12
Ri levadura quichin ri achiꞌaꞌ fariseos
Y ri vinak chi i-miles xquimol-ka-quiꞌ chireꞌ. Rumareꞌ niquinimila-quiꞌ. Y ri Jesús naꞌay cꞌa xchꞌoꞌ quiqꞌuin ri ru-discípulos y xuꞌej chica: Tibꞌanaꞌ cuenta-iviꞌ choch ri levadura quichin ri achiꞌaꞌ fariseos. Ri levadura reꞌ ja ri caꞌyeꞌ quipalaj. Ruma man jun kax ri man kꞌalaj ta, ri man ta xtibꞌakꞌalajin-pa. Y man jun kax ri avan-can, ri man ta xtinaꞌax. Rumareꞌ ixreꞌ, nojiel cꞌa ri i-eꞌn pa kꞌakuꞌn, xtikꞌalajin-pa. Y nojiel cꞌa ri i-eꞌn pa tak ixiquin pa jay, xtinaꞌax cuma ri vinak y xtiquirak quichiꞌ xtiquitzijuoj pa quiveꞌ ri jay.
Choj choch nicꞌatzin chi nakaxiꞌij-kiꞌ
(Mt. 10:26-31)
Y niꞌej chiva ixreꞌ ri ix nu-amigos: Man tixiꞌij-iviꞌ chiquivach ri niquiquimisaj ri i-cuerpo, pero después man jun chic kax xcaꞌtiquir xtiquiꞌan. Pero niꞌej chiva choj choch nicꞌatzin chi ntixiꞌij-iviꞌ: Tixiꞌij-iviꞌ choch ri Jun ri nuquimisaj ri i-cuerpo y cꞌo ru-poder chi nquixrutak pan infierno. Choch reꞌ tixiꞌij-iviꞌ.
¿Man ncaꞌcꞌayix ta came vuꞌuoꞌ chꞌitak chicop ri cꞌo quixicꞌ por caꞌyeꞌ len cajal? Y mesque ri chicop reꞌ manak-oc cajal, ri Dios man jun bꞌay ncaꞌrumastaj can. Y hasta ri iveꞌ i-jilan nojiel. Man tixiꞌij-iviꞌ, ruma ixreꞌ más ivakalien que chiquivach iqꞌuiy chꞌitak chicop ri cꞌo quixicꞌ.
Ri niniman richin ri Jesucristo, man tiqꞌuix nuꞌej
Niꞌej jeꞌ chiva, chi ri man niqꞌuix ta nuꞌej chi in-runiman, quireꞌ jeꞌ xtuꞌon ri Xtak-pa chicaj chi xalax chiꞌicajol, man xtiqꞌuix ta xtuꞌej chiquivach ri ru-ángeles ri Dios chi richin jajaꞌ, pero ri nuꞌej chi man in-runiman ta, xtiꞌan negar chiquivach ri ru-ángeles ri Dios.
10 Y chica-na ri itziel nichꞌoꞌ chirij ri Xtak-pa chicaj chi xalax chiꞌicajol, cꞌa niꞌan perdonar. Pero ri itziel nichꞌoꞌ chirij ri Espíritu Santo, man niꞌan ta perdonar.
11 Antok xquixucꞌuax pa tak sinagogas, y xquixucꞌuax jeꞌ chiquivach ri jueces y nicꞌaj chic autoridades, man tiꞌan preocupar-iviꞌ chica tzij ri xtiꞌej chica y ri chica tzij xticusaj chi nquixchꞌoꞌ chiquivach. 12 Ruma antok xtalka ri huora chi nquixchꞌo-apa, ja ri Espíritu Santo ri xtiyoꞌn tzij chiva chi ntiꞌej-apa, xchaꞌ ri Jesús.
Ri bꞌayuon nacanic
13 Y chireꞌ chiquicajol ri vinak quimaluon-apa-quiꞌ, cꞌo jun ri xchꞌo-apa y xuꞌej cha ri Jesús: Maestro, tabꞌanaꞌ favor taꞌej cha ri nunimal chi tuyaꞌ ri nu-herencia.
14 Pero ri Jesús xuꞌej cha: Ache, ¿chica came in-yaꞌyuon pan iveꞌ ixreꞌ, chi inreꞌ in jun juez o in jun jachoy-herencia chiꞌicajol?
15 Y ri Jesús xchꞌoꞌ chic chica ri vinak y xuꞌej: Titzꞌata-iviꞌ otz chi ntiꞌan cuenta-iviꞌ, man tirayij chi nicꞌujieꞌ nojiel kax iviqꞌuin. Ruma mesque qꞌuiy rubꞌayomal jun vinak, man ja ta reꞌ ri xtiyoꞌn rucꞌaslien.
16 Y ri Jesús xutzijuoj jeꞌ chica jun parábola (cꞌambꞌal-tzij), y xuꞌej: Cꞌo jun ache bꞌayuon, qꞌuiy rulief cꞌo. Y jun bꞌay, qꞌuiy xuꞌon cosechar. 17 Rumareꞌ ri bꞌayuon reꞌ xuꞌej-ka pa ránima: ¿Chica ta xtinꞌan chi quireꞌ niyac nojiel ri nu-cosecha, ruma manak chic pacheꞌ niya-ve nojiel? 18 Y antok ranun chic pensar, xuꞌej: Más otz ncaꞌntur ri caꞌcoj nucꞌujay y niꞌan más nimaꞌk. Y chupan reꞌ xcaꞌnyac-ve ri cꞌo viqꞌuin y nojiel ri nu-cosecha. 19 Y xtinꞌej cha ri vánima: Vánima, vacame qꞌuiy kax ri ayacuon richin qꞌuiy junaꞌ. Caquicuot cꞌa, catuxlan, cavaꞌ y takumuꞌ yaꞌ, xchaꞌ. 20 Pero ri Dios xuꞌej cha ri bꞌayuon reꞌ: Nacanic ache, chupan va akꞌaꞌ va nalcꞌutux ri avánima, y nojiel ri abꞌayomal ri ayacuon, ¿choj cha xticꞌujie-ve can? 21 Quireꞌ nibꞌanataj riqꞌuin ri numol rubꞌayomal richin ri roch-ulief, y xa manak ri rubꞌayomal ri Dios riqꞌuin.
Man otz ta chi jun nuchꞌujirisaj-riꞌ chirij ri kaxpeꞌ
(Mt. 6:25-34)
22 Y después ri Jesús xuꞌej chica ri ru-discípulos: Rumareꞌ inreꞌ niꞌej chiva: Man tichꞌujirisaj-iviꞌ ruma ri chica nicꞌatzin chiva kꞌij-kꞌij, ri chica ntitej, ni por ri i-cuerpo chi chica itziak ri nticusaj. 23 Ri icꞌaslien más rakalien choch ri ntitej, y ri i-cuerpo más rakalien choch ri itziak. 24 Quiꞌitzꞌataꞌ ri chicop ri cꞌo quixicꞌ quibꞌinan cuervos; man ncaꞌtico ta, y manak niquiꞌan cosechar, ni manak jeꞌ quicꞌujay chi niquiyac. Pero ijejeꞌ ncaꞌvaꞌ, ruma ja ri Dios nitzuku quichin. ¿Man ivakalien ta came ixreꞌ más que chiquivach ri chicop reꞌ? 25 ¿Cꞌo came jun chivach ixreꞌ ri nitiquir nuꞌon chi niqꞌuiy ta chic nicꞌaj vara ri rakan, mesque nuchꞌujirisaj-riꞌ chi nuꞌon? 26 Y xa jun kax ri altíra coꞌl incheꞌl reꞌ man nquixtiquir ta ntiꞌan, ¿karruma ntichꞌujirisaj-iviꞌ richin ntivil nicꞌaj chic kax ri ncaꞌcꞌatzin chiva?
27 Quiꞌitzꞌataꞌ ri cotzꞌeꞌj lirio antok ncaꞌqꞌuiy: Ijejeꞌ man ncaꞌsamaj ta, ni man ncaꞌcamuon ta chi niquiꞌan quitziak jaꞌal. Pero niꞌej cꞌa chiva, chi ri rey Salomón ri xcꞌujieꞌ ojier can, mesque altíra rubꞌayomal y ruyuon jaꞌal tak tziak ri xucusaj, pero man jun bꞌay xucusaj ta jun rutziak incheꞌl nitzꞌiet jun lirio. 28 Ri Dios quireꞌ nuvak ri kꞌayis mesque man can ta nilayuj, ruma jun kꞌij jaꞌal ranun, y jun chic kꞌij nichakej-ka y nicꞌak pa kꞌakꞌ. Y xa ri Dios can nuvak jaꞌal, ¿cuánto más chiva ixreꞌ mesque man can ta icukubꞌan icꞌuꞌx riqꞌuin? 29 Rumareꞌ ixreꞌ, man tiꞌan preocupar-iviꞌ chi nticanuj ri chica ntitej y ri chica ntikun, y man tichꞌujirisaj-iviꞌ. 30 Ruma quinojiel vinak ri icꞌo choch-ulief niquicanuj nojiel reꞌ. Pero ri Itataꞌ can rataꞌn chic ri chica nicꞌatzin chiva. 31 Mareꞌ can ticanuj ri ru-reino ri Dios, y nojiel ri nicꞌatzin chiva, xtuyaꞌ chiva.
Ri bꞌayomal richin ri chicaj
(Mt. 6:19-21)
32 Man tixiꞌij-iviꞌ ixreꞌ ri ix-bꞌanak chuvij, mesque xa ix jubꞌaꞌ oc. Ri Itataꞌ can niquicuot chi nquixcꞌujieꞌ pa ru-reino jajaꞌ. 33 Ticꞌayilaꞌ ri cꞌo iviqꞌuin y tiyaꞌ chica ri i-puobra. Xa quireꞌ ntiꞌan, ja ntinojsaj ri i-buolsa richin ri bꞌayomal chicaj ri man xtikꞌay ta, ni man xtiqꞌuis ta, pacheꞌ man jun alakꞌuon xtiꞌka, ni man nichocoper ta. 34 Ruma pacheꞌ cꞌo-ve ri ibꞌayomal, chireꞌ nicꞌujie-ve jeꞌ ri ivánima.
Ri samajiel ri royoꞌien ri rajaf
35 Quixcꞌujieꞌ preparados, y siempre ticꞌat ri i-lámparas. 36 Tibꞌanaꞌ incheꞌl niquiꞌan ri samajiel chupan jun jay. Ri samajiel quiyoꞌien chi nitzalaj-pa ri cajaf bꞌanak pa jun cꞌulubꞌic, chi quireꞌ antok nalka y nichꞌo-apa, can chaꞌnin niquijak ri ruchi-jay choch. 37 Can jaꞌal caꞌquicuot ri samajiel ri icꞌas antok xtalka ri cajaf. Y can ketzij niꞌej chiva, chi ri cajaf ncaꞌrutzꞌuyubꞌaꞌ chirij ri mesa, nurucusaj-pa ru-gavacha y nuya-apa nojiel kax richin nitij chiquivach. 38 Y mesque ri cajaf ri samajiel reꞌ nalka pa nicꞌaj-akꞌaꞌ o antok nisakar-pa, xa ncaꞌrilaꞌ cꞌa icꞌas ri samajiel reꞌ, can jaꞌal caꞌquicuot. 39 Pero tivatamaj cꞌa, xa ta ri rajaf-jay nunaꞌiej ri chica huora nalka ri alakꞌuon pa rachuoch, nicꞌasieꞌ chi nuchajij ri rachuoch, y man nuyaꞌ ta lugar cha ri alakꞌuon chi ntuoc-oc chi nalakꞌ-el. 40 Mareꞌ ixreꞌ quixcꞌujieꞌ preparados, ruma antok xa man ja ta reꞌ ntiꞌan pensar, jareꞌ antok xtipa chic ri Xtak-pa chicaj chi xalax chiꞌicajol.
Ri itziel siervo
(Mt. 24:45-51)
41 Jareꞌ antok ri Pedro xuꞌej cha ri Jesús: Ajaf, ¿atreꞌ xatzijuoj ri parábola (cꞌambꞌal-tzij) reꞌ joꞌc chika ojreꞌ ri a-discípulos, o xatzijuoj jeꞌ chica quinojiel vinak?
42 Y ri Ajaf Jesús xuꞌej: Ri mayordomo ri choj y cꞌo runoꞌj, jareꞌ niyoꞌx can ruma ri rajaf chi nicꞌujieꞌ pa quiveꞌ ri icꞌo pa rachuoch, chi nuyaꞌ nojiel ri nicꞌatzin chica chi niquitej antok nalka ri huora. 43 Can jaꞌal tiquicuot ri siervo reꞌ antok nalꞌilitaj ruma ri rajaf najin riqꞌuin ri samaj ri bꞌeꞌn can cha. 44 Can ketzij niꞌej chiva, chi ri rajaf can xtuyaꞌ paroꞌ nojiel ri cꞌo riqꞌuin, chi nuꞌon cuenta. 45 Pero xa ta ri siervo reꞌ nuꞌej-ka pa ránima: Ri vajaf xa man nipa ta yan, nicha-ka; y nutzꞌom quichꞌayic ri nicꞌaj chic siervos, chi achiꞌaꞌ chi ixokiꞌ, y ruyuon vaꞌen nuꞌon y nutzꞌom rukumic avarienta chi nikꞌabꞌar, 46 y jareꞌ ncaꞌruꞌon antok ri rajaf xtalka chupan jun kꞌij y jun huora antok jajaꞌ man royoꞌien ta y man rataꞌn ta, ri rajaf can xtuyaꞌ jun nem castigo cha ri siervo reꞌ, y xtuyaꞌ quiqꞌuin ri man ncaꞌniman ta.
47 Ri siervo ri rataꞌn ri chica nrajoꞌ ri rajaf, pero xa man xuꞌon ta preparar-riꞌ, ni man xuꞌon ta ri nrajoꞌ ri rajaf, ri siervo reꞌ xtika jun nem castigo paroꞌ. 48 Pero ri siervo ri man rataꞌn ta ri chica nrajoꞌ ri rajaf, y cꞌo kax man otz ta ncaꞌruꞌon, mesque jajaꞌ otz chi niꞌan castigar, pero joꞌc jun coꞌl castigo xtiyoꞌx cha. Ruma ri qꞌuiy yoꞌn cha, can qꞌuiy jeꞌ xticꞌutux cha. Quireꞌ jeꞌ ri qꞌuiy jachuon can pa rukꞌaꞌ, can qꞌuiy jeꞌ ri xticꞌutux cha.
Ruma ri Jesús, xtipa ayoval chiquicajol ri icꞌo chupan jun jay
(Mt. 10:34-36)
49 Inreꞌ xipa choch-ulief chi nalyaꞌ kꞌakꞌ chiꞌicajol. ¿Y chica chic más nirayij, si ri kꞌakꞌ reꞌ ya nicꞌat? 50 Pero naꞌay nicꞌatzin cꞌa chi nikꞌasaj jun bautismo de sufrimiento, rumareꞌ ¡altíra nikꞌaxo vánima voyoꞌien-apa, hasta cꞌa xtuꞌon cumplir! 51 ¿Ixreꞌ ntiꞌan pensar chi inreꞌ xipa chi niyaꞌ paz ri choch-ulief? Niꞌej cꞌa chiva: Man quireꞌ ta. Xa vuma inreꞌ icꞌo ri xtiquijachala-ka-quiꞌ. 52 Rumareꞌ desde vacame, chupan jun jay icꞌo ivuꞌuoꞌ vinak, iyoxeꞌ xa xcaꞌpalaj chiquij ri icaꞌyeꞌ chic, o ja ri icaꞌyeꞌ ri xcaꞌpalaj chiquij ri iyoxeꞌ. 53 Ri tataꞌj man xtiquicꞌuaj ta quiꞌ riqꞌuin ri rucꞌajuol. Ri alaꞌ xtipalaj chirij ri rutataꞌ. Ri rutieꞌ xtipalaj chirij ri ral-xtan. Ri xtan xtipalaj chirij ri rutieꞌ. Ri alitieꞌ xtipalaj chirij ri raliꞌ, y ri alibꞌatz xtipalaj chirij ri ralitieꞌ.
Ri ncaꞌbꞌanataj jareꞌ ri señal richin ri tiempo
(Mt. 16:1-4; Mr. 8:11-13)
54 Y ri Jesús xuꞌej jeꞌ chica ri vinak: Antok ntitzꞌat ri mukul ri nicꞌamo-pa jobꞌ, chaꞌnin ntiꞌej chi nipa jobꞌ y can nipa-ve. 55 Y antok nalka ri cakꞌiekꞌ, ntiꞌej chi nutzꞌom sakꞌij y quireꞌ nibꞌanataj. 56 ¡Ixreꞌ xa caꞌyeꞌ ipalaj! Ruma can ivataꞌn chica nirubꞌanaꞌ antok ntitzꞌat ri rocaj y ri roch-ulief, ¿y karruma man ivataꞌn ta chica tiempo ri ojcꞌo vacame?
Tabꞌanaꞌ arreglar riqꞌuin ri ncabꞌano acusar
(Mt. 5:25-26)
57 ¿Y karruma man iyuon ta ixreꞌ ntivatamaj ri otz, y ja ta reꞌ ri ntiꞌan? 58 Antok ri nibꞌano acusar avichin ncarucꞌuaj choch ri juez, tatijaꞌ akꞌij chi naꞌan arreglar riqꞌuin antok cꞌa at-bꞌanak pa bꞌay. Ruma xa man naꞌan ta quireꞌ, can xcarucꞌuaj choch ri juez, y ri juez xcarujach-el pa rukꞌaꞌ ri ache ri nichajin ri cárcel, y ri ache reꞌ xcarutzꞌapij pa cárcel. 59 Y can niꞌej chi man ncatiel ta pa pa cárcel, hasta cꞌa xtatzoliej ri último centavo ri choj cha abꞌanun-ve acꞌas.
12:1 Mt. 16:6; Mr. 8:15. 12:2 Mr. 4:22; Lc. 8:17. 12:10 Mt. 12:32; Mr. 3:29. 12:12 Mt. 10:17-20; Mr. 13:9-11; Lc. 21:12-15. 12:27 1R. 10:4-7; 2Cr. 9:3-6. 12:35 Mt. 25:1-13. 12:36 Mr. 13:34-36. 12:40 Mt. 24:43-44. 12:50 Mr. 10:38. 12:53 Mi. 7:6.