11
Alla matara ɲa
1 Lon do rɔ, Isa tɛrɛ ye Alla matarala yɔrɔ do rɔ. A banni, a la karanden do ka a fɔ a yɛ ko: «Maari, i ye an karan Alla matara la, iko Yaya ka a la karandenilu karan ɲa mɛn ma.»
2 Isa ka a jabi: «Ai wa kɛ Alla matarala, ai ye a fɔ ko:
An Fa Alla, i tɔɔ sɛniman ye bonya.
I ye i la mansaya labɔ gbɛ rɔ.
3 I ye an na damunun di an ma lon lon.
4 I ye an makoto an na kojuuilu la,
baa mɛnilu ra kojuu kɛ an na, an da woilu makoto.
I kana an to an na miriya juuilu sila kan.»
5 A ka a fɔ a la karandenilu yɛ ko: «Ni ai do wara i duɲɔɔn wara duu tala ma, ka a la da makonkon ka i kan nabɔ ko: ‹N duɲɔɔn, iwuli. I ye buru kala sawa di n ma.
6 N duɲɔɔn cɛ bɔtɔla le taama rɔ ka na jiya n wara sisen sisen. Damunun fen si tɛ n bolo ka sii a kɔrɔ.›
7 I duɲɔɔn di to bon kɔndɔ ka jabili kɛ ko: ‹Ɛɛ, cɛ, i kana na n tɔrɔ sa. N da n na da tuun ka a sɔɔ. N ni n na denilu bɛɛ ra ban an lala. N ti sɔn ka foyi di i ma sisen.›
8 Hali a ma sɔn ka buru di i ma ai la duɲɔɔnya kosɔn, i wa to a la da makonkon na fo ka a ɲagba, a ri wuli ka i mako bɛɛ ɲa jɔ! Baa, i ma sɔn ka a matara boloka.
9 «Wo rɔ, n di a fɔla ai yɛ ai wa matara foyi la, ai ri wo sɔrɔn; ai wa ɲinin, a ri a sɔrɔn; ai ye da makonkon, a ri laka ai yɛ.
10 Ka a masɔrɔn mɔɔ si wa matara a ri a sɔrɔn; mɔɔ wa fen ɲinin, a ri a sɔrɔn; mɔɔ wa da makonkon, a ri laka a yɛ.
11 «Yon ye ai tɛma yan, ni i dencɛ ka i matara jɛɛ la, i ri sa don a bolo wa?
12 Wala, ni i dencɛ ka i matara sisɛkili la, i ri kɔsɔn don a bolo wa?
13 Nba, ni ai, adamadenilu mɛn ka juu, ai kusan fen ɲuma dila ai denilu ma, wo gbɛnin de an Fa Alla mɛn ye sankolo rɔ wo ri se Nin Sɛniman dila a tarabailu bɛɛ ma.»
Isa ni Ibulusa la ko
14 Lon do rɔ, Isa ka jina gbɛn ka a bɔ bobo cɛ do fɛ. Jina bɔ mɛn kɛni a fɛ, cɛ ka kuma damira. Wo ka jama kabannakoya kosɛbɛ.
15 Kɔni doilu ka a fɔ ko Isa tɛrɛ ye jinailu gbɛnna Bɛlɛsɛbu baraka le rɔ, mɛn ye jinailu la kuntii ba ri.
16 Doilu ka Isa kɔrɔbɔ, ko a ye tɔɔmasere do kɛ ie ɲana, mɛn di a yiraka ie la ko a la sebaaya bɔni Alla rɔ.
17 Kɔni Isa ka ie bɛɛ miriya lɔn. Wo rɔ, a ka a fɔ ie yɛ ko: «Mansaya kelen wa rafara fila ri ka iɲɔɔn kɛlɛ, mansaya wo tiɲantɔ le. Bon kelen wa rafara fila ri ka iɲɔɔn kɛlɛ, bon wo ri be.
18 A ye di wo rɔ? Ni Setana la baaradenilu rafarara fila ri ka iɲɔɔn kɛlɛ, a la mansaya tɛ tiɲan wa? Ai kan ko n ye jinailu gbɛnna jina kuntii ba Bɛlɛsɛbu le baraka rɔ.
19 A ye di? Ni n ye jinailu gbɛnna Bɛlɛsɛbu baraka rɔ, ai la karandenilu ye jinailu gbɛnna yon baraka rɔ? Ai la karandenilu ri ai la kititɛɛ, ko ai jo tɛ wo rɔ.
20 Ni wo tɛ, ni n ye jinailu gbɛnna Alla baraka le rɔ, wo ra a yiraka ko Alla la mansaya ra se ai tɛma.
21 «Ai ɲa lɔ! Fankama wa a rabɛn kɛlɛ kɛ muranilu la, ko ka a la bon kanda, wo bolofenilu kandani a ɲuma la.
22 Kɔni ni fankama dɔgbɛrɛ bera a kan, mɛn fanka ka bon a ta ri, wo ri se a la. Wo ri a la kɛlɛ kɛ muran bɛɛ ta, a jii lani tɛrɛ mɛnilu kan kɔnin, ka ban ka a bolofen bɛɛ rafara mɔɔilu tɛma.»
23 Isa banda misali yirakala ka a fɔ ie yɛ ko: «Mɔɔ mɛn tɛ n fɛ, wo ye n juu le ri. Mɔɔ mɛn tɛ n dɛmɛnna ka mɔɔilu ladɛn, wo ye baarala ka mɔɔilu lajɛnsɛn.»
Jina ka ikɔseyi ka to cɛ fɛ
24 Isa ko: «Jina wa gbɛn ka bɔ cɛ do fɛ, a ri wa ɲɔɲɔn diya ɲinin fo wula jan ka kaɲa, ka ban ka a fɔ ko: ‹N di n koseyi ka wa n bɔ diya rɔ.›
25 A wa koseyi cɛ jinatɔ kɔrɔ ma, a ri a tɛrɛn ko wo ra sɛniya, iko bon mɛn firanni ka a kɔndɔ rabɛn koɲuma.
26 Wo rɔ, jina ri wa ka jina wɔrɔnwula ladɛn, mɛnilu ka juu a jɛrɛ ri. Alu bɛɛ ri na ka to cɛ wo fɛ. A laban, jinatɔ la ko ri juuya ka tamin a fɔlɔma kan.»
27 Ka Isa to kuma la, muso do tora jama tɛma ka a kan nabɔ ko: «Muso mɛn ka i kɔnɔ ta ka i sɔrɔn, ka ban ka a sin di i ma, muso wo kunnadiyani.»
28 Isa ka a jabi: «Kɔni mɔɔ mɛnilu ri ie tolo malɔ Alla la kuma la ka wo mira, woilu le mɔɔ kunnadiyani bailu ri.»
Yunusa tɔɔmasere ɲɔɔn di kɛ bi mɔɔilu yɛ
29 Ka a tɛrɛn jama waratɔ le Isa laminin dɔ, a ka ie karan ko: «Bi mɔɔilu kɛwali ka juu. Ai ye kabannako ko rɔ, mɛn di kɛ tɔɔmasere ri, kɔni kabannako gbɛrɛ si tɛ kɛ ai ɲana, fo Yunusa ta ɲɔɔn.
30 Nabi Yunusa jɛrɛ kɛra tɔɔmasere ri Ninibekailu bɛɛ ɲana ɲa mɛn ma, Mɔɔ Dencɛ fanan natɔ kɛla tɔɔmasere ri bi mɔɔilu ɲana wo ɲa le ma.
31 Nba, kiti lon wa se, Seba jamana mansa muso ri wuli ka ilɔ ai tɔrɔfɛ ka ai jalaki, baa ale bɔra fo yɔrɔ jan ka na a tolo malɔ Mansa Sulemani la hankilimaya kuma la. Do ye yan bi, mɛn ka bon Mansa Sulemani ri.
32 Kiti lon wo, Ninibekailu fanan di wuli ka ilɔ ai tɔrɔfɛ ka ai jalaki, baa Nabi Yunusa wara ie kawandi lon mɛn, alu tubira. Do ye yan bi, mɛn ka bon Nabi Yunusa ri.»
Fitina ni ɲa kisɛ la sanda
33 Isa ka a fɔ ikɔ tuunni ko: «Mɔɔ si tɛ fitina lamɛlɛn ka a dokon, wala ka sumanifen do birin a kun na. Wo kuma tɛ! Mɔɔ wa a lamɛlɛn, a ri a sii fitina sii fen kan, kosa mɛnilu wa don bon kɔndɔ ri a mɛlɛn yen.
34 Mɔɔ ɲa kisɛ le a fari banku fitina ri. Ni i ɲa kisɛ ka ɲi, kɛnɛ ri don a la, ka i kɔndɔ gbɛ. Ni i ɲa kisɛ ma ɲi, foyi si tɛ don fo dibi.
35 Wo le kosɔn, ai ye ai jɛrɛ lakɔrɔsi. Ai kana iban kɛnɛ rɔ, ka sɔn dibi rɔ.
36 Ni i kɔndɔ gbɛra kɛnɛ bolo, ka a tɛrɛn dibi tɛ a yɔrɔ si rɔ, i ra kɛ kɛnɛ rɔ fasayi. A ye iko fitina ra lamɛlɛn ka i bila kɛnɛ rɔ.»
Isa ka Farisilu ni sariya karanmɔɔilu jalaki
37 Isa banni kumala, Farisi cɛ do ka a kili ko a ye wa damunun kɛ a wara. Alu wara don a wara, ka isii damunun diya.
38 Isa ma a bolo ko fɔlɔ iko Farisilu ye a kɛla ɲa mɛn ma. Wo ka Farisi cɛ kabannakoya kosɛbɛ.
39 Maari Isa ka a fɔ a yɛ ko: «Ai Farisilu ye daailu ni muranilu kɔkan makola ka gbɛ, ka ai kɔndɔ nɔɔni to natabaya ni kojuu su bɛɛ la.
40 Ai hankilitanilu! Mɛn ka kokan ladan, wo le ma a kɔndɔla fanan dan wa?
41 Ai ye ai kɔndɔ rɔ di fantanilu ma, wo wa kɛ bɛɛ ri sɛniya.
42 «Gbalo ye ai Farisilu yɛ! Ai ye irajala ka jaka bɔ, hali ai la suma fira kelen kelenna bɛɛ rɔ. Ai ra telenbaya a ni Alla la kanintɛya la bilani to. Ai ka kan ka wo kɛ fɔlɔ ka a tɔ bɛɛ ladɛnni kɛ.
43 Gbalo ye ai Farisilu yɛ! Ka a masɔrɔn ai wa don salibon kɔndɔ, ai ye ɲɛmɔɔ sii diya ɲininna. Ai wa kɛ so kɔndɔ, ai ye a fɛ mɔɔilu ye ai bonya ka ai fo.
44 Gbalo ye ai Farisilu yɛ! Ka a masɔrɔn ai ye iko kaburu, mɛn ni duu bɛɛ ra kɛ kelen di. Mɔɔilu ye taminna wo kan, kɔni alu ma a lɔn ko kaburu le.»
45 Sariya karanmɔɔ do ka Isa jabi: «Karanmɔɔ, i la kuma ma dan Farisilu kelen ma dɛ! I ye andeilu fanan dooyala kosɛbɛ!»
46 Isa ka a jabi: «Gbalo ye ai sariya karanmɔɔilu fanan yɛ! Ai ye donin ba siila mɔɔilu kun ma, donin mɛn ta gbɛlɛman kojuuya. Kɔni ai ti sɔn muumɛ ka ie dɛmɛn wo donin tala!
47 Gbalo ye ai yɛ, ka a masɔrɔn ai benbailu ka nabiɲuma mɛnilu faa, ai ye woilu kaburuilu masidila.
48 Ai ra sɔn ai benbailu la baara juu ma, ka a masɔrɔn alu ka nabiɲumailu faa ka kaburu masidi ko to ai ma.
49 Wo le kosɔn, Alla ka a fɔ a la hankilimaya rɔ ko: ‹N di nabiɲumailu lawa ie ma, a ni keladenbailu. Alu ri doilu faa ka doilu jakankata.›
50 Wo rɔ, mɔɔilu ra nabiɲuma fen fen faa kɛbi dunuɲa dan waati, Alla ri bi mɔɔilu ɲininka wo kelen kelenna bɛɛ saya ko ma.
51 A ri damira Abila la saya ma, haan ka wa Nabi Sakariya la saya ma, mɛn sara saraka bɔ diya a ni Allabatobonba tɛma. N di a fɔ ai yɛ, Alla ri bi mɔɔilu ɲininka wo bɛɛ ma kiti lon.
52 Gbalo ye ai yɛ, ai sariya karanmɔɔilu! Ai ra iban lɔnni bɛrɛ rɔ, ka wo da tuun ka a sɔɔ. Ai jɛrɛ ti don a rɔ. Ai ye mɔɔilu labanna fanan, mɔɔ mɛnilu ye don ko rɔ.»
53 Isa bɔ mɛn kɛni yɔrɔ wo rɔ, sariya karanmɔɔilu ni Farisilu ka a laɲinin ɲininkali siyaman na.
54 Alu ye a fɛ a ye jabili bɛnbali do kɛ, mɛn di kɛ a mira sababu ri.