7
Giih Arob Yijtepene Nyum Akuud Judea
Batiene e Ngaa duohng yaa lam Yijtepen apeehnye peehnyo kejea, “Ngo adiehr kejea yih arubo kii Wod Juog utoar Jeacuue maa loohng Moaje ge uwaare ne?”
+ Maa athub Yijtepene ke duog wudh giih arob ree kea, “Yih ngaan duohng kedea wu jo doonge maa wu ge weehw wan, giih arob riha ge beehda toohd. Abea nyingu akwaya ne lihng giih roba yihru ni. Giih ngo ge beehde e ge ngahyu thiow. Juog ge duohng kedea e poong ni be beehdo kii Wod Juog cog.* Bang gihn ree keá naa nyoadho yihr Abraahm kii wod kedea ree keá naa anyoadho kii piny ni beedo awaahn ni. Juog ree anyoadhe yihr Abraahm ke piny Mecopotaamya maano e Abraahm poohd kuu anaa abeehn geen Ahran. + Kob Juoge yihr Abraahm kea,
‘Wii paari maa waahdu piny uaayi.
Piny moogo unyoadha yihri.’
“Adiehr muon, Abraahm abeehn ne aay Kahldea ubeehne piny Ahran. Ahran e naa kaa athow wur Abraahme yea. Batien kaa athow wahne e ngo abeehn Juoge ne kaabo udaage Abraahm piny gihn beehdo yea awaahn ni. Piny gihn cuohn ne Kanaan. E naa abeehn Abraahme ne beehdo yi piny ni, e yihre atooro nyethen. Keehd maa atoor yihre nyethen, e ngo anaa arob Juoge yihre kejea piny ucube yihr Abraahm, batiene nea ngo uthoo e piny ngo udoohng yihr nyethene. Piny me buu cahg ke kaab oogo yihr gen. Thiow ge anaa abeehd Abraahme kaano e yihre atooro keehd nye piny me thiin maa acub Juoge yihre ne pinye. Anaa arob Juoge yihre kea,
‘Kwaayi ge uci ne beehdo piny nyoge mooge
naa aleye ke kar run jiehabiihje angween.
Yaa beed piny nu ge uyedh maalo
uyug gene kwaayi ne baahng.
Abea a uyedh maalo thiow rog gen
uyuga gihn me raaj keraahyo ne lwahg kwaayi.
Ge ukahla oogo paan nu ne beehn piny ni ucuba.
Unahg piny nu e nuu uwuor gene an yea.’
Juog thoam abeehne ne yugo wa gihr nyoge maa amaadh remo ne nweehd Abraahm maa nyethene ke Juog. Noono e naa kaa abeehn Abraahme uthoame Yijaag waahde batien nihn abiihjbedahg naa anyuole. Ubeehn Yijaage uthoame Jeakob waahde. Jeakob thiow waahde apaar wong ariow, ge beehda ge kuowo, ge athoame.
“Jeakob yihre anaa waahde me nyinge Jocebe. Naa adoohnge ne nyedhoohg maa adoongo e wuud wahn ngo abeehn gene ne tiilo bang gihn kwaad giih teed Jocebe ge kuu apahdh yi cwihny gen. Cahng man, Jocebe akwahg gene piny ungeew gene ngo oogo ne baahng yihr nyoge me caa Micihr. Jocebe adog ke ngeew oogo ne baahng yihr ngad Micihr. 10 Abea Juog wonge keá log oogo rih Jocebe, e beehde kar bahng. Maa abeehn Juoge umeehge Jaah gihr Micihr nhyaar Jocebe ke nying teeg wonge maa ngahy luube naa acub Juoge yihre. Noono uyug Jaahe Jocebe ne ngaan duohng yaa batiene me e ne cong caame me kan ne kony nyoge yi kahj gihn ubeehn ni. Anahg Jocebe e naa anaa teed ngo yihr Jaah kejea deeh kahj me duohng upahdh yi paajo. Kahj muu ubang nyoge ke run me thoohdh.
11 “Naa abeehn deeh kahy ngo, e nyoge abange ke bang Micihr kedea piny Kanaan ka beedo awaahn ni. Noono ubang kahje ge kuowo naa abeed Kanaan keraahyo, utoor ka maa ayoad gene cam yea. Abea caame giih acong Jocebe ge anudo Micihr keehd maa atoor gihn maa acieg ke run me thoohdh. 12 Naa abeehn Jeakobe ngo ne lihngo kejea caame ge nud Micihr e waahde, ge beehda ge kuowo naa acoon, ge aoohre Micihr. Naa awahnh wuud mene Micihr, e Jocebe giih waal ayuge ubahnge ree keá teedo yihr gen. Naa ayoad wuud mene caam adaahd gene, e ge ake doog. Caam akahl gene ge e caa ne thumo, e ge adog kahj ke naah. 13 Noono udog Jeakobe waahde ke oohr Micihr keehdo. Yi riown waahdh gen, e naa abeehn Jocebe upahe gen oogo, naa ateede ree. Kaano arumo, e naa beehn Jaahe ne ngahy ngo kejea Jocebe yihre ne wuud men Kanaan. 14 Maa aoohr Jocebe dhog bang wahn kejea, ‘Robu ngo yihr wura kejea beehne en maa yaa paare cang.’ Noono uaay Jeakobe ke nyoge jiehadahg wonge apaar wonge abiihj ne ci Micihr. 15 E naa kaa anaa abeehn Jeakobe maa waahde ne beehdo piny Micihr noono. Ge abeehdo Micihr ke run me thoohdh uwahdhe kaa agwag gene uthow gene. 16  + Batiene e Jeakob abeehn ne thoo naa agwage maa akoany waahde ngo yi piny maa naa angeew Abraahme bang waahd Ahmor. Naa abeehn waahd Jeakobe ne thoo thiow, e ge anaa akoany piny moogo me nyinge Ceacehm.
17 “Ge kuowo ge abeehdo Micihr ke run me thoohdh mee maa akoad gene keraahyo. 18 Anahg kaano akoad gene keraahyo, e naa aluuny Jaahe mooge wiih koom. Giih beeye ge anaa atiihy Jocebe ge keá lihngo naa athere bang gihn cwihnye atooro ne yug gihn me beer yihr ge kuowo ge beehda kwaay Jocebe maa kwaay ge wuud men. 19 Jaah gihn aluuny wiih koom, giih me reje ne cohg ge atiihye rog ge kuowo. Ge ayuge ne baahng me tiihyo yihre. Thiow cwihnye kuu amedo ke nying gihn athoohnh ge kuowo. Noono maa ateede lubo kejea nea nyethiin cuow me nyuol, e kea thoohre yi naam duohng. Giih rog gen ayug gene wa kaa anaa agweehg Juoge. Anaa agweehg Juoge kedea urobe ngo yihr Abraahm kejea e ubeehn ne lwahg kwaay Abraahm ukahle gen oogo kar bahng.
20  + “Kaano anaa athoohr nyedhoohy yi naam nu, e naa kaa anaa anyuol kuowo gihn duohng, e nyinge Moaje. Ngo anaa abeehn Juoge ne kwanyo ne gome. Moaje anahg nyedhoohg maa awuob ne cohg, e naa gihn akan ge wahne ngo paajo ke dwahde adahg e ngo be nyoadh gene beere e be thoohr yi naam.
“Batien dwahde adahg e ngo agweehg gene maa akedh gene ngo ne kano yaa apaaj dhe naam. 21 Kaano e naa abeehn nyaar Jaahe ne yoad Moaje maa akaabe ngo bang gihn ngo anhyaare maa apiidhe ngo ne nyethiine. 22 E naa kaa abeehn Moaje ucuohne ne kwaar Jaah kii ngo kedea upuohnye wa ka puohny nyethiin ngaa me duohng yi paajo. Noono udoohnge ne dhaano me lume ke wuoro ke nying teeg wonge kedea ke nying ngahy rob.
23  + “Naa anahg run Moaje jiehariow, e wiihe apare ne liew jo paar gen yaa Yijarael. 24 Naa awahnh Moaje e dhaano acielo ayuude e ngo bang ngad Micihre bango maa abeehn Moaje ne coal kar ngad paar gen uwahdhe kaa anahge Umicihr. 25 Ngahda ngo dhiilu kaa ngahyo kejea ngo abeehn Moaje ne ngeyo kejea Juog daahd dhe yooh ke gwiiro unahge en nuu uluny yaa Yijarael oogo kar bahng. 26 Ruuwow e Moaje yaa Yijarael kar ge ariow ge ayuude e ge ukag. Noono utume gen ke joago e urubo yihr gen kea, ‘Gihn e ne bangu rogu abea wu beehda nyethea yej.’
27 “E nyin anaa ne bang wad gen ake kweer ke lum Moaje maa ajwange ngo kobe, ‘Ngaa ne cohg e naa acub yihn nyum wan ne ngaa duohng yaa lam? 28 Yih daahd unahgi an wa kwaad gihn awaahro naa anahgi Umicihr ne?’ 29 Naa angey Moaje ngo kejea gihn anahge Umicihr piny amore, e ngo agoohd piny Midyan ne beehdo keew aleye. Moaje abeehdo kun nu ke kar run me thoohdh uwahdhe kaa anyoohme unyuol ciihe ke waahd ariow.
30 “Cahng man, maano e Moaje rune ge jiehariow Midyan e ngo anaa buud good Ciihna yi ukang. Cahng nu e Juog ake beehno umeenye yi bungo me ne buud good wa maaj e ne waang ngo. 31 Moaje wiihe amuum naa aniide kwaad gihn nu. Abea gihn kea e daahd nyiigo beere kwaad gihn ngo beehne ke ne niido ke ka me cahng ni, e duon Juog alihnge lihngo e urubo yihre kea,
32 ‘Moaje, a naa Juog gihn wuor Abraahme maa Yijaag
kedea Jeakob kedea ge kuow mooge.’
Maa amag lwahre Moaje ubahnge wonge keá cahg tihng maalo ne maahnyo keehdo.
33 “Maa abar Juoge maalo ke rob yihr Moaje kea, ‘Kahl wuor giihi noono oogo yi tieni bang gihn ka cuungi yea, beehda Piny Juog.’ 34 Ubare ke maalo ke rob kobe, ‘Lihng gihn roba yihri ni beer mee. Giih ajohro naa ayoad jo'a, yaa Yijarael, piny Micihr ge aniida ke wonga. Kaa akaahn yaa Micihre gen ke cing nyooro aniida thiow. Lan gen e naa alihnga e naa gihn abeehna wiih piny beere ge lunya ke oogo kar bahng. Awaahn ni, yih oohra ne kahl jo'a oogo Micihr.’
35 “Moaje e naa akweer yaa Yijaraele keehde ni, ge anaa arub gene kejea, ‘Ngaa e naa acub yihn nyum wan ne ngaa duohng yaa lam,’ e naa ngaa akwany Juoge ne ngaa duohng yaa lam yihr gen: ngaa me lwahg gen oogo kar bahng piny Micihr. Ge arom Moaje ke lwahg oogo ke kuny mar wuohnjuog gihn abeehn ne meeny yi bungo wa maaj e ne waang ngo.§ 36 Anahg Moaje e naa akahl gen oogo Micihr, e tiihy giih me thoohdh me teeg me gaahy nyoge ke bang koohr Naam Kwaar kedea ke kar run jiehariow e ge cor yea ukang.
37  + “Anahg Moaje e naa arubo yihr ge kuowo ke nying Jeacuu kea, ‘Juog arubo kejea agamloohngjuog uoohre yihru cahng moogo. Agamloohngjuog maa ngad tien paaru muu uroomo ke an.’ 38  + Anahg Moaje e naa ngaa anaa arob Juoge loohnge yihre wiih good Ciihna. Loohnge giih dhiilo tiihj ke gen. Ngahyu thiow kejea ge kuowo ge anaa thar good Ciihna ne koar Moaje.
39 “Anahg Moaje gihn ni e naa adhaahr ge kuowo ke koar ngo kedea ukweer gene keehde kaano apoohde e ne wiih good. Ge akweer kejea Moaje padh ruohdh gen kedea ge daahd udo gene Micihr. 40 Gihn nu e ge arubo yihr Aaron kob gene, ‘Moaje umiihu, gihn ayug ree yihre maalo wiih good ngo kwihy wane. Nea neehn maano kea doohngi ne ruohdh wan kedea thaahdh gihn me wa muor unahge e naa juog wuor wane.’ 41 Kaano e naa ayoad gene gihn me room ke muor uthaahdh gene ngo. Maa anahg gene gihr remo piny ne kweehr muor gihn athaahdh gene ne juog gihr gen. Maa uyoad gene deeh yaay me duohng keter maa ayug gene ngo ke nying gihn athaahdh gene ke cing gen naa amihn cwihny gene rih ngo. 42 Naa aniid Juoge ngo kejea ge kuowo ge daahd wuor yiehdhe giih wuor aleye e cwihnye arahnyo. Cwihnye arahnyo uloge wonge oogo rog gen uwiie gen ne wuor kwaad giih gen noono wa ciehr kedea kwaad giih mooge me nii maalo. Juog coon anaa arubo ke nying gihn atiihy ge kuowo ree yi kitaab gihn agweed agamloohngjuog me nyinge Amoje. Gihn akweer gene ke wuor Juog unahge yiehdhe giih aleye ge ne wuor gene. Anaa akob Juoge kea,
‘Wu yaa Yijarael,
wu yug giih waal wa mar ge kuowu.
Ge kuowu ge ayug giih waal riha
kejea ge wuor an.
43 Abea ka beehda toohd.
Ge akweer ke luma noono unahg gene
gihr remo ke yihr yiehdhe* giih wuor aleye.
Yiehdhe giih nu ge naa adoohng ne joohy wuor gene.
Wun thiow, wu tiihy kwaad giih na tiihy ge kuowu.
Kobu wu nyoge me wuor an
abea wu kaahn coohre
bang gihn wu poohd wuor yiehdhe me gihr nying gen tooro.
Bang gihn adoohngu ne nyoge me be wuor an
kedea wu urubo ke toohd kejea a wuoru wuoro,
e naa gihn uriema wun ka me baahr, piny aleye,
wa mar nyoge maa ataaj yi liny.’
44 “Ngahyu cang kejea ge kuowu giih wuor Juog ge na yug gene ke ka na cub abug yea. Ngo anahg abug me duohng me nyoadh ngo kejea Juog nud keehd yaa Yijarael. Juog e naa anyoadh kaa ageer abug gihn nu kii ngo yihr Moaje. 45 Ngahyu thiow kejea keehd ge kuowo, e ngaa duohng gen anahg Jocwa, Juog puud ne wuor gene ke kar abug. 46 Deabid kuowo anaa adaahd ugeere wod me wuor Juog yea. 47 Abea anahg Caloamon e naa abeehn ne geer wod me wuor Juog yea: wod anaa daahd Deabide ke geero.
48  + “Giih nu cang ge beehda athere me ngahyu. Abea a adaahd uteeda ngo yihru ne cohg kejea Juog gihn wuoro, e beehd yi Maalo Paare, be beehd yihdh wuude me geer ke cing dhaano utaahngo wa kwaad wuud ageer ge kuowo. Anaa arob agamloohngjuoge kejea Juog arubo kobe,
49 ‘Maalo e naa koom me piiha wiihe
maa piny e naa gihn cuba tiena wiihe.
Beehda kwaad wod me duohng wa gihn
e nuu geeru uroma yuohmo yea?
50 Ngahda an naa ayug kwaad giih nud upiny kan cang!
Wod me ngihde e ne romu ke geero yihra!’ ”
51  + Maa abar Yijtepene maalo ke rob, “Gihn nye yaage e teeg wudhu ubahnge wu be lihngo ke luube? Loohng Juog ge be cubu yi cwihnyu. Wu uroomo keehd ge kuowo naa akweer ke yiih lum Juog. Wu akweer thiow ke lihng luub Wahy Juog wa kwaad kaa anaa akweer ge kuowu naa coon. 52  + Wu gweehg tiihy giih me reje wa kwaad giih na gweehg ge kuowu. Riem batien yaa gamloohngjuog kedea kaahn gen ke cing nyooro e naa tiihj anaa acub ge kuowu yi wudh gen. Yaa gamloohngjuog me thoohdh maa arubo ke nying beehn Ngad Boadh nyoge, ge anahg gene. Wun thiow, naa ayoadu Ngad Boadh nyoge e ngo amagu unahgu ngo. 53  + Keehd maa angahyu ngo kejea Juog e naa acub loohng yihr Moaje, e wu akweer ne ped ke tiihj ke gen.”
54 E yaa anaa yi lug ge lihng gene giih arob Yijtepene robo ni, e cwihny gen anaa ngwedh piny kedea ukaany gene lag gen kaanyo rih Yijtepen. 55  + Kaano e Yijtepen amaahny maalo maa anyoadh dhaahr Juog yihre. Noono uniide kaa amiihr paar Juoge kii ngo maa e Jeacuu ucuungo ukwiihy Juog. 56  + Urub Yijtepene kobe, “Maahnyu do yey Maalo uneehno yihra e ayab ree maa Jeacuu Waahd Juog apiih ukwiihy wahn.”
57 Kaano e yaa anaa yi lug ge anaa juuj ke kwaago maa e yihdh gen aciehg gene ke cing gen. Noono ugoohd gene rih Yijtepen. 58  + Maa akwahg gene ngo piny kedea uywaay gene ngo ke oogo yi buur geew kaa aci gene ne bahn ngo ke leele.
59  + Kaano abahn gene Yijtepen bahno, e ngo ake kwahyo e urubo kobe, “Wahya ge acuba yi cing Jeacuu Ruohdha.” 60  + Noono upahdhe ke wudh conge urube kobe, “Wii lubo piny yihr gen Juog.” Kaano e ake thoo. Yaa anaa aci ne bahn Yijtepen ge anaa akony ngaa me nyinge Coale.
+ 7:2 7:2 22:1 * 7:2 7:2 Yijtepen adaahd unyoadhe ngo kejea Juog be beehdo cog kii Wod Juog gihr Jeruucalem, bang gihn ngo anaa arubo yihr Abraahm e Abraahm ne paajo me baahr keehd Jeruucalem. + 7:3 7:3 Judea 11:8-10 + 7:16 7:16 Judea 11:9, 13 7:16 7:16 Kuohn ariow ge ne na koany yaa acoone weehg gen yihdh gen. Abraahm piny angeewe buud Eabron. Kaa ngo ka me koany nyoge yea anaa akoj oogo (Kwaan Ngol 23 kitaab ‘Giih Umodho’). Batiene e Jeakob piny me duohng angeewe ka cuohn ne Ceacehm bang yaa Ahmor. Yi piny nu thiow, kar koany nyoge anaa koj oogo (Kwaan kitaab ‘Giih Umodho’ Ngol 33:18-20) tiehd keehd (kitaab ‘Jocwa’ Ngol 23:32). + 7:20 7:20-21 Judea 11:23 + 7:23 7:23-29 Judea 11:24-27 7:33 7:33 Yijtepen adaahd ngo ke nyoadho kejea Juog be beehdo cog kii Wod Juog yi geen Jeruucalem. Juog ree anyoadhe yihr Abraahm kedea yihr Moaje yihdh miehr me baahr keehd Jeruucalem. § 7:35 7:35 Yijtepen Juog acuohne ne wuohnjuog gihn abeehno ne meeny yi bungo. Kuu anahg wuohnjuog e naa abeehno ne meeny yi bungo abea beehda Juog ke ngude. + 7:37 7:37 3:22-23 + 7:38 7:38 Tiihy 7:53; Gal 3:19 * 7:43 7:43 Yiehdhe ne wuor yaa Yijarael nying gen Molog maa Repan. Yaa Yijarael ge ne kaahn giih maa atieng wa yiehdhe giih nu. Abea keehd me ne wuor gene yiehdh nu e giih wuor Juog ge puud ne yug gene yugo yihdh nihn yaaye giih yug ke nying Juog Aciehg. 7:43 7:43 Kob agamloohngjuoge kejea piny uriem Juoge yaa ni yi ngo ne beehdo unaa loog geen Damajko. Lum yea gihn arob beehda kejea ge ubeehdo naa aleye yi piny me baahr me cuohn ne Baabihloanya. + 7:48 7:48 17:24-25 + 7:51 7:51 Rom 2:28-29 + 7:52 7:52 Luk 11:47-48 + 7:53 7:53 7:38; Judea 2:2 + 7:55 7:55-56 Mat 26:64; Tiihy 2:33 + 7:56 7:56 10:11; Luk 3:21; Jon 1:51 + 7:58 7:58 22:20 + 7:59 7:59 Luk 23:46 + 7:60 7:60 Luk 23:34 7:60 7:60 Judea giih aci ne bahn Yijtepen waay gen akahl gene oogo ucub gene gen yihr rihj me nyinge Coal. Judea waaro me duohng ne ke ngaabo wudh waare. Beehda kwaad waay nu ge naa akahl oogo ne meehg gen abahdo beer mee.