☰ Qɵl-bayawandiki sǝpǝr 24
24
1 Balaam Pǝrwǝrdigarning Israillarƣa bǝht-bǝrikǝt ata ⱪilixni muwapiⱪ kɵrgǝnlikini kɵrüp yetip, aldinⱪi ikki ⱪetimⱪidikidǝk seⱨir ixlitixkǝ barmidi, bǝlki yüzini qɵl-bayawan tǝrǝpkǝ ⱪaratti. 2 Balaam bexini kɵtürüp Israillarning ⱪǝbilǝ boyiqǝ qedirlarda olturaⱪlaxⱪanliⱪini kɵrdi, Hudaning Roⱨi uning üstigǝ qüxti. 3 Xuning bilǝn u aƣziƣa kalam sɵzini elip mundaⱪ dedi: —
«Beorning oƣli Balaam yǝtküzidiƣan kalam sɵzi,
Kɵzi eqilmiƣan adǝmning eytidiƣan kalam sɵzi,
4 Yǝni Tǝngrining sɵzlirini angliƣuqi,
Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning alamǝt kɵrünüxini kɵrgüqi,
Mana ǝmdi kɵzi eqilip düm yiⱪilƣan kixi yǝtküzgǝn kalam sɵzi: —□
5 Aⱨ Yaⱪup, qedirliring nǝⱪǝdǝr güzǝl,
Turalƣuliring nǝⱪǝdǝr güzǝl, aⱨ Israil!
6 Goya kengǝygǝn dǝrya wadiliridǝk,
Huddi dǝrya boyidiki baƣlardǝk,
Goya Pǝrwǝrdigar tikip ɵstürgǝn ud dǝrǝhliridǝk,
Dǝrya boyidiki kedir dǝrǝhliridǝk;
7 Sular uning soƣiliridin eⱪip qiⱪidu,
Əwladliri süyi mol jaylarda bolidu;
Padixaⱨi Agagdin exip ketidu,
Uning padixaⱨliⱪi üstün ⱪilinip güllinidu.□
8 Tǝngri uni Misirdin elip qiⱪⱪan,
Uningda yawa buⱪining küqi bardur;
Düxmǝn ǝllǝrni u yǝp ketidu,
Ustihanlirini ezip taxlaydu,
Oⱪya etip ularni texip taxlaydu.■
9 U baƣirlap yatsa, ǝrkǝk xirdǝk,
Yatsa ⱨǝm qixi xirdǝk,
Kim uni ⱪozƣitixⱪa petinar?
Kim sanga bǝht-bǝrikǝt tilisǝ, bǝht-bǝrikǝt tapidu.
Kim seni ⱪarƣisa, ⱪarƣixⱪa ketidu».■
10 Balaⱪ Balaamƣa aqqiⱪlinip, ⱪolini ⱪoliƣa urup kǝtti; Balaⱪ Balaamƣa: — Mǝn silini düxminimni ⱪarƣap berixkǝ ⱪiqⱪirtⱪanidim wǝ mana, sili üq ⱪetim pütünlǝy ularƣa amǝt tilidilǝ! 11 Əmdi tezdin yurtliriƣa ⱪeqip kǝtsilǝ; mǝn ǝslidǝ silining izzǝt-ⱨɵrmǝtlirini katta ⱪilay degǝnidim, mana Pǝrwǝrdigar silini bu katta izzǝt-ⱨɵrmǝtkǝ nail boluxtin tosup ⱪoydi, — dedi.
12 Balaam Balaⱪⱪa: — Mǝn ǝslidǝ ɵzlirining ǝlqilirigǝ: 13 «Balaⱪ manga ɵzining altun-kümüxkǝ liⱪ tolƣan ɵz ɵyini bǝrsimu, Pǝrwǝrdigarning buyruƣinidin ⱨalⱪip, ɵz mǝylimqǝ yahxi-yaman ix ⱪilalmaymǝn; Pǝrwǝrdigar manga nemǝ desǝ, mǝn xuni dǝymǝn» degǝn ǝmǝsmidim?■ 14 Əmdi mǝn ɵz hǝlⱪimgǝ ⱪaytimǝn; kǝlsilǝ, mǝn ɵzlirigǝ bu hǝlⱪning künlǝrning ahirida silining hǝlⱪlirigǝ ⱪandaⱪ muamilǝ ⱪilidiƣanliⱪini eytip berǝy, — dedi.
 
Balaamning tɵtinqi ⱪetim bexarǝt berixi
15 U kalam sɵzini aƣziƣa elip mundaⱪ dedi: —
Beorning oƣli Balaam yǝtküzidiƣan kalam sɵzi,
Kɵzliri eqilmiƣan kixi eytⱪan kalam sɵzi,
16 Tǝngrining sɵzlirini angliƣuqi,
Ⱨǝmmidin Aliyning wǝⱨiylirini bilgüqi,
Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning alamǝt kɵrünüxini kɵrgüqi,
Mana ǝmdi kɵzi eqilƣan düm yiⱪiliƣan kixi yǝtküzidiƣan kalam sɵzi: —□
17 Mǝn Uni kɵrimǝn, lekin ⱨazir ǝmǝs;
Mǝn Uningƣa ⱪaraymǝn, lekin yeⱪin yǝrdin ǝmǝs;
Yaⱪuptin qiⱪar bir yultuz,
Kɵtürülǝr Israildin bir xaⱨanǝ ⱨasa;
Qeⱪiwetǝr u Moabning qekisini,
Barliⱪ Xetlǝrning bexini yanjiydu.□  ■
18 Edom uningƣa tǝwǝ bolidu,
Yǝnǝ tehi düxmini Seirlar uningƣa tǝwǝ bolidu;
Israil bolsa baturluⱪ ⱪilidu.
19 Yaⱪuptin qiⱪⱪan biri sǝltǝnǝt süridu,
Xǝⱨǝrdǝ ⱪalƣan ⱨǝmmǝylǝnni yoⱪitidu».□  ■
 
Balaamning ahirⱪi bexariti
20 Andin Balaam Amalǝkni kɵrüp, mundaⱪ kalam sɵzini eytti: —
«Amalǝk idi ǝsli ǝllǝr arisida bax,
Əmdi ⱨalakǝttur tǝⱪdir-ⱪismiti».□
 
21 Andin Balaam Keniylǝrni kɵrüp mundaⱪ kalam sɵzini eytti: —
«Sening makaning mustǝⱨkǝm bolup,
Qanggang ⱪoram tax iqidǝ bolsimu,
22 Lekin silǝr Keniylǝr ⱨalak ⱪilinip turisilǝr;
Taki Axur silǝrni tutⱪun ⱪilip kǝtküqǝ».□
 
23 Balaam yǝnǝ kalam sɵzini dawam ⱪilip mundaⱪ dedi: —
«Aⱨ , Tǝngri bu ixlarni ⱪilƣan qeƣida,
Kim tirik ⱪelixⱪa ⱪadir bolar?
24 Kittim tǝrǝpliridin kemilǝr kelip,
Zulum-zǝhmǝt salidu Axurƣa,
Zulum-zǝhmǝt salidu Ebǝrgǝ;
Lekin Kittimdin kǝlgüqi ɵzimu ⱨalakǝtkǝ yüzlinǝr.□
 
25 Xuning bilǝn Balaam ornidin ⱪopup ɵz yurtiƣa ⱪaytti; Balaⱪmu ɵz yoliƣa mangdi.
 
 
□ 24:4 «kɵzi eqilip düm yiⱪilƣan kixi yǝtküzgǝn kalam sɵzi» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... kɵzliri eqilƣan adǝm eytidiƣan kalam sɵzi», yǝni «Tǝngrining sɵzlirini angliƣuqi, Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning alamǝt kɵrünüxini kɵrgüqi, kɵzi oquⱪ turup düm yiⱪilƣan kixi yǝtküzgǝn kalam sɵzi». Mumkinqiliki barki, Balaam 22-babtiki wǝⱪǝni ǝslǝydu; xu qaƣda «Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi»ni uning exiki kɵrgǝn, ǝmma u kɵrmigǝn, andin Huda «uning kɵzini aqti» □ 24:7 «Agag» — bǝlkim Amalǝk yaki ularning ǝtrapidiki hǝlⱪlǝrning padixaⱨlirining unwani idi. «1Sam.» 15:8ni kɵrüng. Baxⱪa bir hil tǝrjimisi «Gog». ■ 24:8 Qɵl. 23:22 ■ 24:9 Yar. 49:9; Qɵl. 23:24 ■ 24:13 Qɵl. 22:18 □ 24:16 «kɵzi eqilƣan düm yiⱪiliƣan kixi yǝtküzidiƣan kalam sɵzi» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... kɵzliri eqilƣan adǝm eytidiƣan kalam sɵzi». Demǝk, «Tǝngrining sɵzlirini angliƣuqi, Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning alamǝt kɵrünüxini kɵrgüqi, kɵzi oquⱪ düm yiⱪilƣan kixi yǝtküzgǝn kalam sɵzi». □ 24:17 «yeⱪin yǝrdin ǝmǝs» — yaki «pat arida ǝmǝs». «Xetlǝr» — mǝlum ⱪǝbilini yaki tehimu mumkinqiliki barki, Adǝm’atining oƣli Xetning ǝwladlirini, yǝni (Nuⱨ pǝyƣǝmbǝrning ǝwladliri bolƣan) barliⱪ insanlarni kɵrsitixi mumkin. Undaⱪta bu bexarǝt Mǝsiⱨning barliⱪ insanlar üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilidiƣanliⱪini kɵrsitidu. «Xetlǝr» degǝnning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ƣowƣa-topilang kɵtürgüqilǝr». «bexarǝtni xǝrⱨlǝx» —bu bexarǝt (16-19) awwal Dawut padixaⱨni, andin Dawutning ǝwladi bolƣan Mǝsiⱨni kɵrsitidu. Bu bexarǝttǝ Dawut padixaⱨning Moab, Edom wǝ Seirni (Seir Edom turƣan yurtning baxⱪa bir ismi) ixƣal ⱪilidiƣanliⱪi eytilidu, dǝrwǝⱪǝ Dawut u yǝrlǝrni ixƣal ⱪilidu («2Sam.» 8:2, «Zǝb.» 60:1-2). Ahirⱪi zamanda Mǝsiⱨ Israilni ⱪutⱪuzux üqün, Israillarning düxmǝnlirigǝ xu ohxax ixlarni ⱪilidu. ■ 24:17 Yǝr. 48:45 □ 24:19 «Xǝⱨǝr» — bǝlkim Moabning paytǝhtini kɵrsitixi mumkin. «Xǝⱨǝrdǝ ⱪalƣan ⱨǝmmǝylǝn» degǝnning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «xǝⱨǝrning ⱪalduⱪi» (demǝk, xǝⱨǝrning ⱪalƣan yǝrliri). ■ 24:19 2Sam. 8:14 □ 24:20 «Amalǝk idi ǝsli ǝllǝr arisida bax» — bǝlkim ⱨǝjwiy, kinayilik gǝp. Amalǝk degǝn ǝl Israilƣa birinqi bolup ⱨujum ⱪilƣanidi, bǝlkim ular ɵzlirini «ǝllǝrning bexi» dǝp qaƣliƣan boluxi mumkin — Lekin ular ⱨalak bolidu. Bu ix awwal Saul padixaⱨ («1Sam.» 14-15-bab) andin Dawut padixaⱨ arⱪiliⱪ («1Sam.» 27:8, «2Sam.» 12:8), ahirida Ximeonlar arⱪiliⱪ bolƣan («2Tar.» 4:34). □ 24:22 «Axur» — Asuriyǝni kɵrsitidu. Bexarǝt bǝlkim Asuriyǝ imperiyǝsi tǝripidin ǝmǝlgǝ axurulƣan. Asuriyǝ imperatori Tiglat-Pilǝsǝr III miladiyǝdin ilgiriki 742-yili, Xalmanǝzǝr V miladiyǝdin ilgiriki 722-yili keniylǝrni Israillar bilǝn birgǝ tutⱪun ⱪilip, elip kǝtkǝn boluxi mumkin. Bǝzi alimlar bexarǝtni baxⱪa bir «Axur» dǝp atalƣan hǝlⱪni kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu («Yar.» 25:3, «2Sam.» 2:9). □ 24:24 «Ebǝr» — Ibraniylarning ǝjdadini, xundaⱪla muxu yǝrdǝ Yǝⱨudiy hǝlⱪini kɵrsitixi mumkin. «Kittim» — Tǝwratning awwalⱪi dǝwrliridǝ «Kittim» Kretlǝrni kɵrsitǝtti. Bexarǝt awwal miladiyǝdin ilgiriki 13-ǝsirdǝ Filistiylǝrning ottura xǝrⱪⱪǝ tajawuz ⱪilixini kɵrsitidu. Keyinki waⱪitlarda «Kittim» degǝn bu isim Ottura Dengiz tǝrǝptin yaki mǝƣrib tǝrǝptin kelip tajawuz ⱪilidiƣan ⱨǝrⱪaysi ǝllǝrni kɵrsǝtkǝn. Xunga bu bexarǝt yǝnǝ Rim imperiyǝsining ottura xǝrⱪⱪǝ tajawuz ⱪilixini (miladiyǝdin ilgiriki 190-yili baxlanƣan) kɵrsitixi mumkin («Dan.» 11:30ni wǝ izaⱨatlarni kɵrüng). Ahir berip Rim imperiyǝsi ⱨalak boldi; u ahir zamanda yǝnǝ bir ⱪetim dǝjjalning baxⱪuruxi astida bolup, yǝnǝ bir xǝkildǝ pǝyda boluxi mumkin; ahirda Mǝsiⱨ dǝjjalning imperiyǝsini mutlǝⱪ ⱨalak ⱪilidu.
☰