☰ Misirdin qiⱪix 12
12
Ɵtüp Ketix ⱨeyti
1 Pǝrwǝrdigar Misir yurtida Musa wǝ Ⱨarunƣa mundaⱪ dedi: —
2 Bu ay silǝrgǝ aylarning iqidǝ bexi, yilning tunji eyi bolidu. □ 3 Silǝr pütün Israil jamaitigǝ sɵz ⱪilip: — Bu ayning oninqi küni ⱨǝmminglar atiliringlarning ailisi boyiqǝ bir ⱪozini elinglar; ⱨǝrbir ailigǝ birdin ⱪoza elinglar. □ 4 Əgǝr mǝlum bir ailǝ bir ⱪozini yǝp bolalmiƣudǝk bolsa, undaⱪta ɵy igisi yenidiki ⱪoxnisi bilǝn birlixip adǝm saniƣa ⱪarap bir ⱪoza elinglar; ⱨǝrbir kixining ixtiⱨasiƣa ⱪarap ⱨesablap muwapiⱪ bir ⱪoza ⱨazirlanglar. 5 Ⱨǝrbiringlar tallaydiƣan ⱪozanglar bejirim, bir yaxliⱪ ǝrkǝk bolsun; ⱪoy yaki ɵqkǝ padiliridin tallansimu bolidu. ■ 6 Ⱪozini bu ayning on tɵtinqi künigiqǝ yeninglarda turƣuzunglar, — degin.
— Xu küni Israilning pütkül jamaiti talliƣan melini gugumda soysun. □
 7 Andin ular uning ⱪenidin elip gɵx yeyilgǝn ɵyning ixikning bax tǝripigǝ ⱨǝm ikki yan kexikigǝ sürkǝp ⱪoysun. 8 Ular xu keqisi gɵxini otta kawap ⱪilip yesun; uni petir nan wǝ aqqiⱪ-qüqük kɵktat bilǝn ⱪoxup yesun. ■ 9 Ⱪǝt’iy ham yaki suda pixurup yemǝnglar, bǝlki uni bax, put wǝ iq-ⱪarinliri bilǝn otta kawap ⱪilip yǝnglar. 10 Uning ⱨeqnemisini ǝtigǝ ⱪaldurmanglar. Əgǝr ǝtigǝ exip ⱪalƣanliri bolsa, uni otⱪa selip kɵydürüwetinglar.
11 Silǝr uni mundaⱪ ⱨalǝttǝ yǝnglar: — Uni yegǝndǝ bǝlliringlarni qing baƣlap, ayaƣliringlarƣa kǝx kiyip, ⱪolliringlarda ⱨasa tutⱪan ⱨalda tez yǝnglar. U bolsa Pǝrwǝrdigarning «ɵtüp ketix» ⱪozisidur. □ 12 Qünki Mǝn u keqisi Misir zeminini kezip ɵtimǝn; Mǝn Misir zeminida mǝyli insan bolsun, mǝyli ⱨaywan bolsun ularning tunji tuƣulƣan ǝrkikining ⱨǝmmisini ɵltürimǝn; xuning bilǝn Mǝn Misirning barliⱪ but-ilaⱨlirining üstidin ⱨɵküm qiⱪirimǝn; Mǝn Pǝrwǝrdigardurmǝn. □ 13 Xu ⱪurbanliⱪning ⱪeni silǝr olturƣan ɵylǝrdǝ silǝrgǝ nijat bǝlgisi bolidu; bu ⱪanlarni kɵrginimdǝ silǝrgǝ ɵtüp turimǝn. Xuning bilǝn Misir zeminini urƣinimda ⱨalakǝt elip kelidiƣan waba-apǝt silǝrgǝ tǝgmǝydu.□
 
Petir nan ⱨeyti
14 Bu kün silǝrgǝ hatirǝ kün bolsun; uni Pǝrwǝrdigarning ⱨeyti süpitidǝ ɵtküzüp tǝbriklǝnglar; ǝbǝdiy bǝlgilimǝ süpitidǝ nǝsildin-nǝsilgǝ mǝnggü ɵtküzünglar. ■ 15 Yǝttǝ kün petir nan yǝnglar; birinqi küni ɵyünglardin barliⱪ hemirturuqlarni yoⱪ ⱪilinglar; qünki kimki birinqi kündin tartip yǝttinqi küngiqǝ boldurulƣan nan yesǝ, xu kixi Israil ⱪataridin üzüp taxlinidu. 16 Birinqi küni silǝr muⱪǝddǝs ibadǝt soruni tüzünglar; yǝttinqi künimu ⱨǝm xundaⱪ bir muⱪǝddǝs ibadǝt soruni ɵtküzülsun. Bu ikki kün iqidǝ ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilinmisun; pǝⱪǝt ⱨǝr kixining yǝydiƣinini tǝyyarlaxⱪa munasiwǝtlik ixlarnila ⱪilsanglar bolidu. □ 17 Mǝn dǝl xu küni silǝrni ⱪoxun-ⱪoxun boyiqǝ Misir zeminidin qiⱪarƣinim üqün silǝr petir nan ⱨeytini ɵtküzünglar; xu künni nǝsildin-nǝsilgǝ ǝbǝdiy bǝlgilimǝ süpitidǝ ⱨeyt küni ⱪilip bekitinglar. 18 Birinqi ayning on tɵtinqi küni, kǝqⱪurundin tartip xu ayning yigirmǝ birinqi küni kǝqⱪurunƣiqǝ, petir nan yǝnglar. ■ 19 Yǝttǝ kün iqidǝ ɵyliringlarda ⱨeq hemirturuq bolmisun; qünki musapir bolsun, zeminda tuƣulƣan bolsun, kimki boldurulƣan nǝrsilǝrni yesǝ xu kixi Israil jamaitidin üzüp taxlinidu. □ 20 Silǝr ⱨeqⱪandaⱪ boldurulƣan nǝrsini yemǝy, ⱪǝyǝrdila tursanglar, petir nan yǝnglar.■
 
Tunji «ɵtüp ketix ⱨeyti», yǝni «pasha ⱨeyti»
21 Musa Israilning barliⱪ aⱪsaⱪallirini qaⱪirip ularƣa: — Berip ⱨǝrbiringlarning ailisi boyiqǝ ɵzünglarƣa bir ⱪozini tartip qiⱪirip pasha ⱪozisini soyunglar. □  ■ 22 Andin bir tutam zupa elip uni ⱪaqidiki ⱪanƣa qilap, ⱪaqidiki ⱪanni ixikning bexi wǝ ikki kexikigǝ sürkǝnglar. Silǝrdin ǝtigǝngiqǝ ⱨeqkim ɵyining ixikidin ⱪǝt’iy qiⱪmisun. □ 23 Qünki Pǝrwǝrdigar misirliⱪlarni urup ⱨalak ⱪilix üqün, zeminni kezip ɵtidu; U ixikning bexi wǝ ikki kexikidiki ⱪanni kɵrgǝndǝ, Pǝrwǝrdigar ⱨalak ⱪilƣuqining ɵyliringlarƣa kirip silǝrni uruxidin tosux üqün muⱨapizǝt ⱪilip ixikning aldiƣa ɵtüp turidu.□  ■
24 Bu rǝsim-ⱪaidini ɵzünglar wǝ baliliringlar üqün ǝbǝdiy bir bǝlgilimǝ süpitidǝ tutunglar. □ 25 Silǝr Pǝrwǝrdigar Ɵz wǝdisi boyiqǝ silǝrgǝ beridiƣan zeminƣa kirgininglarda bu ⱨeytliⱪ ibadǝtni tutunglar. 26 Baliliringlar silǝrdin: «bu ibaditinglarning mǝnisi nemǝ?» — dǝp sorisa, ■ 27 silǝr: «Bu misirliⱪlarni urƣinida, Misirda Israillarning ɵylirining aldiƣa ɵtüp turup, bizning ɵydikilirimizni ⱪutⱪuzƣan Pǝrwǝrdigarƣa bolƣan «ɵtüp ketix» ⱪurbanliⱪi bolidu» — dǝnglar. Xuni angliƣanda, hǝlⱪ engixip Hudaƣa sǝjdǝ ⱪildi.
28 Andin Israillar ⱪaytip berip, Pǝrwǝrdigar dǝl Musa bilǝn Ⱨarunƣa ǝmr ⱪilƣandǝk ix kɵrdi.■
 
Tunji tuƣulƣan ǝrkǝklǝrning ɵltürülüxi
29 Wǝ xundaⱪ boldiki, yerim keqǝ bolƣanda, Pǝrwǝrdigar Pirǝwnning tǝhtidǝ olturuwatⱪan tunjisidin tartip zindanda yetiwatⱪan mǝⱨbusning tunjisiƣiqǝ, Misir zeminidiki tunji oƣullarning ⱨǝmmisini urup ɵltürdi, xundaⱪla u ⱨaywanatlarning tunji tuƣulƣanliriningmu ⱨǝmmisini ɵltürdi. ■ 30 Adǝm ɵlmigǝn birmu ɵy ⱪalmiƣaqⱪa, xu keqisi Pirǝwnning ɵzi, uning barliⱪ ǝmǝldarliri wǝ barliⱪ misirliⱪlar keqidǝ ornidin ⱪopti; Misir zeminida intayin ⱪattiⱪ pǝryad kɵtürüldi.■ 31 Pirǝwn keqidǝ Musa bilǝn Ⱨarunni qaⱪirtip: — Turunglar, silǝr wǝ Israillar bilǝn billǝ mening hǝlⱪimning arisidin qiⱪip ketinglar; eytⱪininglardǝk berip, Pǝrwǝrdigarƣa ibadǝt ⱪilinglar! 32 Silǝrning degininglar boyiqǝ ⱪoy, ɵqkǝ, kala padilirinimu elip ketinglar; mǝn üqünmu bǝht-bǝrikǝt tilǝnglar, — dedi. 33 Misirliⱪ puⱪralarmu «ⱨǝmmimiz ɵlüp kǝtküdǝkmiz» deyixip, hǝlⱪni zemindin tez qiⱪiriwetix üqün ularni ketixkǝ aldiratti. 34 Hǝlⱪ tehi bolmiƣan hemirlirini elip, uni tǝngnilǝrgǝ selip, kiyim-keqǝkliri bilǝn yɵgǝp, mürilirigǝ elip kɵtürüp mengixti. 35 Israillar Musaning tapiliƣini boyiqǝ ⱪilip, misirliⱪlardin kümüx buyumlar, altun buyumlar wǝ kiyim-keqǝklǝrni sorap elixti. ■ 36 Pǝrwǝrdigar hǝlⱪni misirliⱪlarning kɵz aldida iltipat tapⱪuzƣini üqün misirliⱪlar ularning ɵzliridin soriƣanlirini bǝrdi; xundaⱪ ⱪilip Israillar misirliⱪlardin ƣǝniymǝtlǝrni elip kǝtti.
 
Israillarning Misirdin qiⱪip ketixi
37 Xuning bilǝn Israillar balilarni ⱨesabⱪa almiƣanda altǝ yüz mingqǝ ǝrkǝk bolup, Ramsǝstin qiⱪip, Sukkot xǝⱨirigiqǝ piyadǝ mangdi. 38 Ular bilǝn billǝ qong bir top xalƣut hǝlⱪmu ularƣa ⱪoxulup mangdi, yǝnǝ nurƣun qarwilar, kɵpligǝn kala-ⱪoy padiliri bilǝn billǝ qiⱪti.□
39 Misirdin alƣaq qiⱪⱪan hemirdin ular petir nan-toⱪaqlarni ǝtti; qünki ular Misirda birdǝm-yerim dǝm turƣuzulmay ⱨǝydǝlgini üqün hemir bolmiƣanidi; ular ɵzliri üqün yemǝklik tǝyyarliwelixⱪimu ülgürǝlmigǝnidi.
40 Israillarning Misirda turƣan waⱪti jǝmiy tɵt yüz ottuz yil boldi. ■ 41 Xundaⱪ boldiki, xu tɵt yüz ottuz yil toxⱪanda, dǝl xu künidǝ Pǝrwǝrdigarning barliⱪ ⱪoxunliri Misir zeminidin qiⱪip kǝtti. 42 Xu küni keqidǝ ular Misir zeminidin qiⱪirilƣini üqün, xu keqini ular Pǝrwǝrdigarning keqisi dǝp tutuxi kerǝk; xu keqini barliⱪ Israillar ǝwladtin ǝwladⱪiqǝ Pǝrwǝrdigarƣa atap tutup, tünixi kerǝk.
 
Ɵtüp ketix ⱨeytining ⱪaidǝ-tüzümliri
43 Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn Ⱨarunƣa mundaⱪ degǝnidi: — Pasha ⱪozisi toƣrisidiki bǝlgilimǝ xu bolsunki: — Ⱨeqⱪandaⱪ yat ǝllik adǝm uningdin yemisun. 44 Lekin ⱨǝrkimning pulƣa setiwalƣan ⱪuli bolsa, u hǝtnǝ ⱪilinsun, andin uningdin yesun.
45 Əmma ɵyünglarda waⱪitliⱪ turuwatⱪan musapir yaki mǝdikar buningdin yesǝ bolmaydu.
46 Gɵxni baxⱪa bir ɵygǝ elip qiⱪmiƣin; birla ɵydǝ yeyilsun; ⱪozining ⱨeqbir sɵngiki sundurulmisun.■
47 Pütkül Israil jamaiti bu ⱨeytni ɵtküzsun.
48 Əgǝr sening bilǝn birgǝ turƣan musapir bolsa, Pǝrwǝrdigarƣa atap pasha ⱨeytini ɵtküzmǝkqi bolsa, undaⱪta aldi bilǝn barliⱪ ǝrkǝkliri hǝtnǝ ⱪilinsun; andin kelip ⱨeyt ɵtküzsun. U zeminda tuƣulƣan kixidǝk sanalsun. Lekin ⱨeqbir hǝtnisiz adǝm uningdin yemisun. 49 Zeminda tuƣulƣan kixi ⱨǝm aranglarda turƣan musapir üqün ohxax ⱪanun-bǝlgilimǝ bolsun.
50 Xuning bilǝn Israillarning ⱨǝmmisi dǝl Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn Ⱨarunƣa buyruƣandǝk xu ixlarni ada ⱪildi. 51 Xu künning ɵzidǝ Pǝrwǝrdigar Israillarni ⱪoxun-ⱪoxun boyiqǝ Misir zeminidin qiⱪardi.
 
 
□ 12:2 «Bu ay silǝrgǝ ... yilning tunji eyi bolidu» — bu waⱪittin ilgiri Hudaning hǝlⱪi üqün yilning bexi küzdǝ (Sentǝbrdǝ) baxlinatti (Muⱪǝddǝs Kitabta buningdin ilgiriki barliⱪ waⱪitlar xundaⱪ ⱨesablinatti). Ottura xǝrⱪtiki ǝllǝrning ⱨǝmmisining xundaⱪ kalendari bar idi. □ 12:3 «ⱪoza» —Ibraniy tilida «ⱪoza» degǝn sɵz oƣlaⱪnimu kɵrsitidu. ■ 12:5 Law. 1:3; 22:21; Mal. 1:8; 1Pet. 1:19 □ 12:6 «gugum» — ibraniy tilida «ikki kǝq ariliⱪida» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu — demǝk, kün petiwatⱪan qaƣdin ⱪarangƣu qüxküqǝ bolƣan ariliⱪtiki waⱪit. «Birinqi kǝq» kǝqⱪurun yaki kün petix, «ikkinqi kǝq» keqini kɵrsǝtsǝ kerǝk. Israilda ixlitilgǝn kalendar boyiqǝ yengi kün kǝq kirixi bilǝn baxlinidu. Xunga xu keqǝ bilǝn birinqi ayning on bǝxinqi küni baxlinidu. ■ 12:8 Qɵl. 9:11; 1Kor. 5:8 □ 12:11 «U bolsa Pǝrwǝrdigarning «ɵtüp ketix» ⱪozisidur» — ibraniy tilida «Bu Pǝrwǝrdigarning «pasha»sidur». Ibraniy tilida «pasha» yaki «pesah» «ɵtüp ketix» degǝn uⱪumni bildüridu. «Ɵtüp ketix» degǝnning muxu yǝrdǝ nemini kɵrsǝtkini toƣrisida 13-ayǝt wǝ izaⱨatini kɵrüng. □ 12:12 «Misirning barliⱪ ilaⱨlirining üstidin ⱨɵküm ⱪilimǝn» — bu muⱨim ix toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. Misirliⱪlarning 80din kɵp ilaⱨliri bar idi. □ 12:13 «silǝrgǝ ɵtüp turimǝn» — yaki «silǝrdin ɵtüp ketimǝn» degǝn sɵzlǝr toƣruluⱪ ikki hil pikir bar: — (1) Pǝrwǝrdigarning «ɵtüp ketix»i uning Israillarni jazalimay ɵyigǝ kirmǝy «ɵtüp ketixi», (2) Pǝrwǝrdigar ǝwǝtkǝn «ⱨalak pǝrixtisi» (23-ayǝt wǝ «Zǝb.» 78:49ni kɵrüng) Israillarning ɵylirigǝ yetip kǝlgǝndǝ Pǝrwǝrdigar Ɵzi ularning ɵylirining ixikining aldiƣa «ɵtüp turux»i bilǝn ⱨalak pǝrixtisining yolini tosup, muⱨapizǝt ⱪilip saⱪ ⱪalduruxini kɵrsitixi mumkin. Biz ikkinqi pikirgǝ ⱪayil bolduⱪ («Yǝx.» 31:5ni wǝ izaⱨatinimu kɵrüng). ■ 12:14 Mis. 5:1 □ 12:16 «ibadǝt soruni» — muxu yǝrdiki «sorun» degǝn sɵz «sorunƣa qaⱪirilix» degǝnni bildüridu. Nǝgǝ qaⱪirilidu? Muⱪǝddǝs Kitabta adǝttǝ tǝkitlinidiƣan ix hǝlⱪning jǝm boluxi ǝmǝs, bǝlki «Hudaning yeniƣa yiƣilixⱪa qaⱪirilix»tin ibarǝt bolidu. Lekin muxu yǝrdǝ, bolupmu qɵl-bayawandin ɵtüp sǝpǝr ⱪilƣan waⱪtida, pütkül jamaǝt «muⱪǝddǝs qedir»ning aldiƣa yiƣilixi mumkin, wǝ keyin Pǝlǝstin zeminida turƣanda, ǝrkǝklǝr bu ǝmr boyiqǝ ⱨǝr yili «muⱪǝddǝs qedir»ƣa, andin muⱪǝddǝs ibadǝthaniƣa yiƣilidiƣan bolidu («Ⱪan.» 16:16). ■ 12:18 Law. 23:5; Qɵl. 28:16 □ 12:19 «Israil jamaitidin üzüp taxlinidu» — «ɵz hǝlⱪidin üzüp taxlinidu» yaki «jamaǝttin üzüp taxlinidu» degǝnning mundaⱪ birnǝqqǝ qüxǝnqisi boluxi mumkin: (1) Pǝrwǝrdigar Ɵzi uni ɵltüridu; (2) jamaǝt uni ɵltürüxi kerǝk; (3) jamaǝt uni ibadǝt sorunliridin ⱨǝydiwetixi yaki pütkül jǝmiyǝt uni paliwetixi kerǝk; (4) uningdin ⱨeq nǝsil ⱪaldurulmaydu. Bizningqǝ baxⱪa ayǝttǝ eniⱪ buyruⱪ kɵrsitilmigǝqkǝ, birinqi qüxǝnqǝ (Huda Ɵzi xu adǝmni dunyadin kǝtküzidu) toƣra boluxi mumkin, dǝp ⱪaraymiz. ■ 12:20 Ⱪan. 16:3 □ 12:21 «pasha» — yǝni «ɵtüp ketix ⱨeyti». ■ 12:21 Ibr. 11:28 □ 12:22 «zupa» — zupa birhil ɵsümlük; baxⱪa bir ismi «lepǝkgül». □ 12:23 «ⱨalak ⱪilƣuqi» — bǝlkim birhil pǝrixtini kɵrsǝtsǝ kerǝk («Zǝb.» 78:49ni kɵrüng). «ɵtüp turux» — «ɵtüp turux» yaki «ɵtüp ketix» degǝnning mǝnisi toƣruluⱪ 12:13tiki izaⱨatni kɵrüng. ■ 12:23 Ibr. 11:28 □ 12:24 «bu rǝsim-ⱪaidǝ» — Hudaning keyinki ǝmrliri boyiqǝ, «ɵtüp ketix ⱨeyti»da (1) ⱨǝrbir ailining bir ⱪozini ⱪurbanliⱪ ⱪilixi; (2) uning gɵxini keqidǝ yeyixi; (3) bu gɵxni petir nan wǝ aqqiⱪ kɵktatlar bilǝn billǝ yeyixi ⱪatarliⱪlar tǝlǝp ⱪilinidu («Qɵl.» 9:1-14, «Ⱪan.» 16:1-8ni kɵrüng). ■ 12:26 Yǝ. 4:6 ■ 12:28 Ibr. 11:28 ■ 12:29 Zǝb. 78:51; 105:36; 135:8; 136:10 ■ 12:30 Zǝb. 105:36,38 ■ 12:35 Mis. 3:21; 11:2; Zǝb. 105:37 □ 12:38 «xalƣut hǝlⱪ» — keyinki wǝⱪǝlǝrdin (mǝsilǝn, «Qɵl.» 11:4 ⱪatarliⱪlar) ⱪariƣanda, Israillardin baxⱪa birnǝqqǝ millǝtlǝrdin bolƣan bir türküm kixilǝrni kɵrsǝtsǝ kerǝk. ■ 12:40 Yar. 15:13; Ros. 7:6; Gal. 3:17 ■ 12:46 Qɵl. 9:12; Yⱨ. 19:36
☰