☰ Rimliⱪlarƣa 11
11
Hudaning Israil toƣruluⱪ mǝⱪsitining ahirida ǝmǝlgǝ axuruluxi
1 Undaⱪta, xuni soraymǝnki: — Huda Ɵz hǝlⱪidin waz kǝqtimu? Ⱨǝrgiz undaⱪ ǝmǝs! Mǝnmu Ibraⱨim ǝwladidin, Binyamin ⱪǝbilisidin bolƣan bir Israilƣu! ■
2 Huda aldin kɵngligǝ pükkǝn Ɵz hǝlⱪidin waz kǝqkini yoⱪ. Muⱪǝddǝs yazmilarda Ilyas pǝyƣǝmbǝr ⱨǝⱪⱪidǝ nemǝ deyilgǝnliki silǝrgǝ ayan ǝmǝsmu? U Israillardin azar qekip Hudaƣa yelinip: —□ 3 «I Pǝrwǝrdigar, ular Sening pǝyƣǝmbǝrliringni ɵltürüxti, ⱪurbangaⱨliringni qeⱪixti. Pǝⱪǝt ɵzüm yalƣuzla ⱪaldim, ular yǝnǝ meningmu jenimni almaⱪqi boluxuwatidu», degǝn.■ 4 Hudaning uningƣa ⱪayturƣan kalami ⱪandaⱪ boldi? U: «Baalƣa tiz pükmigǝn yǝttǝ ming adǝmni Ɵzümgǝ elip ⱪaldim» — degǝn.□
  ■
5 Huddi xuningdǝk, bügünki kündimu Hudaning xapaiti bilǝn Israildin Ɵzi talliƣan bir «ⱪaldi» bar.■ 6  Ularning tallinixi xapaǝt bilǝn bolƣan bolsa, undaⱪta ɵzlirining ǝjir-ǝmili bilǝn bolƣan ǝmǝs. Əmǝllǝrdin bolƣan bolsa, xapaǝt xapaǝt bolmay ⱪalatti.□  ■
7 Nǝtijidǝ ⱪandaⱪ boldi? Israillar izdiginigǝ erixǝlmidi, lekin ulardin tallanƣanlar erixti. Ⱪalƣanlarning bolsa, kɵngülliri bihudlaxturuldi.□  ■ 8 Huddi muⱪǝddǝs yazmilarda eytilƣinidǝk: —
«Huda ularning roⱨ-ⱪǝlbini ƣǝplǝtkǝ saldi,
Bügüngǝ ⱪǝdǝr kɵzlirini kɵrmǝs,
Ⱪulaⱪlirini anglimas ⱪildi».□  ■
9 Xuningdǝk Dawut pǝyƣǝmbǝrmu mundaⱪ degǝn:
«Ularning dastihini ɵzlirigǝ ⱪapⱪan wǝ tuzaⱪ bolup,
Ularni putlaxturup, ⱪilmixlirini ɵz bexiƣa qüxürsun!■
10 Kɵzliri ⱪarangƣulixip, kɵrǝlmisun;
Bǝllirini mǝnggü ruslatmay püküldürgǝysǝn!»□  ■
 
11 Undaⱪta, xunimu sorayki: Israillar yiⱪilip ⱪaytidin turƣuzulmasliⱪⱪa putlaxⱪanmu?
Ⱨǝrgiz undaⱪ ǝmǝs! Lekin ularning teyilip itaǝtsizlik ⱪilƣanliⱪidin nijat yat ǝlliklǝrgǝ yǝtküzüldi. Buningdin mǝⱪsǝt Israillarni ⱨǝsǝtkǝ ⱪozƣaxtin ibarǝttur. □
12 Əmdi ularning teyilip itaǝtsizlik ⱪilixi dunyaƣa asayixliⱪ bǝhx ǝtkǝn bolsa, xundaⱪla ularning ziyan tartⱪini ǝllǝrni beyitⱪan bolsa, undaⱪta kǝlgüsidǝ ularning ⱨǝmmisining toluⱪ nijatliⱪⱪa erixixi dunyaƣa tehimu zor bǝht elip kǝlmǝmdu?!□
 
Yǝⱨudiy ǝmǝslar tǝkǝbburlaxmasliⱪi kerǝk
13 Əmdi silǝr ǝlliklǝrgǝ sɵzlǝwatimǝn; mǝn ǝlliklǝrgǝ rosul süpitidǝ bekitilgǝndin keyin, wǝzipǝmni xan-xǝrǝplik dǝp uluƣlaymǝnki, □  ■ 14 janjigǝrlirim bolƣanlarning ⱨǝsitini ⱪozƣap, ularning bǝzilirini ⱪutuldurarmǝnmikin degǝn ümidtǝ bolimǝn. □ 15 Qünki ularning taxliwetilgǝnlikining nǝtijisi dunyadiki ǝllǝrni Huda bilǝn inaⱪlaxturux bolsa, undaⱪta ularning ⱪobul ⱪilinixi ɵlümdin tirilix bolmay nemǝ?
16 Ⱨosuldin tunji bolup qiⱪⱪan hemirdiki kallǝk muⱪǝddǝs ⱨesablansa, pütün hemir muⱪǝddǝs dǝp ⱨesablinidu. Dǝrǝhning yiltizi muⱪǝddǝs bolsa, xahlirimu muⱪǝddǝs bolidu. □  ■
17 Zǝytun dǝrihining birnǝqqǝ xehi dǝrwǝⱪǝ sunduriwetilgǝnidi, wǝ sǝn yawa zǝytun kɵqiti bolup, ularning orniƣa ulanding. Mana ǝmdi dǝrǝh yiltizidin ozuⱪluⱪ elip, mol xirnisidin bǝⱨrimǝn bolƣuqi bolƣanikǝnsǝn, □ 18 ǝmdi sunduruwetilgǝn axu xahlardin ɵzüngni üstün ⱪilip mahtanma. Mahtansang, xuni untumiƣinki, sǝn yiltizni ǝmǝs, yiltiz seni kɵtürüp ⱪuwwǝtlǝwatidu.
19 Sǝn ǝmdi: «Xahlar mening ulinixim üqün sunduriwetildi» — deyixing mumkin.
20 Toƣra, ular etiⱪadsizliⱪtin sunduruldi; sǝn bolsang, etiⱪading bilǝn tik turisǝn; biraⱪ uningdin mǝƣrurlanma, ǝksiqǝ Hudadin ⱪorⱪ! 21 Qünki Huda ǝyni waⱪtida bu dǝrǝhning ɵz xahlirini ayimiƣanikǝn, senimu ayimasliⱪi mumkin. □ 22 Mana, bu ixlarda Hudaning meⱨribanliⱪiƣa ⱨǝmdǝ ⱪattiⱪ ⱪol ikǝnlikigǝ ⱪara. U Ɵz yolidin yiⱪilip qüxkǝnlǝrgǝ ⱪattiⱪ ⱪol idi, lekin sanga (meⱨribanliⱪida dawamliⱪ tursangla) meⱨribanliⱪ kɵrsǝtmǝktǝ. Undaⱪ bolmiƣanda, sǝnmu kesip taxlinisǝn. 23  Yǝⱨudiylarmu etiⱪadsizliⱪta qing turiwalmisa, ǝslidiki dǝrǝhkǝ ulinidu. Qünki Huda ularni ⱪayta ulaxⱪa ⱪadirdur. ■ 24 Qünki ǝgǝr sǝn yawa zǝytun dǝrihidin kesip elinip, tǝbiiy ⱪanuniyǝtkǝ hilap ⱨalda baƣdiki yahxi zǝytun dǝrihigǝ ulanƣan yǝrdǝ, ǝslidiki bu tǝbiiy xahlarning ɵz dǝrihikǝ ulinixi tehimu mumkinƣu?!
 
Hudaning meⱨribanliⱪi pütkül insan üqündur
25 Ⱪerindaxlar, ɵzünglarni üstün wǝ ǝⱪilliⱪ qaƣlaxtin saⱪlinixinglar üqün, wǝⱨiy ⱪilinƣan xu sirdin hǝwǝrsiz ⱪelixinglarni halimaymǝnki, ta Huda talliƣan Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrning sani toluⱪlanƣuqǝ, Israilning bir ⱪismi tax yürǝklikkǝ ⱪaldurulidu; □  ■ 26 andin pütkül Israil ⱪutⱪuzulidu. Bu toƣruluⱪ muⱪǝddǝs yazmilarda mundaⱪ yezilƣan: —
«Ⱪutⱪuzƣuqi Ziondin kelip,
Iplasliⱪni Yaⱪuptin yoⱪ ⱪilidu.□  ■
27 Mǝn ularning gunaⱨlirini elip taxliwǝtkinimdǝ,
Mana bu ular bilǝn tüzidiƣan ǝⱨdǝm bolidu».□  ■
28 Əmdi hux hǝwǝr jǝⱨǝttin ⱪariƣanda, silǝrning bǝhtinglar üqün Yǝⱨudiy hǝlⱪi hux hǝwǝrgǝ düxmǝn ⱪilip bekitilgǝn; biraⱪ Hudaning tallixi jǝⱨǝttin ⱪariƣanda, ata-bowilirimiz sǝwǝbidin sɵyülgǝndur. 29 Qünki Huda Ɵzi bǝrgǝnlirini wǝ qaⱪiriⱪini ⱪayturuwalmaydu.
30 Silǝr ǝlliklǝrmu bir qaƣlarda Hudaƣa itaǝt ⱪilmiƣan bolsanglarmu, Yǝⱨudiylarning itaǝtsizlikining nǝtijisidǝ ⱨazir rǝⱨim-xǝpⱪǝtkǝ erixtinglar. 31 Yǝⱨudiylar bolsa itaǝt ⱪilmay keliwatidu; Hudaning buningdiki mǝⱪsiti, silǝrgǝ kɵrsǝtkǝn rǝⱨim-xǝpⱪǝt arⱪiliⱪ ularnimu rǝⱨim-xǝpⱪǝtkǝ erixtürüxtin ibarǝttur. □ 32 Qünki Huda pütkül insanƣa rǝⱨim-xǝpⱪǝt kɵrsitix üqün, ⱨǝmmǝylǝnni itaǝtsizlikkǝ solap ⱪoydi. □  ■
33 — Aⱨ! Hudaning danaliⱪi wǝ ilim-ⱨekmitining bibaⱨa bayliⱪliri ⱨǝm ⱨesabsiz qongⱪurluⱪi!
Uning ⱨɵkümilirining tegigǝ yǝtkili bolmas!
Uning yolliri izdǝp tepixtin xunqǝ yiraⱪtur!
34 «Kimmu Pǝrwǝrdigarning oy-muddialirini qüxinip yǝtti?
Kimmu Uningƣa mǝsliⱨǝtqi bolalidi?»□  ■
35 «Uningƣa kim awwal bir nǝrsǝ berip,
Keyin uni ⱪayturup bǝr deyǝlidi?».□  ■
36 Qünki barliⱪ mǝwjudatlar Uningdin kǝlgǝn,
U arⱪiliⱪ mǝwjut bolup turidu,
Hǝm Uning üqün mǝwjut bolup turidu.
Barliⱪ xan-xǝrǝp ǝbǝdgiqǝ Uningƣa bolƣay! Amin.■
 
 
■ 11:1 Yǝr. 31:37; 2Kor. 11:22; Fil. 3:5. □ 11:2 «Huda aldin kɵngligǝ pükkǝn Ɵz hǝlⱪidin waz kǝqkini yoⱪ» — «Huda aldin kɵngligǝ pükkǝn (bilgǝn) hǝlⱪi» — bǝlkim: «Huda ⱨǝmmidin burun Ɵz hǝlⱪi bolux üqün talliƣan hǝlⱪ» degǝn mǝnidǝ. ■ 11:3 1Pad. 19:10,14. □ 11:4 «Baalƣa tiz pükmigǝn yǝttǝ ming adǝmni ɵzümgǝ elip ⱪaldim» — «1Pad.» 19:10, 14. «Baal» bir but idi. «7000 adǝm», ǝr kixilǝrni kɵrsitidu. ■ 11:4 1Pad. 19:18. ■ 11:5 Rim. 9:27. □ 11:6 «Huddi xuningdǝk, bügünki kündimu Hudaning xapaiti bilǝn Israildin ɵzi talliƣan bir «ⱪaldi» bar. Ularning tallinixi xapaǝt bilǝn bolƣan bolsa, undaⱪta ɵzlirining ǝjir-ǝmili bilǝn bolƣan ǝmǝs. Əmǝllǝrdin bolƣan bolsa, xapaǝt xapaǝt bolmay ⱪalatti» — (5-6-ayǝt) Huda Tǝwrattiki birnǝqqǝ yǝrlǝrdǝ «Sǝn Israilni xapaitim bilǝn talliƣanmǝn» degǝnidi (mǝsilǝn, «Ⱪan.» 7:7ni kɵrüng). Muxu yǝrdǝ rosul Pawlus: Huda xapaiti boyiqǝ Israillar iqidin «bir ⱪaldi»ni talliƣan, dǝydu. Insan Hudaning yardimigǝ erixixkǝ pütünlǝy layaⱪǝtsiz turup, Uningdin mǝdǝtkǝ erixsǝ, mana bu «Hudaning xapaiti» bolidu. Huda Israillarni ularning mǝlum bir yahxi yaki uluƣ ǝmiligǝ ⱪarap talliƣan bolsa, undaⱪta Hudaning tallixi «xapaǝt»tin bolmiƣan bolatti. ■ 11:6 Ⱪan. 9:4. □ 11:7 «Nǝtijidǝ ⱪandaⱪ boldi? Israillar izdiginigǝ erixǝlmidi, lekin ulardin tallanƣanlar erixti. Ⱪalƣanlarning bolsa, kɵngülliri bihudlaxturuldi» — demǝk, Israillar izdigǝn ⱨǝⱪⱪaniyliⱪⱪa ⱨǝmmisila erixǝlmigǝn ǝmǝs; ularning iqidin Hudaning xapaǝti bilǝn Huda talliƣan «ⱪaldi»lar ⱨǝⱪⱪaniyliⱪⱪa erixkǝn. ■ 11:7 Rim. 9:31. □ 11:8 «Huda ularning roⱨ-ⱪǝlbini ƣǝplǝtkǝ saldi, bügüngǝ ⱪǝdǝr kɵzlirini kɵrmǝs, Ⱪulaⱪlirini anglimas ⱪildi» — «Ⱪan.» 29:4 ⱨǝm «Yǝx.» 29:10. ■ 11:8 Ⱪan. 29:2; Yǝx. 6:9; 29:10; Əz. 12:2; Mat. 13:14; Mar. 4:12; Luⱪa 8:10; Yⱨ. 12:40; Ros. 28:26. ■ 11:9 Zǝb. 69:22 □ 11:10 «Ularning dastihini ɵzlirigǝ ⱪapⱪan wǝ tuzaⱪ bolup, ularni putlaxturup, ⱪilmixlirini ɵz bexiƣa qüxürsun! Kɵzliri ⱪarangƣulixip, kɵrǝlmisun; bǝllirini mǝnggü ruslatmay püküldürgǝysǝn!» — (9-10-ayǝt) «Zǝb.» 69:22-23. Bu, Dawut pǝyƣǝmbǝrning xundaⱪla Hudaning sɵzi, Dawutning (wǝ xundaⱪla Mǝsiⱨning) düxmǝnliri toƣruluⱪ eytilƣan. Bu 69-küyning ⱨǝmmisi Mǝsiⱨ toƣruluⱪ bexarǝttur. ■ 11:10 Zǝb. 69:22-23 □ 11:11 «... Ⱨǝrgiz undaⱪ ǝmǝs! Lekin ularning teyilip itaǝtsizlik ⱪilƣanliⱪidin nijat yat ǝlliklǝrgǝ yǝtküzüldi. Buningdin mǝⱪsǝt Israillarni ⱨǝsǝtkǝ ⱪozƣaxtin ibarǝttur» — yuⱪurida izaⱨatta deginimizdǝk, Israillar Mǝsiⱨkǝ etiⱪad ⱪilƣan «yat ǝllǝr»ning bǝhtini kɵrüp ⱨǝsǝt ⱪilidu. □ 11:12 «Əmdi ularning (Yǝⱨudiylarning) teyilip itaǝtsizlik ⱪilixi dunyaƣa asayixliⱪ bǝhx ǝtkǝn bolsa, xundaⱪla ularning ziyan tartⱪini ǝllǝrni beyitⱪan bolsa...» — «ǝllǝr» — Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr, «yat ǝllǝr». □ 11:13 «silǝr ǝlliklǝrgǝ» — demǝk, «silǝr Yǝⱨudiy ǝmǝs bolƣanlarƣa». «mǝn ǝlliklǝrgǝ rosul süpitidǝ bekitilgǝndin keyin, wǝzipǝmni xan-xǝrǝplik dǝp uluƣlaymǝnki, ...» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Huda rosul Pawlusni (gǝrqǝ u «Yǝⱨudiylarning Yǝⱨudiysi» bolsimu) Yǝⱨudiy ǝmǝs bolƣan ǝl-millǝtlǝrgǝ hux hǝwǝrni yǝtküzüxkǝ alaⱨidǝ ǝwǝtkǝn. ■ 11:13 Ros. 9:15; 13:2; 22:21; Gal. 1:16; 2:8; Əf. 3:8; 1Tim. 2:7; 2Tim. 1:11. □ 11:14 «janjigǝrlirim bolƣanlarning ⱨǝsitini ⱪozƣap, ularning bǝzilirini ⱪutuldurarmǝnmikin degǝn ümidtǝ bolimǝn» — «janjigǝrlirim bolƣanlar» grek tilida «mening ǝtlirim bolƣanlar» — ɵzining Yǝⱨudiy hǝlⱪini kɵrsitidu. □ 11:16 «Ⱨosuldin tunji bolup qiⱪⱪan hemirdiki kallǝk muⱪǝddǝs ⱨesablansa, pütün hemir muⱪǝddǝs dǝp ⱨesablinidu. Dǝrǝhning yiltizi muⱪǝddǝs bolsa, xahlirimu muⱪǝddǝs bolidu» — muxu yǝrdǝ «muⱪǝddǝs»ning birinqi mǝnisi «Hudaƣa atalƣan», xuning bilǝn «pak» degǝn mǝnidǝ. Birinqi jümlining kɵqmǝ mǝnisi bǝlkim «Əgǝr Israillarning ǝjdadliri, yǝni Ibraⱨim, Isⱨaⱪ wǝ Yaⱪuplar Hudaƣa atalƣan bolsa, ularning pǝrzǝntlirimu Hudaƣa atalƣan bolidu» degǝn boluxi mumkin. Tɵwǝndiki jümlilǝrdǝ Pawlus Israilni bir «zǝytun dǝrihi»kǝ ohxitidu («Yǝr.» 11:16-19ni kɵrüng). ■ 11:16 Qɵl. 15:20 □ 11:17 «Zǝytun dǝrihining birnǝqqǝ xehi dǝrwǝⱪǝ sunduriwetilgǝnidi, wǝ sǝn yawa zǝytun kɵqiti bolup, ularning orniƣa ulanding» — demisǝkmu, «zǝytun dǝrihi» Israilƣa, «ulanƣan yawa zǝytun küqiti» Mǝsiⱨgǝ etiⱪad ⱪilƣan Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrgǝ, «zǝytun dǝrihining sunduruwetilgǝn xahliri» bolsa Israillar arisidin Mǝsiⱨkǝ etiⱪad ⱪilmiƣaqⱪa, Hudaning bǝht-bǝrikǝtliridin üzülüp ⱪalƣan Yǝⱨudiylarƣa wǝkil bolidu. «Mana ǝmdi dǝrǝh yiltizidin ozuⱪluⱪ elip, mol xirnisidin bǝⱨrimǝn bolƣuqi bolƣanikǝnsǝn,...» — buning kɵqmǝ mǝnisi bǝlkim: «Sǝn huddi dǝrǝhning yiltizidin ozuⱪluⱪ elip, xirnisidin bǝⱨrimǝn boluwatⱪan xehidǝk, Huda Ibraⱨimƣa wǝdǝ ⱪilƣan bǝhttin bǝⱨrimǝn boluwatisǝn» degǝnlik bolsa kerǝk. □ 11:21 «Huda ǝyni waⱪtida bu dǝrǝhning ɵz xahlirini ayimiƣanikǝn» — «bu dǝrǝhning ɵz xahliri» Yǝⱨudiylarni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ. ■ 11:23 2Kor. 3:16. □ 11:25 «ɵzünglarni... ǝⱪilliⱪ qaƣlaxtin saⱪlinixinglar üqün...» — grek tilida «ɵzünglarni üstün wǝ ǝⱪilliⱪ qaƣlaxlardin saⱪlinixinglar üqün...» deyilidu. Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr Yǝⱨudiylarning ǝⱨwaliƣa ⱪarap: «Biz ⱪutulduⱪ, ular Hudaning lǝniti astida ⱪalidu» dǝp tǝkǝbburlixixi mumkin. ■ 11:25 Luⱪa 21:24. □ 11:26 «Ⱪutⱪuzƣuqi Ziondin kelip, iplasliⱪni Yaⱪuptin yoⱪ ⱪilidu» — «Yaⱪup» muxu yǝrdǝ Yaⱪupning ǝwladliri Israilni kɵrsitidu. Bexarǝt «Yǝx.» 59:20, 21ni kɵrüng. ■ 11:26 Zǝb. 14:7; Yǝx. 27:9; 59:20; Yǝr. 31:31, 32, 33, 34; 2Kor. 3:16; Ibr. 8:8; 10:16. □ 11:27 «...Mǝn ularning gunaⱨlirini elip taxliwǝtkinimdǝ, mana bu ular bilǝn tüzidiƣan ǝⱨdǝm bolidu» — 26-27-ayǝttiki bexarǝt sɵzliri «Yǝx.» 59:20, 21, 27:9tin wǝ «Yǝr.» 31:33-34tin nǝⱪil kǝltürülgǝn. ■ 11:27 Yǝx. 59:20, 21; Dan. 9:24 □ 11:31 «Yǝⱨudiylar bolsa itaǝt ⱪilmay keliwatidu; Hudaning buningdiki mǝⱪsiti, silǝrgǝ kɵrsǝtkǝn rǝⱨim-xǝpⱪǝt arⱪiliⱪ ularnimu rǝⱨim-xǝpⱪǝtkǝ erixtürüxtin ibarǝttur» — demǝk, yuⱪirida izaⱨliƣinimizdǝk, Yǝⱨudiylar Yǝⱨudiy bolmiƣan ixǝngüqilǝrning bǝhtigǝ ⱪariƣaqⱪa, ɵzliri towa ⱪilip Mǝsiⱨni ⱪobul ⱪilsun. □ 11:32 «Qünki Huda pütkül insanƣa rǝⱨim-xǝpⱪǝt kɵrsitix üqün, ⱨǝmmǝylǝnni itaǝtsizlikkǝ solap ⱪoydi» — «ⱨǝmmǝylǝn» Yǝⱨudiylar wǝ Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrni kɵrsitidu. ■ 11:32 Gal. 3:22. □ 11:34 «Kimmu Pǝrwǝrdigarning oy-muddialirini qüxinip yǝtti? Kimmu Uningƣa mǝsliⱨǝtqi bolalidi?» — «Yǝx.» 40:13. ■ 11:34 Yǝx. 40:13; 1Kor. 2:16. □ 11:35 «Uningƣa kim awwal bir nǝrsǝ berip, keyin uni ⱪayturup bǝr deyǝlidi?» — «Ayup» 41:11. ■ 11:35 Ayup 41:3. ■ 11:36 Pǝnd. 16:4; 1Kor. 8:6.
☰