3
Ⱪoli ⱪurup kǝtkǝn bimarning saⱪaytilixi
Mat. 12:9-14; Luⱪa 6:6-11
U yǝnǝ sinagogⱪa kirdi. Xu yǝrdǝ bir ⱪoli yigilǝp kǝtkǝn bir adǝm bar idi. Pǝrisiylǝr Əysaning üstidin ǝrz ⱪilayli dǝp xabat künidǝ kesǝl saⱪaytidiƣan-saⱪaytmaydiƣanliⱪini paylap yürǝtti. Əysa ⱪoli yigilǝp kǝtkǝn adǝmgǝ:
— Ornungdin turup, otturiƣa qiⱪⱪin! — dedi.
Andin, sinagogdikilǝrdin:
— Tǝwrat ⱪanuniƣa uyƣun bolƣini xabat küni yahxiliⱪ ⱪilixmu, yaki yamanliⱪ ⱪilixmu? Janni ⱪutⱪuzuxmu yaki ⱨalak ⱪilixmu? — dǝp soridi. Lekin ular zuwan sürüxmidi.
U ƣǝzǝp bilǝn ǝtrapiƣa nǝzǝr selip ularƣa kɵz yügürtüp, ularning tax yürǝklikidin ⱪayƣurdi. Andin u kesǝlgǝ:
— Ⱪolungni uzat, — dedi. U ⱪolini uzitiwidi, ⱪoli ǝsligǝ kǝltürüldi.  
Əmdi Pǝrisiylǝr dǝrⱨal sirtⱪa qiⱪip, uni ⱪandaⱪ yoⱪitix toƣrisida Ⱨerod padixaⱨning tǝrǝpdarliri bilǝn mǝsliⱨǝt ⱪilixⱪa baxlidi.  
 
Dengiz boyidiki top-top adǝmlǝr
7-8 Andin Əysa muhlisliri bilǝn billǝ u yǝrdin ayrilip dengiz boyiƣa kǝtti; Galiliyǝ ɵlkisidin qong bir top adǝmlǝr uningƣa ǝgixip bardi; xundaⱪla uning ⱪilƣan ǝmǝllirini angliƣan ⱨaman, pütün Yǝⱨudiyǝ ɵlkisidin, Yerusalem xǝⱨiridin, Idumiya ɵlkisidin, Iordan dǝryasining ⱪarxi tǝripidin, Tur wǝ Zidon xǝⱨǝrlirining ǝtrapidiki jaylardin zor bir top adǝmlǝrmu uning yeniƣa kelixti.   U adǝmlǝrning kɵplikidin ɵzini ⱪistap ⱪoymisun dǝp muhlisliriƣa kiqik bir kemining uningƣa yeⱪin turuxini tapilidi. 10 Qünki u nurƣun bimarlarni saⱪaytⱪini tüpǝylidin ⱨǝrⱪandaⱪ waba-kesǝlliklǝrgǝ giriptar bolƣanlarning ⱨǝmmisi uningƣa ⱪolumni bir tǝgküzüwalsam dǝp ⱪistixip kelixkǝnidi. 11 Napak roⱨlar qaplixiwalƣanlar ⱪaqanla uni kɵrsǝ, uning aldiƣa yiⱪilip: «Sǝn Hudaning Oƣlisǝn!» dǝp warⱪirixatti. 12 Lekin u napak roⱨlarƣa ɵzining kim ikǝnlikini axkarilimasliⱪⱪa ⱪattiⱪ tǝnbiⱨ berip agaⱨlanduratti.
 
Əysaning on ikki rosulni tallixi
Mat. 10:1-4; Luⱪa 6:12-16
13 U taƣⱪa qiⱪip, ɵzi haliƣan kixilǝrni yeniƣa qaⱪirdi; ular uning yeniƣa kelixti. 14 U ulardin on ikkisini ɵzi bilǝn billǝ boluxⱪa, sɵz-kalamni jakarlaxⱪa, 15 kesǝllǝrni saⱪaytix wǝ jinlarni ⱨǝydǝx ⱨoⱪuⱪiƣa igǝ boluxⱪa tallap bekitti. 16 U bekitkǝn on ikki kixi: Simon (u uningƣa Petrus dǝp isim ⱪoyƣan), 17 Zǝbǝdiyning oƣli Yaⱪup wǝ uning inisi Yuⱨanna, (u ularni «Binni-Rǝgaz», yǝni «Güldürmama oƣulliri» dǝpmu atiƣan), 18 Andriyas, Filip, Bartolomay, Matta, Tomas, Alfayning oƣli Yaⱪup, Taday, millǝtpǝrwǝr dǝp atalƣan Simon 19 wǝ uningƣa satⱪunluⱪ ⱪilƣan Yǝⱨuda Ixⱪariyotlardin ibarǝt.
 
Əysa Xǝytandin küqlüktur
Mat. 12:22-32; Luⱪa 11:14-23; 12:10
20 U ɵygǝ ⱪaytip kǝlgǝndin keyin, u yǝrgǝ yǝnǝ xunqǝ nurƣun adǝmlǝr toplandiki, ularning ⱨǝtta ƣizalanƣudǝkmu waⱪti qiⱪmidi. 21 Əysaning ailisidikilǝr buni anglap, uni tutup kelixkǝ berixti. Qünki ular uni «Əⱪlini yoⱪitiptu» degǝnidi.
22 Yerusalemdin qüxkǝn Tǝwrat ustazliri bolsa: «Uningda Bǝǝlzibub bar», wǝ «U pǝⱪǝt jinlarning ǝmirigǝ tayinip jinlarni ⱪoƣliwetidikǝn», deyixǝtti.  
23 Xuning üqün u Tǝwrat ustazlirini yeniƣa qaⱪirip, ularƣa tǝmsillǝrni ixlitip mundaⱪ dedi:
— Xǝytan Xǝytanni ⱪandaⱪmu ⱪoƣlisun? 24 Əgǝr padixaⱨliⱪ ɵz iqidin bɵlünüp ɵzara soⱪuxⱪan bolsa xu padixaⱨliⱪ put tirǝp turalmaydu; 25 xuningdǝk ǝgǝr bir ailǝ ɵz iqidin bɵlünüp ɵzara soⱪuxsa xu ailǝ put tirǝp turalmaydu. 26 Əgǝr Xǝytan ɵz-ɵzigǝ ⱪarxi qiⱪip bɵlünsǝ, u put tirǝp turalmay, yoⱪalmay ⱪalmaydu.
27 Ⱨeqkim küqtünggür birsining ɵyigǝ kirip, uning mal-mülkini bulap ketǝlmǝydu — pǝⱪǝt u xu küqtünggürni awwal baƣliyalisa andin ɵyini bulang-talang ⱪilalaydu.  
28 Xuni silǝrgǝ bǝrⱨǝⱪ eytip ⱪoyayki, insan baliliri ɵtküzgǝn türlük gunaⱨlirining ⱨǝmmisini, xundaⱪla ular ⱪilƣan kupurluⱪlirining ⱨǝmmisini kǝqürüxkǝ bolidu.    29 Biraⱪ kimdikim Muⱪǝddǝs Roⱨⱪa kupurluⱪ ⱪilsa, ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ⱨeq kǝqürülmǝydu, bǝlki mǝnggülük bir gunaⱨning ⱨɵkümi astida turidu.  
30 Əysaning bu sɵzi ularning «uningƣa napak roⱨ qaplixiptu» degini üqün eytilƣanidi.
 
Əysaning anisi wǝ iniliri
Mat. 12:46-50; Luⱪa 8:19-21
31 Xu waⱪitta uning anisi bilǝn iniliri kǝldi. Ular sirtida turup, uni qaⱪirixⱪa adǝm kirgüzdi. 32 Bir top halayiⱪ uning ǝtrapida olturatti. Ular:
— Mana, aningiz, iniliringiz sizni izdǝp sirtta turidu, — deyixti.
33 Əysa ularƣa jawabǝn:
— Kim mening anam, kim mening inilirim? — dedi. 34 Andin, u ɵpqürisidǝ olturƣanlarƣa ⱪarap mundaⱪ dedi:
Mana bular mening anam wǝ inilirim! 35 Qünki kimki Hudaning iradisini ada ⱪilsa, xu mening aka-inim, aqa-singlim wǝ anamdur.
 
 
3:1 Mat. 12:9; Luⱪa 6:6. 3:2 «Pǝrisiylǝr Əysaning üstidin ǝrz ⱪilayli dǝp xabat künidǝ kesǝl saⱪaytidiƣan-saⱪaytmaydiƣanliⱪini paylap yürǝtti» — ularning ⱪilmaⱪqi bolƣan ǝrzi bolsa «U xabat künidǝ kesǝlni saⱪaytsa, «ixligǝn» yaki «hizmǝt ⱪilƣan»ƣa barawǝr bolidu, xunga (ularning qüxinixiqǝ) «Tǝwrat ⱪanuniƣa hilapliⱪ ⱪilƣan»» bolidu. 3:5 «ⱪoli ǝsligǝ kǝltürüldi» — kǝltürüldi» degǝn peilning «mǝjⱨul xǝkli» bizgǝ bu ixni Huda Ɵzi ⱪilƣan, degǝnni uⱪturidu. Əmdi ular bu mɵjizini «xabat künidǝ yaratⱪanliⱪi» üqün zadi kimni ǝyiblimǝkqi? 3:5 1Pad. 13:6. 3:6 «Ⱨerod padixaⱨning tǝrǝpdarliri» — Ⱨerod padixaⱨ wǝ uning tǝrǝpdarliri toƣruluⱪ «Tǝbirlǝr»ni kɵrüng. Lekin bizgǝ ǝng ⱨǝyran ⱪalarliⱪi bǝlkim xuki, Rǝbbimiz tǝlim berixkǝ baxliƣanda, bir-birigǝ küxǝndǝ bolƣan ««Ⱨerod tǝrǝpdarliri» wǝ Pǝrisiylǝr ⱨǝmkarlixip, Əysani yoⱪitixⱪa mǝsliⱨǝtlixidu («Mat.» 22:16nimu kɵrüng). Mana ⱪarangƣuluⱪⱪa tǝwǝ bolƣan kixilǝr ⱨaman birinqi bolup nur bilǝn düxmǝnlixidu («Yuⱨ.» 1:5, 3:19). 3:6 Mat. 12:14; Yⱨ. 10:39; 11:53. 3:7-8 «Idumiya ɵlkisi» — «Idumiya» Tǝwratta «Edom» deyilidu. 3:7-8 Mat. 4:25; Luⱪa 6:17. 3:13 Mat. 10:1; Mar. 6:7; Luⱪa 6:13; 9:1. 3:15 «U ulardin on ikkisini ɵzi bilǝn billǝ boluxⱪa... jinlarni ⱨǝydǝx ⱨoⱪuⱪiƣa igǝ boluxⱪa tallap bekitti» — (14-15-ayǝt) bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ 14-15-ayǝttǝ «U ulardin on ikkisini «rosullar» dǝp atap, ɵzi bilǝn billǝ boluxⱪa, sɵz-kalamni jakarlaxⱪa wǝ jinlarni ⱨǝydǝx ⱨoⱪuⱪiƣa igǝ boluxⱪa tallap bekitti» deyilidu. 3:17 «Zǝbǝdiyning oƣli Yaⱪup wǝ uning inisi...» — yaki «Zǝbǝdiyning oƣli Yaⱪup wǝ uning akisi...». «u ularni «Binni-Rǝgaz», yǝni «Güldürmama oƣulliri» dǝpmu atiƣan» — muxu yǝrdǝ biz bu isimni ibraniy tilidiki aⱨangi boyiqǝ alduⱪ. «Rǝgaz» ibraniy tilida adǝttǝ «ƣǝzǝp, ⱪǝⱨr»ni bildüridu. Ⱪariƣanda ular ikkilisi ǝslidǝ intayin terikkǝk idi! Grek tilida tǝlǝppuz «Boanǝrgǝs» dǝp oⱪulidu. 3:18 «millǝtpǝrwǝr dǝp atalƣan Simon» — yaki «Ⱪanaanliⱪ Simon». Yǝⱨudiy «millǝtpǝrwǝrliri» yaki «millǝtqiliri» wǝtinini Rim imperiyǝsidin azad ⱪilix üqün zorawanliⱪ yoli bilǝn kürǝx ⱪilƣuqilar idi. 3:20 Mar. 6:31. 3:22 «uningda bǝǝlzibub bar» — «bǝǝlzibub» yaki «bǝǝlzibul» bolsa jinlarning ǝmiri bolƣan Xǝytanning baxⱪa bir ismidur. 3:22 Mat. 9:34; 12:24; Luⱪa 11:15; Yⱨ. 8:48. 3:23 Mat. 12:25. 3:27 «Ⱨeqkim küqtünggür birsining ɵyigǝ kirip, uning mal-mülkini bulap ketǝlmǝydu — pǝⱪǝt u xu küqtünggürni awwal baƣliyalisa andin ɵyini bulang-talang ⱪilalaydu» — bu tǝmsildiki «küqtünggür adǝm» Xǝytanni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ. Uning ɵyini bulang-talang ⱪilƣuqi Əysadin baxⱪa ⱨeqkim bolmaydu. 3:27 Mat. 12:29; Kol. 2:15. 3:28 «ular ⱪilƣan kupurluⱪlirining ⱨǝmmisi...» — grek tilida «ular kupurluⱪ bilǝn ⱪilƣan kupurluⱪlirining ⱨǝmmisi» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. Bu ibarǝ ularning kupurluⱪliri bǝlkim intayin eƣir boluxi mumkin degǝnni bildüridu. 3:28 1Sam. 2:25; Mat. 12:31; Luⱪa 12:10; 1Yuⱨa. 5:16. 3:29 «Muⱪǝddǝs Roⱨⱪa ⱪarxi kupurluⱪ ⱪilix» — yaki «Muⱪǝddǝs Roⱨⱪa ⱪarxi gǝp ⱪilix» degǝn gunaⱨ toƣruluⱪ «Matta»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz. 3:29 1Yuⱨa. 5:16. 3:31 Mat. 12:46; Luⱪa 8:19. 3:32 «Mana, aningiz, iniliringiz sizni izdǝp sirtta turidu» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ «wǝ singilliringiz» dǝp ⱪoxup oⱪulidu. Ⱨeqbolmiƣanda grek tilida «aka-inilǝr» degǝn sɵz bir ⱪerindax «aqa-singillar»ni ɵz iqigǝ alatti. 3:35 Yⱨ. 15:14; 2Kor. 5:16,17.