11
Ri Jesús nucꞌut chica modo niꞌan orar
(Mt. 6:9-15; 7:7-11)
Y jun bꞌay chic, ri Jesús cꞌo jun lugar, y nuꞌon orar. Y antok xtanieꞌ riqꞌuin ri oración, jun chiquivach ri ru-discípulos xuꞌej cha: Ajaf, tacꞌutuꞌ chakavach chi nakaꞌan orar, incheꞌl ri Juan el Bautista xucꞌut chiquivach ri ru-discípulos cheꞌl niquiꞌan orar, xchaꞌ.
Y ri Jesús xuꞌej chica ri ru-discípulos: Antok xtiꞌan orar, cava tiꞌej: Katataꞌ Dios ri atcꞌo chila chicaj, quinojiel ta ri vinak xtiquiyaꞌ akꞌij y nem xtiquiꞌan cha ri santo abꞌeꞌ. Y talka cꞌa ri kꞌij antok atreꞌ ri xcabꞌano reinar. Y ja ta ri navajoꞌ atreꞌ, ja ta reꞌ ri tibꞌanataj vaveꞌ ri choch-ulief, incheꞌl niquiꞌan ri icꞌo aviqꞌuin chicaj. Y tayaꞌ cꞌa ri ka-simíta ri nicꞌatzin chika kꞌij-kꞌij. Y tabꞌanaꞌ perdonar ri ka-pecados ri nakaꞌan chavach, incheꞌl ncaꞌkaꞌan perdonar ojreꞌ quinojiel ri niquiꞌan itziel chika. Y man tayaꞌ lugar chi ri itziel nuꞌon chika chi nkutzak. Can kojacaloꞌ choch, xchaꞌ ri Jesús.
Y ri Jesús xuꞌej jeꞌ chica ri ru-discípulos: Xa jun chivach ixreꞌ niꞌa pa nicꞌaj-akꞌaꞌ riqꞌuin jun ru-amigo y nuꞌej ta cha: Amigo, tabꞌanaꞌ favor chuva, nijal oxeꞌ a-simíta, ruma cꞌo jun nu-amigo naj patanak-ve y xalka viqꞌuin, y inreꞌ xa man jun simíta cꞌo viqꞌuin chi niya-apa cha. Y ri choj cha nucꞌutuj-apa ri simíta, cꞌa pa dentro xtichꞌo-pa y xtuꞌej cha: Tabꞌanaꞌ favor man quinaꞌan molestar, ruma ri ruchi-jay xa ya xintzꞌapij y ri acꞌolaꞌ xa viqꞌuin inreꞌ ncaꞌvar-ve. Rumareꞌ manak modo nquipalaj chi niya-el chava ri navajoꞌ. Y ri Jesús xuꞌej chica ri ru-discípulos: Can niꞌej cꞌa chiva, chi ri choj cha ri nicꞌutux-apa ri simíta nipalaj-pa, pero man ruma ta ru-amigo riqꞌuin ri nicꞌutun-apa cha. Jajaꞌ nipalaj-pa y nuya-pa nojiel ri nicꞌatzin cha, chi quireꞌ man chic tichꞌo-apa más.
Y inreꞌ niꞌej chiva ixreꞌ: Ticꞌutuj cha ri Dios ri nicꞌatzin chiva y jajaꞌ xtuya-pa chiva. Ticanuj y xtivil ri ntivajoꞌ. Ticꞌoscꞌa-apa ri ruchi-jay y xtijak chivach. 10 Ruma xa jun nucꞌutuj cha ri Dios, jajaꞌ xtuya-pa cha ri nucꞌutuj. Xa jun nucanuj, can xtiril ri nucanuj. Y xa jun nucꞌoscꞌa-apa ri ruchi-jay, can xtijak choch.
11 ¿Cꞌo came jun tataꞌj nuyaꞌ jun abꞌaj pa rukꞌaꞌ ri ralcꞌual, antok nucꞌutuj jun simíta cha? ¿O nuyaꞌ came jun cumatz pa rukꞌaꞌ, antok xa jun car nucꞌutuj cha? 12 ¿O nuyaꞌ came jun alacrán pa rukꞌaꞌ, antok xa jun luoꞌ ri nucꞌutuj cha? 13 Mesque ixreꞌ itziel inoꞌj, pero man jun bꞌay ntiyaꞌ jun itziel kax chica ri ivalcꞌual. Ixreꞌ ja ri utzulaj tak kax ntiyaꞌ chica. ¿Cuánto más ri Itataꞌ ri cꞌo chicaj nuya-pa ri Espíritu Santo chica ri ncaꞌcꞌutun cha?
Jun jay nuꞌon dividir-riꞌ
(Mt. 12:22-30; Mr. 3:20-27)
14 Jun kꞌij ri Jesús xralasaj-el jun itziel espíritu miem, y antok xiel ri itziel espíritu, ri ache miem ja xchꞌoꞌ, y ri vinak can xaꞌchapataj. 15 Pero nicꞌaj chiquivach ri vinak reꞌ niquiꞌej chirij ri Jesús: Ja ri Beelzebú, ri quijaval ri itziel tak espíritus, ri nibꞌano cha chi nitiquir ncaꞌralasaj ri itziel tak espíritus.
16 Y nicꞌaj chic, chi niquiꞌan tentar ri Jesús, xquiꞌej cha chi tubꞌanaꞌ jun señal chicaj.
17 Pero ri Jesús can rataꞌn ri niquiꞌan pensar ri vinak reꞌ, mareꞌ xuꞌej chica: Xa ri vinak richin jun reino caꞌyeꞌ grupo niquiꞌan-ka, nipa ayoval chiquicajol y ri reino reꞌ xa nitzak. Y quireꞌ jeꞌ chupan jun jay, xa caꞌyeꞌ grupo niquiꞌan-ka, nipa ayoval chiquicajol y ri jay reꞌ xa niqꞌuis. 18 Y quireꞌ jeꞌ ri Satanás, xa nuꞌon-ka ayoval quiqꞌuin ri i-rusamajiel, xa chirij jajaꞌ mismo nuꞌon-ka ayoval. Y xa quireꞌ nuꞌon, ruyuon niquiyaꞌ can y chaꞌnin nitzak ri ru-reino. Y ixreꞌ ntiꞌej chi inreꞌ cꞌo ri Beelzebú viqꞌuin y rumareꞌ ncaꞌnvalasaj ri itziel tak espíritus. 19 Xa inreꞌ ruma ri ru-poder ri Beelzebú ncaꞌnvalasaj ri itziel tak espíritus, ¿chica xyoꞌn poder chica ri i-bꞌanak chivij chi ncaꞌtiquir ncaꞌquilasaj itziel tak espíritus? Can ja ri niquiꞌan ijejeꞌ nikꞌalajin chi ixreꞌ man ketzij ta ri ntiꞌej. 20 Pero xa inreꞌ ja ri Dios ri xyoꞌn-pa poder chuva chi ncaꞌnvalasaj ri itziel tak espíritus, riqꞌuin reꞌ ntivatamaj chi ri ru-reino ri Dios ya xalka iviqꞌuin ixreꞌ.
21 Antok jun ache cꞌo altíra ruchukꞌaꞌ y cꞌo nojiel clases de armas riqꞌuin, can jaꞌal nuchajij ri ru-palacio. Y man jun nitiquir nalasan cha ri cꞌo riqꞌuin. 22 Pero antok nalka chic jun ri cꞌo más ruchukꞌaꞌ choch jajaꞌ, ja nicovin chirij, y nralasaj-el cha nojiel ri armas ri cꞌo riqꞌuin ri rucukubꞌan rucꞌuꞌx chirij. Y nutzꞌom rujachic ri xralasaj-el cha ri ache ri xuchꞌec.
23 Y ri man viqꞌuin ta inreꞌ nisamaj-ve, xa chuvij inreꞌ nisamaj-ve. Y ri man nitoꞌn ta vichin, xa jareꞌ ri nituru nojiel ri ncaꞌnꞌan inreꞌ, xchaꞌ ri Jesús.
Antok jun itziel espíritu nitzalaj chic pa ri pacheꞌ alanak-ve-el
(Mt. 12:43-45)
24 Antok jun itziel espíritu ntiel-el pa ránima jun vinak, niꞌa pa tak lugar chakeꞌj, nucanuj pacheꞌ nuxlan-ve. Y antok man jun lugar niril, nuꞌej cꞌa: Más otz nquitzalaj chic pa ránima ri vinak pacheꞌ xiniel-ve-pa, nichaꞌ. 25 Y antok nalka, nalrilaꞌ incheꞌl jun jay masuon y jaꞌal bꞌanun adornar. 26 Y ri itziel espíritu reꞌ ncaꞌrucꞌam-pa i-siete (ivukuꞌ) chic itziel tak espíritus ri más i-itziel, y quinojiel ncaꞌuoc pa ránima ri vinak. Y ri vinak choj-iqꞌuin ncaꞌbꞌacꞌujie-ve ri itziel tak espíritus reꞌ, más peor nuꞌon ri rucꞌaslien choch ri rubꞌanun-pa naꞌay.
Ri ketzij chi can jaꞌal ncaꞌquicuot pa quicꞌaslien
27 Y antok ri Jesús nutzijuoj ri tzij reꞌ chiquivach iqꞌuiy vinak ri quimaluon-quiꞌ riqꞌuin, jun ixok ri cꞌo chireꞌ chiquicajol, cof xchꞌoꞌ y xuꞌej: Can jaꞌal tiquicuot ri ixok ri xyoꞌn avichin ri choch-ulief y xuyaꞌ atzꞌun, xchaꞌ ri ixok cha ri Jesús.
28 Y ri Jesús xuꞌej: Can más jaꞌal caꞌquicuot ri ncaꞌcꞌaxan ri ruchꞌabꞌal ri Dios y niquiꞌan nojiel ri nuꞌej.
Ri vinak ri man niquinimaj ta ri Dios nicajoꞌ niquitzꞌat jun señal
(Mt. 12:38-42)
29 Y antok qꞌuiy vinak ri niquimol-apa-quiꞌ chirij ri Jesús, xpa jajaꞌ xuꞌej chica: Ri vinak richin ri tiempo vacame altíra i-itziel, rumareꞌ nicajoꞌ chi niꞌan jun señal chiquivach chi nquinquinimaj. Pero ri señal ri nicajoꞌ man xtiyoꞌx ta chica. Xa ja ri xbꞌanataj riqꞌuin ri Jonás, ri xcꞌujieꞌ ojier can tiempo, jareꞌ ri señal ri xtiyoꞌx chica. 30 Ruma incheꞌl xbꞌanataj riqꞌuin ri Jonás, xucꞌut chiquivach ri vinak ri xaꞌcꞌujieꞌ ojier can chupan ri tanamet Nínive, chi ja ri Dios takayuon-pa richin. Y quireꞌ jeꞌ ri xtukꞌasaj ri Xtak-pa chicaj chi xalax chiꞌicajol, xticusas richin jun señal chiquivach ri vinak vacame. 31 Y antok xtalka ri kꞌij richin ri juicio, xticꞌastaj-pa ri jun reina ri xuꞌon gobernar ri Sabá y xtuꞌej chi man otz ta xquiꞌan ri vinak ri icꞌo vacame. Ruma antok xcꞌasieꞌ ri jun reina reꞌ, altíra naj xpa-ve chi xalraꞌxaj runoꞌj ri rey Salomón. Y vacame incꞌo inreꞌ ri cꞌo más nukꞌij choch ri rey Salomón ri xcꞌujieꞌ ojier can. 32 Y antok xtalka ri kꞌij richin ri juicio, xcaꞌcꞌastaj-pa ri vinak aj-Nínive y xtiquiꞌej chi man otz ta xquiꞌan ri vinak ri icꞌo vacame, ruma man xquinimaj ta. Ri vinak aj-Nínive joꞌc xcaꞌxaj ri ruchꞌabꞌal ri Dios ri xutzijuoj ri Jonás chica, ja xtzalaj-pa cánima riqꞌuin ri Dios y xquiꞌan ri nrajoꞌ jajaꞌ. Y vacame incꞌo inreꞌ ri cꞌo más nukꞌij choch ri Jonás.
Ri lámpara richin ri cuerpo
(Mt. 6:22-23)
33 Man jun vinak nutzej jun lámpara y nuyaꞌ pacheꞌ man kꞌalaj ta, o nuyaꞌ ta chuxieꞌ jun cajuon. Jun ri nutzej jun lámpara, chicaj nuya-ve chi quireꞌ ri ncaꞌuoc pa jay jaꞌal niquitzꞌat ri sakil. 34 Ri anakꞌavach jareꞌ ri lámpara richin ri a-cuerpo. Antok ri anakꞌavach otz, nojiel jeꞌ ri a-cuerpo cꞌo pa sakil. Pero xa ri anakꞌavach man otz ta, nojiel ri a-cuerpo cꞌo pa kꞌakuꞌn. 35 Mareꞌ tatzꞌata-ka-aviꞌ chi ri sakil ri cꞌo pan avánima man kꞌakuꞌn ta. 36 Ruma xa nojiel ri a-cuerpo cꞌo pa sakil, can manak kꞌakuꞌn aviqꞌuin y quireꞌ ncatzuꞌn jaꞌal. Incheꞌl antok jun lámpara ncaruꞌon alumbrar y jaꞌal sakil nuyaꞌ.
Ri Jesús ncaꞌruꞌon acusar ri achiꞌaꞌ fariseos y ri achiꞌaꞌ maestros richin ri ley
(Mt. 23:1-36; Mr. 12:38-40; Lc. 20:45-47)
37 Y antok ri Jesús xtanie-ka chi nitzijuon chiquivach ri vinak, cꞌo jun chiquivach ri achiꞌaꞌ fariseos xuꞌon rogar choch ri Jesús chi nivaꞌ riqꞌuin. Y antok ri Jesús xbꞌaka pa jay, ja xtzꞌuye-apa chirij ri mesa.
38 Y ri ache fariseo can xuꞌon extrañar-riꞌ antok xutzꞌat ri Jesús, chi man xuchꞌaj ta rukꞌaꞌ antes chi nivaꞌ. 39 Pero ri Ajaf Jesús xuꞌej cha: Ixreꞌ achiꞌaꞌ fariseos xa ix incheꞌl ri vaso y ri plato ri jaꞌal chꞌajuon quij pero ri quipan xa tzꞌil. Ri ivánima xa nojnak riqꞌuin alakꞌ y nojnak riqꞌuin itziel tak kax. 40 Ix-nacanak. ¿Man ivataꞌn ta cꞌa chi ri xbꞌano ri ka-cuerpo, xuꞌon jeꞌ ri kánima? 41 Rumareꞌ tiyaꞌ ri cꞌo iviqꞌuin chica ri man jun kax cꞌo quiqꞌuin, y quireꞌ nojiel xtiel sak.
42 ¡Juyeꞌ ivach ixreꞌ achiꞌaꞌ fariseos! Ixreꞌ ntiyaꞌ ri diezmo richin ri alvaviena, ri rura y nojiel quivach kꞌayis, pero xa man ntivajoꞌ ta ri Dios, ni man ix choj ta jeꞌ quiqꞌuin ri vinak. Jareꞌ ri más nicꞌatzin chi ntiꞌan, después tiyaꞌ ri i-diezmo.
43 ¡Juyeꞌ ivach ixreꞌ achiꞌaꞌ fariseos! ruma ja ri naꞌay tak chꞌacat ntivajoꞌ pa tak sinagogas. Y can altíra nika chivach chi nquixꞌan saludar ri pacheꞌ niquimol-ve-quiꞌ qꞌuiy vinak.
44 ¡Juyeꞌ ivach ixreꞌ achiꞌaꞌ escribas y ixreꞌ achiꞌaꞌ fariseos, ri xa caꞌyeꞌ ipalaj! ruma xa ix incheꞌl ri jul pacheꞌ i-mukun can ri quiminakiꞌ. Antok man kꞌalaj ta chic nitzꞌiet, ri vinak choj ncaꞌkꞌax paroꞌ ruma man cataꞌn ta chi xa paroꞌ jun quiminak ncaꞌkꞌax-ve, xchaꞌ ri Jesús.
45 Pero jun chiquivach ri maestros richin ri ley xuꞌej cha ri Jesús: Maestro, antok atreꞌ naꞌej quireꞌ, man joꞌc ta chica ri nicꞌaj naꞌej-ve, xa chika jeꞌ ojreꞌ naꞌej-ve.
46 Y ri Jesús xuꞌej cha ri ache reꞌ: ¡Juyeꞌ jeꞌ ivach ixreꞌ maestros richin ri ley! ruma antok nquiꞌtijuoj ri vinak, ntiyaꞌ nimaꞌk tak akaꞌn chiquij ri man ncaꞌtiquir ta niquicꞌuaj. Pero ixreꞌ nixta cha jun ruve-ikꞌaꞌ chi ntitzꞌom ta bꞌaꞌ.
47 ¡Juyeꞌ ivach, ruma nquiꞌchojmij ri panteones ri pacheꞌ i-mukun-ve ri profetas ri xaꞌcꞌujieꞌ ojier can tiempo, y ijejeꞌ xa ja ri ivateꞌt-imamaꞌ ri xaꞌquimisan quichin! 48 Vacame kꞌalaj chi ixreꞌ nika chivach ri itziel tak kax ri xaꞌquiꞌan ri ivateꞌt-imamaꞌ ri ojier can, ruma ijejeꞌ xaꞌquimisan ri profetas, y ixreꞌ nquixchojmin ri panteones ri pacheꞌ i-mukun-ve.
49 Y como ri Dios rataꞌn nojiel, mareꞌ xuꞌej: Xcaꞌntak profetas, y xcaꞌntak jeꞌ apóstoles chiquicajol. Pero icꞌo chiquivach ri xcaꞌquiquimisaj, y icꞌo ri xcaꞌquitarariej-el. 50 Rumareꞌ ri vinak ri icꞌo vacame, ijejeꞌ ri xcaꞌkalien ri quicamic quinojiel ri profetas ri xaꞌquimisas ojier can tiempo, xa-jan antok xtzꞌucutaj-pa ri roch-ulief. 51 Tiquirnak-pa riqꞌuin ri rucamic ri Abel, cꞌa riqꞌuin ri rucamic ri Zacarías, ri xquimisas chucajol ri altar y ri templo. Rumareꞌ niꞌej chiva, chi nojiel cꞌa ri camic reꞌ xticakaj ri vinak ri icꞌo chupan ri tiempo vacame.
52 ¡Juyeꞌ ivach ixreꞌ maestros richin ri ley! ruma pan ikꞌaꞌ ixreꞌ cꞌo-ve ri noꞌj, ruma ivataꞌn ri chica modo jun vinak ntuoc richin ri Dios, pero ixreꞌ xa man ix-acunak ta richin ri Dios y ri nicajoꞌ ncaꞌuoc richin ri Dios nquiꞌkꞌat.
53 Antok ri Jesús xuꞌej nojiel reꞌ, ri achiꞌaꞌ escribas y ri achiꞌaꞌ fariseos altíra xyacataj quiyoval. Y rumareꞌ ijejeꞌ qꞌuiy cꞌa kax niquicꞌutuj cha ri Jesús xa richin niquinak. 54 Y ijejeꞌ man niquiyaꞌ ta can ri Jesús, ruma nicajoꞌ nicaꞌxaj chi jajaꞌ cꞌo ta jun tzij ri man otz ta ri nuꞌej chi quireꞌ niquiꞌan acusar.
11:15 Mt. 9:34; 10:25. 11:16 Mt. 12:38; 16:1; Mr. 8:11. 11:23 Mr. 9:40. 11:29 Mt. 16:4; Mr. 8:12. 11:29 Mt. 12:39-41. 11:30 Jon. 3:4. 11:31 1R. 10:1-10; 2Cr. 9:1-12. 11:32 Jon. 3:5. 11:33 Mt. 5:15; Mr. 4:21; Lc. 8:16. 11:42 Lv. 27:30. 11:51 Gn. 4:8. 11:51 2Cr. 24:20-21.