13
Bernabéju̱be Sávuruta nanujo̱ta̱da tu̱chunumaya̱jadara samitu̱choda
Rivyichanu̱yada Jesúsmu tuva̱chuvay, Antiyuquíya ja̱nvay, rityevay ji̱ta vichanu̱yada Ju̱denuju̱ tu̱chuvay, datyanuvay jarye, nu̱tyu Bernabébay, Simeyú̱bay jarye, jiryatiy ru̱tedani̱ Vadacu̱, Dúsiyu jarye, jiryatiy Sirénemu vichi̱ni̱; Manayé̱bay jarye jiryatiy savichanu̱yada ja̱mu nutyityu̱ Jeródesbe taryi̱vichí̱, Sávurubay jarye ruusa̱ju̱ntiy. Ju̱denu nijyu̱ rijechipiya̱jada variy jasiy, ne tara jmyivye rijechipiya̱jada sanijyu̱ variy. Su̱teda ji̱ta Ju̱denu Jnutu jasiy ruuva: “Jirya̱bay rajyu̱ jvaayasanu̱ju̱jyu̱ nada Bernabé, Sávuruta, jiryatiy rajeryetama̱ jvaayadaju̱ nada day.” Jadchiy ji̱ta rityu̱choda Sisa̱ Ju̱denu yinra̱divasiy, ribeyadara jijyomutu nanuncha, ru̱pa̱jada ji̱ta variy jadchiñada.
Nanudatyadoda Chípyirye ra̱tyuumu
Ju̱denu Jnutu jpa̱jadamuju̱ nada, nani̱musajayada ji̱ta jadchiy, Sedévusiyamuju̱, nadaya̱da ji̱ta variy jadchiy cartyequiivimu, jiryatiy sujamyusiy rupiryara, Chípyirye ra̱tyuumuju̱. Nadito̱jada ji̱ta Sadamyínamuntiy, nanudatyadoda variy jasirya Ju̱denu niquejada, Judíyuveda ju̱tye̱ryanijyo vimuntiy. Jasiy savichanu̱yada Juánbay nani̱mu̱tyi̱si̱ju̱. Nanutiryo̱ri̱jada rata̱sa rara̱tyuu, nadito̱jada variy Pájosimyu. Jasiy nanusaryeñuvejada variñi̱ rimyurabay, jiryatiy su̱teda mitya Ju̱denuju̱ tu̱chu̱yu. Judíyu sani̱cha̱da, jiryatiy Barjesús si̱tya. Savicha̱da ji̱ta sisa̱ japu, jiryatiy Sérjyu Pávuru jtyati̱ dañi̱, ni̱ni̱ vichanu̱yada si̱tenu vanu, jaryi varenu datyara. Sanatutyadeda ji̱ta japunada Bernabéju̱be Sávuruta, Ju̱denu niquejada satuva̱churu̱yada daryaju̱. Jamirya savicha̱da Edímasiy jtyati̱ rimyurabay variy nanumo̱musiy. Edímasiy rani̱ si̱tya rimyura day. Saquivu̱chodanuma varidyeñi̱ japu day, sañuma tuva̱chu ramu Ju̱denu niquejada. 9-10 Sávurubay ji̱ta, jiryatiy si̱tyantiy Pávuru, tapi Ju̱denu Jnutu vitya mu̱chadeda siva, su̱nu̱yada variy samiy sana̱cho̱ rimyura, saniquejada variy siva: “¡Quivu̱yada ja̱y rapu̱rya! ¡Va̱cha jachipiya̱ra rapu̱rya! ¡Bayantu nutyityu̱ denu rapu̱rya! ¡Samirya vicha̱da mityasiy rapu̱rya jarye risa̱ju̱ ji! ¿Nu̱tyeryivyeñuma ya̱paru̱y ruyinuja̱jadara Ju̱denu nú̱, nu̱tyeryivye? 11 Tama̱ taji rani̱cha Ju̱denu jomutu yinchanu̱day, tama̱. Ni̱sipyuryi ya̱ma̱cho̱ variy, ne ya̱diy variy riva no̱no̱ taraquiju̱nu̱day.”
Varidyeday su̱nu̱yada nupocudisuma, jadchiy ji̱ta ne su̱nu̱yada taranu̱day. Jasiy sani va̱tanumaya̱jada variy ti̱na̱cho̱, sa̱tidye mutachiy sajomutunchiyu. 12 Sadiyadanumatiy japu riva, satuva̱choda ji̱ta variy simu Ju̱denu, sati̱tta̱da varirya Ju̱denu datyadoda.
Nanuvicha̱da Pávuruju̱be Bernabébatya jañu̱ñu̱ju̱y Antiyuquíyamu jiryatiy Pyisídiya mucadimura
13 Saya̱da ji̱ta Pávurubay, sisa̱ vichavatya Pájosimyusiy, ruuto̱jada ji̱ta Pérquemyuntiy, jiryatiy Pa̱jídiya mucadimura. Sajiintyeda Juánbay variy ruusa̱siy, sata̱rya̱da Jerusarí̱muju̱. 14 Nadaya̱da ji̱ta variy jadchiy, nadito̱jada ji̱ta Antiyuquíyamuntiy, jiryatiy Pyisídiya mucadimu darya. Jadchiy ji̱ta nanujayada ravimu ju̱tye̱ryanijyo, nanuma̱sanuvejada variy jasiy. 15 Saniquemu̱yadanumatirya Ju̱denu niquejada catera padyevya, jiryatiy Ju̱denu datyadoda darya, Ju̱denuju̱ tu̱chuvay niquejada jarye, ru̱pa̱jada ji̱ta ju̱tye̱ryanijyo nutyityu̱mirya jiñiquejada nadimu: “Vanuju̱y, ratyeryi̱ju̱y, sa̱nidatyavidye tara datyadoda niquesa̱da nijya̱mi̱ju̱day, sa̱na̱ni nique diyedemusirya.” 16 Sanubesubeda ji̱ta Pávurubay variy, sasaranuja̱jada jijyomututa rijyu̱ ridyetya̱daju̱, su̱teda ji̱ta ruuva:
“Jirye vaduy, Irayénuveda, jiryeñi tuva̱chutiy Simu Ju̱denu, jirya̱tuva̱chu samiy rañe̱cho̱ntidyecyu̱. 17 Sajaryeta̱da ji̱ta jiñu Irayénuveda Ju̱denu riy ta̱riy vu̱myunatyavay. Sa̱sa̱choda variryi nijya̱mi̱juu, rivyichanu̱yadatidye variy Ejíptumu. Sasipyata̱da ji̱ta jadchiy yindejadata riy. 18 Daryaju̱yu vu̱yaju̱y vaata tuunu sa̱ra̱ju̱ su̱nu̱tya̱da mityatomu riy. 19 Saca̱siyada rirya̱jisiryi dajuuju̱ñijyate nijya̱mi̱juu, sa̱tidye sa̱y ru̱bivaju̱ mucadi riy. 20 Daryaju̱yu pacha vaatamusiy, tadajyo vu̱yaju̱y vaata tuunu ranchaju̱, sasa̱yada pariche mucadi riy. Sasa̱yada ji̱ta Ju̱denu variy rijyapuju̱yu, rintyityu̱ju̱, ni̱tidye ra̱jpa̱nú̱y tarana̱cho̱ riy, sarundamutidye jivyicha̱da saju̱ tu̱chu̱bay, Samí̱ru jtyati̱bay variy. 21 Jadchiy ji̱ta rivya̱ta̱da nijya̱mi̱juu jintyityu̱ju̱ siva Ju̱denu, sasa̱yada ji̱ta variy Sávuru jtyati̱baryi, daryaju̱yu vu̱yaju̱y vaata sa̱ra̱ju̱, jiryatiy savicha̱da Sísubay denubay, Myi̱jamyí̱ ju̱rirya. 22 Sasipyata̱da ji̱ta variy Ju̱denu jadchintyiñi̱ Sávurubantyi, sabayada ji̱ta variy su̱bivaju̱ni̱ Davyíbentyi. Jadchiy ji̱ta su̱teda Ju̱denu:
Radyimya̱ siva Isayí denu Davyíy, jiryatiy samiy vanu rajyu̱ dañi̱. Ni̱ni̱ ji̱ta ra̱jvaacharara ravya̱taraday jiryatiy ri̱canuchara darya.
23 Ti̱qui sabayada Ju̱denu Davyíbe dadyeñu tenu, Irayénuveda jantyutyi̱si̱ju̱, daryani̱ su̱teda. Nu̱tyu ni̱ni̱day Jesús sani̱cha jantyutyará. 24 Jesús ju̱dedajisiy, sadatyadoda Juán Ji̱tyanu̱badyeryi Irayénuveda nijya̱nvajyuu day: Jirya̱numa paru̱y riva va̱cha jachipiya̱jada, jadchiy ji̱ta jirya̱ji̱tyu̱y. 25 Rabaryi̱ru̱yadanumatiy sivaayada Juánbay, su̱teda ji̱ta variy jasiy ruuva: ¿Nu̱tyura jiryi̱tarye, nu̱tyura? Tama̱ darya rañi̱cha jiryatiy darya jiryi̱tadyerye. Jadchiy ji̱ta su̱tedantiy: Jativyenumani̱ nu̱ ri̱sintyi. Ni̱ni̱ ji̱ta jaryiñu̱ rimusidye, ne rasa̱ra̱ radyetya̱da day ra̱chajay samuchechijyu̱, ra̱na̱damusiy ramya̱sanu̱y satuunu day, ramutimyu̱ ne ririryu̱y rana̱cho̱ sasaapatu vita̱da. Daryani̱ su̱teda Juán Ji̱tyanu̱bay.
26 Vaduy, ratyeryi̱veda, jiryatiy Avurá̱bay dadyeñu jirye, jiryatiy jiryetyuva̱chu simu Ju̱denu, vuryimu ji̱ta su̱pa̱ Ju̱denura jirya jantyuyada niquejada day. 27 Jiryatiy Jerusarí̱ ja̱nvaryi, rintyityu̱ jarye, ne ridyetyaru̱y jantyutyarani̱ Jesús. Ramutimyu̱ ne rityuva̱chunu̱yada ramu, saju̱ tu̱chu̱bay niquejada, jiryatiy riñiquettanu̱yada varirya catera, jiituyada rundamu day. Jasiñuma ruuto̱tadeda varirya jirya saju̱ tu̱chuvabe niquejada day, riñiquejada daryaju̱ sanijyu̱ Jesús: Dañuma rirya̱munu rivani̱. 28 Richabuya̱ma̱ daryaju̱ riva su̱vacha̱da, rijechiñu̱yada ji̱ta siva Pyidátu variy: Ya̱jvatyaniñi̱ Jesús. 29 Rivyichanimyu̱yadanumatiy tarani̱ Jesús, ti̱ta̱ju̱ jiryatiy Ju̱denu niquejada daryára: Nu̱rya ni̱day rirye̱chaniñi̱. Ru̱musadeda ji̱ta rata̱sasiy crusiñi̱, ru̱muchoda ji̱ta variñi̱. 30 Jasidye sami̱sadeda variy Ju̱denu diibyimusidyeñi̱. 31 Rajuu runda sa̱ra̱ju̱ sadityanunu̱yada Jesús yisa̱ vichavayu, jiryatiy rirya̱sumiñu̱yada sisa̱ Cadidéyamusiy, Jerusarí̱muju̱. Riñi̱ riñi̱cha diye saju̱ tu̱chuvay nijya̱nvavya. 32 Nu̱y ji̱ta ra̱tu̱chu jiryivara samitu̱choda day, sito̱tanimyu̱ ji̱ta Ju̱denura jiryatiy su̱teda ta̱riy vu̱myunatyavavyara. 33 Sito̱tanimyu̱mya̱ ji̱ta pariche vu̱jyu̱ra, jiryatiy ridyedyeñu davyu̱y, jiryatiy sami̱saniy daryaju̱ni̱ Jesús. Daryani̱ rani̱cha murra̱yada nu̱chara cateraniy, daraju̱jyu̱ murra̱yadamu nu̱chara jasiy:
Jiñi̱ rañi̱cha radyenu, jiryatiy diye rundamu radyetuy ji.
34 Jiryatiy sami̱sanityi Ju̱denu diibyimusiñi̱ Jesús, ne sa̱puuchara taramu̱nu̱day, daryani̱ Su̱teda Ju̱denu:
Ray ra̱sa̱y jiryerya jiryatiy ri̱teda ta̱riy siva Davyíberya: Daryani̱ ra̱cha jijyu̱.
35 Ramuni̱tiy rú̱tay ratarya murra̱yadamu:
Ne ya̱ponusara ji̱tani̱ jivya̱tabi jiryatiy jijyu̱ jiintyasi̱ dañi̱.
36 Ni̱ni̱ Davyíbentyi, saca̱siyadanumatirya jiryatiy su̱teda Ju̱denu sivara, su̱nu̱yada runda sa̱ra̱ju̱, sadiiyada runda sa̱ra̱ju̱ jarye. Su̱muchusa̱da ji̱ta variy jijye̱be bapyo tuunuyu, sapuyada ti̱ta̱ju̱ jasiy. 37 Tapi sami̱sadedama̱ Ju̱denu daryaju̱ dañi̱ Jesús day, ramutimyu̱ ne sapuyada day.
38 Jirya̱datya jiryedye, ratyeryi̱veda, nu̱ñi tu̱chuma̱ ranchiy: Jasidye simura juuchuveda ramityadeda vu̱jyu̱. 39 Ti̱ta̱ju̱ rityi tuva̱chu simu, saramityaniy ruuva ti̱ta̱ju̱ dárya jiryatimyu̱ ne raramityaniñu̱yada Muyusésibe datyadoda ti̱va dárya. 40-41 Jiryi̱nu̱tya̱ta jiryevyicha ji̱ta darya, nu̱tyu rityu̱choda Ju̱denuju̱ tu̱chuvabe daryantiy:
Jirya̱jnu̱y jirye, rrachuvay, jirya̱ti̱ttara, jirya̱parutay variy, nu̱tyu rani̱ ji̱ta rañi̱chaniy samirya jirye, jiryedyiyadajache nu̱ñi̱tay, ne jirya̱tuva̱chu ti̱ tu̱chodamuntiy.”
42 Richipyatedanumatiy ju̱tye̱ryanijyo vimusiy, riyasanta̱da ji̱ta nada Pávuruju̱bentyi: “Ya̱jatyi niquejada ratarya jiituyada rundamuntirya jirya niquejadantiy.” 43 Ritye̱rya̱danumatiy ju̱tye̱ryanijyomusiy, rajuu Judíyuveda siityari̱jada variñada Pávuruju̱be, Bernabéta, jiryatiy ru̱teda Judíyuvedayu, rijerye siityari̱jadani̱. Nanudatyanutityiyada variryi: “Jirya̱ntya ji̱riryi̱ rupiyada Ju̱denu jantyutya̱damu.”
44 Ratarya jiituyada rundamuntiy, variñi̱day riintye̱ryadeda nijya̱mi̱juuyu, rirya̱tidye tuva̱chura Ju̱denu niquejada variy. 45 Ridyiyadanumatiy Judíyuveda rajuu nijya̱mi̱va, ramu̱cha̱da variy rijechiy yinnu̱yadamu. Ramutiy riñiquejada riva sanijyu̱ Pávurubay, rirya̱vityiye̱yada variy rivantiñi̱. 46 Ramuni̱tiy nanuniquejada Pávuruju̱be jichuvu̱yasa̱damu: “Munatya na̱ña̱nique jiryivara Ju̱denu niquejada, jiryatiy Judíyuveda jiryedye, nu̱tyuramura jirya̱viryu̱tya daryaju̱ra, ne jiryevya̱taru̱rya ju̱na̱reju̱ jnu̱yada daryaju̱, tavañuma na̱ña̱datyanuntidye, jiryatimyu̱ ne Judíyuveda daryi. 47 Tapi daryatya su̱teda Jesús na̱dyiva: Rabetyi sa̱da nu̱tyu no̱no̱ rijyu̱, jiryatimyu̱ ne Judíyuveda daryi, rirya̱tidye diy variy sa̱dimusiy riva jantyutya̱da, dañuma rirye̱cha mucadi su̱tyeryava.”
48 Jiryatimyu̱ ne Judíyuveda daryi, rityuva̱chodanumatirya Ju̱denu niquejada, riichana̱yada variy, riichana̱tya̱dantirya saniquejada Ju̱denuntiy. Ti̱ta̱ju̱ jiryatiy sabayada Ju̱denu ju̱na̱reju̱ jnu̱yadaju̱riy, riñi̱ ji̱ta tuva̱choda ramu day. 49 Jadchiy ji̱ta ru̱rayada Ju̱denu niquejada ti̱ta̱ju̱ Pyisídiya mucadiva. 50 Judíyuveda jatachoda variryi vatuy, samirya vichavay, jiryatiy rityuva̱chunu̱yada simu Ju̱denu daryaju̱. Vicha̱da jnu̱tyavay jarye rirya̱tachoda, rirya̱tidye jarupanta variñada Pávuruju̱be, rijetya̱da sa̱ra̱ju̱ jimyucadimusiñada. 51 Nanumuchutyachedara jiñumutu juru rijyu̱: “¡Jiryeyasayadamundyerya!” nadaya̱da ji̱ta variy Icóniyumuju̱. 52 Rime̱cho̱jada ji̱ta Ju̱denu siityari̱vay jichana̱yadamu, Ju̱denu Jnutu mu̱chadeda daryaju̱riy.