मत्ती रचित यीशु मसीह का सुसमाचार
मत्ती इन द्वारा लिख्सद यीशु मसीह अन्द खुशखबरी
परिचय
मत्ती इन अनुसार खुशखबरी व्हाशोद नियम दा नाक किताबगोळ दा टु ऊंद हुन जो यीशु मसीह अन्द जीवन इन बारा दा हेळतद. अदुर दा टु हर ऊंद किताब इक “खुशखबरी अनकु आगतद, यदुर्द मतलब खुशखबरी.” अवरी मत्ती, मरकुस, लूका अदिक यूहन्ना द्वारा यीशु उन सोत्‍तुर बाद्दा लिख्सकु आग्याद. याग मत्ती इन अनुसार खुशखबरी लिख्सकु आगीत, रा ग्यानी लॉकुरी सही तारीख मालूम हैलेच, लेकीन आग सकतद ईद यीशु मसीह इन जनम इन लगभग ६० साल इन बाद्दा आगीत. इदुर अलावा, अद जागा येल आद ईद लिख्सकु आगीत, मालूम हैलेच, लेकीन हापाळ सा लॉकुर अनुमान हचतार कि ईद फिलिस्तीन दा लिख्सकु आग्याद अदिक शायद आग सकतद कि यरूशलेम नगर दा भी लिख्सकु आग्याद.
लेखक मत्ती हुन, जो यीशु से पयले ऊंद कर ताकोमावाळा ईरोन, आव आंदरी तान चेला बनसोर साटी अंदुन. आंदरी लेवी हेसुर देल भी अरोर. मत्ती हन्नेळ प्रेरितगोळ दा टु ऊंद ईरोन अदिक आव यहूदी लॉकुर साटी लिखसीदुन. ईद हाळोद नियम इन शास्त्रगोळ्द ६० से यक्कुल संदर्भगोळ देल साफ रूप देल नोळकु आग सकतद. आव ईद तोरसोद इरादा माळदुन कि यीशु मसीह ईरोन, परमेश्वर उन निवळुस्त उद्धारकर्ता, यार बारा दा भविष्यवाणी माळकु आगीत. मत्ती भी परमेश्वर उन राज्य अन्द बारा दा हापाळ येनारा लिखस्यान. यहूदीगोळ इक उम्मीद ईरोद कि मसीह ऊंद राजनीतिक राज्य अन्द राजा बनस्यान. मत्ती परमेश्वर उन आध्यात्मिक साम्राज्य अन्द वर्णन माळकु आ विश्वास इक चुनौती कोळोर साटी हापाळ सावधानी बरतुसतान.
मत्ती इन अनुसार खुशखबरी व्हाशोद नियम इक शुरू माळोर साटी ऊंद वळ्लीद किताब आद, यतिकी हाळोद नियम इन सप्‍पा संदर्भगोळ्द कारण. ईव येढ्ढ नियमगोळ इक जोळ्सताव. ग्यानी लॉकुर ईद भी सुझाव कोट्टुर कि मत्ती मूसा अन्द किताबगोळ्द रूप इन नकल माळोद कोशिश माळतीदार, जो हाळोद नियम इन पयला अईद किताबगोळ हु. पहाळी मा यीशु उन उपदेश ५–७ इन तुलना परमेश्वर उक मूसा अन नियम कोळोर सांगुळ आग सकतद. व्यवस्थाविवरण १९:३–२३:२५.
रूप रेखा
1. मत्ती खुशखबरी इक यीशु मसीह अन्द जनम अदिक आंदुर मंत्रालय इन सुरूवात इन बारा दा हेळकु सुरू माळतान. १–४
2. इदुर बाद्दा मत्ती यीशु उन बारा दा अदिक आंदुर हापाळ सा उपदेशगोळ्द वर्णन माळ्यान ५–२५
3. मत्ती अन्द आखरी खंड आंदुर्द सायोद अदिक पुनरूत्थान दा यीशु मसीह अन्द मंत्रालय इन शिखर इन बारा दा आद २६–२८
1
यीशु उन लिख्सद वंशावली
(लूका ३:२३-३८)
अब्राहम उन पार, दाऊद उन पार, यीशु मसीह अन्द वंशावली ई प्रकार देल आद.
अब्राहम देल इसहाक पैदा आदुन, इसहाक देल याकूब, याकूब देल यहूदा अदिक आऊन वार्टुर पैदा आदुर. यहूदा अदिक तामार देल फिरिस अदिक जोरह पैदा आदुर, फिरिस देल हिस्त्रोन, अदिक हिस्त्रोन देल एराम पैदा आदुन. एराम देल अम्मीनादाब पैदा आदुन, अम्मीनादाब देल नहशोन, अदिक नहशोन देल सलमोन पैदा आदुन. सलमोन अदिक राहाब देल बोअज पैदा आदुन, बोअज अदिक रूत देल ओबेद, अदिक ओबेद देल यिशै पैदा आदुन.
अदिक यिशै देल दाऊद राजा पैदा आदुन. अदिक दाऊद देल सुलैमान, आ आर्त इन व्हाट्या टु पैदा आदुन जो पयले उरिय्याह अन्द हिंग्स ईरोर. सुलैमान देल रहबाम पैदा आदुन, रहबाम देल अबिय्याह, अदिक अबिय्याह देल आसाफ पैदा आदुन. आसाफ देल यहोशाफात पैदा आदुन, यहोशाफात देल योराम, अदिक योराम देल उज्जियाह पैदा आदुन. उज्जियाह देल योताम पैदा आदुन, योताम देल आहाज, अदिक आहाज देल हिजकिय्याह पैदा आदुन. 10 हिजकिय्याह देल मनश्शिह पैदा आदुन, मनश्शिह देल आमोन, अदिक आमोन देल योशिय्याह पैदा आदुन. 11 अदिक बाक इस्त्राएल इन लॉकुरी बंदी माळकु बेबीलोन ओया होती योशिय्याह देल यकुन्याह, अदिक आऊन वार्टुर पैदा आदुर.
12 बंदी आगकु बेबीलोन पोहचुसदुर बाद्दा यकुन्याह देल शालतिएल पैदा आदुन, अदिक शालतिएल देल जरूब्बाबिल पैदा आदुन. 13 जरूब्बाबिल देल अबीहूद पैदा आदुन, अबीहूद देल इल्याकीम, अदिक इल्याकीम देल अजोर पैदा आदुन. 14 अजोर देल सदोक पैदा आदुन, सदोक देल अखीम, अदिक अखीम देल इलीहूद पैदा आदुन, 15 इलीहूद देल इलियाजार पैदा आदुन, इलियाजार देल मत्‍तान, अदिक मत्‍तान देल याकूब पैदा आदुन. 16 याकूब देल यूसुफ पैदा आदुन, जो मरियम इनव गांड्ड ईरोन, अदिक मरियम देल यीशु जो मसीह कहलुस्तान, पैदा आदुन.
17 ईद प्रकार अब्राहम टु हुळकु दाऊद ताका चौदा पीढ़ी आदव, अदिक दाऊद टु बेबीलोन इक बंदी आगकु पोहचुस्कु आगासताका चौदा पीढ़ी, अदिक बंदी आगकु बेबीलोन इक पोहचुस्कु आगा समय टु मसीह ताका चौदा पीढ़ी आदव.
यीशु उन जनम
(लूका १:२६-३८; २:१-७)
18  यीशु मसीह अन्द जनम इत्‍ता प्रकार देल आत, कि याग आऊन मोय मरियम इन सगाई यूसुफ उन सांगुळ आगेत, रा आंदुर्द मिलन आगोर से पयले अच आक पवित्र आत्मा दी टु व्हाट्या दी ईरोर. 19 इदुरसाटी आकिन गांड्ड यूसुफ जो न्यायी मंळसा ईरोन अदिक आकी बदनाम माळोद ईला चाहासोन, आकी चुपचाप बिट्ट बुळोद विचार माळदुन. 20 याग आव ईव मातगोळ्द सोच दा का ईरोन रा प्रभु उन स्वर्गदूत आऊक कान्सा दा कांळ्सकु अनली कुरतुन, “हे यूसुफ! दाऊद उन पार, नी मरियम उक हिंग्स माळली अंजबाळ, यतिकी जो आकिन गर्भ दा आद, अद पवित्र आत्मा दी टु आद. 21  आक पार उक हाळदार अदिक नी आऊन हेसुर यीशु ईटेत, यतिकी आव तान लॉकुरी आंदुर पापगोळ देल बिळस्यान.”
22  ईद सब इदुरसाटी आत कि जो वचन प्रभु भविष्यवक्ता अन्द द्वारा अंदिदुन, अद पुरा आगुल: 23 “ऊंद कुवारा पोर व्हाट्या दी ईत्‍तार अदिक ऊंद पार उक हाळदार, अदिक आऊन हेसुर इम्मानुएल ईटकु आदीत,” यदुर्द मतलब आद, “परमेश्वर नाम सांगुळ.”
24 आग यूसुफ जप दा टु यदकु प्रभु अन्द स्वर्गदूत उन आग्या अन्द अनुसार मरियम उक हिंग्स माळकु मान्या तंदुन; 25  अदिक यागासताका आक पार हाळदिदील आगासताका यूसुफ आकिन हात्‍ती होगीदिल: अदिक आव आ पार उन हेसुर यीशु ईटदुन.
1:6 १:६ २ शमूएल १२:२४ 1:18 १:१८ लूका १:२७ 1:21 १:२१ लूका १:३१ 1:22 १:२२ यशायाह ७:१४ 1:25 १:२५ लूका २:२१