KAEN NI M’ON E BABYOR NI
1 SAMUEL
Murung’agen e Re Ke Babyor Ney
Kaen Ni M’on e Babyor ni Samuel (1 Samuel) e aram baley u ta’ab ke babyor ni kani ki’eg ke l’agruw kaen, 1 nge 2 Samuel, ni bochan e ra par ni ta’ab ke babyor ma dabi taw nga langgin bang e babyor ni kani bachiy ni aram rogon e babyor ni kakrom. 1 Samuel e ba profet ma ku ir e en tomur ni mang Judge ngi i pow’iy yu Israel.
Guruy ni som’on ni aram 1 Samuel (1–7) e be weliy riy murung’agen Samuel nge rogon ni ayuweg e salthaw nu Israel ngar chamgad ko pi to’ogor rorad ni ur badnag e cham nga Israel. Ma nap’an ni pilbithir me leamnag e girdi’ nu Israel ni ngar ninged reb e pilung ngak Somol ni nge gafaliy e salthaw rorad.
Guruy ni l’agruw ko re ke babyor ney (8:1—15:35) e yog Somol riy ngak Samuel ni nge mel’eg Saul nib mo’on ni fak Kish nge mang e bin som’on e pilung nu Israel. I Saul nge Jonathan ni fak e u ra gelgow ko pi mael ni ur ted e pi Ammonite nge pi Filistine, machane Saul e de par ni go’ Somol e i fol rok.
Guruy ni dalip ko re ke babyor ney (15:35—31:13), e yog Somol ngak Samuel ni nge mel’eg, nib mith, ba pagel ni David fithngan ni nge mang bin migid e pilung. Me weliy rogon David ni gilbugwan u ga’ngin yang u tomuren nike li’ facha’ nib Filistine ni yima rus ngak, ya bpag ga’ngin, ni aram Goliath nu Gath. Nap’an ni be ga’ bugwan David i yan, ma aram me sap lanyan’ Saul ngak David. I guy Saul rogon ni nge thang e fan rok David, ni yug aram rogon nike le’engiy David i Michal ni be’ ni bpin ni fak Saul, ma ku ir e fager rok Jonathan ni fak Saul nri yow ba pach. Tin kabay murung’agen ko re ke babyor ney ni 1 Samuel e be weliy riy rogon David ni mil nge rogon ni gagiyegnag boch raba’ i salthaw rok u daken e ted. I Saul e par ni be gey David ni nge li’.
Yan i mus e re ke babyor ney ko yam’ ni tay Saul nge fapi pagel ni fak u fithik’ e mael ni ur ted e salthaw ko Filistine. I Somol e tay u gil’ e n’en ni micheg ni David e nge pilung u Israel.
Gathon e Re Ke Babyor Ney
Samuel nni gergaleg nge nap’an ni kab Bitir 1:1—2:10
Samuel ni bay ko fare Tent Nib Thothup 2:11—3:21
Kahol Ko M’ag nib Thothup nni Kol ngan Fulweg 4:1—7:2
Samuel ni Yog e Thin u Israel 7:3–17
Saul ni Bin M’on e Pilung nu Israel 8:1—11:15
Samuel ni Welthin ni be Fangich 12:1–25
Saul nde Fol Rok Somol, me N’ag Somol i Saul ko Pilung 13:1—15:35
Somol ni Mel’eg David ni nge mang Bin Migid e Pilung 16:1–13
David ni Chubeg e Harp nbe mosiknag Saul 16:14–23
David ni Li’ Goliath nge Yim’ 17:1—18:5
Saul ni guy rogon ni nge li’ David 18:6–30
Jonathan, Michal, Samuel, nge Ahimelek nra Aywegned David 19:1—21:9
David ni Mil Rok Saul 21:10—22:5
Saul ni Thangefan ko Pi Prist Rok Somol 22:6–23
David ni Siyeg ni nge Thangefan ku Saul 23:1—26:25
David u Lan Yu Filistia 27:1–12
Saul ni Non ko Ya’al Rok Samuel 28:1–25
David ni Ayuweg Gidi’en e pi Tabnaw ko Pi Salthaw Rok 29:1—30:31
Saul nge Pifak ni Pumo’on nra M’ad ko Mael 31:1–13
1
Elkanah nge girdi’ nu tabinaw rok u Shiloh
1 Immoy be’ ni pumo’on ko ganong rok Efraim, ni Elkanah fithingan, ni i par ko binaw nu Ramah ni go’ burey u Efraim. Elkanah e ba mo’on ni fak Jeroham, nib mo’on ni fak Elihu, nib mo’on ni fak Tohu, nib mo’on ni fak Zuf ni be’ nu Efraim.
2 I Elkanah e l’agruw e ppin rok, ni aram Hannah nge Peninnah. Mi Peninnah e i diyen, mi Hannah e da i diyen.
3 Urngin e duw nma yan Elkanah u Ramah nga Shiloh ngi i meybil me pi’ e maligach rok ngak SOMOL ni Gubin ma Rayag Rok, ni aram e gin bay fa gal pumo’on ni fak Eli riy, ni aram Hofni nge Finehas, ni yow e prist rok SOMOL.
4 Gubin yay nra pi’ Elkanah e gamanman ni maligach rok me pi’ reb e f’oth riy ngak Peninnah, ma ra reb i fak Peninnah ma ku errogon ni pi’ reb e f’oth ngak.
5 I Hannah e yug aram rogon ni ir e rib t’uf rok ma ku ta’reb e f’oth nma pi’ ngak, ya SOMOL e kening tafen e bitir u yin Hannah nder diyen.
6 Peninnah, nma tagenging ngak Hannah e ri ma gafgownag lanyan’, ni bochan SOMOL e ke tay ni dariy fak.
7 I par ni aram rogon nib yo’or e duw; nap’an ni yad ra yan ko naun rok SOMOL, me k’aring Peninnah e kireban’ ngak Hannah, me par Hannah ngi i yor ma dakir kay ban’en.
8 Me ga’ar Elkanah ni figirngin ngak, “Hannah, mang ni ga be yor? Mang ndab mu koy ban’en? Mang ni gubin ngiyal’ ni ga be par nib kireban’um? Mog, kabfel’ ragag e pumo’on ni ga ra fakay ngog?”
Hannah nge Eli
9 Bay ba ngiyal’ u Shiloh nnap’an nra mu’gad ko abich nge garbad, me sak’iy Hannah ni nge meybil. Ngiyal’nem e Eli ni prist e ke par nga daken e chiya’ u langan e mab ko fare Tempel rok SOMOL.
10 I Hannah e kari kirban’, ma aram me meybil ngak SOMOL ni be yor nib gel.
11 Me micheg Hannah bbugithin ni ga’ar, “SOMOL ni Gubin ma Rayag Rom, mu sap ngog i gag e tapigpig rom! Mu guy e gafgow ni kug tay ngam leam nigeg! Dab mu pag talig! Fa’an ga ra gagiyegnag nggu diyennag ba pagel, ma gu be micheg ngom ni bay gu pi’ ngom nge mil fan ngom u n’umngin nap’an e yafos rok, ma dariy e ngiyal’ ni yira th’ab piyan lolugen.”
12 Me par Hannah ngi i meybil ngak SOMOL nib n’uw nap’an, me par Eli ngi i yaliy dap’i l’ugun.
13 Ya be meybil u lanyan’; kemus ni dap’i l’ugun e be mithmith ma der yan lungun. Me finey Eli nike balyang ko rrum,
14 me ga’ar ngak, “Dakumur dag ngongolen e girdi’ nike balyang ko rrum! Mu tal ko mu’un rrum ngam tamilang!”
15 Me ga’ar Hannah, “Siro’, dawor gu balyang ko rrum. Dawor gu unum e rrum! Ke kireban’ug, ere gu be meybil ni gu be weliy ngak SOMOL e gafgow ni kug tay.
16 Dab mu finey ni gag be’ ni bpin ni gu ba kireb. Gu be meybil ni aray rogon ya kari kireban’ug.”
17 Me ga’ar Eli ngak, “Mman u fithik’ e gapas, mang e yigi pi’ fare Got nu Israel e fulweg ko n’en ni ga be ning ngak.”
18 Me ga’ar fare pin, “Mang e yigi felan’um ngog.” Ma aram me yan, me abich nike fel’ lanyan’.
Samuel nni gargelnag mi ni pi’ nga pa’ Got
19 Fa’ani reb e rran riy nri kab kadbul me od Elkanah nge chon e tabnaw rok ngar meybilgad ngak SOMOL, miyad sul ko tabinaw rorad nga Ramah. Me par Elkanah nge Hannah ni le’engin, me fulweg SOMOL taban e meybil rok Hannah.
20 Me diyen nge gargeleg bochi pagel. Me tunguy fithingan ni Samuel, me weliy murung’agen fithingan ni ga’ar, “Gu wenig ngak SOMOL ni nge pi’ ngog.”
21 Ma yan Elkanah nge girdi’ nu tabinaw rok nga Shiloh ni ngar pi’ed e maligach ngak SOMOL ko yu duw, nge reb e maligach nike micheg ni nge pi’.
22 Machane de un Hannah ko yan. Ya ga’ar ngak figirngin, “Nap’an ni yugu ra pag e re tir ney e thuth mu gu fek ko naun rok SOMOL, ni aram e gin bayi par riy u n’umngin nap’an e yafos rok.”
23 Me fulweg Elkanah ngak ni ga’ar, “Mu rin’ e tin ga be finey ni ir e bfel’, ma ga par u tabinaw nge yan i mada’ ko ngiyal’ nike pag e thuth. I SOMOL e mang e yigi gagiyegnag nge m’ug ni rriyul’ e n’en kam micheg.” Ma aram me par Hannah u tabinaw rok ngi i tathuthnag fare tir rok.
24 Ma nap’an ni pag fare tir e thuth, me fek nga Shiloh, me fek ba garbaw ni dalip e duw yangren nge un ngorad me fek nap’an rliw’ nge lal e pawn e flour nge ba tutuw ni keru’ e gamanman ni kan suguy ko wayin. Me fek Hannah fare tir ni aram rogon ni kab bitir, nge yan ko naun rok SOMOL u Shiloh.
25 Miyad li’ fare garbaw, miyad fek fare tir i yan ngak Eli.
26 Me ga’ar Hannah ngak, “Siro’ ngom, ka ga manangeg fa danga’? I gag fare pin ni mu guyeg u roy ni gub sak’iy ni gu be meybil ngak SOMOL.
27 Gu wenig ngak ni nge pi’ e re tir ney ngog, me pi’ ngog e n’en gu wenignag ngak.
28 Ere nggu pi’ nga pa’ SOMOL. Nge par nib mil suwon ngak SOMOL u n’umngin nap’an e yafos rok.”
Ma aram miyad meybil ngak SOMOL u rom.