☰ Rimliⱪlarƣa 3
3
1 Undaⱪta, Yǝⱨudiy bolƣanning Yǝⱨudiy ǝmǝstin nemǝ artuⱪqiliⱪi bar? Hǝtnilik bolƣanning nemǝ paydisi bar? 2 Əmǝliyǝttǝ, ularning ⱨǝr jǝⱨǝttin kɵp artuⱪqiliⱪi bar. Birinqidin, Hudaning bexarǝtlik sɵzliri Yǝⱨudiylarƣa amanǝt ⱪilinƣan.■ 3 Əmdi gǝrqǝ ulardin bǝziliri ixǝnqsiz qiⱪⱪan bolsimu, buningƣa nemǝ bolatti? Ularning ixǝnqsizliki Hudaning ixǝnqliklikini yoⱪⱪa qiⱪiriwetǝrmu?□  ■ 4 Ⱨǝrgiz undaⱪ ⱪilmaydu! Huda rastqil ⱨesablinip, ⱨǝmmǝ adǝm yalƣanqi ⱨesablansun! Huddi muⱪǝddǝs yazmilarda Huda ⱨǝⱪⱪidǝ yezilƣinidǝk: —
«Sɵzliginingdǝ adil dǝp ispatlanƣaysǝn,
Xikayǝtkǝ uqriƣiningda ƣǝlibǝ ⱪilƣaysǝn».□  ■
5 Lekin bizning ⱨǝⱪⱪaniysizliⱪimiz arⱪiliⱪ Hudaning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi tehimu eniⱪ kɵrsitilsǝ, buningƣa nemǝ dǝymiz? Ⱨǝⱪⱪaniysizliⱪ üstigǝ ƣǝzǝp tɵkidiƣan Hudani ⱨǝⱪⱪaniy ǝmǝs dǝymizmu (mǝn insanqǝ sɵzlǝymǝn)?□ 6 Mundaⱪ deyixkǝ ⱨǝrgiz bolmaydu! Əgǝr undaⱪ bolsa, Huda alǝmni ⱪandaⱪ soraⱪⱪa tartidu?
7  Bǝzilǝr yǝnǝ: «Mening yalƣanqilⱪimdin Hudaning ⱨǝⱪiⱪǝtliki tehimu oquⱪ ⱪilinsa, xundaⱪla uluƣluⱪi tehimu yorutulsa, ǝmdi mǝn yǝnǝ nemǝ üqün gunaⱨkar dǝp ⱪarilip soraⱪⱪa tartilimǝn?» deyixi mumkin.□ 8 Undaⱪ bolƣanda nemixⱪa (bǝzilǝr bizgǝ tɵⱨmǝt qaplimaⱪqi bolup, gǝplirimizni buriwǝtkǝndǝk) «Yamanliⱪ ⱪilayli, buningdin yahxiliⱪ qiⱪip ⱪalar» — deyixkǝ bolmaydu? Bundaⱪ degüqilǝrning jazalinixi ⱨǝⱪliⱪtur!
 
Ⱨǝⱪⱪaniy adǝm yoⱪtur
9 Əmdi nemǝ deyix kerǝk? Biz Yǝⱨudiylar Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrdin üstün turamduⱪ? Yaⱪ, ⱨǝrgiz! Qünki biz yuⱪurida Yǝⱨudiylar bolsun, Greklǝr bolsun ⱨǝmmisining gunaⱨning ilkidǝ ikǝnlikini ispatlap ǝyibliduⱪ.□  ■
10 Dǝrwǝⱪǝ, muⱪǝddǝs yazmilarda yezilƣinidǝk: —
«Ⱨǝⱪⱪaniy adǝm yoⱪ, ⱨǝtta birimu yoⱪtur,■
11 Yorutulƣan kixi yoⱪtur,
Hudani izdiginimu yoⱪtur.
12 Ⱨǝmmǝ adǝm yoldin qǝtnidi,
Ularning barliⱪi ǝrzimǝs bolup qiⱪti.
Meⱨribanliⱪ ⱪilƣuqi yoⱪ, ⱨǝtta birimu yoⱪtur.□  ■
13 Ularning geli eqilƣan ⱪǝbridǝk sesiⱪtur,
Tilliri kazzapliⱪ ⱪilmaⱪta;
Kobra yilanning zǝⱨiri lǝwliri astida turidu; □  ■ 14 Ularning zuwani ⱪarƣax ⱨǝm zǝrdigǝ tolƣan.□  ■
15 «Putliri ⱪan toküxkǝ aldiraydu;■
16 Barƣanla yeridǝ wǝyranqiliⱪ wǝ pajiǝlik ixlar bardur.
17 Tinqliⱪ-aramliⱪ yolini ular ⱨeq tonuƣan ǝmǝs».□  ■
18 «Ularning nǝziridǝ Hudadin ⱪorⱪidiƣan ix yoⱪtur».□  ■
19 Tǝwrattiki barliⱪ sɵzlǝrning Tǝwrat ⱪanuni astida yaxaydiƣanlarƣa ⱪarita eytilƣanliⱪi bizgǝ ayan. Bularning mǝⱪsiti, ⱨǝr insanning aƣzi baⱨanǝ kɵrsitǝlmǝy tuwaⱪlinip, pütkül dunyadikilǝr Hudaning soriⱪida ǝyibkar ikǝn dǝp ayan ⱪilinsun, degǝnliktur. □ 20 Xunga, ⱨeqⱪandaⱪ ǝt igisi Tǝwrat-ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilixⱪa intilixliri bilǝn Hudaning aldida ⱨǝⱪⱪaniy ⱨesablanmaydu; qünki Tǝwrat ⱪanuni arⱪiliⱪ insan ɵz gunaⱨini tonup yetidu.■
 
Hudaning insanni ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilixi
21 Biraⱪ, ⱨazir ⱪanun yoli bilǝn ǝmǝs, bǝlki Hudaning Ɵzidin kǝlgǝn birhil ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ axkarilandi! Bu hil ⱨǝⱪⱪaniyliⱪⱪa ⱪanunning ɵzi wǝ pǝyƣǝmbǝrlǝrning yazmilirimu guwaⱨliⱪ bǝrgǝndur; ■ 22 yǝni, Hudaning Əysa Mǝsiⱨning ixǝnq-sadaⱪǝtliki arⱪiliⱪ etiⱪad ⱪilƣuqilarning ⱨǝmmisining iqigǝ ⱨǝm üstigǝ yǝtküzidiƣan ⱨǝⱪⱪaniyliⱪidur! Bu ixta ayrimqiliⱪ yoⱪtur □ 23 (qünki barliⱪ insanlar gunaⱨ sadir ⱪilip, Hudaning xan-xǝripigǝ yetǝlmǝy, uningdin mǝⱨrum boldi) □ 24 Qünki etiⱪadqilarning ⱨǝmmisi Mǝsiⱨ Əysada bolƣan nijat-ⱨɵrlük arⱪiliⱪ, Hudaning meⱨir-xǝpⱪiti bilǝn bǝdǝlsiz ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilinidu.□  ■
25 Huda Uni gunaⱨlarning jazasini kɵtürgüqi kafarǝt ⱪurbanliⱪi süpitidǝ tǝyinlidi; insanlarning Uning ⱪurbanliⱪ ⱪeniƣa ixǝnq baƣlixi bilǝn ⱪurbanliⱪ inawǝtliktur. Huda bu arⱪiliⱪ burunⱪi zamandikilǝrning sadir ⱪilƣan gunaⱨliriƣa sǝwr-taⱪǝtlik bolup, jazalimay ɵtküzüwetixining adilliⱪ ikǝnlikini kɵrsǝtti. □  ■ 26 Buningƣa ohxax bu ⱪurbanliⱪ arⱪiliⱪ U ⱨazirⱪi zamanda bolƣan ⱨǝⱪⱪaniyliⱪinimu kɵrsǝtkǝn. Xundaⱪ ⱪilip U Ɵzining ⱨǝm ⱨǝⱪⱪaniy ikǝnlikini ⱨǝm Əysaning etiⱪadida bolƣuqini ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilƣuqi ikǝnlikinimu namayan ⱪildi.□
27 Undaⱪ bolsa, insanning nemǝ mahtanƣuqiliki bar? Mahtinix yoⱪ ⱪilindi!
— Nemǝ prinsipⱪa asasǝn? Ⱪanunƣa intilix prinsipi bilǝnmu?
— Yaⱪ! «Etiⱪad» prinsipi bilǝn!
28 Qünki «Insan Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilixⱪa intilixliri bilǝn ǝmǝs, bǝlki etiⱪad bilǝn ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilinidu» dǝp ⱨesablaymiz! □  ■ 29 Əjǝba, Huda pǝⱪǝtla Yǝⱨudiylarningla Hudasimu? U ǝllǝrningmu Hudasi ǝmǝsmu? Xundaⱪ, u ǝllǝrningmu Hudasidur. 30 Huda bolsa birdur, U hǝtnǝ ⱪilinƣanlarni etiⱪad bilǝn ⱨǝmdǝ hǝtnǝ ⱪilinmiƣanlarnimu etiⱪad bilǝn ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilidu. □ 31 Əmdi etiⱪad prinsipi bilǝn Tǝwrat ⱪanunini bikar ⱪiliwetimizmu? Yaⱪ, dǝl buning ǝksiqǝ, uni küqkǝ igǝ ⱪilimiz.
 
 
■ 3:2 Zǝb. 147:19; Rim. 9:4. □ 3:3 «Əmdi gǝrqǝ ulardin bǝziliri ixǝnqsiz qiⱪⱪan bolsimu, buningƣa nemǝ bolatti? Ularning ixǝnqsizliki Hudaning ixǝnqliklikini yoⱪⱪa qiⱪiriwetǝrmu?» — Pawlus bǝlkim Hudaning Israilƣa ⱪilƣan ǝⱨdǝ-wǝdilirini kɵrsitidu. Huda: «Silǝr Mening hǝlⱪim bolisilǝr» dǝp wǝdǝ ⱪilƣandin keyin, bǝzi Yǝⱨudiylarning ⱪilmixliri ɵzlirining Uning hǝlⱪi ikǝnlikini inkar ⱪilƣan bolsimu, bu ⱪilmixliri Hudaning wǝdisini yoⱪⱪa qiⱪiriwetǝmdu? ■ 3:3 Qɵl. 23:19; Rim. 9:6; 2Tim. 2:13. □ 3:4 «Sɵzliginingdǝ adil dǝp ispatlanƣaysǝn, xikayǝtkǝ uqriƣiningda ƣǝlibǝ ⱪilƣaysǝn» — «Zǝb.» 51:4. «Xikayǝtkǝ uqriƣiningda ƣǝlibǝ ⱪilƣaysǝn» degǝnning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Ⱨɵküm qiⱪarƣiningda ƣǝlibǝ ⱪilƣaysǝn». Zǝburdiki bu küydǝ Dawut pǝyƣǝmbǝr eƣir gunaⱨini Huda wǝ hǝlⱪ aldida iⱪrar ⱪilidu; u bu sɵzlǝrni, Huda meni jazaliƣanda, hǝlⱪ beximƣa qüxidiƣan külpǝtning Hudadin adil jazasini bilsun dǝp eytidu. Gunaⱨini oquⱪ iⱪrar ⱪilmiƣan bolsa bǝlkim hǝlⱪ: «Nemixⱪa sɵyümlük Dawut padixaⱨimiz külpǝtkǝ uqriƣandu, Huda uningƣa adalǝtsiz muamilǝ ⱪilƣanmidu?» deyixi mumkin. Uning degini Pawlusning deginigǝ opmu-ohxax; Huda ⱨǝⱪtur ⱨǝm alǝm aldida Uning ⱨǝⱪliⱪi ispatlansun; Uning ⱨǝr ixtiki durusluⱪi ispatlansun (wǝ ispatlinidu!), hataliⱪ yaki yalƣanqiliⱪning bolsa bizdila ikǝnliki ispatlansun (wǝ ispatlinidu!). ■ 3:4 Zǝb. 51:4; 116:11; Yⱨ. 3:33. □ 3:5 «mǝn insanqǝ sɵzlǝymǝn!» — demǝk, pǝⱪǝt isanning kɵz-ⱪarixi boyiqǝ sɵzlǝymǝn. Bu ibaridin kɵrgili boliduki, ⱨǝrⱪandaⱪ adǝm towa ⱪilmisa, gunaⱨi tüpǝylidin uning kɵzⱪaraxliri tumanlixip ketidu, ɵzi elixip ⱪalidu. □ 3:7 «Mening yalƣanqiliⱪim arⱪiliⱪ Hudaning ⱨǝⱪiⱪiti tehimu oquⱪ ⱪilinidu...» — Huda pǝyƣǝmbǝrlǝr arⱪiliⱪ Ɵz hǝlⱪining bǝziliri Ɵzigǝ asiyliⱪ ⱪilidiƣanliⱪi, ⱨǝtta mǝsilǝn Ɵz Mǝsiⱨigǝ satⱪunluⱪ ⱪilidiƣanliⱪi toƣruluⱪ kɵp bexarǝt bǝrgǝnidi. Xunga «mening yalƣanqiliⱪim» Hudaning toƣra eytⱪanliⱪini ispatlaydu. □ 3:9 «Yǝⱨudiylar bolsun, Greklǝr bolsun ⱨǝmmisining gunaⱨning ilkidǝ ikǝnlikini ispatlap ǝyibliduⱪ» — «Greklar» muxu yǝrdǝ barliⱪ «Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr»gǝ wǝkillik ⱪilidu. ■ 3:9 Gal. 3:22. ■ 3:10 Zǝb. 14:3; 53:3 □ 3:12 «Ⱨǝⱪⱪaniy adǝm yoⱪ, ⱨǝtta birimu yoⱪtur, ... Ⱨǝmmǝ adǝm yoldin qǝtnidi, ularning barliⱪi ǝrzimǝs bolup qiⱪti. Meⱨribanliⱪ ⱪilƣuqi yoⱪ, ⱨǝtta birimu yoⱪtur» — (10-13-ayǝt) «Zǝb.» 14:1-3 (yǝnǝ 53:1-3); «Top.» 7:20. ■ 3:12 Zǝb. 14:1-3; 53:1-3; Top. 7:20 □ 3:13 «Ularning geli eqilƣan ⱪǝbridǝk sesiⱪtur, tilliri kazzapliⱪ ⱪilmaⱪta; kobra yilanning zǝⱨiri lǝwliri astida turidu» — «Zǝb.» 5:9 wǝ 140:3. ■ 3:13 Zǝb. 5:9; 140:4. □ 3:14 «Ularning zuwani ⱪarƣax ⱨǝm zǝrdigǝ tolƣan» — «Zǝb.» 10:7. ■ 3:14 Zǝb. 10:7 ■ 3:15 Pǝnd. 1:16; Yǝx. 59:7. □ 3:17 «Putliri ⱪan toküxkǝ aldiraydu; barƣanla yeridǝ wǝyranqiliⱪ wǝ pajiǝlik ixlar bardur. Tinqliⱪ-aramliⱪ yolini ular ⱨeq tonuƣan ǝmǝs. Ularning nǝziridǝ Hudadin ⱪorⱪidiƣan ix yoⱪtur» — (15-17-ayǝt) «Yǝx.» 59:7-8. ■ 3:17 Yǝx. 59:7,8 □ 3:18 «Ularning nǝziridǝ Hudadin ⱪorⱪidiƣan ix yoⱪtur» — «Zǝb.» 36:1. ■ 3:18 Zǝb. 36:1 □ 3:19 «Tǝwrat ⱪanuni astida yaxaydiƣanlar» —Yǝⱨudiy hǝlⱪini kɵrsitidu. «Tǝwrattiki barliⱪ sɵzlǝrning Tǝwrat ⱪanuni astida yaxaydiƣanlarƣa ⱪarita eytilƣanliⱪi bizgǝ ayan. Bularning mǝⱪsiti, ⱨǝr insanning aƣzi baⱨanǝ kɵrsitǝlmǝy tuwaⱪlinip, pütkül dunyadikilǝr Hudaning soriⱪida ǝyibkar ikǝn dǝp ayan ⱪilinsun» — «Tǝwrattiki barliⱪ sɵzlǝr» muxu yǝrdǝ bǝlkim yuⱪurida nǝⱪil kǝltürülgǝn, barliⱪ insanning gunaⱨkar ikǝnlikini ispatliƣan (Tǝwrattiki) ayǝtlǝrni alaⱨidǝ tǝkitlǝydu. ■ 3:20 Rim. 7:7; Gal. 2:16; Ibr. 7:18. ■ 3:21 Rim. 1:17; Fil. 3:9. □ 3:22 «Mǝsiⱨning ixǝnq-sadaⱪǝtliki arⱪiliⱪ etiⱪad ⱪilƣuqilar...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Əysa Mǝsiⱨkǝ baƣliƣan itiⱪadi arⱪiliⱪ etiⱪad ⱪilƣuqilar...». Grek tilida «ixǝnq, etiⱪad» wǝ «sadaⱪǝtlik, ixǝnqlik» birla sɵz bilǝn ipadilinidu. □ 3:23 «Qünki barliⱪ insanlar gunaⱨ sadir ⱪilip, Hudaning xan-xǝripigǝ yetǝlmǝy, uningdin mǝⱨrum boldi» — buning ikki tǝripi bar; (1) Huda ǝslidǝ adǝmni «Ɵz süriti boyiqǝ», yǝni «Ɵz xan-xǝripi boluxi üqün» yaratⱪanidi. Gunaⱨ sadir ⱪilƣinida insan bu xan-xǝrǝpkǝ yetǝlmidi, xunglaxⱪa Hudaƣa wǝkil boluxtiki imtiyazdin mǝⱨrum boldi. (2) gunaⱨi tüpǝylidin insan Hudaning padixaⱨliⱪida uning xan-xǝripini kɵrǝlmǝydiƣan boldi. □ 3:24 «Mǝsiⱨ Əysada bolƣan nijat-ⱨɵrlük arⱪiliⱪ...» — yaki «Mǝsiⱨ Əysaning gunaⱨtin ⱨɵr ⱪilix hizmiti arⱪiliⱪ...». ■ 3:24 Yǝx. 53:5. □ 3:25 «gunaⱨlarning jazasini kɵtürgüqi kafarǝt ⱪurbanliⱪi» — grek tilida birla sɵz bilǝn ipadilinidu. «Kafarǝt» toƣruluⱪ «Mis.» 29:33 wǝ izaⱨati, xundaⱪla «Tǝbirlǝr»nimu kɵrüng. «Huda Uni gunaⱨlarning jazasini kɵtürgüqi kafarǝt ⱪurbanliⱪi süpitidǝ tǝyinlidi; (insanlarning) Uning (ⱪurbanliⱪ) ⱪeniƣa ixǝnq baƣlixi bilǝn (ⱪurbanliⱪ) inawǝtliktur. Huda bu arⱪiliⱪ burunⱪi zamandikilǝrning sadir ⱪilƣan gunaⱨliriƣa sǝwr-taⱪǝtlik bolup, jazalimay ɵtküzüwetixining adilliⱪ ikǝnlikini kɵrsǝtti» — bu toluⱪ ayǝt intayin muⱨim. Huda burunⱪi zamandiki towa ⱪilƣan etiⱪadqi kixilǝrning gunaⱨlirini jazalimay kǝqürüm ⱪilƣanlirining ⱨǝmmisi Mǝsiⱨning kǝlgüsi zamanda ⱪurbanliⱪ bolup, xu gunaⱨlirining jazasini kɵtüridiƣanliⱪiƣa asaslanƣanidi, xunglaxⱪa pütünlǝy adilliⱪ idi. «Gunaⱨlarƣa ... ɵtküzüwetix» degǝn ibarǝ bǝlkim burunⱪi dǝwrdiki barliⱪ gunaⱨlarnimu ɵz iqigǝ alidu; biraⱪ Huda bu gunaⱨlarni jazalimay ɵtküzüwǝtkǝn bolsimu, hǝⱪlǝr towa ⱪilmisa bǝribir ahir berip ɵzliri jazalirini tartidu. Ⱨazirⱪi zamandimu xundaⱪ. ■ 3:25 Mis. 25:17; 2Kor. 5:19; Kol. 1:20; Ibr. 4:16; 1Yuⱨa. 4:10. □ 3:26 «Xundaⱪ ⱪilip U Ɵzining ⱨǝm ⱨǝⱪⱪaniy ikǝnlikini ⱨǝm Əysaning etiⱪadida bolƣuqini ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilƣuqi ikǝnlikinimu namayan ⱪildi» — Mǝsiⱨ Əysa ⱨǝr zamandiki barliⱪ kixilǝrning ⱨǝmmǝ gunaⱨining tegixlik jazasi (Hudaning gunaⱨ üstigǝ qüxüridiƣan ƣǝzipi)ni ⱪobul ⱪilƣandin keyin Huda tolimu ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bilǝn towa ⱪilƣan kixilǝrni kǝqürüm ⱪilip ularni ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilƣuqi bolidu. □ 3:28 «Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilixⱪa intilixliri bilǝn ǝmǝs...» — muxu ibarǝ grek tilida intayin ⱪisⱪartilip: «ⱪanundiki ǝmǝllǝr bilǝn ǝmǝs...» yaki «ⱪanunƣa ⱪaritilƣan ǝmǝllǝr bilǝn ǝmǝs...» yaki «ⱪanundin qiⱪⱪan ǝmǝllǝr bilǝn ǝmǝs...» dǝp ipadilinidu. Bu ibarǝ «Rim.» 3:28, «Gal.» 2:16, 3:2, 5, 10dimu tepilidu. Insanning barliⱪ «Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilixⱪa intilixliri» ɵzining gunaⱨⱪa patⱪan bir gunaⱨkar ikǝnlikini ispatlaydu, halas. ■ 3:28 Ros. 13:38; Rim. 8:3; Gal. 2:16; Ibr. 7:25. □ 3:30 «Huda bolsa birdur, U hǝtnǝ ⱪilinƣanlarni etiⱪad bilǝn ⱨǝmdǝ hǝtnǝ ⱪilinmiƣanlarnimu etiⱪad bilǝn ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilidu» — bu ayǝttiki «hǝtnǝ ⱪilinƣanlar» Yǝⱨudiylarni, «hǝtnǝ ⱪilinmiƣanlar» barliⱪ Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrni bildüridu.
☰