6
UYeesu wʉ Mwene ʉwɨ Sabaato
(Mataayi 12:1-8; Maalika 2:23-28)
Isiku limo ɨlyɨ Sabaato, uYeesu akhashɨlaga mu vwizi ɨvwɨ ngano. Abhalandati bhaakwe bhakhanda kudumula amatwe agɨ ngano, bhakhapukusulaga na kulya.
Pe aBhafalisaayi bhamu bhakhabhabhʉzɨɨlɨzya bhakhatɨ, “Khooni ɨmwe mʉkʉbhomba zye zɨtakwɨtɨshɨlwa kʉbhomba pi siku ɨlyɨ Sabaato?” UYeesu akhabhaamʉla akhatɨ, “Mutabhaziizye mu Wusimbe she uDaudi ábhombile we ɨnzala yabhaluma, ʉweene peeka na bhamwabho? Áyinjiiye mu nyumba ya Mʉlʉngʉ, akheega amakaati ge gábhishiilwe pa shɨgemo kʉ mbombo imfinjile, akhalya, akhaabhapa na bhamwabho. Ɨndajɨzyo zɨtakhɨtɨshɨzyaga abhantʉ kulya amakaati ganaago, lyoli abhapuutili bheene.”* UYeesu akhabhabhʉʉzya winza akhatɨ, “ɄMwana wa Muntu we wʉ Mwene ʉwɨ Sabaato.”
UYeesu akʉmʉponɨa umuntu pi siku ɨlyɨ Sabaato
(Mataayi 12:9-14; Maalika 3:1-6)
Isiku ɨlyamwabho ɨlyɨ Sabaato, uYeesu akhinjila mwi sinagoogi, akhanda kʉmanyɨzya abhantʉ. Mukaasi muula, álɨɨpo umuntu ʉmo we ɨnyoobhe yaakwe ɨya kʉndɨɨlo yálemaaye. ABhafalisaayi na bhamanyizyi abhɨ ndajɨzyo bhakhamuzijilaga uYeesu, ɨnga bhalole she atɨmʉponɨe umuntu ʉla pi siku ɨlyɨ Sabaato. Bhakhamʉbhendeelaga shɨnɨɨsho, kʉnongwa ye bhakhanzaga ɨdala ɨlya kʉmʉsɨtaaka uYeesu. Ɨleelo uYeesu akhamanya ɨnsɨɨbho zyabho. Pe akhamʉbhʉʉzya umuntu ʉla we álemaaye ɨnyoobhe akhatɨ, “Bhʉʉkha, ʉyɨmɨɨlɨle pakaasi.” Pe umuntu ʉla akhabhʉʉkha, akhɨmɨɨlɨla pakaasi yaabho. Pe uYeesu akhabhabhʉʉzya akhatɨ, “Ɨnkʉbhabhʉzɨɨlɨzya, bhʉlɨ, lyoni lye ɨndajɨzyo zɨkwɨtɨshɨzya pi siku ɨlyɨ Sabaato, kʉ kʉbhomba imbiibhi, awe kʉ kʉbhomba inyinza, kʉ kʉgoga awe kʉ kʉponɨa uwuumi?” 10 UYeesu akhazyʉngʉʉla kʉbheenya bhonti, akhamʉbhʉʉzya umuntu ʉla akhatɨ, “Golosya ɨnyoobhe yaakho.” Woope akhagolosya, yɨkhapona, yɨkhabha nyinza bhʉʉlo. 11 ABhafalisaayi na bhamanyizyi abhɨ ndajɨzyo bhaala bhakhaviitwa nhaani, bhakhazaabhana kʉtɨ bhatɨmʉbhombe lyoni uYeesu.
UYeesu akʉsebha abhasundikwa ishumi na bhabhɨlɨ
(Mataayi 10:1-4; Maalika 3:13-19)
12 Isiku limo, uYeesu akhabhala mwɨ gamba kupuuta, kʉnʉʉkwo akhapuuta kwa Mʉlʉngʉ uwusiku wonti. 13 Ɨshɨlaabhɨla, akhabhabhɨlɨshɨla abhalandati bhaakwe. Mʉ bhanaabho akhabhasebha ishumi na bhabhɨlɨ, akhaabhapa ɨtaawa ɨlya bhasundikwa. 14 Abhasundikwa bhanaabho bhe bha bhɨɨbha: uSiimoni we uYeesu ámʉtanʉʉye ɨtaawa ɨlya Peeteli, ʉAndeleeya ʉkhambakʉ wa Siimoni, ʉYaakobo, uYookhani, uFilipo, ʉBatolomaayo, 15 uMataayi, uToomasi, ʉYaakobo ʉmwana wa Alʉfeeyo, uSiimoni ʉmʉlwɨla nsɨ yaakwe, 16 ʉYʉʉda ʉmwana wa Yaakobo, nʉ Yʉʉda Sikalioti, we ámʉlonjeleeye uYeesu.
UYeesu akʉponɨa abhabhinu
(Mataayi 4:23-25)
17 UYeesu akhiikha kufuma mwɨ gamba, peeka na bhalandati bhaakwe. We aafikha pa khantelama, akhɨmɨɨlɨla. Papaala páamɨle ɨshɨpʉga ɨshɨpɨtɨ ɨsha bhalandati bhaakwe, peeka nɨ mpʉga ɨmpɨtɨ ɨya bhantʉ. Abhantʉ bhanaabho bháfumile ɨmbalɨ ɨzya mʉ nsɨ ɨya Yudeeya na mʉ nhaaya ɨya Yelusaleemu, na mʉmbalɨ mwa sʉmbɨ mʉ nhaaya ɨzya Tiilo ni Sidooni. 18 Abhantʉ bhaala bhábhalile paala kʉmʉtejeelezya uYeesu, na kʉtɨ abhaponɨe ɨmpʉngo zyabho. Bhoope bhe bhakhayɨmbaga na mapepu amabhiibhi, akhabhaponɨaga. 19 Abhantʉ bhonti bhakhanzaga kʉmʉpalamansya uYeesu, kʉnongwa ye amakha kufuma mʉmwakwe gakhabhaponɨaga bhonti.
Ɨmanyɨzyo ɨzya lʉsayo nɨ zya shigune
(Mataayi 5:1-12)
20 UYeesu akhabheenya abhalandati bhaakwe, akhabhabhʉʉzya akhatɨ,
“Musayiilwe ɨmwe, mwe mwe bhapɨɨna,
kʉnongwa ye ʉwʉmwene wa Mʉlʉngʉ wiinyu.
21 Musayiilwe ɨmwe, mwe mʉlɨ nɨ nzala akhabhalɨlo ɨkha,
kʉnongwa ye mukhayiikuta.
Musayiilwe ɨmwe, mwe mʉkʉlɨla akhabhalɨlo ɨkha,
kʉnongwa ye mʉkhayɨsekha.
22 Musayiilwe ɨmwe, mwe abhantʉ bhakubhaviitilwa,
kubhazila na kubhaliga,
na kʉbhalonga kʉtɨ mʉlɨ ni mbiibhi
kʉnongwa ye mʉkʉmwɨtɨkha ʉMwana wa Muntu.
23 “Bhoope abhamaama bhaabho, bhábhayimvwizye abhakuwi shɨnɨɨsho. Pe zɨnɨɨzyo we zɨkʉbhombekha, mʉseshelaje na kʉtomonhana, kʉnongwa ye ʉMʉlʉngʉ akhayɨbhaposheelezya ku winji kʉmwanya.
24 Ɨleelo mʉsheleeye mwe mwe bhadumbwe,
kʉnongwa ye ʉlʉseshelo lwinyu, mʉlʉposheleeye.
25 Mʉsheleeye ɨmwe, mwe mukwikuta akhabhalɨlo ɨkha,
kʉnongwa ye mʉkhayɨbha nɨ nzala.
Mʉsheleeye ɨmwe, mwe mʉkʉsekha akhabhalɨlo ɨkha,
kʉnongwa ye mʉkhayɨyɨlʉmbʉʉzya na kʉlɨla.
26 Mʉsheleeye ɨmwe, mwe abhantʉ bhonti bhakʉbhapaala,
kʉnongwa ye lɨnɨɨlyo lye abhamaama bhaabho bhábhombile,
kʉbhapaala abhakuwi abhɨ lenga.
Ɨmanyɨzyo kʉ zya kʉbhagana abhalʉgʉ
(Mataayi 5:38-48; 7:12a)
27 “Ishi, ɨnkʉbhabhʉʉzya ɨmwe mwe mʉkʉtejeelezya, mʉbhaganaje abhalʉgʉ bhiinyu, na bhe bhakubhaviitilwa, mʉbhabhombelaje inyinza. 28 Bhe bhakubhaguna mʉbhalabhɨlaje ʉlʉsayo kwa Mʉlʉngʉ. Bhe bhakʉbhabhombela zye zɨtakhondeeye, mubhaputilaje kwa Mʉlʉngʉ. 29 Umuntu ɨnga akʉkhoma kʉ lʉdɨlɨ ʉlwɨ mbalɨ yeeka, mʉleshe akʉkhome nɨ mbalɨ ɨyamwabho. Khabhɨlɨ umuntu ɨnga akʉfwʉlɨla ikooti lyakho, mʉleshe ayeeje ni nshaati. 30 Umuntu wowonti we akʉkʉlaabha akhantʉ, ʉmʉpanje. Khabhɨlɨ umuntu ɨnga afwʉla ivintu vwakho, ʉtatɨnjɨ akʉgalʉshɨzye. 31 Mʉbhabhombelaje abhanjɨ anza she nɨɨmwe mʉkwanza kʉbhombelwa.
32 “Ɨnga mʉkʉbhagana bhaala bhe bhabhaganile ɨmwe, mʉtalɨ nɨ lya kʉyɨbaada pamiiso ga Mʉlʉngʉ. Bhoope abhabhomba mbiibhi, bhakʉbhagana bhaala bhe bhabhaganile! 33 Khabhɨlɨ ɨnga mʉkʉbhabhombela inyinza bhaala bhe bhakʉbhabhombela inyinza, mʉtalɨ nɨ lya kʉyɨbaada pamiiso ga Mʉlʉngʉ. Bhoope abhabhomba mbiibhi bhakʉbhomba anza shɨnɨɨsho! 34 Ɨnga mwabhapabhɨla bhaala bhe mumanyile kʉtɨ bhangabhagalʉshɨzya, mʉngaposheela khantʉ khooni? Bhoope abhabhomba mbiibhi bhakʉbhapabhɨla abhamwabho, kʉnongwa ye bhamanyile kʉtɨ, bhangabhagalʉshɨzya vwonti!
35 “Lyoli ɨmwe, mʉbhaganaje abhalʉgʉ bhiinyu na kʉbhabhombela inyinza. Mʉbhapabhɨlaje, sita kʉsʉʉbhɨla kʉtɨ bhatɨbhagalʉshɨzye. Ɨnga mwabhomba zɨnɨɨzyo, ʉMʉlʉngʉ akhayɨbhasomba ivwinji. Khabhɨlɨ mʉkhayɨbha mwe bhaana bha Mʉlʉngʉ ʉMʉpɨtɨ ʉwa kʉmwanya, kʉnongwa ye ʉweene akʉbhabhombela inyinza bhe bhatakusalifwa na kʉ bhabhomba mbiibhi. 36 Mʉbhalolelaje ishisa abhantʉ bhonti, anza she ʉTaata wiinyu ʉMʉlʉngʉ akʉbhalolela ishisa abhantʉ.
Ɨmanyɨzyo kʉ zya kʉlonga abhanjɨ
(Mataayi 7:1-5)
37 “Mʉtabhalongaje abhanjɨ, pe nɨɨmwe te mʉkhalongwe nʉ Mʉlʉngʉ. Mutabhabhunaje abhanjɨ, pe nɨɨmwe te mukhaabhunwe. Mʉbhatʉyɨlaje abhanjɨ, pe nɨɨmwe mʉkhayɨtʉʉyɨlwa. 38 Mʉbhanje mwe bhateti, pe nɨɨmwe mʉkhayɨtetwa, mu shipimilo she shisindiliilwe, shizuuye na kwitinhana. Kwe kʉtɨ ishipimilo she mukubhapimila abhanjɨ, she shɨnɨɨsho ʉMʉlʉngʉ akhayipimila kukwinyu.”
39 UYeesu akhalonga mʉ shɨkholanyo akhatɨ, “Bhʉlɨ, umuntu we afuuye amiiso angakhola kʉmʉlongola ʉwamwabho we afuuye amiiso? Ɨnga bhakhonzya shɨnɨɨsho, bhonti bhabhɨlɨ bhakʉlendela mu lyina. 40 Umumanyili atangamʉshɨla umumanyizyi waakwe. Ɨleelo, we aamala kʉmanyɨla zyonti, pe akhayɨbha anzu mumanyizyi waakwe.
41 “Khooni khe ʉkwenya ɨkooko lye lɨlɨ mu lyiso lya wamwinyu, ɨleelo ʉtakʉlola ʉmʉkooko we wʉlɨ mu lyiso lyakho? 42 Zɨngabha bhʉlɨɨbhʉlɨ kʉmʉbhʉʉzya uwamwinyu kʉtɨ, ‘We wamwɨtʉ, isuuti ɨnkwefwe ɨkooko lye lɨlɨ mu lyiso lyakho,’ ɨleelo ɨwe wʉneewe ʉtakwefwa ʉmʉkooko we wʉlɨ mu lyiso lyakho? Ɨwe ʉlɨ ni shisa ɨshɨ lenga! Yeefwa suuti ʉmʉkooko we wʉlɨ mu lyiso lyakho. Pe ʉngakhola kwefwa ɨkooko lye lɨlɨ mu lyiso lya wamwinyu.
Abhantʉ bhakʉmanyɨkha kʉ njendo zyabho
(Mataayi 7:16-20; 12:33-35)
43 “Lɨtalɨɨpo ikwi ilyinza lye lɨkwela amatunda amabhiibhi, khabhɨlɨ lɨtalɨɨpo ikwi ibhiibhi lye lɨkwela amatunda aminza. 44 Abhantʉ bhakʉlɨmanya ikwi kufumilana na matunda gaakwe, ye nongwa abhantʉ bhatakʉtʉngʉla amatunda agi kwi ilyi tiini mu mimvwa, awe agi zabiibu mʉ nyangwa. 45 Shɨnɨɨsho she zɨlɨ, umuntu umwinza akʉlonga inyinza, zye zikufuma mʉ mwoyo waakwe umwinza. Woope umuntu umubhiibhi akʉlonga imbiibhi, zye zikufuma mʉ mwoyo waakwe umubhiibhi. Kʉnongwa ye umuntu akʉlonga zye zyizuuye mʉ mwoyo waakwe.
Ɨshɨkholanyo ɨsha bhazenji bhabhɨlɨ
(Mataayi 7:24-27)
46 “Khooni khe mʉkʉntekha kʉtɨ, ‘Mwene, Mwene,’ ɨleelo mʉtakʉbhomba zye ɨnkʉbhabhʉʉzya? 47 Umuntu wowonti we akwɨnza kʉkwanɨ, na kʉtejeelezya amazwi gaanɨ na kʉgalema, ɨntɨmʉkholanye nɨ shɨkholanyo ishi:
48 “Akʉbha anzu muntu we ázenjile inyumba. We akwanda, akhabana ʉlwalo kwikha paasɨ pɨ lyalaawe, akhazenga ʉlwalo ulwi nyumba, pe akhamala kʉzenga inyumba yonti. Imvula we yatoonya inyinji, ulwizi lukhiizula nhaani, aminzi gakhapongola, gakhabhala kʉ makha, gakhabunshila inyumba yiila, ɨleelo yitakhayinga ngakheeka, kʉnongwa ye inyumba yázenjiilwe akhinza mʉ lwalo ulugomu. 49 Ɨleelo umuntu we akʉtejeelezya amazwi gaanɨ, sita kʉgalema, wʉnʉʉyo akʉkholana nu muntu we ázenjile inyumba yaakwe pa mʉselesenga sita lwalo. Aminzi we giizula mu lwizi gapongola, gakhabhala kʉ makha, gakhabunshila inyumba yiila, yɨkhagwa panaapo na kʉpongonhana yonti.”
* 6:4 6:3-4 Bhaazya 1 Samweli 21:1-6. 6:15 6:15 USiimoni ʉmʉlwɨla nsɨ yaakwe Mʉ ndongo ɨya Shiyunaani yɨkʉtɨ uSiimoni ʉMʉzeloote.