliqni sözleymen». «Men Yaqupqa: «Méni izdishinglar bihudilik» dégen emesmen; Men Perwerdigar heq sözleymen, tüz gep qilimen» — mushu ayet belkim 15-ayettiki «Özini yoshuruwalghuchi Xudadursen» déginige qarita éytqan siliq bir tenbih bolushi mumkin. Chünki körginimizdek, Xuda alliburun (bolupmu Yeshaya arqiliq) Özining qutulush-nijatliqini «Perwerdigarning quli arqiliq» pütkül dunyagha sunmaqchi bolghanliqini köp qétim ochuq-ashkara éytqan! ■ 45:19 Qan. 30:11 □ 45:20 «Ellerdin qachqanlar» — ularning némishqa yaki némidin qachqanliqi mushu yerde déyilmidi. Biraq 24-ayetke qarighanda, insaniyet (axirqi zamanda) ikki qisimgha, yeni Xudagha tayan’ghanlar hem Xudagha öch bolghanlargha bölünüp kétidu; shuning bilen Xudagha öch bolghanlarXudani söygenlerge ziyankeshlik qilishi mumkin; uningdin sirt Xudagha ishen’genler: «Xudaning jazasi xudasizlarning béshigha chüshey dep qaldi» — dep qarap, ularning arisidin qéchishimiz kérek dep oylaydighan bolsa kérek. ■ 45:20 Yesh. 44:18,19 □ 45:21 «Kim mushu ishni qedimdinla jakarlighanidi?» — «mushu ish» shübhisizki, Xudaning Israilni qutquzushi bilen, U «Yehudiy emes»lerge qutquzulush pursitini, shundaqla Israil bilen bille bextlik bolush imkaniyitini teng yetküzidighanliqini körsitidu (22-24-ayet). ■ 45:21 Yesh. 41:22,26,27; 43:9,10; 45:5,14,18 ■ 45:23 Rim. 4:11; Fil. 2:10 □ 45:24 «Shu chaghda: «Heqqaniyliq we küch bolsa peqet Perwerdigardidur» — déyilidu, ... ghaljirliship uninggha ghezeplen’genlerning hemmisi shermende bolidu» — yene körimizki, dunya ikki bölümge ayrilidighan oxshaydu. Biri bolsa, ghaljirliship Xudagha mutleq qarshi turidighanlar; ikkinchisi, Israil, jümlidin özlirige béqinip, ular bilen bir bolghan, Israil bilen bille qutquzulghan Yehudiy emesler bolidu. ■ 45:24 Yesh. 41:11
☰