6
Zezi Krisi na brɩ nɩ o dwe siun dɛ cullu tɩm te tɩn
(Matiyu 12:1-14, Marɩkɩ 2:23—3:6)
1 Zwifǝ bam siun dɛ dɩdoŋ daa ma yi. Zezi dɩ o karabiǝ bam dɛɛn ma tɔgɩ daanɩ ba da karɩ wʋ ba maa kɛa. Ba na maa kɛ tɩn, o karabiǝ bam maa bwǝri mɩna ba yu ba dʋna.
2 Farizɩan tiinǝ badonnǝ na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma bwe ba wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ abam tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩlʋ na cɔgɩ dɩbam siun dɛ cullu tɩm tɩn?»
3 Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Abam ta wʋ fɔgɩ á karɩmɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na brɩ Pɛ Davidi taanɩ te tɩn na? Kʋ brɩ sɩ kana dɛɛn jaan-o dɩ o nɔɔna bam.
4 O ma vu o zʋ Wɛ digǝ, yɩ o kwe culu dɩpɛ dɩlʋ na tigi da Wɛ ŋwaanɩ tɩn. Dɩpɛ dɩntʋ ya culǝ sɩ nɔn-gaa di-dɩ, kʋ na daɩ Wɛ kaanɩm tiinǝ bam yɩranɩ. Yɩ Davidi dɛɛn di dɩpɛ dɩm, yɩ o daarɩ o pa o nɔɔna bam dɩ tɔgɩ ba di».
5 Zezi daa ta ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋntʋ tɩn, amʋ Nabiin-bu wʋm jɩgɩ ni siun dɛ cullu tɩm baŋa nɩ.»
6 Kʋntʋ na kɛ tɩn, siun dɛ dɩdɩm daa ma yi. Zezi ma vu o zʋ Zwifǝ bam Wɛ-digǝ. O maa wʋra o brɩ-ba Wɛ taanɩ. Nɔɔnʋ wʋdoŋ maa tɔgɩ o wʋra, o jazɩm jɩŋa na tɩga.
7 Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ dɩ Farizɩan tiinǝ dɩ maa wʋra. Bantʋ maa kwaanɩ ba lagɩ cwǝŋǝ sɩ ba brɩ nɩ Zezi kɩ o tusi. Kʋntʋ ŋwaanɩ ba dɛɛn je ba yɩr-o sɩ ba nii, oó sɛ o pa nɔɔnʋ na yazurǝ siun dɛ dɩm nɩ naa o bá sɛ.
8 Zezi ma lwarɩ ba na bʋŋɩ te tɩn. O ma ta dɩ jɩ-tɩga kam tu o wɩ: «Zaŋɩ wɛɛnɩ n ba n zɩgɩ nɔɔna bam maama tɩtarɩ nɩ.» O ma zaŋɩ o nuŋi o zɩgɩ da.
9 Zezi ma bwe-ba o wɩ: «Cullu brɩ sɩ bɛɛ mʋ? Kɔɔ mʋ maŋɩ dɩ culu kʋm, nɔɔnʋ na kɩ o doŋ lanyɩranɩ siun dɛ nɩ mʋ maŋɩ naa o na kɩ-o lwarɩm mʋ gara? Nɔɔnʋ na vrɩ o doŋ ŋwɩa siun dɛ nɩ mʋ maŋɩ naa o na gʋ-o mʋ gara?»
10 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma nii ba maama, yɩ o daarɩ o ŋɔɔnɩ dɩ jɩ-tɩga kam tu o wɩ: «Twɩ n jɩŋa kam!» O na twɩ o jɩŋa kam tɩn, ka ma joori ka ji lanyɩranɩ.
11 Ba na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma fʋlɩ dɩdaanɩ Zezi, yɩ ba banɩ daanɩ sɩ ba nii ba na wʋ́ wanɩ ba kɩ-o te tɩn.
Zezi na kuri o karabiǝ fugǝ-bale te tɩn
(Matiyu 10:1-4, Marɩkɩ 3:13-19)
12 Da yantʋ ni nɩ, Zezi ma vu o di piu kʋdoŋ yuu sɩ o warɩ Wɛ. Tɩtɩɩ dɩm kʋntʋ maama o warɩ Wɛ taan, sɩ kʋ yi tɩ-pʋra.
13 Tɩga na pʋʋrɩ ka ti tɩn, o ma bǝŋi o karabiǝ bam sɩ ba ba o te. O laan ma lɩ nɔɔna fugǝ-bale ba wʋnɩ, sɩ ba taa yɩ nɔɔna balʋ o na wʋ́ tʋŋɩ tɩn.
14 Ba yɩra mʋ tɩntʋ:
Simɔn wʋlʋ Zezi na pɛ o yɩrɩ o wɩ Pɩyɛɛrɩ tɩn,
Andre wʋlʋ na yɩ Simɔn nyaanɩ tɩn,
Zakɩ, Zan, Filipi, Batelemi,
15 Matiyu, Toma,
Zakɩ wʋlʋ na yɩ Alɩfɩ bu tɩn,
Simɔn wʋlʋ na yɩ Zelɔtɩ nɔɔna bam wʋ nɔɔnʋ tɩn,
16 Zudasɩ wʋlʋ na yɩ Zakɩ bu tɩn,
dɩdaanɩ Zudasɩ Yiskarɩyo wʋlʋ na wʋ́ ba o yǝgi Zezi o pa nɔɔna tɩn.
17 Zezi dɛ dɩ ba o zɩgɩ piu kʋm yuu nɩ o tu pɔgɔ-tɩga. O ma zɩgɩ da dɩdaanɩ o karabiǝ zanzan, dɩ nɔn-kɔgɔ zanzan maŋɩ kʋ gilimi kʋ su jǝgǝ kam maama. Bantʋ dɛɛn nuŋi je dwi tǝri tǝri mʋ Zwifǝ bam tɩɩnɩ dɩm maama wʋnɩ. Badonnǝ nuŋi Zeruzalɛm. Badonnǝ dɩ ma nuŋi Tiiri dɩ Sidɔn je sɩlʋ na wʋ nɩnɩʋ kʋm ni nɩ tɩn.
18 Ba dɛɛn tu Zezi te sɩ ba cǝgi o taanɩ dɩm, sɩ ba kwǝri ba na yazurǝ dɩ ba yawɩɩrʋ. Nɔɔna badaara wʋra ciciri na jɩgɩ-ba sɩ yaara, yɩ ba na yazurǝ.
19 Nɔɔna bam maama maa kwaanɩ sɩ ba dwe-o, bɛŋwaanɩ dam nuŋi o yɩra nɩ dɩ pa ba na yazurǝ.
Wʋpolo dɩ lɛɛrʋ taanɩ
(Matiyu 5:1-12)
20 Zezi ma kwǝni o yiǝ o nii o karabiǝ bam seeni yɩ o wɩ:
«Yinigǝ na jɩgɩ abam balʋ tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,
á na wʋ́ da á di Wɛ paarɩ dɩm tɩn ŋwaanɩ.
21 Kana na jɩgɩ abam balʋ lele tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,
Wɛ na wʋ́ pa abam kʋ daga tɩn ŋwaanɩ.
Abam balʋ wʋrʋ na cɔgɩ lele tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,
Wɛ na wʋ́ pa abam wʋpolo tɩn ŋwaanɩ.
22 Nɔɔna na culi abam, yɩ ba na vaɩ abam, naa ba na twɩ abam, naa ba na jɩgɩ abam ba goonǝ, á na tɔgɩ amʋ na yɩ Nabiin-bu wʋm tɩn ŋwaanɩ, á jɩgɩ yu-yoŋo mʋ.
23 Maŋa kalʋ ba na kɩ abam kʋntʋ tɩn, taá faŋɩ-na á caka dɩ wʋpolo, á ŋwɩɩrʋ na yɩ zanzan Wɛ tee nɩ tɩn ŋwaanɩ. Taá ye-na sɩ ba kwǝ-nakwa dɩ dɛɛn kɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam kʋntʋ mʋ.
24 Kʋ daarɩ abam balʋ na yɩ nadunǝ tɩn,
kʋ yɩ lɛɛrʋ dɩ abam,
á na maŋɩ á na wo-laarʋ tɩm yɩ á daa bá na-tɩ tɩn ŋwaanɩ.
25 Abam balʋ na jɩgɩ wʋ-fwaarʋ á di lele tɩn,
kʋ yɩ lɛɛrʋ dɩ abam,
á na wʋ́ ba á yaarɩ dɩ kana tɩn ŋwaanɩ.
Abam balʋ na jɩgɩ wʋpolo lele tɩn,
kʋ yɩ lɛɛrʋ dɩ abam,
á na wʋ́ ba á keeri yɩ á yi-na lu tɩn ŋwaanɩ.
26 Nɔɔna maama na jɩgɩ abam ba zulǝ, kʋ yɩ lɛɛrʋ dɩ abam. Á taá ye-na sɩ ba kwǝ-nakwa dɩ dɛɛn zuli balʋ na paɩ ba yɩ Wɛ nijoŋnǝ yɩ ba yagɩ ba daɩ tɩn.»
Sono taanɩ
(Matiyu 5:38-48, 7:12)
27 Zezi daa ma ta o wɩ: «Abam balʋ na cǝgi a taanɩ tɩn nan cǝgi-na lanyɩranɩ. Taá soe á dʋna. Taá kɩ balʋ na culi abam tɩn lanyɩranɩ.
28 Kʋ na yɩ balʋ na sɔɔlɩ sɩ kʋ cɔgɩ abam tɩn, sɩ á loori-na Wɛ sɩ DƖ kɩ-ba lanyɩranɩ. Loori-na Wɛ á pa balʋ na jɩgɩ abam ba bɛɛsɩ tɩn.
29 Nɔɔnʋ na lɔgɩ n pʋpɔŋɔ, sɩ n guni kʋdoŋ kʋm sɩ o lɔ o wǝli da. Nɔɔnʋ na vrɩ n gwar-bwǝrǝ, yɩ cʋ-o sɩ o vrɩ n gwar-bu dɩ.
30 Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na loori woŋo nmʋ tee nɩ tɩn, sɩ n pa-o. Nɔɔnʋ na kwe nmʋ woŋo o ja viiri, yɩ bwe kʋ bwiǝ sɩ n joŋi.
31 Nan taá kɩ-na á donnǝ lanyɩranɩ, sɩ kʋ maŋɩ dɩ abam na lagɩ sɩ bantʋ taa kɩ abam te tɩn.
32 Abam nan na soe balʋ dɩ na soe abam tɩn yɩranɩ, á wʋ́ na pɛɛrɩ na? Nɔɔna balʋ na ba tɔgɩ Wɛ tɩn dɩ soe balʋ na soe-ba tɩn mʋ.
33 Abam na kɩ lanyɩranɩ dɩ balʋ na kɩ abam lanyɩranɩ tɩn yɩranɩ, á wʋ́ na pɛɛrɩ na? Nɔɔna balʋ na ba tɔgɩ Wɛ tɩn dɩ maŋɩ ba kɩ kʋntʋ doŋ mʋ.
34 Abam na jɩnɩ balʋ abam na bʋŋɩ sɩ baá wanɩ ba joori ba ŋwɩ abam tɩn yɩranɩ, á wʋ́ na pɛɛrɩ na? Nɔɔna balʋ na ba tɔgɩ Wɛ tɩn dɩ yǝni ba paɩ ba donnǝ jɩna, sɩ ba joori ba joŋi kʋ ni nɩ mʋ.
35 Abam nan maŋɩ sɩ á taá soe á dʋna sɩ á taá kɩ-ba lanyɩranɩ. Pa-na jɩna, nan yɩ taá tɩɩna sɩ á joori á joŋi. Á na kɩ kʋntʋ doŋ, á wʋ́ na pɛɛrɩ zanzan Wɛ tee nɩ, yɩ kʋʋ́ brɩ sɩ á yɩ Yuutu Baŋa-Wɛ biǝ mʋ, bɛŋwaanɩ Wɛ yǝni DƖ zǝni banɩ-nyɩna dɩ nɔn-balwaarʋ dɩ.
36 Á taá jɩgɩ nɔɔna ŋwaŋa, nɩ á Ko Wɛ na jɩgɩ nɔɔna ŋwaŋa te tɩn.»
Yɩ ŋɔɔnɩ n doŋ wǝǝnu
(Matiyu 7:1-5)
37 «Abam yɩ taá ŋɔɔna á donnǝ wǝǝnu, sɩ Wɛ yɩ ŋɔɔnɩ abam dɩ wǝǝnu. Yɩ taá lwɛ-na nɔɔna, sɩ Wɛ yɩ zaŋɩ DƖ ba DƖ lwɛ abam dɩ. Nan yagɩ-na á donnǝ lwarɩm á ma cɛ-ba, sɩ Wɛ wʋ́ yagɩ abam lwarɩm DƖ ma cɛ abam dɩ.
38 Pa-na á donnǝ woŋo kʋlʋ na maŋɩ sɩ á pa-ba tɩn, sɩ Wɛ dɩ wʋ́ pa abam woŋo kʋlʋ na maŋɩ sɩ DƖ pa abam tɩn. Wɛ wʋ́ pa abam lanyɩranɩ nɩnɛɛnɩ ba na kwe bwaŋ-kamunu ba maŋɩ ba vuuri ka ni yɩ kʋ siiri te tɩn. Bwaŋa kalʋ abam na ma á maŋɩ á pa nɔɔna tɩn, Wɛ dɩ wʋ́ ma kantʋ mʋ DƖ maŋɩ DƖ pa abam dɩ.»
39 Zezi laan ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ-ba o wɩ: «Lilwe wʋ́ wanɩ o vaŋɩ o doŋ lilwe na? Ba na vaŋɩ daanɩ, ba maama bá tʋ goŋo wʋnɩ na?
40 Karabu bá wanɩ o dwǝni o karanyɩna. Karabu nan na zaasɩ o ti maama, o dɩ o karanyɩna kam maɩ daanɩ mʋ.
41 Abam nyɩ dɩ nɔɔnʋ na nii o doŋ yi nɩ o na gaa balaŋa da, yɩ o ba lagɩ sɩ o lwarɩ nɩ o tɩtɩ yi jɩgɩ daa tɩn. Kʋ maŋɩ sɩ kʋ taa yɩ kʋntʋ doŋ na?
42 Nmʋ na wʋ nɛ daa na wʋ nmʋ yi nɩ tɩn, nmʋ wʋ́ kɩ ta n ta n doŋ nɩ o ba sɩ n lɩ gaa o yi nɩ? Nmʋ yɩ pipiri-nyɩm dɩ nmʋ na kɩ n doŋ te tɩn. Nmʋ nan maŋɩ sɩ n lɩ n tɩtɩ yi daa kam mʋ, sɩ n laan wanɩ n nii lanyɩranɩ sɩ n lɩ n doŋ yi gaa kam.»
Nɔɔnʋ kǝm mʋ pa ba lwarɩ o na yɩ te tɩn
(Matiyu 7:16-20, 12:33-35)
43 «Tu-ŋʋŋʋ bá wanɩ kʋ lǝ bu-balwaarʋ. Tu-balɔrɔ dɩ nan bá wanɩ kʋ lǝ bu-ŋʋna.
44 Abam na lagɩ sɩ á lwarɩ tiu maama na yɩ kʋlʋ tɩn, á wʋ́ ma kʋ biǝ mʋ á lwarɩ. Nmʋ bá na mɔɔla sabara yuu nɩ, asawɛ n na swan kaligoŋo kuri nɩ n twɛ.
45 Nɔn-ŋʋm ŋɔɔnɩ wo-ŋʋnnʋ tɩlʋ na wʋ o wʋbʋŋa nɩ tɩn mʋ. Nɔn-balɔrɔ dɩ ma ŋɔɔnɩ wo-balwaarʋ tɩlʋ na wʋ o wʋbʋŋa nɩ tɩn. Woŋo kʋlʋ maama na wʋ nɔɔnʋ wʋbʋŋa nɩ tɩn mʋ tɔgɩ o ni kʋ nuŋǝ.»
Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ sɛ Wɛ taanɩ te tɩn
(Matiyu 7:24-27)
46 «Bɛŋwaanɩ mʋ yɩ á bǝ amʋ sɩ ‹Yuutu, Yuutu›, yɩ á ba kɩ a na wɩ á kɩ te tɩn?
47 Wʋlʋ maama na tu amʋ te o cǝgi a taanɩ dɩm yɩ o kɩ a na wɩ te tɩn, amʋ wʋ́ brɩ abam kʋntʋ tu na nyɩ te tɩn.
48 Wʋntʋ nyɩ dɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na lagɩ o lɔ o sɔŋɔ yɩ o kʋ goŋo o yi pulɔrɔ yɩ o laan cwi sɔŋɔ kʋm kuri pulɔrɔ kʋm baŋa nɩ tɩn mʋ. Dʋ-na na daga yɩ ba magɩ sɔŋɔ kʋm, ba bá wanɩ ba coori-kʋ, o na lɔgɩ-kʋ lanyɩranɩ yɩ kʋ dana tɩn ŋwaanɩ.
49 Kʋ daarɩ wʋlʋ maama nan na cǝgi amʋ taanɩ dɩm yɩ o ba kɩ a na wɩ te tɩn, kʋntʋ tu nyɩ dɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na lɔgɩ o sɔŋɔ kasʋlʋ baŋa nɩ yɩ o wʋ kʋgɩ goŋo sɩ o ma cwi-kʋ tɩn mʋ. Dʋ-na na daga, baá magɩ sɔŋɔ kʋm ba guri yɩ ba coori kʋ maama.»