7
Etiyɛnɩ na tʋlɩ o kwǝrǝ te tɩn
1 Zwifǝ kaanɩm yuutu wʋm ma zaŋɩ o bwe Etiyɛnɩ o wɩ: «Wǝǝnu tɩlʋ ba na tagɩ ba pa nmʋ tɩn yɩ cɩga mʋ naa vwan mʋ?»
2 Etiyɛnɩ laan ma lǝri o wɩ: «A kwǝ-ba dɩ a ko-biǝ-ba, cǝgi-na amʋ na lagɩ a ta woŋo kʋlʋ tɩn. Faŋa faŋa tɩn Paarɩ-Zulǝ Tu Baŋa-Wɛ mʋ tu dɩbam nabaarʋ Abraham te. Kantʋ maŋa kam nɩ, Abraham dɛɛn ta zʋʋrɩ Mesopotami nɩ mʋ. O daa ta wʋ ve sɩ o taa zʋʋrɩ Aaran nɩ.
3 Wɛ dɛɛn ma ta dɩd-o DƖ wɩ: ‹Yagɩ n tɩtɩ tɩʋ kʋm dɩ n sɔŋɔ tiinǝ, sɩ n daarɩ n vu tɩʋ kʋlʋ amʋ na wʋ́ brɩ nmʋ tɩn.›
4 O ma sɩɩnɩ o zaŋɩ o nuŋi Kalɩdɩan tiinǝ tɩʋ kʋm nɩ o vu o yi Aaran o zʋʋrɩ da. O na wʋ dáanɩ tɩn, o ko ma tɩ. Wɛ ma pa o daa nuŋi o fɔɔrɩ o vu o yi tɩʋ kʋntʋ abam na zʋʋrɩ zɩm tɩn.
5 Wɛ nan wʋ pɛ Abraham tɩga yo seeni sɩ o taa te, dɩ fɩnfɩɩn dɩ. Wɛ dɛɛn goni ni mʋ dɩd-o DƖ wɩ, wʋm wʋ́ pa-o tɩga kantʋ sɩ o taa te, yɩ o na tɩgɩ o daarɩ, sɩ o dwi tiinǝ ta ta te-ka. Wɛ na goni DƖ ni dɩm tɩn, Abraham ta ba jɩgɩ bu.
6 Mʋ Wɛ na tagɩ kʋlʋ dɩd-o tɩn mʋ tɩntʋ: ‹Abraham, nmʋ dwi tiinǝ wʋ́ vu ba taa zʋʋrɩ tʋ-gaa nɩ. Baá ta yɩ gambɛ mʋ tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ, yɩ nɔɔna wʋ́ bɛɛsɩ-ba taan bɩna biǝ-yana (400).
7 Amʋ Wɛ nan wʋ́ di balʋ na fɩ-ba sɩ ba tʋŋɩ gambɛɛm tɩtʋŋa tɩn taanɩ sɩ ba na cam. Kʋntʋ kwaga nɩ, ba laan wʋ́ nuŋi tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ ba ba, ba taa zuli amʋ jǝgǝ kantʋ nɩ.›
8 Baŋa-Wɛ ma daarɩ DƖ go ni DƖ pa Abraham DƖ wɩ, Abraham dwi tiinǝ taa goni ba bǝkǝri sɩ kʋ brɩ nɩ ba sɛ DƖ ni. Kʋntʋ, Abraham na lʋgɩ Yizakɩ tɩn, da nana dɛ nɩ o ma go-o. Yizakɩ dɩ dɛɛn ma ba o lʋ Zakɔbɩ, o dɩ ma go-o. Zakɔbɩ ma lʋ dɩ́ nabaara fugǝ-bale bam yɩ o go-ba dɩ.
9 Nabaara bam dɩdʋa yɩrɩ mʋ Zʋzɛfʋ. O cʋrrʋ tɩm dɛɛn maa jɩgɩ wʋ-gʋrʋ dɩd-o. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ ba jaan-o ba yǝgi ba pa o vu Ezipi sɩ o taa yɩ gambaa. Wɛ ta maa wʋra dɩd-o.
10 DƖ ma pa o nuŋi cam maama wʋnɩ dɩ yazurǝ. Zʋzɛfʋ na tu o zɩgɩ Ezipi pa-farʋ wʋm yigǝ nɩ tɩn, Wɛ pɛ-o wʋbʋŋ-ŋʋna yɩ pɛ wʋm yi su Zʋzɛfʋ lanyɩranɩ. Pɛ wʋm ma pa o ji o sɔŋɔ kʋm tu dɩ Ezipi tɩʋ kʋm maama yuutu.
11 Kana dɛɛn ma ba ka wʋ Ezipi dɩ Kanaan tɩɩnɩ dɩm maama nɩ. Kʋ ma tiini kʋ cɛ ba yɩra nɩ. Dɩ́ nabaara bam maa warɩ sɩ ba na wʋdiu ba di.
12 Zakɔbɩ dɛɛn ma ni nɩ wʋdiu wʋ Ezipi nɩ. O ma tʋŋɩ dɩ́ nabaara bam sɩ ba vu ba yǝgi.
13 Kʋntʋ kwaga nɩ ba daa ma joori ba vu ba kɩ bɩle. Zʋzɛfʋ laan ma pa o cʋrrʋ tɩm lwar-o. Ezipi pa-farʋ wʋm dɩ laan ma ba o lwarɩ Zʋzɛfʋ dwi dɩm na nuŋi mɛ tɩn.
14 Zʋzɛfʋ ma daarɩ o tʋŋɩ ni o pa o ko Zakɔbɩ, sɩ o dɩ o sɔŋɔ tiinǝ bam maama ba o te Ezipi nɩ. Ba maama dɛɛn yɩ nɔɔna fusɩrpɛ-banu mʋ (75).
15 Zakɔbɩ ma sɩɩnɩ o zaŋɩ o vu Ezipi. Dáanɩ mʋ wʋntʋ tɩga. Dɩbam nabaara bam dɩ ma ba ba tɩ.
16 Ba ma ja ba yɩra yam ba joori ba vu Sisɩm ba kɩ-ba yibeeli dɩlʋ Abraham na yǝgi dɩ sǝbu Emori biǝ bam tee nɩ tɩn nɩ.
17 Maŋa kam ma twɛ sɩ Baŋa-Wɛ sɩɩnɩ DƖ kɩ kʋlʋ DƖ dɛɛn na goni ni dɩ Abraham tɩn. Maŋa kam kʋntʋ nɩ dɩbam nɔɔna balʋ na wʋ Ezipi nɩ tɩn maa tiini ba wʋra ba puli zanzan.
18 Pa-farʋ wʋdoŋ dɩ daa ma zaŋɩ sɩ o taa te Ezipi. O maa yǝri Zʋzɛfʋ ni nɩ.
19 O dɛɛn maa jɩgɩ dɩbam nabaara bam o bɛɛsa. O dɛɛn kɩ swan mʋ o fɩ-ba sɩ ba kwe ba bu-sɩsɩn ba jaanɩ ba ve ba yaga, sɩ ba taa tʋa.
20 Kantʋ maŋa kam nɩ mʋ ba lʋgɩ Moyisi. O dɛɛn maa yɩ bu-ŋʋm Wɛ yibiyǝ nɩ. Ba maa jɩg-o ba kɔna o ko sɔŋɔ nɩ canɩ sɩtɔ.
21 Ba laan ma ja-o ba nuŋi ba vu ba yagɩ. Pa-farʋ wʋm bukɔ ma kwe-o o jɩgɩ o niǝ, nɩ o yɩ o tɩtɩ bu mʋ te.
22 Ba ma brɩ Moyisi Ezipi tiinǝ yi-pʋrʋ kʋm maama. O ma ji nɔn-babɩa o ni-taanɩ dɩ o kǝm maama baŋa nɩ.
23 Moyisi dɛɛn na yi bɩna fiinna tɩn, o ma lɩ wʋbʋŋa sɩ o vu o nii o ko-biǝ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na yɩ te.
24 O na ve tɩn, o ma na Ezipi tu wʋdoŋ na jɩgɩ Yisɩrayɛlɩ tu o maga. Moyisi ma vu sɩ o wǝli o tɩtɩ dwi tu wʋm jara yam wʋnɩ. O ma magɩ Ezipi tu wʋm o gʋ.
25 O dɛɛn ya bʋŋɩ nɩ o tɩtɩ dwi tiinǝ bam wʋ́ lwarɩ nɩ Wɛ lagɩ DƖ pa wʋntʋ mʋ joŋi-ba Ezipi tiinǝ bam jɩŋa nɩ o yagɩ. Ba nan wʋ lwarɩ.
26 Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, o daa ma na Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bale na jɩgɩ daanɩ. O ma kwaanɩ sɩ o lo-ba, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: ‹A ko-biǝ-ba, abam yɩ cʋrrʋ mʋ daanɩ. Bɛɛ mʋ kɩ yɩ abam daa jɩgɩ daanɩ?›
27 O na tagɩ dɩ ba kʋntʋ tɩn, mʋ wʋlʋ wʋm na dana tɩn ma yigi Moyisi o yagɩ daa nɩ, yɩ o daarɩ o bwe Moyisi o wɩ: ‹Wɔɔ mʋ pɛ nmʋ ni sɩ n ta n yɩ dɩbam yuutu sɩ n daarɩ n ŋɔɔnɩ dɩbam taanɩ?
28 Nmʋ lagɩ sɩ n gʋ amʋ dɩ mʋ, nɩ n diin na gʋ Ezipi tu wʋm te tɩn na?›
29 Moyisi na ni kʋntʋ tɩn, o laan ma duri o nuŋi Ezipi nɩ o vu o zʋʋrɩ Madɩan tɩʋ nɩ. Dáanɩ mʋ o di kaanɩ yɩ ba lʋ biǝ bale.
30 Bɩna fiinna dɛɛn na kɛ tɩn, Wɛ malɛka ma ba Moyisi te kagʋa wʋnɩ Sinayi piu kʋm tɩkǝri nɩ. O ma na min-vʋgʋ na jɩgɩ puŋu kʋ di, yɩ malɛka kam wʋ mini dɩm wʋnɩ.
31 Moyisi yɩra ma sɔɔrɩ dɩ o na nɛ kʋlʋ tɩn. O ma fɔɔrɩ o yi mini dɩm te sɩ o nii. O laan ma ni Baŋa-Wɛ kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ dɩd-o ka wɩ:
32 ‹Amʋ yɩ nmʋ nabaara bam Baŋa-Wɛ. Amʋ mʋ yɩ Abraham Baŋa-Wɛ, dɩ Yizakɩ dɩ Zakɔbɩ Baŋa-Wɛ.› Moyisi yɩra maa saɩ, yɩ o daa warɩ o nii.
33 Baŋa-Wɛ ma ta dɩd-o DƖ wɩ: ‹Lɩ n natra yam, sɩ jǝgǝ kalʋ nmʋ na zɩgɩ da tɩn yɩ amʋ tɩtɩ jǝgǝ mʋ.›
34 Wɛ daa ma ta DƖ wɩ: ‹A nɛ a nɔɔna bam na wʋ Ezipi nɩ ba yaara te tɩn, yɩ a kwǝri a ni ba na kʋnɩ te tɩn. Amʋ nan tu sɩ a joŋi-ba mʋ a yagɩ. Kʋntʋ tɩn, a lagɩ a tʋŋɩ nmʋ sɩ n joori n vu Ezipi.› »
35 Etiyɛnɩ ta ma ta o wɩ: «Moyisi dɛɛn yɩ wʋlʋ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na vɩ-o tɩn. Ba dɛɛn bwe-o ba wɩ: ‹Wɔɔ mʋ pɛ nmʋ ni, sɩ n ta n yɩ dɩbam yuutu sɩ n daarɩ n ŋɔɔnɩ dɩbam taanɩ?› Moyisi wʋntʋ mʋ Wɛ tʋŋɩ sɩ o vu o taa te DƖ nɔɔna bam, sɩ o daarɩ o joŋi-ba o yagɩ. Wɛ ma tʋŋɩ DƖ malɛka, yɩ ka nuŋi o yigǝ nɩ puŋu wʋnɩ ka brɩ-o kʋntʋ maama.
36 Moyisi dɛɛn ma kɩ wo-kɩnkagɩla dɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ Wɛ dam tɩn Ezipi nɩ, yɩ o wanɩ o ja nɔɔna bam o nuŋi. Ba ma tɔgɩ nɩnɩʋ-sʋŋʋ kʋm ba bɛ, yɩ ba daarɩ ba beeri kagʋa kam wʋnɩ taan bɩna fiinna, yɩ Moyisi dɛɛn ta kɩ wo-kɩnkagɩla zanzan ba tee nɩ.
37 Moyisi daa ta mʋ yɩ wʋlʋ na tagɩ dɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam o wɩ: ‹Wɛ wʋ́ pa abam dwi tu dɩdʋa zaŋɩ o taa yɩ Wɛ nijoŋnu abam tɩtarɩ nɩ, nɩ DƖ na tʋŋɩ amʋ Moyisi te tɩn.›
38 Moyisi mʋ yɩ wʋlʋ dɛɛn na wʋra dɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ kɔgɔ kʋm kagʋa kam wʋnɩ tɩn, yɩ o wʋra dɩdaanɩ dɩbam nabaara bam, dɩ malɛka kalʋ na ŋɔɔnɩ dɩd-o Sinayi piu kʋm yuu nɩ tɩn. Wʋntʋ mʋ joŋi Wɛ bɩtarɩ sɩlʋ na paɩ ŋwɩa tɩn o pa dɩbam.
39 Dɩ kʋntʋ maama, dɩ́ nabaara bam dɛɛn ba lagɩ sɩ ba sɛ Moyisi ni. Ba ma vɩ-o, yɩ ba daarɩ ba bʋŋɩ sɩ ba joori ba vu Ezipi.
40 Ba ma ta dɩ Aarɔn ba wɩ: ‹Mɔ jwǝnǝ n pa dɩbam sɩ ya taa tɔgɩ dɩ́ yigǝ, sɩ Moyisi wʋlʋ na jaanɩ dɩbam o nuŋi Ezipi nɩ tɩn, dɩ́ yǝri woŋo kʋlʋ na kɩ-o tɩn.›
41 Maŋa kam kʋntʋ nɩ ba ma sɩɩnɩ ba mɔ kamɔgɔ kʋ nyɩ dɩ nʋa, yɩ ba pa kʋ yɩ ba jwǝni. Ba maa jɩgɩ-dɩ ba kaana. Ba ma daarɩ ba kɩ wʋpolo dɩ ba tɩtɩ na mɛ ba jɩa ba ma mɔ kʋlʋ tɩn.
42 Ba na kaanɩ jwǝni dɩm kʋntʋ tɩn, Wɛ ma pipiri DƖ kwaga DƖ ya-ba. DƖ ma yagɩ-ba sɩ ba taa zuli calɩcwɩ sɩlʋ na wʋ wɛyuu nɩ tɩn. Kʋ kɩ nɩnɛɛnɩ kʋ na maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ nijoŋnǝ bam tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:
‹Abam Yisɩrayɛlɩ dwi tiinǝ-ba,
á dɛɛn na gʋ vara á ma kaanɩ jwǝnǝ kagʋa kam wʋnɩ bɩna fiinna tɩn,
kʋ daɩ amʋ mʋ á kaanɩ á pa kʋntʋ.
43 Kʋ nan yɩ Moloki jwǝni dɩm vwe mʋ abam dɛɛn zɩŋɩ,
dɩdaanɩ calɩcʋa kalʋ na yɩ abam jwǝni Rifanɩ tɩn.
Tɩntʋ maama nan yɩ kamwarʋ tɩlʋ á na kɩ sɩ á taá zuli-tɩ mʋ.
Kʋntʋ ŋwaanɩ amʋ wʋ́ pa nɔɔna zǝli abam
ba ja vu ba gaalɩ Babilɔnɩ na wʋ mɛ tɩn.›
44 Dɩbam nabaara bam na beeri kagʋa kam wʋnɩ tɩn, ba dɛɛn jɩgɩ Wɛ vwe dɩlʋ na brɩ nɩ Wɛ wʋ ba tee nɩ tɩn mʋ. Wɛ dɛɛn brɩ Moyisi o na wʋ́ kɩ te sɩ o ma pu vwe dɩm tɩn. Ba dɛɛn sɩɩnɩ ba kɩ-dɩ nɩ Wɛ na brɩ sɩ ba kɩ te tɩn mʋ.
45 Kʋ kwaga seeni tɩn, dɩbam nabaara bam mʋ joŋi vwe dɩm ba kwǝ tee nɩ ba zɩŋɩ-dɩ ba ja tɔgɩ Zozwe kwaga. Ba ma vu ba wanɩ tɩɩnɩ dɩlʋ Wɛ na lagɩ DƖ pa-ba sɩ ba taa zʋʋrɩ da tɩn. Wɛ dɛɛn zǝli je sɩm nɔɔna bam DƖ yagɩ ba yigǝ nɩ. Vwe dɩm maa wʋra taan, kʋ ba kʋ yi Davidi na zaŋɩ o ji pɛ maŋa kalʋ tɩn.
46 Wɛ wʋ ma poli dɩ Davidi, yɩ o loori Wɛ sɩ DƖ pa-o cwǝŋǝ sɩ o lɔ digǝ o ma lǝni vwe dɩm yuu nɩ, sɩ Wɛ taa zʋʋrɩ da sɩ DƖ taa wʋ Zakɔbɩ dwi tiinǝ bam tee nɩ.
47 Kʋ nan yɩ Davidi bu Salɔmɔn mʋ lɔgɩ digǝ kam o pa Wɛ.
48 Baŋa-Wɛ dɩlʋ na yɩ kamunu tɩn nan ba zʋʋra di sɩlʋ nabiinǝ na lɔgɩ tɩn wʋnɩ. Wɛ nijoŋnu dɩdʋa dɛɛn mʋ tagɩ o wɩ:
49 ‹Yuutu Baŋa-Wɛ wɩ:
Wɛyuu mʋ yɩ amʋ jǝŋǝ je,
kʋ daarɩ tɩga baŋa maa yɩ amʋ nɛ cwiim je.
Digǝ kɔɔ dwi mʋ abam wʋ́ wanɩ á lɔ á pa amʋ?
Jǝgǝ kɔɔ mʋ amʋ wʋ́ vu a pǝni da a sin?
50 Kʋ daɩ amʋ tɩtɩ jɩŋa mʋ kɩ wǝǝnu tɩntʋ maama na?› »
51 Etiyɛnɩ daa ta ma ta dɩ Zwifǝ nakwa bam o wɩ: «Abam yɩ vɩɩna zanzan. Á wʋbʋŋa dɩ nyɩ dɩ balʋ na ba tɔgɩ Wɛ tɩn wʋbʋŋa. Abam zwa mʋ kwarɩmɩ yɩ á ba ni Wɛ kwǝrǝ kam. Abam ba sɛ Wɛ Joro kʋm na brɩ cɩga kalʋ tɩn. Abam dɩ á nabaara bam kikiǝ maama yɩ bɩdwɩ mʋ.
52 Wɛ nijoŋnǝ bam wʋnɩ wʋlʋwʋlʋ tǝrǝ abam nabaara bam na wʋ bɛɛs-o. Ba dɛɛn gʋ balʋ na brɩ nɩ Wɛ wʋ́ tʋŋɩ Cɩga Tu wʋm sɩ o ba tɩn. Lele kʋntʋ abam nan mʋ jaanɩ wʋntʋ á kɩ nɔɔna jɩŋa nɩ, yɩ á kɩ daanɩ á gʋ-o.
53 Abam yɩ balʋ na joŋi Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na tɔgɩ malɛsɩ jɩŋa DƖ pa abam tɩn mʋ. Dɩ kʋntʋ dɩ á ta wʋ sɛ-tɩ.»
Ba na gʋ Etiyɛnɩ te tɩn
54 Etiyɛnɩ na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, kʋ ma pa Zwifǝ nakwa bam bana zaŋɩ dɩd-o zanzan, yɩ ba dʋnɩ ba yǝlǝ.
55 Wɛ Joro kʋm maa wʋ Etiyɛnɩ tee nɩ lanyɩranɩ. O ma kwǝni o yuu wɛɛnɩ o nii Wɛ-sɔŋɔ seeni yɔɔrɔ-tɔtɔ, yɩ o na Wɛ paarɩ-zulǝ na dagɩ te. O ma daarɩ o nii o na Zezi na zɩgɩ Baŋa-Wɛ jazɩm nɩ.
56 O laan ma ta o wɩ: «Nii-na, amʋ nɛ Wɛ-sɔŋɔ ni na pʋrɩ yɩ Nabiin-bu wʋm zɩgɩ Baŋa-Wɛ jazɩm nɩ.»
57 Zwifǝ nakwa bam kɔgɔ kʋm maama na ni kʋntʋ tɩn, ba ma kaasɩ dɩ kwǝr-dɩa, yɩ ba pu ba zwa sɩ ba daa yɩ taa ni o taanɩ dɩm. Ba maama ma duri bɩdwɩ baŋa nɩ ba vu ba ja-o.
58 Ba ma vaŋ-o ba pa o nuŋi tɩʋ kʋm daa. Ba laan ma daarɩ ba jɩg-o ba dʋlɩ dɩ kandwa sɩ ba gʋ. Balʋ na dʋl-o dɩ kandwa tɩn ma lɩ ba gwaarʋ ba pa nɔn-dʋŋʋ kʋdoŋ sɩ o ta niǝ. Nɔɔnʋ wʋm yɩrɩ mʋ Sooli.
59 Ba na jɩgɩ Etiyɛnɩ ba dʋlɩ kʋntʋ tɩn, o ma loori Wɛ o wɩ: «A Yuutu Zezi, joŋi a joro.»
60 O laan ma kuni doonǝ tɩga nɩ o kaasɩ dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «A Yuutu, yɩ kwe ba taalɩ ba kǝm-balɔrɔ kʋntʋ ŋwaanɩ.» O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o laan ma tɩ.