6
Garam Narunggan Isu Wain i Gubuꞌ Sabat
(Matiu 12:1-8; Markus 2:23-28)
Gubuꞌ Sabat mangan da Yisu iyung wasaꞌ i gum wit mangan. Da gan riban atsungꞌa gin ituru wit nidzun fain da isisa gangan i bangin da iga i nidzun.+ Da garam Farisai fain igutin, “Ibi anungꞌ da agam yis nan faidagin udziꞌ i nanga gum suruda wit da gubuꞌ Sabat?”
Da Yisu ini ribarangan nan gan mungaꞌ, “Agam ini nan ibi agam mamida i faringꞌa nan i nam Tafit da gan utupan nangan da gubuꞌ ribarangan mangits rutan ugu. Arangan yatangꞌ Anutu ungaran* da iyu bret tsarada suda mararam da igan. Arangan iga nam aru atsungꞌa nan faidagin i garam tuas aru pumuꞌa Anutu angu gan gadan ugu, da irim fain da gan utupan igan.”+ Da Yisu itip ini, “Garam Narunggan isu wain i gubuꞌ Sabat.”
Yisu Itip Garam Bangin Idaum da Gubuꞌ Sabat
(Matiu 12:9-14; Markus 3:1-6)
Da gubuꞌ Sabat mangan da Yisu yatangꞌ ungar mpruꞌa ruan gin da ifis i nan. Da garam manga bangin watsiang mingꞌa i bangin bini impa wasaꞌ impruꞌ. Da Farisai da garam gudzupuꞌ i nan faidagin isau sanab i dzura nan i raruda Yisu. Ibinigi da ribarangan irarab Yisu ragun, i bida tipa garam rinin gingꞌan da gubuꞌ Sabat igi. Da bitsintaꞌ Arangan iwaꞌ da ribarangan maran furan gan igi sib. Ibinigi da Arangan ini da garam bangin watsiang igi, “Wauriꞌ da wamunti rib santan maran.” Da arangan imunti iyab rib santan maran. Da Yisu ini da ribarangan, “Dzi ni guta i agam, mingꞌa gubuꞌ Sabat da isangꞌ nanga bini ma nanga maisan, ma agi rima rib fain sib i mpada marantaꞌan ma isa funub?” 10 Arangan irarab rib igi maran iba fan da ini da garam igi, “Watatu banginggam,” da arangan inang ibinigi, da arangan banginggan itip iwaꞌ bini. 11 Da bitsintaꞌ rib Farisai da garam gudzupuꞌ nugun itsakia iyus da impruꞌ ruan ini nan i nanga bida anungꞌ i Yisu.
Yisu Ipiriang Aposelan
(Matiu 10:1-4; Markus 3:13-19)
12 Gubuꞌ igi gan mangan da Yisu ifa mamai i udagin da iyu idziang manga santan i udagin da Anutu. 13 Pisa tataꞌ mangan da Arangan inuꞌ gan riban atsungꞌa gin santan impruꞌ da ipiriang 12 angu da irim bingan aposel rutin: 14 manga Saimon (aru Arangan faringꞌa Petrus in) da Andru (Petrus rainggan), da Dzems, Yowanis, Filip, da Bartolomiu, 15 Matiu, Tomas, da Dzems (Alfius narunggan), da Saimon (faringꞌa Dzelot in), 16 da Yudas (Dzems narunggan), da Yudas Iskariot (aru nida Yisu wasi da garam ipiap).+
Utup Tsiraꞌ Irut Yisu Impai
(Markus 3:7-12)
17 Da Yisu irut ribarangan impruꞌ ruan iruꞌ ifa munti bump mangan. Da riban atsungꞌa gin utup tsiraꞌ da garam ampi tsiraꞌ bingan mingꞌa Yudia santan, mingꞌa Yerusalem, da mingꞌa uruts ringan Taia da Saidon iwaꞌ impruꞌ. 18 Santan igi iba i ringanta i Arangan da Arangan tipa rib igi rininggan dauman. Da Arangan itip rib santan marapayam maisan yantsangan iwaꞌ bini. 19 Da garam santan yintsaꞌ i gifa Arangan, i wain nampang iwaꞌ imingꞌ Arangan da inang ribarangan santan idaum.
Nan Nugun Tsiaꞌan da Tsauꞌa i Ruan
20 Yisu irarab riban atsungꞌa gin da ini,
“Agam aru sauda runggam ani, nugum watsiaꞌ,
i agam bungꞌ ampa wasaꞌ i Anutu nanggan mpada tayangꞌ gan garaman.
21 Agam aru mpada mangits da aruani, nugum watsiaꞌ,
i agam bungꞌ asuf.
Agam aru ranga maragurun da aruani, nugum watsiaꞌ,
i agam bungꞌ arubungꞌ.
22 Nugum watsiaꞌ da gubuꞌ garam buginda agam da siata agam rai da nida nan maisan yaba i agam da tsanganda agam binganggam maisan i agam yatsungꞌ Garam Narunggan. 23 Gubuꞌ nam bida nigi waꞌan da agam da nugum watsiaꞌ da watup da wangump farab angu gin. I agam bungꞌ ayu mungaꞌ gan tsiraꞌ bingan namingꞌ gunungun. I rib igi rumpun rusan inang ibinigi i profet ruas mungꞌ.
24 Agam garam nam bunump yusan, watsauꞌ i runggam,
i agam iwaꞌ da nanggam mpada bini sib.
25 Agam garam sufa bini i nam gadan da aruani, watsauꞌ i runggam,
i agam bungꞌ ampa mangits.
Agam garam rubungꞌan da aruani, watsauꞌ i runggam,
i agam bungꞌ arang nagampun runggam.
26 Agam aru rib santan tsarifan ugu, watsauꞌ i runggam, i ribarangan rumpun rusan inang ibinigi i profet umpur.
Maram Wari i Garam Ipiapam
27 “Da bitsintaꞌ dzi nani da agam aru ringanta i dzi nabiani: Maram wari i garam ipiapam, da wanang bini i rib buginda agam. 28 Da waugin da wagut i Anutu i nanga bini i rib pupuarapan da agam da rib nanga maisan i agam. 29 Bida manga puaka u giyam marafaingꞌ da waitam i marafaingꞌ nafa rutin, ma bida manga uda u saketam, da anungꞌ miminda i siotam u. 30 Rib guta agu i nanggam idzuwai da warim rutin. Da bida rib fain uda u nanggam mangan da anungꞌ guta gin i tipa udan u. 31 Sanab idzuwai agam nida rib fain nangan da agam, da wanang da rib igi mungꞌ raiyi.
32 “Bida agam maram arida i rib fain maran arida i agam, da manga butsarifa agam in? I garam asub maran yari i garam maran arida gin ibinigi. 33 Bida agam nanga bini i rib nanga bini i agam, da manga butsarifa agam in? I garam asub inang sanab bida nigi impruꞌ. 34 Da bida agam rima nam da rib agam maram fura i uda nam mungaꞌ gin, da manga butsarifa agam in? I garam asub irim nam da garam asub fain i uda nam mungaꞌ gin ibinigi. 35 Da bitsintaꞌ maram wari i garam ipiapam, da wanang bini i ribarangan. Da warim nam rutin, da maram anungꞌ fura i tipa uda nam igi mungaꞌ gan u. Atsungꞌa uwayant bida nigi da agam bungꞌ awaꞌ da nam mungaꞌ tsiraꞌ bingan, da agam bungꞌ asu Anutu Mpada Wagungꞌ narun rusan, i Arangan isu maraampi da garam maisan da mamida i nida dangki rutin. 36 Wasu maraampi da rib fain nabi agam Ramanggam isu maraampi da agam.
Anungꞌ Raruda Rib Fain
37 “Anungꞌ raruda garam fain; agam nanga bida nigi da Anutu wasangꞌ raruda agam. Da anungꞌ tsanganda garam fain maisan da nida nan asubin; agam nanga bida nigi da Anutu wasangꞌ tsanganda agam maisan. Wasiat garam fain nanggan maisan rai da Anutu bungꞌ asiat agam nanggam maisan rai nabinigi. 38 Warim nam da rib fain, da bida agam nanga bida nigi, da agam bungꞌ awaꞌ da nam igi mungaꞌ gan nayus, da bungꞌ afungꞌ wasi da nayats ruan. Nam igi bungꞌ awaꞌ da agam nasangꞌ ampap idzuwai agam riman da rib fain.”+
39 Da Yisu itip ini nan raman mangan ibiani, “Amaꞌ, isangꞌ garam maran gampaman mangan mungꞌa i maran gampaman mangan? Imaꞌ! Bungꞌ aruaꞌ ntsuf! 40 Da mamaꞌ atangꞌan anungꞌ isangꞌ i yusa kidungwaga gan. Da bitsintaꞌ rib santan ntsupa guman atangꞌan sib da bungꞌ asangꞌ gan kidungwaga gan.
41 Ibi anungꞌ da u tsanga gai pupumuts mingꞌa u rainggam maranggan, da u maram wafur dubung mingꞌa sib i u maranggam? 42 Ibi anungꞌ da u ni da rainggam ibiani, ‘Raingꞌ, wanang da dzi nadziwar i gai pupumuts mingꞌa u maranggam,’ da bitsintaꞌ u anungꞌ itsangan dubung tsiraꞌ mingꞌa sib i u maram u? U garam umpur nifun nida nan angu, watus dubung mingꞌa u maranggam mungꞌ raiyi, ida u maram bungꞌ adzidziwan i siata gai pupumuts rai i rainggam maran.
Gai da Nidzunggan
43 “Gai bini anungꞌ ikap nidzun maisan ma gai maisan anungꞌ ikap nidzun bini u, imaꞌ. 44 Garam isruꞌ i gai santan angu iyab i gan nidzunggan. Garam anungꞌ iyu gai fik nidzun i gantsuats u, ma wain nidzun i gai maradantang u. Imaꞌ. 45 Nam bini sisungꞌa mingꞌa garam bini wangun isu wain i sanab bini santan nangan. Da nam maisan sisungꞌa mingꞌa garam maisan wangun isu wain i sanab maisan santan nangan. Nan idzuwai garam nifun nidan bungꞌ asanting i wangunggan.
Garam Uwayant da Uwayant Maꞌan Nan Gan Rima Ungar
46 “Ibi anungꞌ da agam ifaringꞌ dzi, ‘Nifutsarif, Nifutsarif,’ da agam anungꞌ yatsungꞌ dzi nan gangꞌ? 47 Dzi bungꞌ asantingꞌ agam i nan nayab i garam badan da dzi da ringanta i dzi nan gangꞌ da yunga atsungꞌa gin. 48 Garam igi isangꞌ garam rafa ungar dubung ruꞌa intap tauf babampafan i gifa ufiak. Da gubuꞌ mpui furan da udzada i ungar igi da anungꞌ isangꞌ i gruꞌa ruan, i arangan itip bini angu. 49 Da bitsintaꞌ manga ringanta i dzi nan gangꞌ da mamida i atsungꞌa gin da aranga sangꞌ garam mamida rafa dubung ruꞌa intap warangꞌ da rima ungar yaba gin. Da gubuꞌ mpui furan badan da udzada gin, da igruꞌ ruan iruꞌ da itatarat i ruan.”
+ 6:1 Lo 23:25 * 6:4 Anutu ungaran — Tafit da gan utupan yatangꞌ ungar Moses tipa i apu rini gangan suda Anutu ungaran. Ungar igi binganggan tabernakel. Raiyi da Tafit narun Solomon itip Ungar Mararam i tauf. + 6:4 1Sa 21:1-6; Mt 12:3-4; Mk 2:25-26 6:13 aposel — Bingan aposel wainggan ibiani ‘garam tanginda fadan’. 6:15 faringꞌa Dzelot in — Bingan Dzelot igi rib Yuda buginda mpada warangꞌ i Rom gabman gan. + 6:16 Mt 10:2-4; Mk 3:16-19; Ap 1:13 + 6:38 Mt 7:2; Mk 4:24