7
Yaka nhe dhu rom-nyamir'yun wiripuŋunhany yolŋuny
Judging others
Mathuyu 7.1-6
(Luk 6.37-38,41-42)
Ga balanya wiripuny Djesuw dhäruk, lakaraŋal ŋayi walalaŋgal bitjarr gam', “Yaka rom-nyamir'yurr wiripuŋuny yolŋuny, märr ŋayi dhu God-Waŋarryuny yakayi nhunanhany boŋguŋ rom-nyamir'yurr. Bili ŋayiny dhu ŋunhi God-Waŋarryuny nhunanhany mala-djarr'yurr biyakiyi muka bili, nhakun nhe ŋuli ga ŋunhi mala-djarr'yun ŋunha wiripuwurruny yolŋu'-yulŋuny. Ga ŋuli nhe dhu nhirrpan rom ḏäl mirithirr ŋunha wiripuwurruŋ yolŋu'-yulŋuw, ŋayiny dhu God-Waŋarryuny ŋunhi nhuŋuny bitjandhi bili yan nhirrpandhi ḏäl mirithirr rom.”
“Nhaku nhe ŋuli ga ŋunhi nhäma ŋunha wiripuŋuwalnydja yolŋuwal nyumukuṉiny dhukun ŋunhi ŋuli ga gärri nhanukal maŋutjiŋur? Nhe ŋathil dhu nhänhamirr nhunapinya nhe maŋutji; dhuwali nhokalnydja ga gärri maŋutjiŋur yindi warray dharpa. Yol nheny dhuwal, ŋuli nhe dhu ga ŋunhi bitjandja waŋa ŋunha wiripuŋuwnydja yolŋuw gam', ‘Go! Marrtjin … ŋarra dhu wilaŋ'thunna dhuwali nyumukuṉiny'tja dharpa maŋutjiŋurnydja nhokal dhawaṯmaraman bitjanna,’ ŋunhi nhokiyingalnydja ga maŋutjiŋur gärri yindi warray dharpa. Nhä nhe dhuwal yolŋuny, dhuwurr dharrwa? Ŋurruŋuny ŋathil ŋurrkuŋ dhuwali yindi dharpa dhipuŋuryi nhokiyingal nhe maŋutjiŋur, märr nhe ŋathil dhu nhäma ŋamathamany, ga yurrnha nhe dhu nhäma nhaltjan nhe dhu dhawaṯmaram ŋunha wiripuŋuwal yolŋuwal maŋutjiŋur nyumukuṉiny dhukun.”
Ga bitjarryi bili ŋayi wiripuny dhäwu Djesuy lakaraŋal, yurr mayali'kurra ŋayi ŋunhi dhawar'maraŋalnydja lakaraŋal bitjarrnha gam', “Nhä mala ŋunhi God-Waŋarrwu dharrpal rom mala, ŋunhiyiny nhe dhu bäyŋun yan gurrupan ŋurukuny ŋunhi wuŋganguny malaŋuw. Walal balaŋ bäynha bilyurr bala ḻäwuŋun nhuna. Ga yakayi ŋurrkuŋ ŋunhi mirithirrnydja mel-wiḏi'mirr ŋula nhä malany bikibikiwalnydja malaŋuwal gumurrlil, walal dhu ŋunhiyiny marrtji yanan bala wawun dhurrpa'-dhurrparaman.”
Dhurrwara wutthu'-wutthurr, bala ŋäŋ'thurra ḻarruŋun
Ask, seek, knock
Mathuyu 7.7-12
(Luk 11.9-13)
“Ŋäŋ'thurra God-Waŋarrnhany ŋula nhakuny malaŋuw, märr ŋayi dhu nhuna gurrupanna. Ga ḻarruŋun, märr nhe dhu maḻŋ'maraman. Ga dhurrwarany wutthu'-wutthurra, märr dhu God-Waŋarryuny nhuŋu dhurrwarany ḻapmaraman, gumurr-ŋamathirra manapan nhuŋu. Bili ŋuli ŋayi dhu ŋula yolthu ŋanya ŋäŋ'thun God-Waŋarrnha, bala walal dhu yan nhanukuŋuny märraman, ga ŋunhi yolŋu ŋunhi ŋayi ŋuli ga yuwalkkum yan ḻarrum, ŋayiny dhu God-Waŋarrwuŋuny maḻŋ'maraman. Ga ŋunhi yolŋu ŋunhi ŋayi ŋuli ga bitjan bili dhurrwara wutthu'-wutthun bala ŋayiny dhu God-Wäŋarryuny nhanŋu ḻapmaraman, galkikuman manapan ŋanya nhanukiyingalnha ŋayi. Nhuma ŋunhi bäpa'mirriŋu walal, ŋunhi nhumalany ŋuli gäthu'mirriŋuy walal nhumalaŋgal ŋäŋ'thun ŋathaw, ga nhä nhumany ŋuli gurrupan walalaŋguny … guṉḏa? Ŋany nhä?”
10 “Ga ŋuli ŋayi dhu nhuna nhokal yothuy ŋäŋ'thun guyawnydja, ga nheny dhu nhän nhanŋuny gurrupan … bäpin? 11 Yurr bäydhi nhuma ŋunhi djäga-yätjkurrmirrnydja mala bäpa'mirriŋu walal, yurr nhuma ŋuli ga ŋunhi gurrupandja nhumalaŋgalaŋaw gäthu'mirriŋuwnydja walalaŋ manymak yan ŋula nhäny mala. Ga nhumalaŋguny ŋunhi Bäpa'mirriŋu djiwarr'puynydja bulu warray wetj-ḏumurr; djuḻkmaram warray ŋuli ga nhumalanhany, nhanukiyingalnydja ŋayi wetjthu, ŋunhi limurr ŋuli ŋäŋ'thundja ŋanya.”
12 “Ŋuli nhe dhu ga ŋunhi ŋula nhaku malaŋuw djälmirriyirr walal dhu ga ŋunha wiripuwurruy yolŋuy walal djäma nhuŋu, ga nheny dhu ga ŋunhi bitjandhi bili yan walalaŋguny djämayi ŋula nhä malany. Ga balanya ŋunhi mayaliny' Mawtjitjkuŋuny* rom nhirrpanawuy ga Djawarrkmirriwuŋuny walalaŋguŋ marŋgi-wurrupanawuy.”
Dhuwandja ga lakaram nyumukuṉiny'nhan dhurrwarany
The narrow gate
Mathuyu 7.13-14
(Luk 13.24)
Ga dhuwandja ŋayi Djesuy lakaraŋal wiripun dhäwu mayali'kurr bitjarrnha gam', 13 “Märrma' yan ga dhuwal dhurrwarany dhärra gärrinyarawnydja nhumalaŋ. Yo waŋganydja ŋunhiyi dhurrwara yindi mirithirr, yurr ŋunhiyiny dhurrwara gumurr-yalŋgi gärrinyaraw, ga dhukarrnydja ŋunhiyi yindin marrtji ŋorra balan bitjanna wäŋalil dhä-gir'yunamirrilila. Ga dharrwan ŋuli ga ŋunhi yolŋuny walal wäŋgam ŋuliwitjandhiny dhukarrkurr. 14 Ga wiripuny dhurrwara nyumukuṉiny'nha mirithirra, yurr mirithirra ŋunhi gumurr-ḏälnha ŋunhiyi dhukarr ŋurikiwurruŋguny yolŋuw walalaŋ ŋunhi walal ŋuli ga djälthirr marrtjinyaraw balayiny wäŋalil walŋamirrililnydja. Yurr ḻurrkun'thun yan yolŋuynydja walal ŋuli ŋunhi maḻŋ'maramany ŋunhiyiny dhukarr.”
Goŋmirr dharpa ga wakinŋu dharpa
A tree and its fruit
Mathuyu 7.15-20
(Luk 6.43-44)
Ga wiripuny ŋayi Djesu dhäruk waŋan bitjarr gam', 15 “Way walal, djäga walal gi nyäḻmirriwnydja djawarrkmirriw walalaŋ. Ŋayiny dhu ŋunhiyi yolŋu maŋutjiŋurnydja nhumalaŋgal yanbi ŋayi dhuwurr-dhunupan, yanbi ŋayi manymaknha yolŋu, yal'yunan, balanya nhakun bimbin. Yurr yuwalktja nhanŋu ŋunhi ŋayaŋuny balanya nhakun wärraŋnha.”
16 “Nhuma dhu nhämany dharaŋana ŋanya nhäthinya nhanukuŋ djämapuy gakal'. Bili djämapuynydja walalaŋguŋ ŋunhi mirithirra yätjkurra. Balanya nhakun borum yalman ŋuli dhakal ŋuthan yalmanŋur yan dharpaŋur; bäyŋun nhuma dhu maḻŋ'maram yalmannha dhakal ŋula wiripuŋuwalnydja dharpawal ḏirriṯirriwalnydja. Ga muthirny'tja borum ŋuli yaka ŋuthul guḻumunyu'ŋurnydja dharpaŋur; ŋany muthirny'tja ŋuli ŋuthan nhanukiyingal muthir'ŋur yan yaŋara'ŋur. 17 Ŋuli ŋayi dharpa manymaktja, ga dhakalnydja nhanŋu borumdja dhu ŋunhiŋuwuyyi ga manymakthi yan. Ga ŋuli ŋayi dharpa yätjkurrnydja, ga dhakalnydja dhu borumdja balanyayi bili yätjkurryi yan. 18 Bili manymakŋurnydja dharpaŋur nhe dhu bäyŋun ŋula yätjkurrnydja borum maḻŋ'maram, ga yätjkurrŋurnydja dharpaŋur nhe dhu bäyŋun ŋula maḻŋ'maram manymaktja borum. 19 Ga ŋuli ŋayi borumdja ŋunhiŋuwuy dharpapuy yakany manymak, bala ŋayi dhu djämamirrnydja marrtjin, bala walal dhu djatthunna ŋunhiyi dharpany, bala yan ŋurrkaman gurthalila. 20 Yo. Ga ŋunhiwurrunhany ŋunhi nyäḻ'mirrinhany djawarrkmirriny mala, nhumany dhu ŋunhi dharaŋana walalany, ŋuruŋun ŋunhi nhäthinya walalaŋguŋ djämapuy mala.” Ga bitjarra ŋayi gan Djesuy marŋgikuŋalnydja walalany.
Yaka warray ŋarrany nhumalaŋ marŋgi
I never knew you
Mathuyu 7.21-23
(Luk 13.25-27)
Wiripuny ŋayi Djesu dhäruk nhirrpanmin bitjarrnha gam', 21 “Dharrwaynha ŋuli ga dhuwal yolŋu'-yulŋuynydja ŋarranhany yäku-lakaram bitjandja gam', ‘Garray! Garray!’ bitjandja. Yurr bäyŋun walal dhu ŋunhi gärriny boŋguŋ ŋunhawalnydja ŋunhi God-Waŋarrwalnydja yirralkalil. Ŋunhiwurrnha bili dhu ŋunhi yolŋuny walal gärri ŋunhi walal dhäruk-märranhamirra mala ŋarrakalaŋawnha Bäpa'mirriŋuw djiwarr'puywun. 22 Yo. Ŋuriŋiyiny waluy dhä-dhawar'yunamirriynydja, dharrwaynha dhu ŋunhi yolŋuynydja walal waŋiny ŋarranhany biyakun, ‘Garray, ḻapmaraŋ ŋarraku dhurrwara. Ŋarrany ŋuli ganha ŋunhi dhäwu lakaranha nhokiyingalaŋuwurr yan yäkukurr, ga bulu nhokal yäkuynydja ŋarra ŋuli ganha wakinŋunhany mala birrimbirr dhawaṯmaranha yolŋuwalaŋaŋurnydja. Ga nhokiyingalaŋuwurryi yan yäkukurr ŋarra ŋuli ganha djäma yindiny rom ŋunhi ŋoy-ganyim'thunamirrnydja mala.’ Ga biyakiyin dhu boŋguŋ ŋunhi wiripuwurrnydja yolŋu walal lakaranhamirr.”
23 “Bala ŋarrany dhu waŋin walalaŋ biyakun gam', ‘Gatjuy gundupuŋun walal, nhuma rom-djarrpi'mirrnydja yolŋu mala. Yaka ŋarra dhuwal nhumalaŋ marŋgi.’ ”
Ga bitjarr ŋayi gan Djesuy lakaraŋalnydja.
Märrma' yolŋu bala'-dhuḻ'yunamirr maṉḏa
The two house builders
Mathuyu 7.24-29
(Luk 6.47-49)
Ga bulu ŋayi Djesuy dhawurrpunuŋalnydja dhäwu lakaraŋal walalaŋ bitjarra gam', 24 “Yo. Bilin dhuwal. Bili muka nhuma ŋarrany gan ŋula ŋäkulnydja dhäruktja malany, nhaltjarr ŋarra gan lakaraŋal nhumalaŋgal. Ŋuli nhe dhu ga dhärukku malthun ŋarrakuny, ga nheny dhu ŋunhiyiny balanyan nhakun gaḏamannha yolŋu, ŋunhi ŋayi dhuḻ'yurr balany' nhanŋuwuy ŋayi wäŋalil guṉḏamirrilil. 25 Bala waltjaṉdja yindin marrtjin dharyurr, ga gapuny mayaŋdja marrtjin yindithinan, ga yan warray bili-i-i ga wäŋa ŋunhi warrpam' buku-ḻupmaraŋal, ga watany yindin gan biw'yurr mirithinan dhika, yurr bäyŋun ŋunhiyi balany' ŋula galkirrinya; ḏälnha gan yan dhärran, bili ŋayi ŋuriŋiyi yolŋuy dhuḻ'yurrnydja nhanŋuwuy balany' guṉḏamirrilila wäŋalil.”
26 “Ga ŋuli nhe dhu ŋula yolthu yolŋuy ŋämany ŋarrany dhäruk bäykarraramany, märr-yuḻkthundja manapan, ga nheny dhu ŋunhiyiny balanyan nhakun ŋunhi ḻiya-dhumuknha yolŋu, ŋunhi ŋayi dhuḻ'yurr nhanŋuwuy ŋayi bala' munatha'lil wäŋalil, 27 bala waltjaṉdja marrtjin yindin dharyurr, ga gapu mayaŋ marrtjin yindithinan, ga yan warray bili ga wäŋa ŋunhi warrpam' ŋurruthin, bala wäŋiny yindin biw'yurra mirithinan dhika, bala ŋunhiyi bala'nhany ḏaw'maraŋala, bala ŋayi galkirrinan, buḻ'waŋdhurra warrpam'nha.” Ga bitjarr ŋayi gan Djesuy lakaraŋalnydja yolŋu'-yulŋuwalnydja.
28 Ga ŋunhi ŋayi Djesu dhawar'yurrnydja lakaranhaŋurnydja, bala dharrwaynha yolŋuynydja walal ŋäkula ŋanya, nhakun walal ganyim'thurra manapar nhanŋu, ŋurikiyin ŋunhi nhaltjarr ŋayi gan marŋgi-wurrupar walalany. 29 Bili dhuwandja yolŋu yaka warray balanya nhakun wiripuwurr rom-marŋgikunhamirr walal. Ŋayiny dhuwal Djesuny gäna warray, ga dhäruktja nhanŋu bulu dhika ganydjarrmirr.
* 7:12 Moses