Gimba gu Hhou daa handikimi ha
Luuka
Gimba guri giyaada
Kitaabuki Luuka nugwaa handikimi, hiĩ slime gwaa handikimuYondu gu Ya⁄abimiisee. Ina yaati Yahuudimoo gooba, yaati heedi gwaa somimu hari khisla haa gi sirakoomiisay gu Yeesu tleehhidi. Ina yaa leeleehhimisi ya⁄abimiisay Pawlo hhiyuuma waka tosi da kakaaru kawa Gimba gu Hhou gu Yeesu. Kitaabukii ina ti ilakesaasidi ibidinaa haa yondu gu Yeesu hari amoo da hhoi sa hida gu Wayahuudi gooba, ma caahhiri gimbakee goõ.
Kitaabukii Luuka yaa hiiroogisi gimba wa⁄a gu hhaku daqa kitaabuu gu Mataayoge, Maarikoge haa Yohaanage. Gimbakee giyaa hiiroogisi ti gimba gu hiidawaraa da Yohaana Hiinunqudimiisay gooay, hiidawaraa haa daaqauumaa da Yeesu, haa kakaaru gu Yohaana Hiinunqudimiisay. Slime, ina ti laqaaqana, idoo Iliitleemu slaꞌamuu gosi gi iliiwane sa hida paslaapasloo. Yeesu yaa laqami pandataa gimbaki hari ilakeesa ilaꞌaaꞌaatimisu. Ilaꞌaaꞌaatimisukee waku na nahiĩ gooay gu Samarimoo gu muuna hhou (afamaraa gu 10) haa gimba gu naw gwaa papa⁄u (afamaraa gu 15). Slime, ina yaa laqami slaꞌamuu gu Iliitleemu, idoo gi iliiwane hari amoo da ibinaa sliimaa haa karaanimaiĩ gu koodi daa waki (afamaraa gu 19), haa hari amoo da hiifadidu sa fitlaalootuusay ibinaa da koraraa haa koraraa goóba hiifaakoo (afamaraa gu 23).
Slime, qatlay wa⁄a, Luuka yaa ilakeesi yondu gu Muuna gu Iliitleemu, ibinaa da Yeesuge haa yondu gosii. Kara, ina laqaaqana Yeesu yaa firiirina waa wa⁄a. Hiifaakoo da kitaabuki, ilakesaasidi idoo Yeesu giyaa ilii slafi haa yaagii ca⁄i ayisago. Da hheꞌesi, gi ilii caca⁄i sirakoomiisee dosi qatlay paslaapasloo. Gimbaki hinditi maꞌaaꞌamisi dandiray tuba, gu lou Yeesu yaa slafi.
1
Gimba gu Hhou gu Yeesu daa handikimi ha Luuka 2
1 Ye, hhia gooi, Teyofiilo goó muriidane:
Maꞌaana hida wa⁄a hindii dahhasiri handikaa faadoo da gimbakira daay gaasi tla⁄aã goorii ha Iliitleemu.
2 Inay giyaa handikiniri, idoo sandaa ilii catimisi gooay ha hida hhakira gwaa arimee hari ilaa koina yadaa tlaatleesoogo. Kara nama hhakee gwaa kakaakame gimba gu Looimoo gu Goõ.
3 Inkoo, ye Teyofiilo, qariqaaqari gaã ilii cangicangimisi naraꞌa gimbakee sliimaa daa yondiidi yadaa tlaatleesoogo, ana haã arimi ti hhoinay handikiru sa ugu, hari amoo da hhoi gimba sliimaa.
4 Hari amotee, hay dahhasida caahharaa tuba, gimbakira goõ dugwaa caacaahhamisi guti lou.
Yohaana Hiinunqudimiisay hiidawaraa dosi dagaa tletimi
5 Qatlay Heroode gu didiru giyaa ilii mutemi gu hhapee da Yudaaya, daa wana hhapalooay waku, uma gosi naa Sakariyaa. Ina yaati raqa da hhapalooee da afamaraa waku dahhi, uma gosi naa Abiiya. Sakariyaa hadee dosi naa Elisabeeti, yaa afamaraa gu Haruuni dahhada.
6 Sakariyaa haa Elisabeeti yaati hida gwaa koomee ibinaa daa tafaꞌadi pandaa da Iliitleemuge. Inay yaa ilakoniri oowaraa ilakaawa haa ya⁄aboo goõ da Taataa Iliitleemu ilawaasa see hhaka.
7 Slime inay yaa konaaiiba yaꞌay, sa gimba Elisabeeti yaa mogombiisoꞌoo, kara inay, cada koinaa yaa gaduũ hari khisla.
8 Letu waka, Sakariyaa yaa yondimaamidi yondu gosi gu hhapalooaisoo pandaa da Iliitleemuge. Maꞌaana raqa dosi yaati baloo dooina da yondu mara gu didiruge.
9 Kara, idoo da iliiwane gooay ou gu hhapalooee, Sakariyaa dugwaay leehhi hari kuura ha hhapalooee wakinay, may day mara gu didiruge gu Taataa Iliitleemu sa ilaeehhisa ubaanii.
10 Qatlay ubaanii dugwaa ilii ilaeehhiihhimisiye, hida wa⁄a yaay kurunkuridiri khoorooge, tay yaati firiirinay Iliitleemu.
11 Teꞌesii malayika gu Taataa Iliitleemu yaagi ilii khay Sakariyaa. Malayikakee yaati qadidi hari bara da ⁄uya da masabaahu, da iliieehhimisuu ubaanii.
12 Qatlay Sakariyaa giyaa ilii arimi malayikakee, hirigii tlai haa gi tlaꞌamuudi hari khisla.
13 Inkoo, malayikakee gi kaay tuba, “Ye, Sakariyaa, hhanti tlaꞌamuta! Iliitleemu hiĩ akhasi firoo doogu. Kara hadee doogu Elisabeeti sugu hiidaada naw, uma gosi lugurimaa ayida na Yohaana.
14 Ugu hhaꞌaluta haa iiriꞌimisida hari khisla sa nakee. Kara hida wa⁄a hhaꞌaluumidiyay, sa gimba gu hiidawaraa dosi.
15 Maꞌaana ina heedi gu didiru tleehhidi pandaa da Taataa Iliitleemuge. Nakee hhanti kitahhana difaay, ma kitahhu lensee goó ooniidisa. Ina dugumaati hacisi Muuna gu Iliitleemu yadaa guraꞌa gu iyoo dosaa.
16 Ina maay dafidi hida wa⁄a gu Israeeli, maa hiifookidiri tlakwaroo dooinaa daqa Taataa Iliitleemuge, Iliitleemu gooina.
17 Kara, ina maa giyaadi pandaa da Looimoo gu Gonge, sugumaa qay hiidahhasa ha Muuna gu Iliitleemu, tletimiisay Eliyaa pahha. Maay ki⁄isi muunaiĩ gu ayiĩ, gi daqa yaꞌay koinay khuiyay. Slime, hida hhakaꞌa gooba itatiimisu Iliitleemu, gimaa ⁄isina ma akhamisiri gimba gu waaway gu hida hhakaꞌa gu koomee ibinaa daa tafaꞌadi pandaa da Iliitleemuge. Ina teesaaqay laqi, hida digima haraa ilakhuukhuꞌusi sa khawaraa da Looimoo gu Goõ.”
18 Da hheꞌesi Sakariyaa gi kaay sa malayika tuba, “Ha malee caahha gimbaki guti louu? Maꞌaana ana haa hadee doyi ti gaduũ hari khisla.”
19 Malayikakee gugi ilaki⁄isi tuba, “Ana na Gaburiyeeli, malayika gu Iliitleemu, goó qadimida pandaa dosii. Ana dinanti ya⁄abi daqa dooguu, ma sugu kaay gimbaki gu hhou.
20 Yuꞌudiyaa! Sa gimba haa ⁄imbidiiba gimba gooi, hay dahhasidaaba cocoꞌomoo, balotaꞌa naqatloo damaa ilii laqwaliye nakee. Kara gimbakee dugutii gaasi ha Iliitleemu, qatlay gosi giyoo ilii buꞌudiye!”
21 Qatlaykee, hida hhakira gwaati baqaaqamidiyayi Sakariyaa, ina maay ca⁄i khoorooge mara gu didirugo gu Iliitleemu. Inay yaati bakairi sa hiikaaꞌa dosi qoomay gu tleedu waꞌayge.
22 Asunkuilee, qatlay giyaa ilii ca⁄i khoorooge, yaay dahhasiiba cocoꞌomoo haa inay. Cirakiray inay gi baraslayiri tuba, yaa slay tletiruu daqa Iliitleemugo teꞌesii mara gosii gu didiruge. Sa gimba yaa cocaacoiyaaba, gi tlaatleesi waratlaymisu daba gosi, ma koisi laqaruu idoo daanii ca⁄adi. Ina gi ilakoomi afana⁄ada.
23 Qatlay Sakariyaa balalu kosi giyaa ilii buꞌudiri gu yondu mara gu didiruge, teꞌesaa gi tosaa ki⁄i aya gosii yaamu gu Yerusaleemugo.
24 Qoomay coko⁄o gimbaki giyaa ilii cati, Elisabeeti hadee dosi gii loaydi, gi ibiti waꞌay gu marage slehheeri kooani.
25 Ina gi kaadi tuba, “Taataa Iliitleemu, sinaa taqay yondiidi! Balalu hhankii, siniĩ laqami hiileehha haa sini kwahhi ilamuree doyi pandaa da hidago.”
Yeesu hiidawaraa dosi dagaa tletlimi
26 Elisabeeti hubaykee kosi, qatlay giyaa ilii dayri slehheeri lahhoꞌo, Iliitleemu yaa ya⁄abi malayika Gaburiyeeli tongoo da Nasareetige da hhapee da Galilaayage waara.
27 Ina gi hadakay daqa sagameeriya wakay, daa kahha kikitoꞌoo, daa eteediidine na Mariyaa. Ina dagaa hheꞌesi dagaay daamisi ha heedi waku, daa eteediidine na Yoseefu gu afamaraa gu mutemi Dawdi.
28 Malayika Gaburiyeeli giyaa ilii day daqa Mariyaage gi kaay tuba, “Slay cehheemisu, igi haa slaydi hhoinay gu didiru hari khisla! Looimoo gu Goõ sliimaa wana haa igi!”
29 Qatlay Mariyaa giyaa ilii akhasidi gimbaki gu malayikakee, gi tlaꞌamuti hari khisla. Ina gi tlaatleesidi ilahudeemisu muuna gosii tuba, maꞌaana da cehheemisuki na mala?
30 Teꞌesii malayikakee sagagi kaay ina tuba, “Mariyaa, hhanti tlaꞌamuta! Maꞌaana igi haã slaydi hhoinay gu didiru daqa Iliitleemuge.
31 Itatiisi! Inkoo, igi hay loayda haa hay daada naw, haa haguri ayida uma na Yeesu.
32 Naki, heedi gu didiru tleehhidi haa duguti eteedina ha hida na Nanku Iliitleemu gu Rawaa gu Idadu Sliimaage Waara. Kara Taataa Iliitleemu sugu hadisi ina kitiĩ gu tawaaloo gu mutemi Dawdi, kookoo gosi.
33 Ina tawaalina kabiraa da Yakoobo koraraa haa koraraa goóba hiifaakoo. Kara Tawaaloo dosi maa kontaaba hiifaakoo etaa!”
34 Da hheꞌesi Mariyaa gi maasidi malayikakee tuba, “Ana malee slaw daa⁄u, maꞌaana kahha kikitoꞌoo?”
35 Malayikakee gi ilaki⁄isi ina tuba, “Igi digaa ilii khayi ha Muuna gu Iliitleemu, haa hiidahhasa da Iliitleemu gu Rawaa gu Idadu Sliimaage Waara, yondita waꞌay kokii. Inkoo, nakee duguti tlintiꞌisi daqa Iliitleemuge haa duguti eteedi, Nanku Iliitleemu.
36 Yuꞌudiyaa, Elisabeeti, hiidayuumitoꞌoo doogi, slime konta hubay gu slehheeri lahhoꞌo. Ina daa eteediidine ha hida mogombiisoꞌoo, hiidaada naw gimati gaduwaa see,
37 sa gimba daqa Iliitleemuge hhaka idoo daroó slanqadiye.”
38 Da hheꞌesi Mariyaa gi kaadi tuba, “Yuꞌudiyaa, ana ti tongitoꞌoo da Looimoo gu Goõ. Gimbaki hiica⁄iye daqa dooii teesaaqay, idoo gaã ilii kaadi gooay.” Malayikakee gi waaudi.
Mariyaa ilakhookhocuu gu Elisabeeti
39 Nama balalu hhakeesii, Mariyaa gi cira hhiyuti, gi hadakaydi yaamu wakinay naqatloo hhapee da Yudaayage, daa kooma omeeri.
40 Ina giyaa ilii daadi taysi, gii daadi mara gu Sakariyaage haa gi cehheemisidi Elisabeeti.
41 Cirakiray qatlay Elisabeeti giyaa ilii akhasidi cehheemisu gu Mariyaa, naw gi tlo⁄osi waꞌay gu guraꞌa gosii. Nama teꞌesii leẽ Elisabeeti dagagi hacisi Muuna gu Iliitleemu.
42 Elisabeeti gi maahhadi hari ⁄uuru, gi kaadi sa Mariyaa tuba, “Igi, digiĩ ⁄aafi ha Iliitleemu ba⁄ay da tigay goõ! Slime nakee gu guraꞌa googii waara, ina see duguũ ⁄aafi.
43 Ana na miyaa dinigi muriidi taqay, iyoo da Looimoo gooi see yaani khaydi daqa dooii sa cehheemisuu?
44 Yuꞌudiyaa, cirakiray gaã ilii akhasi afoo da cehheemisu googi, teꞌesii naw gu guraꞌa gooii waara, hinti tlo⁄osi hari hhaꞌaloo.
45 Igi digiĩ ⁄aafi! Sa gimba haã iliipaꞌanti tuba, Iliitleemu gimba giyaay fadidi sa igi gimaay gaasi!”
Mariyaa raaꞌamee dosi da daareesa
46 Inkoo, Mariyaa gi kaadi tuba,
“Muuna gooi, daareeremisi Taataa Iliitleemu.
47 Kara, muuna gooi hinti hhaꞌaluudi sa gimba gu Iliitleemu, Ilabuꞌumiisay goy!
48 Maꞌaana yaani yuꞌudi,
murumuꞌuuma da tongitoꞌoo dosi.
Kara, tlaatleesoo da inkoogo,
laqwaloo goõ hiniti eteedinay ana na daa ⁄aafi.
49 Sa gimba Iliitleemu gu kooma ⁄uuru,
siniĩ yondiidi gimba gu didiru gu bakaꞌasa,
uma gosi kilesi dugunaa tlintiꞌisi!
50 Kara, ⁄awaariru gosi yoó ilakona laqwaloo haa laqwaloo,
daqa hhakeesii goó gwaa⁄ee ina.
51 Hiĩ yondiidi gimba gu didiru hari ⁄uuru gosi,
hiĩ pasidisi hida gungoó hiiduubee muunaiĩ koinay.
52 Ina hinii ⁄eetisi hida gu deni kiteeri koinaa gu tawaaloogo,
haa gii tlaysi hida hhakaꞌa gwaa murumuꞌuumidee.
53 Hida gu koomee qori giyaa ⁄agimisi ⁄agoo da hhoi.
Kara hindaqeeri giyaati gusimi, dabainge konaaiiba idoo lensee.
54 Hiĩ iliiay yondimiisay gosi Israeeli,
tay giislay ⁄awaariru gosi,
55 idoo giyaa ilii fadidi gooay sa ayiĩ koti,
Aburahaamu haa laqwaloo dosi koraraa haa koraraa goóba hiifaakoo.”
56 Mariyaa yaa ibiti haa Elisabeeti slehheeri tami taqaaqay. Da hheꞌesi gi ki⁄idi aya gosii.
Yohaana Hiinunqudimiisay hiidawaraa dosi
57 Qatlay balalu kosi Elisabeeti gu hiidawaraa giyaa ilii buꞌudiri, gii daadi naw.
58 Hida gwaa ibimaamidee ilaciyaa kosi haa hiidayuuma dosi gi akhasiri, idoo Looimoo gu Goõ giyaa ilii laqami ⁄awaariru gu didiru sa Elisabeeti. Inay gi hhaꞌaluumidiri sliimaa haa ina.
59 Nakee, baloo dosi da gweleti giyaa ilii buꞌuti, hida yaagi khayri mara gu Sakariyaage, gugi daba⁄iri. Teꞌesii inay gi slairi maguri ayiri nakee uma gu taataa gosi Sakariyaa.
60 Iyoo dosi gi kaadi tuba, “Teesaaqay gooba! Kwanda duguri aye uma na Yohaana.”
61 Inay gigi ilaki⁄isiri tuba, “Asu, heedi lensee ma hhaku hiidayuuma doogii gu kooma umakee?”
62 Da hheꞌesi gi laqaniri hari dabaiĩ koina sa Sakariyaa, taataa gu nakee, ma caahhiri ina uma kaloo girinaa slai awaraa nankosi.
63 Ina gi firimi bangasiya da coko⁄i da ilii handikaa, gi handikimi rawaa kosii tuba, “Uma gosi na Yohaana.” Hida sliimaa yaati bakairi.
64 Nama teꞌesii lenge, Sakariyaa kara gi tlaatleesi cocoꞌomoo, tay tosaa daareemisi Iliitleemu.
65 Hida goõ gwaa ibimaamidee ilaciyaa koinay, digigi iliihaci ha gwaa⁄amee da Iliitleemu! Gimbakee gii qoomi daqeemoo sliimaa gu omeeri gu hhapee da Yudaaya.
66 Hida sliimaa gwaa akhasee gimbaki, gi ilakoniri ilahudeemisu muunaiĩ koinay, kakaanay tuba, “Yuꞌudiyaa nakee, maa heedi mala tleehhidi?” Gu lou, ⁄uuru gu Looimoo gu Goõ yaa sliimaa wana haa ina.
Sakariyaa haa raꞌamee dosi
67 Sakariyaa, taataa gu nakee dugugi hacisi Muuna gu Iliitleemu, gi tletimi tuba,
68 “Looimoo gu Goõ, Iliitleemu gu Israeeli, dugu daareesiye,
Sa gimba hindaani ilii khay hida kosi, haa hindi afiigweedi dandiray tongaiimaago.
69 Ina sindii qadidisi dandiray Ilabuꞌumiisay gu kooma ⁄uuru,
hiĩ gwaa afamaraa gu Dawdi dahha yondimiisay gosi,
70 idoo giyaa ilii kaay gooay wakaꞌalee hari amoo da tletimiisee dosi daa tlintiꞌisi.
71 Ina yaa teesaaqay laqi, ma hindi ilabuꞌumi dabaiĩ gu fa⁄ayaa dooraa
haa daqa dabaiĩ gu hida sliimaa hindi wakee.
72 Slime yaa teesaaqay yondiidi, ma laqami ⁄awaariru gu didiru daqa okookoiĩ kotii,
haa hoóyi slaw ila⁄imbidu gosi giyaa tlintiꞌisi daqa dooinay.
73 Maꞌaana hiĩ na gimba giyaa hiifadidi, daqa Aburahaamuge kookoo goori tuba,
74 hindi ilabuꞌuna dabaiĩ gu fa⁄ayaa dooraa,
ma sugu yondiidani ina, tlaꞌamee see hhaka,
75 hari ibinaa, ibinaa daa tafaꞌadi pandaa dosi, daa tlintiꞌisi daqa Iliitleemuge,
balalu koti sliimaa gu ibidinaa doori.”
76 Da hheꞌesi Sakariyaa gi kaay daqa nankosii tuba,
“Ugu nankoy, hida gumaati eteedinay tuba, na tletimiisay gu Iliitleemu gu Rawaa gu Idadu Sliimaage Waara.
Inay maa teesaaqay laqiyay, sa gimba ugu ha giyata pandaa da Looimoo gu Gonge, ma haraa boo⁄imisidi amamu kosi sa khaymuu gosi.
77 Slime ma kakaaru kaydi sa hida gu Iliitleemu, idoo digi ilii ilabuꞌune
hari amoo da ilamooyiru tlakwaroo dooina.
78 Iliitleemu goori sandaa ⁄awaarimi hari khisla,
hari amotee, cencee dosi doó raw dahha, hindaa ilii khayda.
79 Cencetee may wanqasidi daqa hida hhakaꞌay goõ,
goó ibiidee hhanteege haa mahhatu gu gwaaꞌaraage,
ma giyaadisi yeꞌeeroo koti amoo da qasawge.”
80 Yohaana, nakee gu Sakariyaa gi diiray haa gi muuna hii⁄atli. Da hheꞌesi gi ibinaa kay yade kongoqomeege, balotaꞌa naqatloo giyaa ilii tlaatleesi kakaaru pandaa da hida gu Israeelige.