12
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús kómí ra nda̱yí kaꞌnda chiño ra xa̱ꞌa̱ ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée najudío
(Mr. 2:23-28; Lc. 6:1-5)
Ñii ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée najudío, ta ta̱Jesús xíꞌin naxíka xíꞌin ra kua̱ꞌa̱n na yáꞌa na ma̱ꞌñó no̱o̱ yóo yita trigo. Ta naxíka xíꞌin ta̱Jesús ki̱xáꞌá na xíꞌi̱ ní na so̱ko, ta saá xa̱ꞌnda na yoko̱ ta ki̱ndaa na so̱o̱ trigo, ta xa̱xi na trigo. Ta xi̱ni nafariseo ña ke̱ꞌé nayóꞌo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n na saá xíꞌin ta̱Jesús:
―Naxíka xíꞌin ún ni̱yaꞌa ndoso na nda̱yí Ndios chi xa̱ꞌnda na trigo, ta o̱n váꞌa kasa chiño yó ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée yó, káchí nda̱yí Ndios ña ni̱taa ta̱Moisés xi̱na̱ꞌá.
Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús, káchí ra saá xíꞌin na:
―¿Án o̱n vása ní‑kaꞌvi ndó to̱ꞌon Ndios no̱o̱ káꞌa̱n ña xa̱ꞌa̱ xi̱i̱ síkuá yó ta̱rey David xíꞌin natáꞌan ra, ki̱vi̱ ni̱xiꞌi̱ ní na so̱ko? Saá chi kui̱ya̱ xi̱na̱ꞌá ni̱ki̱ꞌvi nayóꞌo ini veꞌe Ndios, ta xi̱xi na si̱ta̱ va̱ꞌa ñayi̱i̱ vará o̱n si̱ví su̱tu̱ xi̱kuu na. Ta káchí nda̱yí Ndios saá: “Ndasaá su̱tu̱ kuiti kúchiño kuxu si̱ta̱ va̱ꞌa ñayi̱i̱.” Ta xa ka̱ꞌvi ndó nda̱yí Ndios ña káꞌa̱n o̱n ki̱ví kasa chiño yó ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée yó. Ta nasu̱tu̱ kísa ndivi na chiño veꞌe ño̱ꞌo káꞌno ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée yó, ta o̱n ko̱ó kua̱chi ndíso na xa̱ꞌa̱ ñayóꞌo. Ta ndixa káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó, yi̱ꞌi̱ kúu ta̱a ta̱ kómí ní ka̱ nda̱yí no̱o̱ veꞌe ño̱ꞌo káꞌno. To̱ꞌon Ndios káchí ña saá: “Kóni i̱ ña kundáꞌví ini ndó koni ndó inka̱ ni̱vi, ta keꞌé ndó ñava̱ꞌa xíꞌin na. Tá o̱n xi̱in ndó kundáꞌví ini ndó koni ndó nayóꞌo, ta saá o̱n vása kusii̱ ini i̱ ña sóko̱ ndó ndaꞌa̱ i̱”, ka̱chí Ndios. Tá va̱ꞌa ná kunda̱a̱ ini ndó to̱ꞌon yóꞌo, níkúu, ta saá o̱n chikaa̱ kua̱chi ini ndó koni ndó ni̱vi na o̱n ko̱ó kua̱chi kómí. Yi̱ꞌi̱, ta̱a ta̱ ki̱xi no̱o̱ Ndios, kómí i̱ nda̱yí ka̱ꞌa̱n i̱ yukía̱ va̱ꞌa keꞌé yó ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée yó ―káchí ta̱Jesús xíꞌin nafariseo.
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús ki̱vi̱ sa̱ndaꞌa ra
ñii ta̱a ta̱ yi̱chí ndaꞌa̱
(Mr. 3:1-6; Lc. 6:6-11)
Ta ke̱e ta̱Jesús kua̱ꞌa̱n ra, ta ni̱ki̱ꞌvi ra veꞌe ño̱ꞌo sinagoga. 10 Ta yóo ñii ta̱a, ta̱ yi̱chí ndaꞌa̱ kúu ra, ta o̱n vása kánda ña. Ta ndóo nafariseo xíto na yu kúu ñii ña o̱n váꞌa keꞌé ta̱Jesús, ña kuchiño chikaa̱ na kua̱chi sa̱ta̱ ra. Ta saá ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon na ra:
―¿Yukía̱ káchí nda̱yí Ndios ña kándixa yó? ¿Án kúchiño sandaꞌa yó ni̱vi ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée yó?
11 Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús, ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na:
―Tá ñii ndóꞌó kómí ndó ñii ndikachi sa̱na̱ ndó, ta nákava rí ñii yavi̱ kónó ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée yó, ta, ¿yukía̱ keꞌé ndó? ¿Án o̱n ko̱ꞌo̱n ndó tava ndó kiti̱ sa̱na̱ ndó tí na̱kava? 12 ¡Ta kua̱ꞌa̱ ní ka̱ ndáya̱ꞌví ñii ta̱a no̱o̱ ñii kiti̱ sa̱na̱ yó! Ta ndixa ñava̱ꞌa kúu ña keꞌé yó chiño va̱ꞌa ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée yó.
13 Ta saá ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin ta̱a ta̱ yi̱chí ndaꞌa̱:
―Sanakaa̱ ún ndaꞌa̱ ún vitin ―káchí ra.
Ta ta̱yóꞌo sa̱nakaa̱ ra ndaꞌa̱ ra, ta ndu̱va̱ꞌa ña. Nda̱tán yóo inka̱ ndaꞌa̱ ra ña va̱ꞌa, saá ki̱ndo̱o ña. 14 Ta ke̱e nafariseo kua̱ꞌa̱n na, ta ki̱xáꞌá na káꞌa̱n na xíꞌin táꞌan na ndasaá koo kaꞌni na ta̱Jesús.
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ña ni̱taa ñii ta̱profeta xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús
15 Ta ta̱Jesús xíni̱ ra yukía̱ xáni ini nafariseo, ta ke̱ta ra veꞌe ño̱ꞌo sinagoga ta kua̱ꞌa̱n ra. Ta kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi xi̱kundiko̱n na sa̱ta̱ ra, ta saá sa̱ndaꞌa ra ndiꞌi na ndeé ndóꞌo. 16 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na:
―O̱n ka̱ꞌa̱n ndó xíꞌin nda̱ ñii ni̱vi xa̱ꞌa̱ ña kéꞌé i̱.
17 Ñayóꞌo ni̱ka̱ꞌa̱n ra, ta saá ku̱ndivi to̱ꞌon ña ni̱ka̱ꞌa̱n Ndios xíꞌin ta̱profeta Isaías xi̱na̱ꞌá. Ta to̱ꞌon yóꞌo ni̱taa ta̱Isaías ña ni̱ka̱ꞌa̱n Ndios xa̱ꞌa̱ ta̱a ta̱ tiꞌví ra saka̱ku ni̱vi ñoyívi yóꞌo, káchí ña saá:
18 Yóꞌo yóo ta̱a ta̱ na̱ka̱xin i̱ ña kasa chiño ra no̱o̱ i̱,
ta kíꞌvi ní ini i̱ xíni i̱ ra, ta kúsii̱ ní ini i̱ xíni i̱ ra.
Ta nataxi i̱ Níma̱ i̱ ini ra,
ta saá ka̱ꞌa̱n ndoso ra ñanda̱a̱ xíꞌin ndiꞌi ni̱vi.
19 O̱n na̱a ra, ta ni o̱n kutee ra, ta o̱n nda̱ꞌyi ndaa ra xíꞌin nda̱ ñii ni̱vi.
Ta o̱n nda̱ꞌyi ra ko̱ꞌo̱n ra yichi̱ ña koni̱ so̱ꞌo ni̱vi.
20 Nda̱tán yóo ñii ta̱a ta̱ o̱n vása kaꞌno ka̱ ñii tón tamá táꞌnó chi tón xa táꞌnó kúu nó, saá yóo ta̱a ta̱ na̱ka̱xin i̱,
ta nda̱tán yóo ñii ta̱a ta̱ o̱n vása ndaꞌva ka̱ ñii tímá tón xa kána ñi̱ꞌma̱ yiꞌva̱, saá yóo ta̱a ta̱ na̱ka̱xin i̱,
chi ta̱ kundáꞌví ini kuu ra koni ra ni̱vi nandáꞌví na vitá ini, na o̱n ki̱ví chindeé xíꞌin mi̱i,
a̱nda̱ kundeé ra no̱o̱ ndiꞌi ña o̱n váꞌa ta chinóo síkón ra ñava̱ꞌa ñanda̱a̱.
21 Ta ndiꞌi ni̱vi na ñoyívi yóꞌo xíꞌin ndinoꞌo níma̱ na kundati na ra ña keꞌé ra ñava̱ꞌa ta saka̱ku ra na,
ka̱chí Ndios, ni̱taa ta̱Isaías xi̱na̱ꞌá.
Ñayóꞌo káꞌa̱n, ni̱vi ni̱ka̱ꞌa̱n na xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús
kómí ra ndee̱ ñaníma̱ ndiva̱ꞌa
(Mr. 3:19-30; Lc. 11:14-23; 12:10)
22 Ta ni̱vi kua̱ꞌa̱n na ña kua̱ꞌa̱n ñii ta̱a ta̱ kómí níma̱ ndiva̱ꞌa xíꞌin na no̱o̱ ta̱Jesús, ta ki̱xaa̱ na no̱o̱ yóo ra. Ta̱a ta̱ ndeé ndóꞌo yóꞌo kúu ra ta̱kuáá ta ñíꞌí ra, ta ta̱Jesús sa̱ndaꞌa ñaꞌá ra, ta saá kúchiño nakoto ra ta naka̱ꞌa̱n ra. 23 Ta ndiꞌi ni̱vi na ndóo yóꞌo na̱kaꞌnda ní ini na xi̱ni na ña ke̱ꞌé ta̱Jesús, ta ni̱ka̱ꞌa̱n na, káchí na saá:
―¿Án ta̱yóꞌo kúu ta̱sa̱ꞌya ñani síkuá ta̱David, ta̱ ndáti yó tiꞌví Ndios kixaa̱?
24 Ta xi̱ni̱ so̱ꞌo nafariseo ña ni̱ka̱ꞌa̱n ni̱vi yóꞌo, ta saá ni̱ka̱ꞌa̱n táꞌan na:
―Xíꞌin ndee̱ ñaBeelzebú,* ña kúu ñakáꞌno no̱o̱ ndiꞌi níma̱ ndiva̱ꞌa, táva ta̱yóꞌo níma̱ ndiva̱ꞌa ―káchí na.
25 Ta ta̱Jesús xíni̱ ra ndiꞌi ña xáni ini nafariseo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra saá xíꞌin na:
―Tá yóo ñii ñoo, ta o̱n vása yóo yuꞌú ni̱vi, ta na̱ta̱ꞌvi̱ táꞌan na, ta ki̱xáꞌá na káni táꞌan na xíꞌin natáꞌan na, ta kama ní ndiꞌi xa̱ꞌa̱ ñoo yóꞌo. Tá yóo ñii veꞌe no̱o̱ na̱ta̱ꞌvi̱ táꞌan na, ta káni táꞌan na, ta ndiꞌi xa̱ꞌa̱ ni̱vi veꞌe yóꞌo. 26 Tá ñaníma̱ ndiva̱ꞌa káꞌno Satanás nátava ña ini ni̱vi níma̱ ndiva̱ꞌa táꞌan ña, níkúu, ta saá na̱ta̱ꞌvi̱ táꞌan ñandiva̱ꞌa ta káni táꞌan ña xíꞌin táꞌan ña, ta ya̱chi̱ ní ndiꞌi xa̱ꞌa̱ yichi̱ ña. 27 Mi̱i ndó káꞌa̱n ndó ndí xíꞌin ndee̱ ñaníma̱ ndiva̱ꞌa káꞌno táva i̱ ñandiva̱ꞌa. Tá ndixa saá xáni ini ndó, ta na ndíko̱n sa̱ta̱ ndó na táva ñandiva̱ꞌa, ¿míchí va̱xi ndee̱ nayóꞌo táva na ñandiva̱ꞌa? Na ndíko̱n sa̱ta̱ ndó kachí na o̱n si̱ví ndee̱ ñaníma̱ ndiva̱ꞌa káꞌno kúu ña kómí na kivi tava na ñandiva̱ꞌa. Ta saá kixaa̱ ñii ki̱vi̱ na ndíko̱n sa̱ta̱ mi̱i ndó yóꞌo kuu na kasa nani xa̱ꞌa̱ kua̱chi ndíso ndó chi ñavatá káꞌa̱n ndó xa̱ꞌa̱ i̱. 28 Ta yi̱ꞌi̱, kómí i̱ ndee̱ Níma̱ Ndios ña tava i̱ níma̱ ndiva̱ꞌa, ta ña kéꞌé i̱ yóꞌo káchí ña saá: vitin ki̱xaa̱ ki̱vi̱ ña kíxáꞌá xáꞌnda chiño Ndios no̱o̱ ni̱vi ñoyívi yóꞌo.
29 ’Ta yóo ñii ta̱a ndeé ní ndaku, ta ni̱vi o̱n kúchiño ki̱ꞌvi na veꞌe ra ña kindaa na ñakuíká kómí ra. Siꞌna xíni̱ ñóꞌó katón na ra, ta saá kuchiño ki̱ꞌvi na kindaa na ndiꞌi ñakuíká kómí ra. Nda̱tán yóo ta̱a ndeé ní ndaku yóꞌo, saá yóo ñaníma̱ ndiva̱ꞌa káꞌno.
30 ’Ndiꞌi ni̱vi na o̱n vása yóo yuꞌú xíꞌin i̱, nayóꞌo kúu na o̱n xi̱in koni na yi̱ꞌi̱. Ta ndiꞌi ni̱vi na o̱n vása chíndeé yi̱ꞌi̱ nakaya na ni̱vi ña kundiko̱n na yichi̱ Ndios, nayóꞌo kúu na sákui̱ta̱ níꞌnó ni̱vi ña o̱n kundiko̱n na yichi̱ Ndios.
31 ’Ta ndixa káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó, Ndios kúchiño kasa káꞌno ini ra xa̱ꞌa̱ ndiꞌi ña o̱n váꞌa kéꞌé ni̱vi, ta kúchiño kasa káꞌno ini ra xa̱ꞌa̱ ndiꞌi to̱ꞌon ña káꞌa̱n ndiva̱ꞌa na xíꞌin Ndios. Ta ndiꞌi ni̱vi na káꞌa̱n ndiva̱ꞌa xíꞌin Níma̱ Ndios, ta Ndios o̱n kasa káꞌno ini ra xa̱ꞌa̱ ni̱vi yóꞌo. 32 Ta ni̱vi na káꞌa̱n ndiva̱ꞌa xíꞌin yi̱ꞌi̱, ta̱a ta̱ ki̱xi no̱o̱ Ndios, ta Ndios kúchiño kasa káꞌno ini ra xa̱ꞌa̱ na. Ta ni̱vi na káꞌa̱n ndiva̱ꞌa xíꞌin Níma̱ Ndios, ta Ndios o̱n kasa káꞌno ini ra xa̱ꞌa̱ nayóꞌo vitin, ni ndiꞌi saá kui̱ya̱ ña va̱xi ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ñayóꞌo káꞌa̱n, nda̱tán yóo níma̱ ni̱vi,
saá yóo to̱ꞌon ña káꞌa̱n na
(Lc. 6:43-45)
33 Ta tuku ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin na, káchí ra saá:
―Tá yóo yito̱n tón va̱ꞌa, ta saá kóon kui̱ꞌi tí va̱ꞌa ndaꞌa̱ nó. Tá yóo yito̱n tón o̱n váꞌa, ta saá kóon kui̱ꞌi tí o̱n váꞌa ndaꞌa̱ nó. Tá xíto ndoso ndó kui̱ꞌi tí yóo ndaꞌa̱ yito̱n, ta saá kunda̱a̱ ini ndó án tón va̱ꞌa kúu nó, án tón o̱n váꞌa kúu nó. Nda̱tán yóo yito̱n, saá yóo ni̱vi. 34 Ta ndóꞌó, káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó, ¡sa̱ꞌya ko̱o̱ xati̱ kúu ndó! Chi mi̱i ndó kúu ni̱vi na o̱n váꞌa, ta ña̱kán o̱n kúchiño ka̱ꞌa̱n ndó to̱ꞌon va̱ꞌa. Nda̱tán yóo níma̱ ni̱vi, saá yóo to̱ꞌon ña káꞌa̱n na. 35 Ni̱vi na kómí níma̱ va̱ꞌa, káꞌa̱n na to̱ꞌon va̱ꞌa. Ta ni̱vi na kómí níma̱ o̱n váꞌa, káꞌa̱n na to̱ꞌon o̱n váꞌa. 36 Ta káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó, kixaa̱ ñii ki̱vi̱ ña kasa nani Ndios xa̱ꞌa̱ ndiꞌi ni̱vi ñoyívi yóꞌo, ta koni̱ ñóꞌó ndiꞌi ni̱vi taxi na kuenda xa̱ꞌa̱ ndiꞌi to̱ꞌon ña o̱n váꞌa ni̱ka̱ꞌa̱n na. 37 Chi xa̱ꞌa̱ to̱ꞌon mi̱i ndó ña ni̱ka̱ꞌa̱n ndó, Ndios kasa nani ra xa̱ꞌa̱ ndóꞌó, ta saá ka̱ꞌa̱n ra án kundo̱o ndó xíꞌin ra, án ko̱ꞌo̱n ndó nda̱ya ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ni̱vi ki̱vi̱ ndu̱kú na
ñii milagro no̱o̱ ta̱Jesús
(Mr. 8:12; Lc. 11:29-32)
38 Ta sava nafariseo xíꞌin na sánáꞌa nda̱yí Ndios ni̱ka̱ꞌa̱n na xíꞌin ta̱Jesús, káchí na saá:
―Tata maestro, kóni ndi̱ ña keꞌé ún ñii milagro no̱o̱ ndi̱.
39 Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús:
―¡Ni̱vi na ndiva̱ꞌa ní ini, na o̱n vása kándixa Ndios kúu ndóꞌó! Saá chi ndúkú ndó ñii milagro no̱o̱ i̱ ña kandixa ndó ndí ta̱a ta̱ ki̱xi no̱o̱ Ndios kúu i̱. Ta o̱n keꞌé i̱ inka̱ milagro ña koto ndó, chi va̱ꞌa ka̱ xíni̱ ñóꞌó kunda̱a̱ ini ndó ña ni̱ndoꞌo ta̱profeta Jonás kui̱ya̱ xi̱na̱ꞌá. 40 Ta ta̱Jonás xi̱nakaa̱ ra u̱ni̱ ndiví, ta u̱ni̱ ñoó ti̱xin títia̱ká káꞌno. Ta saá yi̱ꞌi̱, ta̱a ta̱ ki̱xi no̱o̱ Ndios, kunakaa̱ i̱ u̱ni̱ ndiví, ta u̱ni̱ ñoó ti̱xin ñoꞌo̱. 41 Tá kixaa̱ ki̱vi̱ kasa nani Ndios xa̱ꞌa̱ ni̱vi ñoyívi yóꞌo, ta nañoo Nínive chikaa̱ na kua̱chi sa̱ta̱ ndóꞌó na táku̱ vitin. Saá chi xi̱ni̱ so̱ꞌo na ña ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jonás xíꞌin na, ta na̱ndikó ini na ta ka̱ndixa na Ndios. Ta yi̱ꞌi̱, ta̱a ta̱ yóo xíꞌin ndó vitin, kúu ñii ta̱káꞌno ka̱ no̱o̱ ta̱Jonás, ta o̱n xi̱in ndó koni̱ so̱ꞌo ndó ña káꞌa̱n i̱. 42 Tá kixaa̱ ki̱vi̱ kasa nani Ndios xa̱ꞌa̱ ni̱vi ñoyívi yóꞌo, ta saá tuku ñii ñáreina, ñá ni̱xaꞌnda chiño no̱o̱ ñoo na̱ní Sabá xi̱na̱ꞌá, chikaa̱ ñá kua̱chi sa̱ta̱ ndóꞌó na táku̱ vitin. Chi ñáreina yóꞌo xíká ní ni̱xa̱ꞌa̱n ñá xi̱ni̱ so̱ꞌo ñá to̱ꞌon ña ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱rey Salomón, chi ta̱ ndíchí ní si̱ni̱ xi̱kuu ra. Ta yi̱ꞌi̱, ta̱a ta̱ yóo xíꞌin ndó vitin, kúu ñii ta̱káꞌno ka̱ no̱o̱ ta̱Salomón, ta o̱n xi̱in ndó koni̱ so̱ꞌo ndó to̱ꞌon ña káꞌa̱n i̱ ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús ki̱vi̱ sa̱náꞌa ra xa̱ꞌa̱ níma̱ ndiva̱ꞌa
(Lc. 11:24-26)
43 Ta tuku ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin na:
―Tá ñii níma̱ ndiva̱ꞌa sáña ña ñii ta̱a, ta saá kua̱ꞌa̱n ña no̱o̱ yuku̱ yi̱chí ña nandukú ña no̱o̱ nakindée ña. Tá o̱n vása náníꞌi ña no̱o̱ nakindée ña, 44 ta xáni ini ña saá: “Ndikó yó ndi̱ꞌvi yó ini ta̱a no̱o̱ ke̱e yó va̱xi yó”, káchí ña. Ta ndíkó ña, náxaa̱ ña no̱o̱ yóo ta̱a no̱o̱ ke̱e ña, ta nákoto ña vi̱chí ini ra. Nda̱tán yóo ñii veꞌe ni̱ti̱ꞌví ta nda̱sa livi na, saá yóo ini ta̱a yóꞌo. 45 Ta ndíkó níma̱ ndiva̱ꞌa kua̱ꞌa̱n ña, ta nándukú ña inka̱ níma̱ ndiva̱ꞌa, ta náníꞌi ña u̱xa̱ níma̱ ña ndiva̱ꞌa ní ka̱ no̱o̱ mi̱i ña. Ta ndíkó koo ña, ta kua̱ꞌa̱n u̱xa̱ níma̱ ndiva̱ꞌa yóꞌo xíꞌin ña, ta kíxaa̱ ndiꞌi ña nakoo ña ini ta̱a yóꞌo. Ta saá xóꞌvi̱ ní ka̱ ra vitin no̱o̱ ña siꞌna. Saá kundoꞌo ndóꞌó na ndóo ñoyívi yóꞌo vitin tá o̱n xi̱in ndó koni̱ so̱ꞌo ndó to̱ꞌon i̱ ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ki̱vi̱ ki̱xaa̱ siꞌí ta̱Jesús xíꞌin ñani ra
(Mr. 3:31-35; Lc. 8:19-21)
46 Tá káꞌa̱n ka̱ ta̱Jesús xíꞌin ni̱vi, ta saá ki̱xaa̱ siꞌí ra xíꞌin nañani ra, ta yíta na ke̱ꞌe no̱o̱ yóo ra, ta kóni na ka̱ꞌa̱n na xíꞌin ra. 47 Ta ñii ta̱a nda̱to̱ꞌon ra xíꞌin ta̱Jesús:
―Tata, siꞌí ún xíꞌin nañani ún yíta na ke̱ꞌe, ta kóni na ka̱ꞌa̱n na xíꞌin ún ―káchí ra.
48 Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús, ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ta̱yóꞌo:
―¿Yu kúu siꞌí i̱? ¿Ta yu kúu nañani i̱?
49 Ta sa̱náꞌa ndaꞌa̱ ra naxíka xíꞌin ra, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra, káchí ra saá:
―Yóꞌo ndóo siꞌí i̱ xíꞌin nañani i̱. 50 Chi ni̱vi na kísa ndivi ña kóni Yivá i̱ Ndios, ta̱ yóo ñoyívi ni̱no, nayóꞌo kúu ñani i̱ xíꞌin ki̱ꞌva̱ i̱ xíꞌin siꞌí i̱ ―káchí ta̱Jesús.
* 12:24 Inka̱ ki̱vi̱ na̱ní Satanás kúu Beelzebú. 12:31 Ñii to̱ꞌon ña káꞌa̱n ndiva̱ꞌa xíꞌin Níma̱ Ndios kúu ña káꞌa̱n ni̱vi ndí ndee̱ ña kísa ndivi chiño va̱ꞌa kúu ndee̱ ña va̱xi no̱o̱ níma̱ ndiva̱ꞌa káꞌno.