Zabuli
Chilongole
Chitabu cha Zabuli nachikungajiza mbuli mbili, ziwele ndo nzimbo na kulanda. Kwa ndonga ya Chiebulaniya, ulonzi zabuli una mana ya “lwimbo lwa kutogola.” Kukomya, zabuli nyinji ndo nzimbo ziwele mgati mwake Nguluwi kangutogoligwa, ila hana zabuli zilivinji kahi. Zimwenga ndo za kulanda utanzi wa Nguluwi kuno zinji ziwele na kulombocheza na kumema ulonzi uwele na masinzo makulu. Hana nzimbo za kutogola zilingumtogola mndewa wa Isilaeli na hana nzimbo ziwele nazali zitumika kuwalangusa wanhu vyoyalingugana Nguluwi na luhala lwa heye.
Chitabu cha Zabuli nachandichigwa na wanhu wamwenga na kukungajizwa kwa mhela wa miyaka mamiya menji. Zabuli za katali ng'hatu ndo zila ziwele nazandichigwa kuli mhela wa ulongozi wa mndewa Daudi. Ndo mbuli ya kukundigwa kota zabuli nyinji nazandichigwa na mndewa Daudi yuye. Zabuli nyinji nazandichigwa mhela wanhu lowahiluche kaye kwa hewo, kulawa kuli mhela wa kuganigwa kikala kuli isi ya chijenzi kwa lupichi, ako Babuloni.
Wasomile wawele wanguzizela ng'hatu mbuli za Bibiliya, wangukunda kota zabuli nazikungajizwa na kuwa kota vyozilingoneka sambi, kuli mhela wa kaline ya kadatu ama ya kane, Yesu loyawele yang'hali kupondigwa. Koneka aku kwa kuduma nakumema zabuli miya imwe na makumi gahano ziwele nazigawanulwa kuli vitabu vidodo vihano.
Wone zabuli ndo nzimbo ama kulanda, zabuli zeng'ha nazandichigwa ziwele kuli koneka kwa ushaili. Wone munhu yavizele hado kuwala ushaili wa Chiebulaniya, yomtanza kuvizela Zabuli. Mbuli imwe ya ushaili wa Chiebulaniya mgati mwa Zabuli, yanguchemigwa misitali jiwele na mana ilingiwhana.
Walingwandika mhela winji nawali wolumbiza hamwe mana za misitali mili. Msitali wa mwaluko naulavya ulonzi. Hamba msitali wa keli wahawezile kuhiluchila majesa gagala ga mwaluko kwa ulonzi ulivinji. Msitali wa keli kahi wahawezile kuwa na majesa galingitwanza na gala gawele kuli msitali wa mwaluko ama hanji nautang'hula majesa ga msitali wa mwaluko kwa konjeza ulonzi uyage.
Chitabu cha Zabuli ndo chitabu chimwe hali vitabu vya Bibiliya, chilinguzeleka lukami na wanhu wanguchisangalalila ng'hatu. Zabuli nyinji nazali zitumika kuli koneka kwa kufugamila mgati mwa ng'handa ya Nguluwi iwele Yelusalemu. Zabuli zangulangusa kulanda na kumtogola Mkulu Nguluwi yawele mchanya mwa vinhu vyeng'ha. Zabuli ya makumi meli na gadatu naiwakangaza nhumbula wanhu wenji wawele nawali wamemile masinzo na usungu. Zabuli ya makumi gahano na imwe nayambuza wanhu kulonga gehile ga hewo hali Nguluwi. Zabuli ya miya imwe na kumi yangigala kikangaza nhumbula na kitumbila kwa kumuwikula Maseya yalinguya, yawele kowa ndo mndewa na mtambika.
Gali mgati
1. Chitabu cha mwaluko cha Zabuli ndo sula ya 1-41.
2. Chitabu cha keli cha Zabuli ndo sula ya 42-72.
3. Chitabu cha kadatu cha Zabuli ndo sula ya 73-89.
4. Chitabu cha kane cha Zabuli ndo sula ya 90-106.
5. Chitabu cha kahano cha Zabuli ndo sula ya 107-150.
Chitabu cha Mwaluko
1
(Zabuli 1-41)
Nzila mbili
1 Nakatambichizwa yula munhu,
yohambe yalute kuli chitala cha wehile,
halinguwinza nzila za wawele na gehile,
ne kikalisa hamwe na walinguliga.
2 Ila kangunojezwa na ilajizo lya Mkulu Nguluwi,
kangijesaga ilajizo lya heye nemisi na nechilo.
3 Naye kanguwa kota igodi litopekwe hafungo ha nzanda za mazi,
lilingulela mafuza gake kwa mihela jake
ne ihamba lyake halilinguswinha.
Chila choyalingudita changulutilila goya.
4 Haiwele kota vyowawele wehile,
hewo ndo kota mhumba ilinguwembeluka kwa mbeho.
5 Lelo wehile hambe weme nzinzili kuli utaguso,
ne wawele na gehile hali nhing'hano ya watanganiche.
6 Kwa vila Mkulu Nguluwi kanguizela nzila ya watanganiche,
ila nzila ya wehile yokwajilila.