Sariyane
Nabi Musa Alaa Falan Naxan Sɛbɛ
Tawureta Musa yire suulunden ni i ra. Isirayila kaane bata yi findi konyine ra Misiran yamanani. Na konyiyaan bata yi bu han Ala Nabi Musa xɛ waxatin naxan yi. Ala yi a mali a xa Isirayila kaane raxɔrɔya. E yi mini Misiran yamanani Ala sɛnbɛn barakani. Na xanbi ra, Ala yi e xun ti Kanan yamanan na, a dɛnaxan fixi e ma. E yi kira yi, Ala yi mini e xa Sinayi geyaan fari. A yi a sariyan fi Nabi Musa ma alogo yamaan xa lu e Marigin sagoon ligɛ. Koni yamaan yi Ala matandi sanɲa yi wuyaxi tonbonni. Na taruxun birin sɛbɛxi Tawureta Musa yiren bonne kui.
Benun e xa Kanan bɔxɔn sɔtɔ, Nabi Musa yi Isirayila kaane malan. A yi taruxuni ito birin nabira e ma. A mɔn yi xɛtɛ Alaa sariyan birin ma alogo e nama ɲinan a xɔn Kanan bɔxɔni. Na kawandin nan sɛbɛxi Kitabun yireni ito kui.
Isirayila kaane somatɔna Kanan bɔxɔni, Musa yi kawandi saxan ba Isirayila kaane xa. A singen sɛbɛxi keli Sariyane sora 1 ma han a sora 4.43. A firinden sɛbɛxi keli Sariyane 4.44 ma han a sora 28.68. A saxanden sɛbɛxi keli Sariyane 28.69 ma han a sora 30.20.
Musa Ala kɛwanle nan ma fe rabirama en ma, a naxanye rakamalixi a xanuntenya gbeeni a yamaan xa: a bata yi layirin xidi e tagi, a yi ti e yɛɛ ra ɲɛɛ tonge naanin bun ma tonbonni, a yi e ratanga e yaxune ma, a yi a sariyane nun yamarine fala e xa e nun a dɛ xuine. Koni Kitabun yireni ito mi findixi kawandin xan gbansan na, hanma sariyan naxanye bata yi kolon nun Kitabun yire singene xɔn. Musa falan tima nɛn be alo kawandi ba kɛndɛna, naxan a ramɛ muxune xilima sɛnbɛn na alogo e xa e xaxili lu Alaa tinxinyaan xɔn ma. Nayi, e yi kisi feen lanna raso e nun a tan Ala keden peen tagi. Musa yi a fala, a naxa, “Isirayila kaane, ɛ tuli mati. Alatala en ma Ala keden peen na a ra. I xa Alatala i ya Ala xanu i bɔɲɛn birin na e nun i niin birin na e nun i sɛnbɛn birin na.” (Sariyane 6.4-5) Falani ito findixi Isirayila kaane tubi xuiin nan na e naxan falama lɔxɔ yo lɔxɔ e dɛnkɛlɛyana fe ra.
A sora naanin dɔnxɛne, ne findixi fala ɲaxumɛ firin nun taruxu firin nan na: a singen feene nan falama naxanye a yitama Yosuwe sugandi kii naxan yi Musa ɲɔxɔni alogo a xa ti Isirayila yamaan yɛɛ ra, siga na yamanani Ala yi naxan fima e ma (Sariyane 31). A mɔn bɛtin yitama naxan xili “Musaa bɛtina” (Sariyane 32). A mɔn Musaa dubana fe yɛbama Isirayila kaane xa (Sariyane 33), a yi Musa faxa feen fala (Sariyane 34).
E sariya kɛdin naxan to Yerusalɛn taani Ala Batu Banxini Manga Yosiya waxatini, na nɔɛ findɛ Kitabun yireni ito nan na (A mato Mangane Firinden sora 22 kui). Kitabun yireni ito a feene mɔn falama kitabu gbɛtɛ yire wuyaxi kui alo Mangane nun Nabi Yeremi a Kitabun yirena han sa dɔxɔ Yesu waxatin na. Misaala ra, Matiyu 4.4 hanma Matiyu 10 e nun Maraka 12.32.
1
Nabi Musaa kawandi baana
1 Falane ni itoe ra, Nabi Musa naxanye fala Isirayila kaane birin xa. Na waxatini, a yi Yurudɛn sogetede mabinna nin, Araba tonbonni Sufi yɛtagi, Paran, Tofeli, Laban, Xaserɔti, nun Disahabi longonne ra.
2 Keli Horebe geyaan ma siga Kadesi-Barineya, xii fu nun keden sigatiin na a ra kiraan xɔn ma naxan danguma Seyiri geyane binni.
3 E minin ɲɛɛ tonge naaninden kike fu nun kedenden xii singe lɔxɔni Misiran bɔxɔni, Nabi Musa yi Alatalaa yamarine birin nali Isirayila kaane ma.
4 Na waxatini, Musa bata yi Amorine manga Sixɔn nɔ yɛngɛni naxan yi dɔxi Xɛsibɔn yi, e nun Manga Ogo, Basan mangana, naxan yi dɔxi Asatarɔti nun Edere yi.
5 Yurudɛn sogeteden mabinni, Moyaba bɔxɔni, Nabi Musa yi Alaa sariyan yɛba e xa, a naxa:
6 Alatala en ma Ala ito nan falaxi en xa, Horebe geyaan ma, a naxa, “Ɛ bata bu geyani ito ma.
7 Ɛ keli, ɛ siga geyane ma Amorine dɛnaxan yi, mɛnna longonna birin, Araba bɔxɔni, geyane fari, Sefela nun Negewi binni, fɔxɔ ige dɛɛn na, han Kanan bɔxɔni, han Liban yi, sa dɔxɔ Efirati baa gbeen na.
8 Ɛ xa na bɔxɔn mato, n naxan fixi ɛ ma. Ɛ siga, ɛ xa na tongo, bayo n tan Alatala yati nan n kɔlɔ ɛ benbane xa, Iburahima nun Isiyaga nun Yaxuba, e nun e bɔnsɔnna birin hali e dangu xanbini, a n na bɔxɔn nan soma e yii.”
Nabi Musa yi kitisane dɔxɔ
Xɔrɔyaan 18.13-27
9 Na waxatini, n ni ito nan fala ɛ xa, n naxa, “N tan kedenna mi nɔɛ ɛ goronna tongɛ.
10 Alatala ɛ Ala bata ɛ rawuya ayi. Iki ɛ bata wuya ayi alo sarene kore.
11 Alatala ɛ benbane Ala xa ɛ rawuya ayi han wuli wuli. A xa ɛ baraka alo a a falaxi kii naxan yi.
12 Koni, n tan kedenna nɔɛ ɛ birin goronna tongɛ di, n yi ɛ kitine birin sa?
13 Ɛ xa xɛmɛne sugandi ɛ bɔnsɔnne yi, naxanye xaxili fan, e feene yɛɛ toma, e binyaxi. N ne nan tima yamaan xun na.”
14 Ɛ yi n yabi, a n ma falan lanxi.
15 Nayi, n yi ɛ yɛɛratine tongo, xɛmɛ xaxilimaan naxanye binyaxi ɛ bɔnsɔnne yɛ. N yi e dɔxɔ muxu wuli xun na hanma muxu kɛmɛ hanma muxu tonge suulun hanma muxu fu. E findi kuntigine ra ɛ bɔnsɔnne tagi.
16 Na waxatini, n yi yamarini ito so ɛ kitisane yii. N naxa, “Ɛ xa ɛ tuli mati ɛ bari bodene ra. Ɛ yi e birin makiti tinxinni, ɛ ngaxakedenne tagi e nun e tan nun xɔɲɛne tagi.
17 Ɛ nama muxu yo rafisa bonne xa kiti sadeni. Ɛ ɛ tuli mati sɛnbɛ kanna nun sɛnbɛtaren fan na. Ɛ nama gaxu muxu yo yɛɛ ra, bayo Ala nan kitisaan na. Xa kitin xɔdɔxɔ ɛ yii, ɛ xa a fala n xa, n tan yi kitin sa.”
18 Na kiini n bata yamarine birin yɛba ɛ xa, a lan ɛ xa naxan liga.
Murutɛn Kadesi yi
Yatɛne 13.1-33
19 Na to dangu, en bata keli Horebe geyaan ma, en yi dangu tonbon magaxuxin na ɛ dɛnaxan toxi. En yi ti kiraan xɔn siga Amori geyane ma, alo Alatala en ma Ala a yamari en ma kii naxan yi. En yi so Kadesi-Barineya yi.
20 N yi a fala ɛ xa, n naxa, “Ɛ bata Amori geyane li, Alatala en ma Ala dɛnaxan fixi en ma.
21 A mato, Alatala ɛ Ala bata bɔxɔni ito dɔxɔ en yɛɛ ra. Ɛ siga, ɛ xa na tongo alo Alatala ɛ benbane Ala a falaxi ɛ xa kii naxan yi. Ɛ nama gaxu, ɛ nama kuisan.”
22 Na waxatini, ɛ birin yi fa n fɛma, ɛ yi a fala n xa, ɛ naxa, “En xa xɛrane rasiga, e xa sa bɔxɔni ito feene rakɔrɔsi. E fa dɛntɛgɛn sa en xa, en lan en xa sigan ti kiraan naxan xɔn e nun en sigama taan naxanye yi.”
23 Ɛ miriyaan yi rafan n ma. Nanara, n yi xɛmɛ fu nun firin yɛba ɛ bɔnsɔn keden kedenne tagi.
24 E yi siga geyane yi han e sa Esikoli lanbanna li. E yi na yirene rakɔrɔsi.
25 E yi na bɔxɔn bogi seene ba, e yi fa e yita en na. E yi dɛntɛgɛn sa en xa, e naxa, “Alatala en ma Ala bɔxɔ faɲin nan fixi en ma.”
26 Koni ɛ mi tinxi sigɛ, ɛ murutɛ nɛn Alatala ɛ Alaa yamarin bun ma.
27 Ɛ yi lu tondi falane tiyɛ ɛ bubune kui. Ɛ naxa, “Alatala en naɲaxuxi, nanara a en naminixi Misiran yi alogo a xa en so Amorine yii e yi en halagi.
28 En sigan minɛn? En ngaxakedenne bata en tunnaxɔlɔ, e naxa, ‘Mɛn kaane fangan gbo en xa! E mɔn kuya en xa. Na taane gbo. Yinna naxanye e rabilinni, ne texi han kore. Nxu bata Anakine yati to na yi.’ ”
29 N yi a fala ɛ xa, n naxa, “Ɛ nama kuisan. Ɛ nama gaxu e yɛɛ ra de!
30 Alatala ɛ Ala naxan tima ɛ yɛɛ ra, a tan nan yɛngɛn soma ɛ xa alo a a liga ɛ yɛɛ xɔri kii naxan yi Misiran yi han tonbonni.
31 Ɛ bata a to nayi, Alatala ɛ Ala faxi ɛ ra nɛn alo muxuna a diin xalima kii naxan yi ɛ sigatiin birin yi han ɛ yi fa be li.”
32 Koni na birin yi, ɛ mi yi laxi Alatala ɛ Ala ra.
33 A tan nan yi tima ɛ yɛɛ ra kiraan xɔn, a daaxadene fen ɛ xa ɛ luma dɛnaxanye yi. Kɔɛɛn na, a kirani yalan tɛɛn na. Yanyin fan na, kundaan yi ti ɛ yɛɛ ra.
Yatɛne 14.20-45
34 Alatala to ɛ falan mɛ, a xɔlɔ, a yi a kɔlɔ,
35 “Muxu kobini ito yo mi soɛ bɔxɔ faɲini ito yi, n naxan layirin tongo ɛ benbane xa
36 fɔ Yefune a dii Kalebi, na nan a toma. N na bɔxɔn soma a yii nɛn a naxan yisigaxi e nun a bɔnsɔnna, bayo a lu nɛn Alatalaa kiraan xɔn ken!”
37 Alatala bata xɔlɔ n fan ma ɛ tan ma fe ra. A yi a fala, a naxa, “I tan yɛtɛɛn mi soma bɔxɔni ito yi.
38 Nunu a dii Yosuwe, i mali muxun nan fama sodeni. I xa a sɛnbɛ so, bayo a tan nan tima Isirayila yɛɛ ra, e bɔxɔni ito sɔtɔ e kɛɛn na.
39 Ɛ diine, ɛ a falaxi naxanye ma a e findima nɛn muxu suxine ra, e tan naxanye munma fe kobi nun fe faɲin tagi rabaan kolon, e tan nan soma na bɔxɔni. N na fima e tan nan ma. E tan nan a sɔtɔma e kɛɛn na.
40 Koni ɛ tan, ɛ mɔn xa xɛtɛ, ɛ siga tonbonni, siga Gbala Baan kiraan xɔn.”
41 Ɛ yi a yabi, ɛ naxa, “Nxu bata findi yulubi kanne ra Alatala yɛɛ ra yi, koni iki nxu xa siga yɛngɛ sodeni, alo Alatala en ma Ala a yamarixi nxu ma kii naxan yi.” Ɛ birin yi ɛ yɛngɛso seene tongo, bayo ɛ a mirixi nɛn a geya bɔxɔni ito masɔtɔn mi xɔdɔxɔ.
42 Koni Alatala yi a fala n xa, a naxa, “A fala e xa, i naxa, ‘Ɛ nama siga yɛngɛ sodeni de! N mi luma ɛ xɔn. Ɛ yaxune ɛ nɔma nɛn.’ ”
43 N yi ɛ maxadi na kiini, koni ɛ mi ɛ tuli mati n na. Ɛ yi murutɛ Alatalaa yamarin ma, ɛ yi siga geya yireni wasoni.
44 Amorin naxanye yi dɔxi geyane yi, ne yi mini ɛ yɛngɛdeni alo kumi ɲɛɲɛne dinma muxun na kii naxan yi. E yi ɛ kedi, e yi ɛ bɔnbɔ keli Seyiri han Xoroma.
45 Ɛ to xɛtɛ, ɛ yi wuga Alatala yɛtagi han! Koni Alatala mi ɛ xuiin namɛ, a mi a tuli mati ɛ xuiin na.
46 Ɛ mɔn yi lu Kadesi yi alo ɛ bu na kii naxan yi a singeni.