8
Djesuyu ḏulpu-wekaŋaya 4000-na yolŋuna wayana
(Matthew 15:32-39)
1-3 Waŋganymiyu waluyu yolŋu waya ḻuŋꞌthuna nhanukaya Djesuwaya märr yurru waya dhäwuꞌ ŋäma. Bili waya malthuna nhanŋu ḻurrkunꞌna walu, ga bäyŋuna ŋula ŋathatja wayaŋgu ḻukanhawu. Yurru ŋayi Djesuya wäthuna ḻuṉḏuꞌmiŋuwuna wayaŋgu nhanukalaŋuwu ŋayŋu waŋana bitjaya, “Ŋayaŋu-wuyunana ŋarra dhuwaya dhiyaku yolŋuwuya wayaŋgu. Guḻkuꞌna dhuwaya yolŋuya waya yawungu barrkuŋuya marrtjina ga ḻinyguna dhuwaya ḻurrkunꞌna waluya bitjan mala-manapanminyawuya ŋilimuŋgu ga yana bili ga ŋatha ŋilimuŋgu dhawarꞌyuna yawungu. Yakana ŋilimu yurru djuyꞌyundja wayana wäŋayiya djaṉŋarrminaya, waya ŋuli gandarrŋuya ḏalalakthina.”
Ga waya ŋunhi ḻuṉḏuꞌmiŋuya waya nhanŋu buku-roŋinymaŋaya, “Wäy, buku-djulŋi dhuwaya wäŋaya wiraŋnha,... nhattjana ŋilimu yurru ḏulpu-wekamaya, nhäthuna?”
Ga ŋayi Djesuyuya dhä-wirrkaꞌyuna wayana, “Nhämunhaꞌ gurra nhumaya ŋatha mulka?”
Ga wayatja ḻakaŋaya nhanŋu, “Marrkapmi, seven yana dhuwaya dämbaꞌya.”
Ŋayŋu ŋayi Djesuyuya waŋana wayana, “Maꞌ, nhinina waya munathaꞌyina.” Ŋayŋu ŋayi yana ḻurrkunꞌtja dämbaꞌ ŋätthunana ga buku-wekaŋaya God-Waŋarrnhana. Ga ḏawꞌṯawyuna ŋayi marrtjina muṉguykuŋaya ŋayŋu wekaŋaya nhanukalaŋuwaya ḻuṉḏuꞌmiŋuwaya wayaŋgaya. Ga wayatja yolŋunana wayana marrtjina ḏulpu-wekaŋaya. Ga ḻurrkunꞌ waya ŋunhi guyatja gurrana mulkana. Ga buku-wekaŋaya ŋayi ŋanya God-Waŋarrnha ŋuriki guyawu, ŋayŋu ŋayi wekaŋaya ḻuṉḏuꞌmiŋuwaya wayaŋgaya, ga wayatja marrtjina wekaŋaya yolŋuꞌyulŋunana. 8-9 Ga bukmak ŋunhi yolŋuya waya 4000-na mala. Ga ḻukanaya waya marrtjina ŋunhi ŋathaya ga ḏulputhina bukmak yana. Ga dhawarꞌyunaya waya ḻukanhaŋu ŋayŋu ŋunhi ḻuṉḏuꞌmiŋuyu wayay wapmaŋaya marrtjina bäythinyawuya ŋatha, ga dhaŋaŋdhina seven-nha bathi malany. Ga dhurrwaraŋu beŋu ŋayi gurrana Djesuyu djuyꞌyunana wayana wäŋayina. 10 Ga waya ŋunhi yolŋuya waya marrtjina wäŋayina roŋiyina, ŋayŋu ŋayi Djesuya ga ḻuṉḏuꞌmiŋuya waya nhanŋu ŋalꞌyuna gurrana marthaŋayina ŋayŋu waya marrtjinana, wäŋayi yäkuyi Dalmanutha-yina.
Pharisee-yu yolŋuyu waya guyaŋina waya yurru gatjarrꞌyun Djesuna
(Matthew 16:1-4)
11 Ga ŋunhi waya Djesu ga bukmak ŋunhi nhämunyꞌnha gurrana malthuna nhanŋu, bunana ŋunhaya wäŋaŋu Dalmanutha. Ga ḻurrkunꞌ yolŋu waya beŋu ŋunhi Pharisee-waya malaŋu marrtjina nhanukaya Djesuwaya, ŋayŋu waya gurrana dhäruknha-ḏupthunmina märr waya yurru bawaꞌwekama ŋanya. Ga bitjaya waya ŋanya waŋanaya, “Maꞌ, mak maŋutji-wekuŋuna ŋanapuna ŋayaŋu-ganyimꞌthunamiya rom märr ŋanapu yurru nhäma ga märr-yuwalkthi ŋunhi nhe yuwalk gurra ganydjarr mulka God-Waŋarrwuŋu!”
12 Ŋayŋu ŋayi Djesuya yindi-ŋirꞌyunana ga waŋana ŋayi bitjaya, “Ŋunhi ŋarra yurru balanyawuya ŋäma, ŋunhiya nhuma gurra ŋayaŋu-wutthuna ŋarrana! Nhäku nhuma gurra dhuwaya ŋayaŋu-ganyimꞌthunamiwuya romgu ŋäŋꞌthun? Yaka waya biyaku ŋäŋꞌthu. Yuwalk gurra dhuwaya ŋayaŋu-ganyimꞌthunamiya rom marrtji, yurru ŋarraya ŋuli yakana biyaku djäma, yana ŋuli nhumaŋgu nhänharawu.”
13 Ga beŋuya ŋayi Djesu marrtjina gunhaꞌyuna wayana ga waya ḻuṉḏuꞌmiŋuya waya nhanŋu marrtjina buḏapthunana marthaŋayyuna ŋurikiya guḻunꞌku, ŋunha galiꞌyina.
Djäka waya Pharisee-wuya wayaŋgu
(Matthew 16:5-12)
14 Manymak, ga waya Djesuya ga ḻuṉḏuꞌmiŋuya mala nhanŋu marrtjinana. Ga gandarrŋuya guḻunꞌŋu ŋayŋu waya guyaŋina ŋunhi waya yaka ŋätthuna ŋatha ḻukanhawu. Ga waŋganynha waya gurrana dämbaꞌna gäŋayatja. 15 Ga ŋayi ŋunhi Djesuyuya wayana ŋäkuya, waya gurrana waŋanhamina ŋathawu ŋayŋu ŋayi bitjayana waŋana, “Dharraḏayi, ga djäka waya, ŋe, märr yurru nhumana yaka waya mayaliꞌ-wilkthun ŋuruŋuya malay King Herod-thuya ga Pharisee-yuya malay. Balanya wayaŋgu ŋunhi dhäruktja mala bitjan ŋatha ŋilimu ŋuli bathan duṯuṯmama.”
16 Ga ŋunhi ḻuṉḏuꞌmiŋuyu wayay nhanukaya ŋäkuya ŋayŋu waya märr-dhumbalꞌyunana. Ga waŋanhamina waya, “Nhattjana ŋayi dhuwaya waŋanaya,... mak ŋilimu yaka ŋatha gäŋaya?”
17 Ga ŋayi Djesuya marŋgithina wayaŋgu nhattjaya waya guyaŋina, ŋayŋu ŋayi bitjayana, “Nhä nhuma gurra dhuwaya ŋathawuya yana waŋanhami... yaka nhuma ŋunhi ŋarrakuya mayaliꞌ ŋätthuna? Nhä nhumaŋgu dhuwaya muḻkurrya dhumukthinana? 18 Biliŋga nhuma gurrana nhäŋayatja, yurru nhuma yaka yana dharaŋaya. Dhuwayatja bitjan nhuma dhuŋamina nhänharawu. Ga bili nhuma gurrana ŋäkuya, ga yaka yana nhuma dharaŋaya, ga ŋunhiya nhuma bitjan dhuŋamina ŋänharawu. 19 Nhä nhuma dhuwaya ḻiya-dhumukmina, ŋeniya? ŋunhi ŋarra dämbaꞌ malanynha ḏaw-ṯawꞌyuna ga ḏulpu-wekaŋaya 5000-nha yolŋuna wayana? Ga nhämunyꞌthi bathiyi nhuma ŋunhi bäythinyawuya ŋatha mala wapmaŋaya?”
Ga wayatja buku-roŋinymaŋaya bitjaya, “12-ga ŋunhi bathiya, marrkapmi!”
20 Ga bulu ŋayi Djesuyu dhä-wirrkaꞌyuna, “Nhä nhuma gurra dhuwaya guyaŋiŋga yulŋuya ŋunhi ŋarra ḏawꞌṯawmaŋaya seven ŋatha malanynha ḏulpu-wekanhawu 4000-gu yolŋuwu wayaŋgu? Ga nhämunyꞌthi bathiyi nhuma ŋunhi bäythinyawuya ŋatha malany wapmaŋaya?”
Ga wayatja waŋana ŋayŋuya, “Yo, seven ŋunhi bathiya!”
21 Ŋayŋu ŋayi Djesuya bitjaya waŋana, “Yuwalk dhuwayi, bilina nhuma dhuwaya nhäŋayana nhumaŋgaya maŋutjiyu, yurru nhäkuna nhuma gurra yakaya dharaŋan ŋunhi wanhaŋu ŋarraku gurra ganydjarrya marrtji?”
Djesuyu walŋakuŋaya bambaynha yolŋuna ŋunhaya Bethsaida
22 Ga beŋuya ŋayi Djesu ga ḻuṉḏuꞌmiŋu waya nhanŋu marrtjina ga bunana ŋunhaya Bethsaida wäŋaŋu. Ga ŋunhayatja waya gäŋaya nhanukaya Djesuwaya bambaynhana yolŋuna, ga ŋäŋꞌthuna waya Djesuna ŋayi yurru mulka ŋanya märr yurru ŋayi latjuꞌyina. 23 Ga ŋayi Djesuyuya garrꞌyunana ŋanya gänaŋuyina wäŋayi. Ŋayŋu ŋayi dhupthuna ŋanya maŋutji ŋayŋu mulkanana, ga dhä-wirrkaꞌyuna, “Wanhana, nhäŋayana... nhe?”
24 Ga ŋayi ŋunhi yolŋuya buku-garrwarthina ga ḏawaꞌyuna dhunupaꞌŋuyi ga wiṉꞌkuyi galiꞌyi, ŋayŋu buku-roŋinymaŋayana, “Dhuwaya ŋarra gurra yolŋunaya wayana nhämana, yurru märr gaŋga, balanya bitjan dharpa gurra maliꞌmaliyun!”
25 Ga bulu ŋayi Djesu goŋ-ŋalꞌyuna ŋurikaya yolŋuwaya maŋutjiyi. Ga wirrkina ŋayi yana ŋunhi bambaya yolŋu djalmiyina nhänharawuna. Ŋayŋu ŋayi gurrana nhäŋayana latjuꞌkuŋayana yolŋunaya wayana. Ga bilina nhanŋu ŋunhi maŋutjiya bitjan ḻapthunana. 26 Ŋayŋu ŋayi Djesuyuya djuyꞌyunana ŋunhi yolŋunaya bitjayana ŋayŋu, “Marrtjina wäŋayina, ga yakana buluya roŋiyi Bethsaida-yiya.”
Peter-yu ḻakaŋaya ŋunhi Djesuya dhuwaya Maŋutji-ḻakanhawuy God-Waŋarrwuŋu
(Matthew 16:13-20, Luke 9:18-21)
27 Ga beŋuya Djesu ga ḻuṉḏuꞌmiŋu waya nhanŋu marrtjina buku-ḻiwꞌmaŋaya ŋuruku Caesarea Philippi-ŋu wäŋaŋu. Ga ŋunhaya gandarrŋu, ŋayi Djesuyuya ŋäŋꞌthuna nhanŋuway ḻuṉḏuꞌmiŋuna wayana bitjaya, “Wäy, waya, nhattjan ŋuli ŋunha yolŋuya wayay ḻakama,.... yol dhuwaya ŋarraya?”
28 Ga wayatja waŋana buku-roŋinymaŋaya, “Yolŋuya wayay nhuna ŋuli ḻakama yana be nhe John ŋunhi Buku-ḻupthunami yolŋu. Ga wiripu guḻkuꞌyuya nhuna ŋuli ḻakama yana be nhe Elijah-tja ŋunhi ŋaḻapaḻnha yolŋu God-Waŋarrwuna djawarrkmi bamanꞌŋuwuynha. Ga wiripuŋuya ŋuli nhuna ḻakama be nhe God-Waŋarrwuŋu bamanꞌŋuwuy djawarrkmi.”
29 Ga bulu ŋayi Djesuyu dhä-wirrkaꞌyuna, “Wäy-y nhumaya gurra nhattjan guyaŋi,... yol dhuwaya ŋarraya?”
Ŋayŋu ŋayi Peter-ya buku-roŋinymaŋaya nhanŋu bitjaya, “Marrkapmi, nheya dhuwaya Christ ŋunhi Maŋutji-ḻakanhawuy yolŋu God-Waŋarrwuŋu ganaŋꞌmanhawuy bamanꞌŋuwuy.”
30 Ŋayŋu ŋayi Djesuyuya wayana dhäruk-mukmaŋayana bitjayana, “Yaka nhuma yurru bukmakkuya wayaŋgu ḻakama, ŋe!”
Djesuyu ŋathilꞌyuna ḻakaŋaya ŋunhi ŋayi yurru rakunydhi
(Matthew 16:21-28, Luke 9:22-27)
31 Ga beŋuya ŋayi Djesuyu ḻakaŋaya ḻuṉḏuꞌmiŋuwu wayaŋgu nhanukalaŋuwu bitjaya, “Ŋarrapina yana dhuwaya Yuwalkŋuya Walꞌŋu Yolŋu. Yo, yalalamiyuya ŋarra ŋuli wirrkina yana galŋa-wiḻyu bili ŋurru-ḏawalaŋuyu wayay ga ŋurruŋu-ḏalkarramiyu ga rom-marŋgikunhamiyu yolŋuy waya ŋarrana ŋuli ḻikandhu-ḏupthu, ŋayŋu waya ŋuli ŋarrana baymatthuna. Ga bulalꞌ munha ŋuli djuḻkthu* ŋayŋu ŋarra ŋuli walŋathina rakunyŋuya.”
32 Ga ŋunhi ŋayi Djesu bitjaya ḻakanhamina, ŋayŋu ŋayi Peter-yuya ŋanya goŋnha warryuna ŋayŋu ŋarrtjunana ŋanya bitjayana, “Marrkapmi, yaka nhe biyakuya waŋi! Ŋarraya yurru wayana gulmama nhokaya baymatthunaŋu.”
33 Ga bitjayana ŋayi ŋunhi Peter-ya waŋana yaka God-Waŋarrwayatja djälyu. Ŋayŋu ŋayi Djesuya bilyuna ŋayŋu nhäŋayana marrtjina ḻuṉḏuꞌmiŋunaya wayana nhanŋuway ŋayi, ŋayŋu ŋayi maḏakarritjthuna dhärukthu waŋana Peter-naya bitjayana, “Mukthuna! Dhuwayiya gurra Satan-na waŋa ŋunhi ŋayi buŋgawana yätjku malawu. Gatjuy marrtjina. Dhuwayatja nhe gurra yolŋuwaya ŋayaŋuyu waŋa, yaka God-Waŋarrwaya ŋayaŋuyu.”
34 Ŋayŋu ŋayi Djesuyu ga ḻuṉḏuꞌmiŋuyu wayay nhanukaya wiripunana yolŋuna wayana ḻuŋꞌmaŋaya, ŋayŋu ŋayi gurrana marŋgikuŋayana bitjayana, “Ŋuli ŋayi yurru yolŋu djälmiyi ŋarraku malthunawu, ŋayi yurru bitjana bili malthuna ŋarraku, ŋunhina ŋunhi ŋayi yurru meṉgumana nhanŋuway bitjan djäl ga malthun yurru God-Waŋarrwuna djälwu, bäydhi ŋayi wiripu yolŋu ŋuli djälthi baymatthunawu nhanŋu rakunygunhawu. Ga ŋayiya yurru yana bitjana bili malthuna, bitjan yolŋuyu ŋuli ḻawꞌmama nhanŋuway dharpa-mälakmanhaya ḻambarryu, ŋayŋu ŋuli gumurrꞌyuna marrtji rakunydhinyawuna yana. 35 Ga ŋuli yurru yolŋu gurra nhina nhanŋuway ŋayi walŋa, ḻuŋꞌmama yurru ŋula nhä wiripu rom, ŋayŋu ŋayi yurru baḏatjtjuna bala ŋayi yurru rumbal-wiḏiꞌyuna. Yurru ŋuli ŋula wiripu yolŋu yurru rakunydhi ŋunhiya bili ŋayi ŋuli ŋarraku malthun, ga ḻakama ŋuli ŋayi God-Waŋarrwuna yana rom, ga yalalamiyuna ŋayi ŋuli nhiniya walŋana dhä-dhawarꞌyunamiriwnha. 36 Maꞌ, ŋäkuna waya! Ŋuli nhe yolŋu ḻukunydjaya walꞌŋu, ŋula nhä guḻkuꞌmi, ga ŋunhi ŋayi yurru God-Waŋarryu nhuna ŋuli ḏupthu, ga nhä nhe yurru ŋula ŋätthundja? Bäyŋuna! 37 Ga ŋuli nhe gurra ŋayaŋuy-ḏapmama nhä mala dhiyakuwuy munathaꞌwuy, ŋunhiya nhe yurru yakana buku-wekama gathan ŋula nhä walŋawuya nhokalaŋuwu roŋinymama!
38 Yo, ŋäkuna waya! Dhuwaya gurra dhiyaŋuya bala yolŋuya waya dhiya munathaꞌŋuya djäma guḻkuꞌna wirrkina yätjtja rom mala. Ga bäyŋuna waya gurra ŋayaŋumiyi malthunawu nhanŋu God-Waŋarrwuya. Ga ŋuli nhe yurru ḻäy-yarryun ŋarraku malthunawu, ga marŋgithinyawu ŋarrakuya, ŋarraya yurru bitjan bili nhuŋuya ḻäy-yarryun, ga yakana nhunaya ŋuli ḻakaŋu ŋunhayatja God-Waŋarrwayatja gumurrŋu. Bili ŋarraya ŋuli ŋunhi Yuwalkŋuya Walꞌŋu Yolŋu, roŋiyi ŋuli beŋu djiwarrꞌŋuya ga mala ŋarraku guḻkuꞌna djiwarrꞌpuynha yolŋu waya dhäwuꞌmi waya. Ga yarrupthuya ŋanapu ŋuli ŋunhi djeŋarraꞌyakaynha bäymana, ga balanyamiyuna ŋuli yolŋuya wayay dharaŋuya ŋarrana.
8:11 Matthew 12:38, Luke 11:16 8:12 Matthew 12:39, Luke 11:29 8:15 Luke 12:1 8:18 Jeremiah 5:21, Ezekiel 12:2, Mark 4:12 8:28 Mark 6:14-15, Luke 9:7-8 8:29 John 6:68-69 * 8:31 Djesu ŋunhi rakunydhina Friday-yu waluy (ŋunhiya waŋgany walu). Ga moluŋuya ŋayi gurrana gulŋiyina Saturday (ŋunhiya bulalꞌnha walu): Ga walŋathinaya ŋayi Sunday (ŋunhiya ḻurrkunꞌna walu). Ŋunhiya mayaliꞌ ŋayi bulalꞌ yana munhaya gayŋithina Friday munhaku ga Saturday munhaku. 8:34 Matthew 10:38, Luke 9:23, 14:27 8:35 Matthew 10:39, Luke 17:33, John 12:25