25
Cuento yóꞌo ndáto̱ꞌon xa̱ꞌa̱ u̱xu̱ násíꞌí ná ta̱ꞌán tonda̱ꞌa̱
Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús, káchí ra saá:
―Ná ndato̱ꞌon i̱ ñii cuento xíꞌin ndó ndasaá koo ki̱vi̱ kaꞌnda chiño Ndios ñoyívi yóꞌo. Saá ndo̱ꞌo u̱xu̱ násíꞌí ná ke̱e kua̱ꞌa̱n no̱o̱ yóo viko̱ tonda̱ꞌa̱ ñii ñátáꞌan ná. Ta ná u̱xu̱ yóꞌo níꞌi ná ñoꞌo̱ tóo̱n ta ke̱e ná kua̱ꞌa̱n ná nakutáꞌan ná xíꞌin ta̱a ta̱ tonda̱ꞌa̱. Ta o̱ꞌo̱n násíꞌí yóꞌo ná ndíchí ní si̱ni̱ ta xa yóo tiꞌva ná, ta inka̱ o̱ꞌo̱n násíꞌí ná o̱n vása ndíchí si̱ni̱ ni o̱n vása yóo tiꞌva ná. Ta o̱ꞌo̱n náñaꞌa̱ ná o̱n vása ndíchí si̱ni̱ yóꞌo, vará níꞌi ná ñoꞌo̱ tóo̱n, ta o̱n vása ndíso ka̱ ná aceite ña chikaa̱ ná ini ñoꞌo̱ yóꞌo. Ta ná o̱ꞌo̱n ndíchí si̱ni̱, ndíso ka̱ ná ki̱si ñóꞌo aceite xíꞌin ñoꞌo̱ tóo̱n. Ta xa naꞌá ní ni̱kuáchi̱ ta̱ kóni tonda̱ꞌa̱, o̱n ko̱ó ra kíxaa̱, ta u̱xu̱ násíꞌí yóꞌo ka̱ni maꞌná ná ta ni̱ki̱si̱n ná. Ta ma̱ꞌñó ñoó xi̱ni̱ so̱ꞌo u̱xu̱ saá náñaꞌa̱ káꞌa̱n ni̱vi: “¡Xa va̱xi ta̱a ta̱ tonda̱ꞌa̱! ¡Kee ndó nakiꞌin va̱ꞌa ndó ra!”, káchí na. Ta saá nda̱koo u̱xu̱ násíꞌí yóꞌo, ta ki̱xáꞌá ná kasa ndivi ná ña natoo̱n yeꞌe va̱ꞌa ñoꞌo̱ ná. Ta o̱ꞌo̱n náñaꞌa̱ ná o̱n vása ndíchí si̱ni̱ ni̱ka̱ꞌa̱n ná xíꞌin náñaꞌa̱ ná xa yóo tiꞌva: “Taxi loꞌo ndó aceite ndaꞌa̱ ndi̱, saá chi kóni nda̱ꞌva̱ ñoꞌo̱ ndi̱”, káchí ná. Ta nda̱kuii̱n násíꞌí ná xa yóo tiꞌva: “O̱n kúchiño taxi ndi̱ aceite, chi o̱n kunani ña koni̱ ñóꞌó ndóꞌó xíꞌin ndi̱ꞌi̱. Va̱ꞌa ka̱ kua̱ꞌa̱n ndó no̱o̱ síkó na aceite ta sata ndó ña koni̱ ñóꞌó mi̱i ndó”, káchí ná. 10 Tá kua̱ꞌa̱n násíꞌí ná o̱n vása ndíchí si̱ni̱ ña sata ná aceite, ta ki̱xaa̱ ta̱a ta̱ tonda̱ꞌa̱. Ta násíꞌí ná ndíchí si̱ni̱ ná xa yóo tiꞌva xíꞌin ñoꞌo̱ tóo̱n na̱kutáꞌan ná xíꞌin ra, ta ni̱ki̱ꞌvi ná xíꞌin ra viko̱ tonda̱ꞌa̱. Ta ndási̱ kútu̱ yéꞌé veꞌe no̱o̱ yóo viko̱. 11 Ta saá násíꞌí ná o̱n vása ndíchí si̱ni̱, ndi̱kó ná ki̱xaa̱ ná ta ka̱na ná, káchí ná saá: “¡Tata, tata, nakuiná ún yéꞌé ná ki̱ꞌvi ndi̱ viko̱!”, káchí ná. 12 Ta nda̱kuii̱n ta̱ tonda̱ꞌa̱, káchí ra saá: “Ndixa káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó, o̱n vása xíni̱ i̱ ndóꞌó”, káchí ra xíꞌin násíꞌí ná o̱n vása ndíchí si̱ni̱ ni o̱n vása yóo tiꞌva. Saá ndi̱ꞌi cuento loꞌo yóꞌo ―káchí ta̱Jesús.
13 Ta saá ni̱ka̱ꞌa̱n ka̱ ta̱Jesús xíꞌin na:
―Ta saá ndóꞌó, kundo̱o tiꞌva ndó chi o̱n vása xíni̱ ndó ama ndikó yi̱ꞌi̱, ta̱a ta̱ ki̱xi no̱o̱ Ndios ―káchí ra xíꞌin na.
Cuento yóꞌo ndáto̱ꞌon xa̱ꞌa̱ si̱ꞌún ta̱xi ta̱patrón
ndaꞌa̱ u̱ni̱ na kísa chiño no̱o̱ ra
(Lc. 19:11-27)
14 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús, káchí ra saá:
―Ná ndato̱ꞌon i̱ inka̱ cuento xíꞌin ndó ndasaá koo ña kaꞌnda chiño Ndios ñoyívi yóꞌo. Saá ndo̱ꞌo ñii ta̱a siꞌna ka̱ kee ra ko̱ꞌo̱n ra ñii chiño inka̱ ñoo, ta ka̱na ra na kísa chiño no̱o̱ ra, ta ki̱xaa̱ na, ta sa̱kuiso chiño ra na ñakuíká kómí ra.
15 ’Ta̱xi ra ñii bolsa káꞌno si̱ꞌún ña kómí o̱ꞌo̱n talento* ndaꞌa̱ ñii ta̱ kísa chiño no̱o̱ ra, ta inka̱ bolsa si̱ꞌún ña kómí o̱vi̱ talento ndaꞌa̱ inka̱ ra, ta ñii bolsa si̱ꞌún ña kómí ñii talento ndaꞌa̱ ta̱u̱ni̱, saá chi xíni̱ va̱ꞌa ra ndasaá kísa chiño ñii ñii ta̱ kísa chiño no̱o̱ ra. Ta saá ke̱e ra kua̱ꞌa̱n ra. 16 Ta̱a ta̱ na̱kiꞌin o̱ꞌo̱n bolsa náꞌno si̱ꞌún, ta ni̱xa̱ꞌa̱n ra sa̱ta ra ta ni̱si̱kó ra, ta saá na̱kiꞌin ra inka̱ o̱ꞌo̱n bolsa náꞌno si̱ꞌún. 17 Ñii ki̱ꞌva ki̱sa chiño ta̱a ta̱no̱ó saá ki̱sa chiño ta̱o̱vi̱ yóꞌo xíꞌin o̱vi̱ bolsa náꞌno si̱ꞌún, ta na̱kiꞌin ra inka̱ o̱vi̱ bolsa náꞌno si̱ꞌún sa̱ta̱ ña. 18 Ta ta̱u̱ni̱ na̱kiꞌin ñii bolsa káꞌno si̱ꞌún, ta xa̱ta kónó ra ñii yavi̱ no̱o̱ ñoꞌo̱, ta sa̱ndúxu̱n ra si̱ꞌún ta̱patrón ra.
19 ’Ta ni̱yaꞌa kua̱ꞌa̱ ní ki̱vi̱, ta saá ndi̱kó ta̱patrón na̱xaa̱ ra veꞌe ra, ta kóni ndasa ra kuenda xíꞌin na kísa chiño no̱o̱ ra. 20 Ta ki̱xaa̱ ta̱ na̱kiꞌin o̱ꞌo̱n bolsa náꞌno si̱ꞌún, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ta̱patrón: “Tata, ta̱xi ún o̱ꞌo̱n bolsa náꞌno si̱ꞌún ndaꞌa̱ i̱, ta vitin yóꞌo nakiꞌin ún ña, ta nakiꞌin ún inka̱ o̱ꞌo̱n bolsa náꞌno si̱ꞌún ña na̱kiꞌin i̱ sa̱ta̱ ña xa̱ꞌa̱ ña ki̱sa chiño i̱ ña”, káchí ra. 21 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱patrón: “Va̱ꞌa ní ki̱sa ndivi ún chiño. Va̱ꞌa ní ta̱mozo kúu ún. Va̱ꞌa ní kúchiño kundaa ini i̱ yóꞌó. Ta sakuiso chiño i̱ yóꞌó kua̱ꞌa̱ ní ka̱ ña̱ꞌa, saá chi va̱ꞌa ní ki̱sa ndivi ún chiño loꞌo yóꞌo. Ta vitin naꞌa ki̱ꞌvi ún veꞌe i̱ ta kusii̱ ní ini ún xíꞌin i̱”, káchí ta̱patrón. 22 Ta ta̱ na̱kiꞌin o̱vi̱ bolsa náꞌno si̱ꞌún ki̱xaa̱ ra no̱o̱ ta̱patrón, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra: “Tata, ta̱xi ún o̱vi̱ bolsa náꞌno si̱ꞌún ndaꞌa̱ i̱, ta vitin yóꞌo nakiꞌin ún ña, ta nakiꞌin ún inka̱ o̱vi̱ bolsa náꞌno si̱ꞌún ña na̱kiꞌin i̱ sa̱ta̱ ña xa̱ꞌa̱ ña ki̱sa chiño i̱ ña”, káchí ra. 23 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱patrón: “Va̱ꞌa ní ki̱sa ndivi ún chiño. Va̱ꞌa ní ta̱mozo kúu ún. Va̱ꞌa ní kúchiño kundaa ini i̱ yóꞌó. Ta sakuiso chiño i̱ yóꞌó kua̱ꞌa̱ ní ka̱ ña̱ꞌa, saá chi va̱ꞌa ní ki̱sa ndivi ún chiño loꞌo yóꞌo. Ta vitin naꞌa ki̱ꞌvi ún veꞌe i̱ ta kusii̱ ní ini ún xíꞌin i̱”, káchí ta̱patrón. 24 Ta ta̱ na̱kiꞌin ñii bolsa káꞌno si̱ꞌún ki̱xaa̱ ra, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra: “Tata, xíni̱ va̱ꞌa i̱ yóꞌó kúu ñii ta̱a ta̱ ndeé ní ini. Yóꞌó kúu ta̱ nákaya ña̱ꞌa no̱o̱ o̱n vása ní‑chiꞌi ún, ta nákiꞌin ún ñava̱ꞌa no̱o̱ o̱n vása ní‑kisa chiño ún. 25 Ta ni̱yi̱ꞌví ini i̱, ta ni̱xa̱ꞌa̱n i̱ chi̱kaa̱ seꞌé i̱ si̱ꞌún ún yavi̱ kónó ti̱xin ñoꞌo̱. Ta vitin yóꞌo nakiꞌin ún si̱ꞌún ún ña ta̱xi ún ndaꞌa̱ i̱”, káchí ra. 26 Ta nda̱kuii̱n ta̱patrón, káchí ra saá: “¡Yóꞌó kúu ta̱mozo ndiva̱ꞌa, ta̱ xúxán ní! Tá xa xíni̱ ún yi̱ꞌi̱ kúu ta̱ nákaya ña̱ꞌa no̱o̱ o̱n vása ní‑chiꞌi i̱, ta nákiꞌin i̱ ñava̱ꞌa no̱o̱ o̱n vása ní‑kisa chiño i̱, 27 ta, ¿nda̱chun ni̱‑chikaa̱ va̱ꞌa ún si̱ꞌún i̱ ini veꞌe no̱o̱ táꞌvi̱ si̱ꞌún? Ta ki̱vi̱ ndi̱kó i̱, nakiꞌin i̱ si̱ꞌún i̱ xíꞌin si̱ki̱ ña, níkúu”, káchí ta̱patrón. 28 Ta saá ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱patrón xíꞌin ni̱vi na ndóo xíꞌin ra: “Kindaa ndó ndaꞌa̱ ra bolsa káꞌno si̱ꞌún, ta taxi ndó ña ndaꞌa̱ ta̱a ta̱ kómí u̱xu̱ bolsa náꞌno si̱ꞌún. 29 Ta ndiꞌi ni̱vi na va̱ꞌa xíni̱ kukomí si̱ꞌún, ta nayóꞌo nakiꞌin ka̱ na kua̱ꞌa̱ ka̱ si̱ꞌún. Ta ni̱vi na o̱n vása xíni̱ ndasaá va̱ꞌa kukomí na si̱ꞌún, ta̱nda̱ ñaloꞌo kómí na, nondaa ña ndaꞌa̱ nayóꞌo. 30 Ta ta̱mozo ta̱ o̱n vása kísa chiño va̱ꞌa, tava ndó ra ke̱ꞌe no̱o̱ naa ní, no̱o̱ kuaku ní ra ta xo̱ꞌvi̱ ní ra”, káchí ta̱patrón. Ta ndi̱ꞌi cuento loꞌo yóꞌo ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ndasaá koo
ki̱vi̱ sondíꞌí ndikó ta̱Jesús ñoyívi yóꞌo
31 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin na:
―Ta ki̱vi̱ ndikó i̱ ñoyívi yóꞌo, yi̱ꞌi̱, ta̱a ta̱ ki̱xi no̱o̱ Ndios, ndikó i̱ xíꞌin ndiꞌi ñalivi ña yéꞌe, xíꞌin ndiꞌi naángel, ta saá koo i̱ no̱o̱ táyi̱ tón káꞌno tón to̱ꞌó no̱o̱ kaꞌnda chiño i̱. 32 Ta ni̱vi na kixi ndiꞌi saá xiiña ñoyívi yóꞌo kixaa̱ na nakutáꞌan na no̱o̱ i̱, ta nataꞌví i̱ nayóꞌo nda̱tán nátaꞌví ñii ta̱a ndikachi sa̱na̱ ra xíꞌin ti̱súꞌu̱ sa̱na̱ ra. 33 Nda̱tán yóo ñii ta̱a chíndoo ra tíndikachi sa̱na̱ ra no̱o̱ yóo ndaꞌa̱ kuaꞌá ra, ta títi̱súꞌu̱ sa̱na̱ ra chíndoo ra rí no̱o̱ yóo ndaꞌa̱ yitin ra, saá chindoo i̱ nani̱vi na va̱ꞌa no̱o̱ yóo ndaꞌa̱ kuaꞌá i̱ ta ni̱vi na o̱n váꞌa chindoo i̱ na no̱o̱ yóo ndaꞌa̱ yitin i̱. 34 Ta yi̱ꞌi̱, ta̱Rey, ka̱ꞌa̱n i̱ xíꞌin ni̱vi na ndóo no̱o̱ yóo ndaꞌa̱ kuaꞌá i̱: “Ndóꞌó kúu na nakiꞌin ñava̱ꞌa ndaꞌa̱ Yivá i̱. Vitin naꞌa ndó ki̱ꞌvi ndó no̱o̱ xáꞌnda chiño Ndios, saá chi nda̱ ñano̱ó ki̱vi̱ ki̱xáꞌá ñoyívi ndóꞌó kúu na chi̱tóni̱ ra nakiꞌin ndiꞌi ñava̱ꞌa ra. 35 Chi ki̱vi̱ ni̱xiꞌi̱ i̱ so̱ko ta ndóꞌó ta̱xi ndó ña xi̱xi i̱. Ki̱vi̱ ni̱yi̱chi̱ i̱ takuií ndóꞌó ta̱xi ndó takuií xi̱ꞌi i̱. Ta ki̱vi̱ ni̱xi̱yo xíká i̱ no̱o̱ ñoo i̱, ta ndóꞌó ta̱xi ndó ñii xiiña no̱o̱ xi̱ndúꞌu̱ i̱ na̱kindée i̱. 36 Ki̱vi̱ o̱n ko̱ó tiko̱to̱ i̱ ní‑xiyo, ta ndóꞌó ta̱xi ndó tiko̱to̱ xi̱ndixin i̱. Ki̱vi̱ ndeé ní sa̱xo̱ꞌvi̱ kue̱ꞌe̱ yi̱ꞌi̱ ta ndóꞌó ni̱xaa̱ ndó ni̱ka̱ꞌa̱n ndó to̱ꞌon va̱ꞌa xíꞌin i̱. Ki̱vi̱ xi̱nakaa̱ i̱ ini veꞌe ka̱a ta ni̱xa̱ꞌa̱n ndó chi̱ndeé ndó yi̱ꞌi̱”, kachí i̱ xíꞌin na. 37 Ta saá ni̱vi na va̱ꞌa ini yóꞌo nda̱ka̱ to̱ꞌon na yi̱ꞌi̱, kachí na saá: “Tata, ¿ama xi̱ni ndi̱ yóꞌó ni̱xiꞌi̱ ún so̱ko ta ta̱xi ndi̱ ña xi̱xi ún? ¿Ama xi̱ni ndi̱ yóꞌó ni̱yi̱chi̱ ún takuií ta ta̱xi ndi̱ takuií xi̱ꞌi ún? 38 ¿Ama ni̱xi̱yo xíká ún no̱o̱ ñoo ún ta ta̱xi ndi̱ ñii xiiña no̱o̱ xi̱ndúꞌu̱ ún na̱kindée ún? ¿Ama xi̱ni ndi̱ yóꞌó o̱n ko̱ó tiko̱to̱ ún ní‑xiyo ta ta̱xi ndi̱ tiko̱to̱ ndaꞌa̱ ún xi̱ndixin ún? 39 ¿Ama xi̱ni ndi̱ sa̱xo̱ꞌvi̱ ní kue̱ꞌe̱ yóꞌó, án xi̱ni ndi̱ yóꞌó xi̱nakaa̱ ún ini veꞌe ka̱a ta ni̱xa̱ꞌa̱n ndi̱ chi̱ndeé ndi̱ yóꞌó?” 40 Ta yi̱ꞌi̱, ta̱Rey, ndakuii̱n i̱, ka̱ꞌa̱n i̱ xíꞌin na: “Ndixa káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó, ndiꞌi saá yichi̱ chi̱ndeé ndó ni̱vi nandáꞌví ní na ndíko̱n yi̱ꞌi̱, ndí yi̱ꞌi̱ kúu ta̱ chi̱ndeé ndó saá”, kachí i̱ xíꞌin na.
41 ’Ta yi̱ꞌi̱, ta̱Rey, ka̱ꞌa̱n i̱ xíꞌin na ndóo no̱o̱ yóo ndaꞌa̱ yitin i̱: “Kutaꞌa ndó no̱o̱ i̱, ndóꞌó na ndíso chiꞌña. Kua̱ꞌa̱n ndó koꞌon ndó no̱o̱ xíxi̱ ñoꞌo̱ ña o̱n vása nda̱ꞌva̱ ndiꞌi saá ki̱vi̱, chi Ndios ki̱sa va̱ꞌa ra ñoꞌo̱ xíxi̱ yóꞌo ña xo̱ꞌvi̱ ní ñaníma̱ ndiva̱ꞌa káꞌno xíꞌin ndiꞌi inka̱ níma̱ ndiva̱ꞌa táꞌan mi̱i ña. 42 Saá chi ki̱vi̱ ni̱xiꞌi̱ i̱ so̱ko ta ndóꞌó ni̱‑taxi ndó ña kuxu i̱. Ki̱vi̱ ni̱yi̱chi̱ i̱ takuií, ta ndóꞌó ni̱‑taxi ndó takuií koꞌo i̱. Ki̱vi̱ ni̱xi̱yo xíká i̱ no̱o̱ ñoo i̱, ta ndóꞌó ni̱‑taxi ndó ñii xiiña kandúꞌu̱ i̱ nakindée i̱. 43 Ki̱vi̱ o̱n ko̱ó tiko̱to̱ ní‑xiyo kundixin i̱, ta ndóꞌó ni̱‑taxi ndó tiko̱to̱ ndaꞌa̱ i̱. Ki̱vi̱ ndeé ní sa̱xo̱ꞌvi̱ kue̱ꞌe̱ yi̱ꞌi̱ án ki̱vi̱ xi̱nakaa̱ i̱ ini veꞌe ka̱a ta ndóꞌó ni̱‑xaꞌa̱n ndó chindeé ndó yi̱ꞌi̱”, kachí i̱ xíꞌin na. 44 Ta ni̱vi na o̱n váꞌa yóꞌo nda̱ka̱ to̱ꞌon na yi̱ꞌi̱, kachí na saá: “Tata, ¿ama xi̱ni ndi̱ yóꞌó ni̱xiꞌi̱ ún so̱ko? ¿Ama xi̱ni ndi̱ yóꞌó ni̱yi̱chi̱ ún takuií? ¿Ama xi̱ni ndi̱ yóꞌó ni̱xi̱yo xíká ún no̱o̱ ñoo ún? ¿Ama xi̱ni ndi̱ yóꞌó o̱n ko̱ó tiko̱to̱ ní‑xiyo kundixin ún? ¿Ama xi̱ni ndi̱ ndeé ní sa̱xo̱ꞌvi̱ kue̱ꞌe̱ yóꞌó?, ¿ama xi̱ni ndi̱ yóꞌó xi̱nakaa̱ ún ini veꞌe ka̱a, ta o̱n vása ní‑chindeé ndi̱ yóꞌó?” 45 Ta yi̱ꞌi̱ ndakuii̱n i̱, ka̱ꞌa̱n i̱ xíꞌin na: “Ndixa káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó, ndiꞌi saá yichi̱ ña o̱n vása ní‑chindeé ndó ni̱vi nandáꞌví ní na ndíko̱n yi̱ꞌi̱, ndí yi̱ꞌi̱ kúu ta̱ o̱n vása ní‑chindeé ndó saá”, kachí i̱ xíꞌin na. 46 Ta na o̱n váꞌa yóꞌo ko̱ꞌo̱n na no̱o̱ xo̱ꞌvi̱ ní na ndiꞌi saá ki̱vi̱ ña va̱xi, ta ni̱vi na va̱ꞌa ko̱ꞌo̱n na kutaku̱ na xíꞌin Ndios ndiꞌi saá ki̱vi̱ ña va̱xi ―káchí ta̱Jesús.
* 25:15 Ñii talento kúu si̱ꞌún ña kúu yaꞌvi ñii ta̱a ta̱ ki̱sa chiño xa̱ꞌo̱n kui̱ya̱.