11
Alla matara ɲa
1 Lon do rɔ, Isa tɛrɛ ye Alla matarala yɔrɔ do rɔ. A banni, a la karanden do ka a fɔ a yɛ ko: «Maari, i ye an karan Alla matara la, ikomin Yaya ka a la karandenilu karan ɲa mɛn ma.»
2 Isa ka a jabi: «Ai wa kɛ Alla matarala, ai ye a fɔ ko:
An Fa Alla, i tɔɔ sɛniman ye bonya.
I ye i la mansaya labɔ gbɛ rɔ.
3 I ye an na dɔɔnnin di an ma lon lon.
4 I ye an makoto an na kojuuilu la,
baa mɛnilu ra kojuu kɛ an na, an da woilu makoto.
I kana an to an na miriya juuilu sila kan.»
5 A ka a fɔ a la karandenilu yɛ ko: «Ni ai do wara i duɲɔɔ wara duu tala ma, ka a la da makonkon ka i kan nabɔ ko: ‹N duɲɔɔ, i wuli. I ye buru kala sawa di n ma.
6 N duɲɔɔ cɛɛ bɔtɔla le taama rɔ ka na jiya n wara sisen sisen. Damunin fen si tɛ n bolo ka sii a kɔrɔ.›
7 I duɲɔɔ di to bon kɔndɔ ka jabili kɛ ko: ‹Ɛɛ, cɛɛ, i kana na n tɔrɔ sa. N da n na da tuun ka a sɔɔ. N ni n na denilu bɛɛ ra ban an lala. N ti sɔn ka foyi di i ma sisen.›
8 Hali a ma sɔn ka buru di i ma ai la duɲɔɔnya kosɔn, i wa to a la da makonkon na fo ka a ɲagba, a ri wuli ka i mako bɛɛ ɲa jɔ! Baa, i ma sɔn ka a matara boloka.
9 «Wo rɔ, n di a fɔla ai yɛ ai wa matara foyi la, ai ri wo sɔrɔn; ai wa ɲinin, a ri a sɔrɔn; ai ye da makonkon, a ri laka ai yɛ.
10 Ka a masɔrɔn mɔɔ si wa matara a ri a sɔrɔn; mɔɔ wa fen ɲinin, a ri a sɔrɔn; mɔɔ wa da makonkon, a ri laka a yɛ.
11 «Yon ye ai tɛma yan, ni i dencɛ ka i matara jɛɛ la, i ri sa don a bolo wa?
12 Wala, ni i dencɛ ka i matara sisɛkili la, i ri kɔsɔn don a bolo wa?
13 Nba, ni ai, adamadenilu mɛn ka juu, ai kusan fen ɲuma dila ai denilu ma, wo gbɛnin de an Fa Alla mɛn ye sankolo rɔ wo ri se Nii Sɛniman dila a tarabailu bɛɛ ma.»
Isa ni Ibulusa la ko
14 Lon do rɔ, Isa ka jina gbɛn ka a bɔ bobo cɛɛ do fɛ. Jina bɔ mɛn kɛni a fɛ, cɛɛ ka kuma damira. Wo ka jama kabannakoya kosɛbɛ.
15 Kɔni doilu ka a fɔ ko Isa tɛrɛ ye jinailu gbɛnna Ibulusa baraka le rɔ, mɛn ye jinailu la kuntii ba ri.
16 Doilu ka Isa kɔrɔbɔ, ko a ye tɔɔmasere do kɛ ii ɲana, mɛn di a yiraka ii la ko a la sebaya bɔni Alla rɔ.
17 Kɔni Isa ka ii bɛɛ miriya lɔn. Wo rɔ, a ka a fɔ ii yɛ ko: «Mansaya kelen wa rafara fila ri ka i ɲɔɔn kɛlɛ, mansaya wo tiɲantɔ le. Bon kelen wa rafara fila ri ka i ɲɔɔn kɛlɛ, bon wo ri be.
18 A ye di wo rɔ? Ni Setana la baaradenilu rafarara fila ri ka i ɲɔɔn kɛlɛ, a la mansaya tɛ tiɲan wa? Ai ka a fɔ ko n ye jinailu gbɛnna jina kuntii ba Ibulusa le baraka rɔ.
19 A ye di? Ni n ye jinailu gbɛnna Ibulusa baraka rɔ, ai la karandenilu ye jinailu gbɛnna yon baraka rɔ? Ai la karandenilu ri ai la kiti tɛɛ, ko ai jo tɛ wo rɔ.
20 Ni wo tɛ, ni n ye jinailu gbɛnna Alla baraka le rɔ, wo ra a yiraka ko Alla la Mansaya ra se ai tɛma.
21 «Ai ɲa lɔ! Fankama wa a rabɛn kɛlɛ kɛ muranilu la, ko ka a la bon kanda, wo bolofenilu kandani a ɲuma la.
22 Kɔni ni fankama dogbɛrɛ bera a kan, mɛn fanka ka bon a ta ri, wo ri se a la. Wo ri a la kɛlɛkɛ fen bɛɛ ta, a jii lani tɛrɛ mɛnilu kan kɔnin, ka ban ka a bolofen bɛɛ rafara mɔɔilu tɛma.»
23 Isa banda misali yirakala ka a fɔ ii yɛ ko: «Mɔɔ mɛn tɛ n fɛ, wo ye n juu le ri. Mɔɔ mɛn tɛ n dɛmɛnna ka mɔɔilu ladɛn, wo ye baarala ka mɔɔilu lajɛnsɛn.»
Jina ka i kɔsɛ ka to cɛɛ fɛ
24 Isa ko: «Jina wa gbɛn ka bɔ cɛɛ do fɛ, a ri wa ɲɔɲɔ diya ɲinin fo wula jan ka kaɲa, ka ban ka a fɔ ko: ‹N di n kosɛ ka wa n bɔ diya rɔ.›
25 A wa kosɛ cɛɛ jinatɔ kɔrɔ ma, a ri a tɛrɛn ko wo ra sɛninya, ikomin bon mɛn firanni ka a kɔndɔ rabɛn koɲuma.
26 Wo rɔ, jina ri wa ka jina wɔrɔnwula ladɛn, mɛnilu ka juu a jɛrɛ ri. Ii bɛɛ ri na ka to cɛɛ wo fɛ. A laban, jinatɔ la ko ri juuya ka tamin a fɔlɔma kan.»
27 Ka Isa to kuma la, muso do tora jama tɛma ka a kan nabɔ ko: «Muso mɛn ka i kɔnɔ ta ka i sɔrɔn, ka ban ka a sin di i ma, muso wo kunnadiyani.»
28 Isa ka a jabi: «Kɔni mɔɔ mɛnilu ri ii tolo malɔ Alla la kuma la ka wo mira, woilu le mɔɔ kunnadiyani bailu ri.»
Nabi Junusa tɔɔmasere ɲɔɔn di kɛ bi mɔɔilu yɛ
29 Ka a tɛrɛn jama waratɔ le Isa laminin dɔ, a ka ii karan ko: «Bi mɔɔilu kɛwali ka juu. Ai ye kabannako ko rɔ, mɛn di kɛ tɔɔmasere ri, kɔni kabannako gbɛrɛ si tɛ kɛ ai ɲana, fo Nabi Junusa ta ɲɔɔn.
30 Nabi Junusa jɛrɛ kɛra tɔɔmasere ri Ninibekailu bɛɛ ɲana ɲa mɛn ma, Mɔɔ Dencɛ fanan natɔ kɛla tɔɔmasere ri bi mɔɔilu ɲana wo ɲa le ma.
31 Nba, kiti lon wa se, Seba jamana mansa muso ri wuli ka i lɔ ai tɔrɔfɛ ka ai jalaki, baa ale bɔra fo yɔrɔ jan ka na a tolo malɔ Mansa Sulemani la hankilimaya kuma la. Do ye yan bi, mɛn ka bon Mansa Sulemani ri.
32 Kiti lon wo, Ninibekailu fanan di wuli ka i lɔ ai tɔrɔfɛ ka ai jalaki, baa Nabi Junusa wara ii kawandi lon mɛn, ii tubira. Do ye yan bi, mɛn ka bon Nabi Junusa ri.»
Fitina ni ɲa kisɛ la sanda
33 Isa ka a fɔ ikɔ tuunni ko: «Mɔɔ si tɛ fitinna lamɛlɛn ka a dokon, wala ka see do birin a kun na. Wo kuma tɛ! Mɔɔ wa a lamɛlɛn, a ri a sii fitinnasiifen kan, kosa mɛnilu wa don bon kɔndɔ ri a mɛlɛn yen.
34 Mɔɔ ɲa kisɛ le a faribanku fitina ri. Ni i ɲa kisɛ ka ɲi, kɛnɛ ri don a la, ka i kɔndɔ gbɛ. Ni i ɲa kisɛ ma ɲi, foyi si tɛ don fo dibi.
35 Wo le kosɔn, ai ye ai jɛrɛ lakɔrɔsi. Ai kana i ban kɛnɛ rɔ, ka sɔn dibi rɔ.
36 Ni i kɔndɔ gbɛra kɛnɛ bolo, ka a tɛrɛn dibi tɛ a yɔrɔ si rɔ, i ra kɛ kɛnɛ rɔ fasayi. A ye ikomin fitina ra lamɛlɛn ka i bila kɛnɛ rɔ.»
Isa ka Farisilu ni sariya karanmɔɔilu jalaki
37 Isa banni kumala, Farisi cɛɛ do ka a kili ko a ye wa dɔɔnnin kɛ a wara. Ii wara don a wara, ka i sii dɔɔnnin diya.
38 Isa ma a bolo ko fɔlɔ ikomin Farisilu ye a kɛla ɲa mɛn ma. Wo ka Farisi cɛɛ kabannakoya kosɛbɛ.
39 Maari Isa ka a fɔ a yɛ ko: «Ai Farisilu ye daailu ni muranilu kɔkan makola ka gbɛ, ka ai kɔndɔ nɔɔni to natabaya ni kojuu su bɛɛ la.
40 Ai hankilitanilu! Mɛn ka kokan ladan, wo le ma a kɔndɔla fanan dan wa?
41 Ai ye ai kɔndɔ rɔ di fantanilu ma, wo wa kɛ bɛɛ ri sɛninya.
42 «Gbalo ye ai Farisilu yɛ! Ai ye i rajala ka jaka bɔ, hali ai la suma fira kelen kelenna bɛɛ rɔ. Ai ra telenbaya a ni Alla la kaninteya la bilani to. Ai ka kan ka wo kɛ fɔlɔ ka a tɔ bɛɛ ladɛnnin kɛ.
43 Gbalo ye ai Farisilu yɛ! Ka a masɔrɔn ai wa don salibon kɔndɔ, ai ye ɲɛmɔɔ sii diya ɲininna. Ai wa kɛ so kɔndɔ, ai ye a fɛ mɔɔilu ye ai bonya ka ai fo.
44 Gbalo ye ai Farisilu yɛ! Ka a masɔrɔn ai ye ikomin kaburu, mɛn ni duu bɛɛ ra kɛ kelen di. Mɔɔilu ye taminna wo kan, kɔni ii ma a lɔn ko kaburu le.»
45 Sariya karanmɔɔ do ka Isa jabi: «Karanmɔɔ, i la kuma ma dan Farisilu kelen ma dɛ! I ye andeilu fanan dooyala kosɛbɛ!»
46 Isa ka a jabi: «Gbalo ye ai sariya karanmɔɔilu fanan yɛ! Ai ye donin ba siila mɔɔilu kun ma, donin mɛn ta gbɛlɛman kojuuya. Kɔni ai ti sɔn muumɛ ka ii dɛmɛn wo donin tala!
47 Gbalo ye ai yɛ, ka a masɔrɔn ai benbailu ka nabi mɛnilu faa, ai ye woilu kaburuilu masidila.
48 Ai ra sɔn ai benbailu la baara juu ma, ka a masɔrɔn ii ka nabiilu faa ka kaburu masidi ko to ai ma.
49 Wo le kosɔn, Alla ka a fɔ a la hankilimaya rɔ ko: ‹N di nabiilu lawa ii ma, a ni talibidenbailu. Ii ri doilu faa ka doilu jakankata.›
50 Wo rɔ, mɔɔilu ra nabi fen fen faa kɛbi dunuɲa dan waati, Alla ri bi mɔɔilu ɲininka wo kelen kelenna bɛɛ saya ko ma.
51 A ri damira Abila la saya ma, haan ka wa Nabi Sakariya la saya ma, mɛn sara saraka janin diya a ni Alla la bon tɛma. N di a fɔ ai yɛ, Alla ri bi mɔɔilu ɲininka wo bɛɛ ma kiti lon.
52 Gbalo ye ai yɛ, ai sariya karanmɔɔilu! Ai ra i ban lɔnnin bɛrɛ rɔ, ka wo da tuun ka a sɔɔ. Ai jɛrɛ ti don a rɔ. Ai ye mɔɔilu labanna fanan, mɔɔ mɛnilu ye don ko rɔ.»
53 Isa bɔ mɛn kɛni yɔrɔ wo rɔ, sariya karanmɔɔilu ni Farisilu ka a laɲinin ɲininkali siyaman na.
54 Ii ye a fɛ a ye jabili bɛnbali do kɛ, mɛn di kɛ a mira sababu ri.