☰ Yuhanna 7
7
Eysaning inilirining uninggha qarshi turushi
1 Bu ishlardin kéyin, Eysa Galiliyede aylinip yürdi. U Yehudiyede aylinip yürüshni xalimaytti, chünki shu yerdiki Yehudiylar uninggha qest qilmaqchi idi. 2 Bu chaghda, Yehudiylarning «kepiler héyti»gha az qalghanidi.■ 3 Shunga Eysaning iniliri uninggha:
— Mushu yerdin ayrilip Yehudiyege barghin, shuning bilen muxlisliringmu karamet emelliringni köreleydu!□ 4 Chünki özini xelq-alemge tonutmaqchi bolghan héchkim yoshurun jayda ish qilmaydu. Bu emellerni qiliwatqanikensen, özüngni dunyagha körset! — déyishti. 5 Chünki uning inilirimu uninggha étiqad qilmighanidi.■
6 Shunga Eysa ulargha:
— Méning waqit-saitim téxi kelmidi. Lékin silerge nisbeten herwaqit munasiptur.□ 7 Bu dunyadiki kishiler silerge hergiz öch bolmaydu; lékin méni öch köridu. Chünki men ularning qilmishlirini rezil dep guwahliq bériwatimen.■ 8 Siler bu héytqa bériwéringlar. Men bu héytqa barmaymen, chünki méning waqit-saitim téxi yétip kelmidi, — dédi.□  ■
9 Eysa bu sözlerni qilip, Galiliyede qaldi.
 
Kepiler héytida
10 Eysaning iniliri héytqa chiqqandin kéyin, u özimu uninggha bardi. Emma ashkara emes, yoshurun bardi. 11 Héytta Yehudiylar uni izdep: «U qeyerdidur?» dep sorawatatti.■
12 Kishiler arisida uning toghrisida köp ghulghula boldi. Beziler uni: «Yaxshi adem!» dése, yene beziler: «Yaq, u xalayiqni azduruwatidu!» déyishti. ■ 13 Biraq Yehudiy chongliridin qorqup, héchkim ochuq-ashkare uning gépini qilmaytti.□  ■
14 Héytning yérimi ötkende, Eysa ibadetxana hoylilirigha kirip xelqqe telim bérishke bashlidi. □ 15 Yehudiylar:
— Bu adem héchqandaq telim almighan turuqluq, uning qandaqmu munche köp bilimi bolsun? — dep hang-tang qélishti.□
16 Eysa ulargha:
— Bu telimler méning emes, belki méni Ewetküchiningkidur. ■ 17 Uning iradisige emel qilishqa öz iradisini baghlighan herkim bu telim toghruluq — uning Xudadin kelgenlikini yaki özlükümdin éytiwatqanliqimni bilidu. 18 Öz aldigha sözligen kishi öz shan-sheripini izdeydu, lékin özini ewetküchining shan-sheripini izdeydighan kishi heq-sadiqtur, uningda heqqaniysizliq yoqtur. 19 Musa peyghember silerge Tewrat qanunini tapshurghan emesmu? Lékin héchqaysinglar bu qanun’gha emel qilmaywatisiler! Némishqa méni öltürmekchi bolisiler? — dédi.□  ■
20 Köpchilik:
— Sanga jin chaplishiptu! Séni öltürmekchi bolghan kim iken? — déyishti.□  ■
21 Eysa ulargha mundaq jawab berdi: — Men bir karametni yaritishim bilen hemminglar hang-tang qélishtinglar. □ 22 — Emdi Musa peyghember silerge xetne qilish toghruluq emr qaldurghan (emeliyette bolsa xetne qilish Musa peyghemberdin emes, ata-bowilardin qalghan), shunga siler shabat künige toghra kélip qalsimu shu künide ademning xetnisini qiliwérisiler. □  ■ 23 Emdi Tewrat qanunigha xilapliq qilinmisun dep shabat künide adem xetne qilin’ghan yerde, men shabat künide bir ademni sellimaza saqaytsam, siler néme dep manga achchiqlinisiler? 24 Sirtqi qiyapetke qarap höküm qilmanglar, belki heqqaniy höküm qilinglar!■
 
Eysa Qutquzghuchi-Mesihmidu?
25 U waqitta Yérusalémliqlarning beziliri:
— Chonglar öltürmekchi bolghan kishi bu emesmidi? 26 Ashkara sözlewatsimu, uninggha qarshi héch nerse démidighu! Derweqe, aqsaqallarning uning Mesih ikenlikini bilip yetkenmu? 27 Halbuki, bu ademning qeyerdin kelgenlikini biz éniq bilimiz. Lékin Mesih kelgende, uning qeyerdin kelgenlikini héchkim bilmestighu, — déyishti.□  ■
28 Shunga Eysa ibadetxana hoylisida telim bériwétip, yuqiri awaz bilen mundaq dédi:
— Siler méni tonuymiz hemde méning qeyerdin kelgenlikimnimu bilimiz, dewatisiler?! Biraq men özlükümdin emes, men méni Ewetküchidin keldim, U heqtur; biraq siler Uni tonumaysiler. □  ■ 29 Men Uni tonuymen. Chünki men Uning yénidin keldim, méni U ewetti.■
30 Shunga ular uni tutush yolini izdeytti, lékin héchkim uninggha qol salmidi; chünki uning waqit-saiti téxi yétip kelmigenidi. □  ■ 31 Lékin xalayiq arisidiki nurghun kishiler uninggha étiqad qildi. Ular: «Mesih kelgende bu kishi körsetken möjizilik alametlerdin artuq möjize yaritalarmu?!» déyishti.■
 
Eysani tutush üchün qarawullarning ewetilishi
32 Perisiyler xalayiqning u toghruluq ghulghula boluwatqan bu gep-sözlirini anglidi; shuning bilen Perisiyler bilen bash kahinlar uni tutush üchün birnechche qarawullarni ewetti. □ 33 Shuning bilen Eysa:
— Yene bir’az waqit siler bilen bille bolimen, andin méni Ewetküchining yénigha kétimen. ■ 34 Méni izdeysiler, lékin tapalmaysiler. Men baridighan yerge baralmaysiler, — dédi.■
35 Buning bilen, Yehudiylar bir-birige:
— U biz tapalmighudek qeyerlerge barar? Grékler arisidiki tarqaq Yehudiy muhajirlarning yénigha bérip, gréklargha telim béremdighandu? □ 36 «Méni izdeysiler, lékin tapalmaysiler. Men baridighan yerge baralmaysiler» dégini némisidu? — déyishti.
 
Hayatliq süyi
37 Héytning axirqi hem eng katta küni, Eysa ornidin turup, yuqiri awaz bilen: —
Kimdekim ussisa, méning yénimgha kélip ichsun! □  ■ 38 Manga étiqad qilghuchi kishining xuddi muqeddes yazmilarda éytilghinidek, ich-baghridin hayatliq süyining deryaliri éqip chiqidu! — dep jakarlidi □
  ■ 39 (u bu sözni özige étiqad qilghanlargha ata qilinidighan Muqeddes Rohqa qarita éytqanidi. Xudaning Rohi téxi héchkimge ata qilinmighanmidi, chünki Eysa téxi shan-sheripige kirmigenidi).■
 
Xelqning bölünüp kétishi
40 Xalayiq ichide beziler bu sözni anglap:
— Kélishi muqerrer bolghan peyghember heqiqeten mushu iken!! — déyishti.□  ■
41 Beziler: «Bu Mesih iken!» déyishetti. Yene beziler bolsa: «Yaq, Mesih Galiliyedin kélettimu? ■ 42 Muqeddes yazmilarda, Mesih padishah Dawutning neslidin hem Dawutning yurti Beyt-Lehem yézisidin kélidu, déyilmigenmidi?» — déyishti.■
43 Buning bilen, xalayiq uning wejidin ikkige bölünüp ketti. 44 Beziliri uni tutayli dégen bolsimu, lékin héchkim uninggha qol salmidi.
 
Yehudiy aqsaqallirining étiqadsizliqi
45 Qarawullar ibadetxanidin bash kahinlar bilen Perisiylerning yénigha qaytip kelgende, ular qarawullargha:
— Néme üchün uni tutup kelmidinglar? — dep sorashti.
46 Qarawullar:
— Héchkim héchqachan bu ademdek sözligen emes! — dep jawab bérishti.
47 Perisiyler ulargha jawaben:
— Silermu azduruldunglarmu? 48 Aqsaqallardin yaki Perisiylerdin uninggha étiqad qilghanlar bolghanmu?! ■ 49 Lékin Tewrat qanunini bilmeydighan bu chüprendiler lenetke qalidu! — déyishti.□
50 Ularning arisidin biri, yeni burun axshamda Eysaning aldigha kelgen Nikodim ulargha:■
51 — Tewrat qanunimiz awwal kishining néme qilghinini özidin anglap bilmey turup, uninggha höküm chiqiramdu!■
52 Ular jawab qilip: — Senmu Galiliyedinmu? Muqeddes yazmilarni kör, qétirqinip oqup baq, Galiliyedin héchqandaq peyghember chiqmaydu! — dédi.□
53 Shuning bilen ularning herbiri öz öyige ketti.□
 
 
■ 7:2 Law. 23:34. □ 7:3 «Mushu yerdin ayrilip Yehudiyege barghin, shuning bilen muxlisliringmu karamet emelliringni köreleydu!» — Eysaning inilirining bu sözining ichki menisi belkim: «Muhim mötiwer kishilerning köpi Galiliye dégen mushu namrat, pinhan jaydin emes, belki paytext Yérusalémdidur; sen shu yerde özüngni körsitishing kérek; shuning bilen heqiqiy nam-inawiting we heywiting bolidu» dégendek bolsa kérek. Sel ghelite ish shuki, ular uninggha ishenmigini bilen (5-ayetni körüng): «Israilning padishahi bolay déseng, karamet emelliringni ochuq meydanida körsitishing kérek» dégen gumaniy nesihetni bergen (4-ayetni körüng). ■ 7:5 Mar. 3:21. □ 7:6 «silerge nisbeten herwaqit munasiptur» — bu sözning ichki menisi belkim intayin addiydur. Xudaning iradisige köngül bölidighan adem Xudaning yétekchilikini we bashpanahliqini izdep yüridu; lékin peqet öz iradisige qaraydighan kishi Xudaning yétekchilikining we bashpanahliqining kériki yoq dep yüridu we shundaqla, bu dunyadikilerdin héchqandaq qarshiliqqa yaki öchmenlikke uchrimaydu, xalighan yerge bériwéridu. Lékin Xudaning iradisini izdigen kishi tebiiy halda bu dunyadikilerning qilmishlirini ashkare qilghachqa, ularning nepritige uchraydu (7-ayetni körüng). ■ 7:7 Yuh. 3:19; 14:17; 15:18. □ 7:8 «Siler bu héytqa bériwéringlar. Men bu héytqa barmaymen» — köp kona köchürmilerde «Siler bu héytqa bériwéringlar. Men bu héytqa téxi barmaymen» yaki «Siler bu héytqa bériwéringlar. Men bu héytqa hazirche barmaymen» déyilidu. «Téxi» yaki «hazirche» sözler eslide bolsun, bolmisun, beribir ayetning menisi asasen oxshashtur; chünki Eysa iniliri héytqa chiqqandin kéyin astirtin bardi (10-ayet). Beziler «hazirche» dégenni chüshendürüsh yolida kirgüzidu. ■ 7:8 Yuh. 8:20. ■ 7:11 Yuh. 11:56. ■ 7:12 Mat. 21:46; Luqa 7:16; Yuh. 6:14; 9:16; 10:19. □ 7:13 «Yehudiy chongliridin qorqup...» — grék tilida «Yehudiylardin qorqup» déyilidu. Mushu yerde «Yehudiylar» choqum ularning chonglirini körsitidu. ■ 7:13 Yuh. 9:22; 12:42; 19:38. □ 7:14 «...kirip» — grék tilida «...chiqip» □ 7:15 «Yehudiylar» — belkim Yehudiy chonglar. ■ 7:16 Yuh. 3:11; 8:28; 12:49; 14:10, 24. □ 7:19 «némishqa méni öltürmekchi bolisiler?» — yaki «némishqa méni öltürgili izdeysiler?». ■ 7:19 Mis. 20:1; 24:3; Mat. 12:14; Mar. 3:6; Yuh. 5:18; 10:39; 11:53; Ros. 7:53. □ 7:20 «Séni öltürmekchi bolghan kim iken?» — yaki «Séni öltürgili izdeydighan kim?». ■ 7:20 Yuh. 8:48,52; 10:20. □ 7:21 «Men bir karametni yaritishim bilen hemminglar hang-tang qélishtinglar» — bu «bir karamet», shübhisizki, u aldinqi qétim Yérusalémda bolghanda shabat künide palech ademni saqaytqanliqini körsitidu (23-ayet we 5-babni körüng). Eysaning sözige qarighanda, gerche bu möjize birnechche ay ilgiri körsitilgen bolsimu, ularning éside téxiche bar idi. Shu wejidin ular Eysani öltürüwetmekchi bolidu. 22-24-ayetlerde Eysa «shabat künide ademni saqaytish Tewrat qanunigha xilap», dégen xiyalgha qattiq reddiye béridu. Bizningche u eslide ularni bu mesile toghruluq oylandurush üchün bu möjizini qesten shabat künide yaratqanidi. □ 7:22 «emeliyette bolsa xetne qilish Musa peyghemberdin emes, ata-bowilardin qalghan» — «xetne qilish»ni Xuda eslide Ibrahim peyghemberge (Musa peyghemberdin ilgiri, elwette) Özining Ibrahim we ewladliri bilen bolghan ehdining simwoli bolsun dep tapshurghanidi («Yar.» 17-bab). «shunga siler shabat künige toghra kélip qalsimu shu künide ademning xetnisini qiliwérisiler» — emr bolsa «Bala tughulup sekkizinchi küni xetnisini qilish kérek» («Yar.» 17:13). Shuning bilen «sekkizinchi kün» shabat künige toghra kélip qalsimu (we shabat küni «ishlesh»ke bolmaydu) balini sünnet qiliwérish kérek. Bolmisa Tewrat qanunigha xilapliq bolidu. ■ 7:22 Law. 12:3; Yar. 17:10. ■ 7:24 Qan. 1:16,17; Pend. 24:23; Yaq. 2:1. □ 7:27 «bu ademning qeyerdin kelgenlikini biz éniq bilimiz» — ular uni Galiliyelik dep biletti. Emeliyette u Beyt-Lehemde tughulghan, elwette. «Lékin Mesih kelgende, uning qeyerdin kelgenlikini héchkim bilmestighu, — déyishti.» — xalayiqning bu sözliri anche toghra emes idi; bu kishiler peyghemberlerning Mesih toghruluq bésharetlik yazmilirini toluq bilmigen bolsa kérek. Belkim ularning közde tutqini peqet Mesihning tuyuqsiz namayan bolidighanliqini körsetken bésharetlerla idi. ■ 7:27 Mat. 13:55; Mar. 6:3; Luqa 4:22. □ 7:28 «siler méni tonuymiz hemde méning qeyerdin kelgenlikimnimu bilimiz, dewatisiler?! Biraq men özlükümdin emes, men méni Ewetküchidin keldim, U heqtur; biraq siler Uni tonumaysiler» — Bu söz Eysaning ularning «Bu ademning... qeyerdin kelgenlikini éniq bilimiz» déginige reddiye qilghan jawabi idi. Eger ular Xudani tonughan bolsa Eysaning qeyerdin kelgenlikini bilgen bolatti, lékin ular Xudani tonimaytti (ayettiki axirqi sözge qarang). ■ 7:28 Yuh. 5:43; 8:26, 42; Rim. 3:4. ■ 7:29 Yuh. 10:15. □ 7:30 «Shunga ular uni tutush yolini izdeytti...» — «ular» belkim yenila chonglarni körsitidu. ■ 7:30 Mar. 11:18; Luqa 19:47; 20:19; Yuh. 7:19; 8:20, 37. ■ 7:31 Yuh. 8:30. □ 7:32 «qarawullarni ewetti» — yaki «ibadetxana qarawullirini ewetti». Lékin bizningche 30- we -44-ayetler (Lawiylardin bolghan) mushu kishilerni ayrim körsitidu. ■ 7:33 Yuh. 16:16. ■ 7:34 Yuh. 8:21; 13:33. □ 7:35 «U biz tapalmighudek qeyerlerge barar? Grékler arisidiki tarqaq Yehudiy muhajirlarning yénigha bérip, gréklargha telim béremdighandu?» — bu ayettiki «grékler» Qanaanning (Pelestinning) sirtida turghan barliq yat elliklerge wekillik qilidu. □ 7:37 «Héytning axirqi hem eng katta küni, Eysa ornidin turup, yuqiri awaz bilen: — Kimdekim ussisa, méning yénimgha kélip ichsun!» — Eysa bu sözlerni héytning axirqi küni, yeni del Xudaning Israil xelqi chöldiki waqtida Musa peyghember arqiliq ularni su bilen teminligen möjize yaratqan xatire künide éytqan. ■ 7:37 Law. 23:36; Yesh. 55:1; Yuh. 6:35; Weh. 22:17. □ 7:38 «Manga étiqad qilghuchi kishining xuddi muqeddes yazmilarda éytilghinidek, ich-baghridin hayatliq süyining deryaliri éqip chiqidu!» — «muqeddes yazmilarda éytilghandek» — «Yesh.» 58:11 we «Ez.» 47:1-12ni körüng. «Zeb.» 78:15-16, «Pend.» 4:23, «Yesh.» 44:3, 55:1, «Ez.» 47:1-12, «Yo.» 3:18, «Zek.» 13:1, 14:8mu belkim «Muqeddes Rohning tökülüshi» bilen munasiwetliktur. ■ 7:38 Yesh. 12:3. ■ 7:39 Yesh. 44:3; Yo. 2:27-29; Ros. 2:17. □ 7:40 «Kélishi muqerrer bolghan peyghember heqiqeten mushu iken!» — Musa peyghemberning bu peyghember toghruluq aldin éytqan béshariti «Qan.» 18:15de tépilidu. ■ 7:40 Mat. 21:46; Luqa 7:16; Yuh. 6:14. ■ 7:41 Yuh. 1:47; 4:42. ■ 7:42 Zeb. 132:11; Mik. 5:1; Mat. 2:6. ■ 7:48 Yesh. 33:18; Yuh. 12:42; 1Kor. 1:20; 2:8. □ 7:49 «Tewrat qanunini bilmeydighan bu chüprendiler lenetke qalidu!» — «chüprendiler» addiy xelqni körsitidu. Aqsaqallar we Perisiyler ularni intayin kemsitetti. ■ 7:50 Yuh. 3:2; 19:39. ■ 7:51 Mis. 23:1; Law. 19:15; Qan. 1:17; 17:8; 19:15. □ 7:52 «Muqeddes yazmilarni kör, qétirqinip oqup baq, Galiliyedin héchqandaq peyghember chiqmaydu!» — ularning bu sözide Galiliyelik bolghan Yunus peyghemberni qesten untughanidi. Chünki Tewratning «Yunus peyghember» dégen qismida, Xudaning Yǝhudiy ǝmǝslǝrgǝ nijat pursitini yetküzgeniliki éniq xatirilinidu. Ular yene «Yesh.» 8:12diki bésharet, yeni Mesihning öz xizmitini Galiliyede bashlaydighanliqi toghruluq bésharetni qesten untughan oxshaydu. □ 7:53 «shuning bilen ularning herbiri öz öyige ketti» — «herbiri öz öyige ketti» dégenlik belkim Nikodimning soali ularning wijdanigha sanjilghan bolsa kérek.
☰