17
Bi ts'ʉ p'ʉ Tesalónica ra̱ Pablo.
1 Mi̱ ma ra̱ Pablo 'nɛ̱hra̱ Silas, i̱ mpa p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Anfípolis, i̱ nthop'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Apolonia. Bi zømp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Tesalónica p'ʉya. Mi̱ jap'ʉ ra̱ ni̱ja̱ di̱ mpɛti yø judío.
2 Nu̱na̱ ra̱ Pablo bi yʉrbʉ ja ra̱ ni̱ja̱, ya gä ngu̱'a̱ ørbʉ ja yø hni̱ni̱ xi thogui. Nhyu̱ sábadu bi̱ mɛmbi̱ bi̱ nya̱hʉ yø judío p'ʉ ja ra̱ ni̱ja̱.
3 Di opa̱n'yu̱ yø ja̱'i̱ hanja'a̱ te mma̱mp'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro, ngue ra̱ Cristo jatho ngue da̱ zä ra̱ n'ʉ, da̱ tho, da̱ t'ägui. M'mɛfa p'ʉya, di bɛ̱nna̱te p'ʉ da̱ nt'ägui. Bi 'yɛ̱mbʉya:
―A nu̱na̱ ra̱ Jesús dí xi'a̱hʉ ya, guehna̱ ra̱ Cristo bá̱ ɛ̱x Oja̱ ngue di̱ nda̱st'abi na̱.
4 Ngue ngu̱na̱ xifi, bi 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ 'da yø judío. Bi guarbʉ ha ya̱ ra̱ Pablo 'nɛ̱hra̱ Silas. Xquet'a̱ bi 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ xa̱ngu̱ yø ja̱'i̱ hi̱ngyø judío ya mi̱ tha̱nne Oja̱. 'Nɛ̱ xa̱ngu̱ yø xisu nu̱ya hnu̱ ma̱nsu̱ p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ bi 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ hya̱.
5 Bi̱ nsɛya ya yø judío hi̱mbi̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ hya̱ p'ʉya. Bi zonhyø ja̱'i̱ ngue yø ts'oc'ɛ̱i̱ mi̱ 'yop'ʉ ja ra̱ caye, bá̱ yʉns'yø ja̱'i̱ p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ p'ʉya. Bi̱ mäspa̱ rá̱ ngu̱ ra̱ Jasón ngue honna̱ Pablo 'nɛ̱hra̱ Silas. Bi̱ ne xta̱ nzits'i ngue xti däp'ʉ 'bʉhyø ja̱'i̱.
6 Pɛ ngue hi̱mbá̱ ti̱mp'ʉ'ʉ p'ʉya, bá̱ jʉcra̱ Jasón 'nɛ̱'ʉ mi̱'da yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. Bá̱ si ngue bi däp'ʉ ja ra̱ ts'ʉt'abi. I̱ mahyø ja̱'i̱ p'ʉya, i ɛ̱na̱:
―Nu̱'ʉ yø n'yohʉ dí̱ mma̱ngähe ya, ndap'ʉ bi zä di ts'onyø ja̱'i̱. A nu̱yá, xquet'a̱ 'youa ja ma̱ hni̱ni̱hʉ ya.
7 Go di säyabi p'ʉ ja rá̱ ngu̱ na̱ ra̱ Jasón. Gätho ya p'ʉya, hi̱ngui̱ ɛ̱c'ɛ̱i̱'a̱ ra̱ ley ga̱ 'yo ra̱ da̱st'abi Roma. Porque ɛ̱mbi̱ ngue 'bʉ hma̱n'na ra̱ da̱st'abi ni̱ hu̱ ngue ra̱ Jesús.
8 Mi̱ 'yøhyø ja̱'i̱ na̱ ra̱ hya̱ na̱ p'ʉya, co 'nɛ̱hyø ts'ʉt'abi, di̱ maxni̱ yø ja̱'i̱ p'ʉya ngue ncuɛ.
9 Nu̱na̱ ra̱ Jasón co 'nɛ̱'ʉ mi̱'da yø mmi̱'yɛ̱c'ɛ̱i̱ui, bi gu̱tra̱ mɛ̱nyu̱ ngue bi̱ ma ma̱thøgue.
Ya 'bʉp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Berea na̱ ra̱ Pablo 'nɛ̱hra̱ Silas.
10 Mi̱ nxu̱i̱ p'ʉya, nu̱'ʉ yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ n'na zihma̱ntho bi japi bi bønna̱ Pablo 'nɛ̱hra̱ Silas. I̱ mpa p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Berea. Mi̱ zømp'ʉ p'ʉya, bi̱ map'ʉ ja ra̱ ni̱ja̱ di̱ mpɛti yø judío.
11 Nu̱ya yø judío ngue yø mmɛ̱ngu̱ p'ʉ, ma̱n'na yø ndøhoja̱'i̱ ya ngue yø mmɛ̱ngu̱ Tesalónica. Ja̱njua̱ni̱ ngue yø mmʉi ga̱ 'yøhra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ sifi. N'na pa ngu̱ n'na pa huaxtyø hya̱ nt'ot'i ra̱ Ma̱ca̱ Libro. Porque nne da̱ ba̱di̱ ngue'mø ma̱jua̱ni̱'a̱ te sifi ogue hi̱n'na̱.
12 Ja̱na̱ngue xa̱ngu̱ yø judío bi 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Jesús. Da̱ gue'ʉ hi̱ngyø judío, xa̱ngu̱ bi 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. Ngu̱ yø n'yohʉ, ngu̱ yø xisu nu̱ya hnu̱ ma̱nsu̱, gä bi 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ hya̱.
13 Mi̱ ma̱mbrá̱ hya̱ Oja̱ p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Berea na̱ ra̱ Pablo. Ngu̱ i 'yøhya yø mmɛ̱ngu̱ Tesalónica, 'bexpi̱ ma yø judío ngue bá̱ ʉtyø ja̱'i̱ p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱.
14 Nu̱'ʉ yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ p'ʉya, n'na zihma̱ntho bi 'yɛtra̱ Pablo, bi̱ map'ʉ ja ra̱ nenga̱ ja̱the. Pɛ nu̱na̱ ra̱ Silas 'nɛ̱hra̱ Timoteo bi gop'ʉ Berea'ʉ.
15 Nu̱'ʉ bi̱ mähä ra̱ Pablo p'ʉya, bá̱ ɛ̱mp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Atenas. Ma̱mbá̱ penc'ʉ p'ʉya bá̱ ha̱nnba̱bi̱ ra̱ hya̱ ra̱ Silas 'nɛ̱hra̱ Timoteo ngue da̱ni̱ zʉdi n'na zihma̱ntho.
Ra̱ Pablo ya 'bʉp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Atenas.
16 Mɛ̱nte ndø'ma̱te ra̱ Pablo p'ʉ Atenas, bi̱ m'mähra̱ sibi rá̱ mmʉi p'ʉya ngue nnu̱ yø ja̱'i̱ p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ ngue gä sihyø da̱hmu̱ tha̱nne.
17 Ja̱na̱ngue bi xihra̱ hya̱ yø judío p'ʉ ja ra̱ ni̱ja̱, da̱ gue'ʉ ya tha̱nne Oja̱, gä bi xihra̱ hya̱. N'na pa ngu̱ n'na pa xihra̱ hya̱ yø ja̱'i̱ di̱ nthɛui p'ʉ ja ra̱ täi.
18 'Bʉ'i'da yø n'yohʉ, ngue ma̱di xä'a̱ ra̱ hya̱ mi̱ xännba̱te ra̱ Epicuro. Mi̱'da p'ʉya, ma̱di xä'a̱ ra̱ xädi ngue ra̱ estoico. Bi̱ mʉdi bi̱ nya̱ui ra̱ Pablo'ʉ p'ʉya. Bi 'yɛ̱n'i̱'da p'ʉya:
―¿Teni̱ 'bɛ'a̱ ma̱ hya̱ mma̱nna̱ ra̱ n'yohʉ 'bʉcua? Hi̱n'yʉ p'ʉ rá̱ nzɛgui di ya̱hni̱ ua ―bi 'yɛ̱na̱.
Mi̱'da p'ʉya, bi 'yɛ̱na̱:
―Ɛ̱na̱ gue di 'yonna̱ hya̱ na̱ ngue yø 'da'yo da̱hmu̱.
Bi̱ ma̱nna̱ ngu̱na̱, porque ra̱ Pablo bi xihyø ja̱'i̱ hanja ra̱ Jesús, 'nɛ̱ xifi ngue bi bɛ̱nna̱te.
19 Bi ts'ixra̱ Pablo p'ʉ ja n'na ra̱ xɛqui ni̱ hu̱ ngue ra̱ Areópago p'ʉya, nu̱p'ʉ za̱i̱ di̱ mpɛti yø ja̱'i̱ ngue ma̱ consejo. Bi t'ɛ̱mbʉya:
―Dí̱ nne ga̱ pa̱cähe teni̱ 'bɛ'a̱ ma̱'da'yo xädi na̱ ra̱ hya̱ guí̱ mma̱ n'yø.
20 Porque hi̱nja̱m'mø xtá̱ øcähe te guí̱ mma̱nya. Dí̱ nne gui xicje te ga̱ mbønya yø hya̱ guí̱ mma̱ ―bi 'yɛ̱nyø ja̱'i̱.
21 Nu̱'ʉ yø mmɛ̱ngu̱ p'ʉ Atenas co 'nɛ̱'ʉ yø 'dan'yo ja̱'i̱ ya mi̱ 'bʉp'ʉ, hi̱n tema̱ n'nama̱ hya̱ di ørpa̱ ma̱su̱, hi̱nda̱ hønt'a̱ te ma̱'da'yo nne da̱ sifi ogue da̱ 'yøde.
22 Bi̱ m'mä i̱nde ra̱ Pablo p'ʉ ja ra̱ junta ngue ra̱ Areópago p'ʉya, bi 'yɛ̱mbyø ja̱'i̱:
―Ague gyø mmɛ̱ngu̱hʉ ua ja ra̱ hni̱ni̱ Atenas. Ya xtá̱ nu̱gä te guí øthʉ ua guí 'bʉhmʉ. Di̱ nɛ̱qui̱ ngue ɛ̱mmɛ̱i̱ guí tha̱nnehʉ yø da̱hmu̱.
23 Porque nu̱p'ʉ xtá̱ thocä, xtá̱ nu̱gä n'na ra̱ altar ngue nt'ot'i n'na ra̱ letrero ngue ɛ̱na̱: “Guehna̱ rá̱ altar Oja̱ nu̱'a̱ hi̱ngui̱ fa̱di̱ te'o na̱ya”, i ɛ̱nna̱ letrero. A nu̱yá, guehna̱ Oja̱ guí tha̱nnehʉ na̱ya, pɛ hi̱nguí̱ pa̱hmʉ te'o na̱, guehna̱ Oja̱ da̱di øt'a̱hʉ na̱ya.
24 Nu̱na̱ Oja̱ bi hocra̱ xi̱mhäi 'nɛ̱ bi hoqui gätho yø cosa i ja. Gue'a̱ rá̱ mmɛti te gä bí ja ma̱hɛ̱ts'i̱'a̱ ya, 'nɛ̱cua ja ra̱ xi̱mhäi. Pɛ hi̱ngui̱ 'bʉp'ʉ ja yø ngu̱nja̱ di hocyø ja̱'i̱ na̱ Oja̱ na̱.
25 Nu̱na̱ Oja̱, hi̱nte honna̱ ngue da̱ 'yɛ̱nyø ja̱'i̱ te di u̱nni̱. Porque go bá̱di 'dacjʉ ra̱ te'a̱, 'nɛ̱hma̱ hya̱ dí jʉxhʉ, 'nɛ̱ gätho mi̱'da yø cosa go bá̱di̱ u̱n'a̱.
26 Nu̱na̱ Oja̱, bi 'yøt'e ngue n'na 'yʉtho p'ʉ bá̱ fʉdi ngue bi̱ nxa̱ndyø ja̱'i̱ 'bʉi gä rá̱ ngʉni̱ nxi̱mhäi. Bi zännba̱bi̱ ra̱ pa di̱ m'mʉi. 'Nɛ̱ bi zännba̱bi̱ ra̱ xɛqui hapʉ di̱ m'mʉi.
27 I 'yøt'Oja̱'a̱, n'namhma̱ ngue gätho yø ja̱'i̱ da̱ hyon'Oja̱, 'nɛ̱ da̱ ba̱di̱ te'o. Ma̱jua̱ni̱ ngue nu̱ya, hi̱nga̱ yap'ʉ 'bʉ Oja̱ ngue gätho ga̱hʉ.
28 Porque conná̱ngue Oja̱ dí 'bʉhmʉ, 'nɛ̱ da̱di 'ya̱mhmʉ, 'nɛ̱ ja ma̱ tehʉ. Tengu̱tho ra̱ hya̱ bi̱ ma̱n'i̱'da ni̱ 'yot'a̱ sʉcua̱hʉ, bi̱ ma̱ ngue yø ba̱si̱ga̱hʉ Oja̱.
29 Pɛ xi'mø ngue yø ba̱si̱ga̱hʉ Oja̱, hi̱ngui̱ sä ga̱ ɛ̱mhmʉ ngue nu̱na̱ Oja̱, gdá̱ hyɛjpa̱hʉ yø da̱hmu̱ ngue yø oro, ogue yø da̱hmu̱ ngue yø t'axi, ogue yø da̱hmu̱ ngue yø do. Porque nu̱ya yø da̱hmu̱ ya, rá̱ n'yomfɛ̱ni̱sɛ ra̱ ja̱'i̱ gui hoqui.
30 Nu̱'mø yø pa xa̱ thogui, nu̱na̱ Oja̱ mi̱ sɛrpa̱bi̱ yø ja̱'i̱ tha̱nne yø da̱hmu̱, porque hi̱m ma̱ni̱ ba̱hyø ja̱'i̱ hanja. Pɛ nu̱ ra̱ pa dí 'bʉhmʉ ya, nu̱na̱ Oja̱ hønnbʉ bi zä di 'bɛpi gätho yø ja̱'i̱ ngue da̱ hyɛp'ʉ yø da̱hmu̱ tha̱nne.
31 Porque Oja̱, ya xpá̱ nzänna̱ n'na ra̱ pa ngue da̱ hya̱spi̱ xa̱ndønho ra̱ güɛnda gätho yø ja̱'i̱ 'bʉ'a̱ nxi̱mhäi. Nu̱na̱ da̱ hya̱xra̱ güɛnda p'ʉya, guehna̱ n'na ra̱ n'yohʉ ya xpá̱ huanhni̱. Nu̱na̱ Oja̱, i̱ nnepe ngue gätho yø ja̱'i̱ da̱ ba̱di̱ te'o na̱ ya xpá̱ huanhni̱. Ja̱na̱ngue bi japi bi bɛ̱nna̱te p'ʉ ha bi t'ägui.
32 Nu̱'mø mi̱ 'yøhyø ja̱'i̱ ngue ɛ̱mbi̱ bi bɛ̱nna̱te p'ʉ ha bi t'ägui, i thentho 'da. Mi̱'da p'ʉya bi 'yɛ̱mbi̱:
―'Bet'o ma̱n'na ra̱ pa ya, ma̱høngui̱ xicje na̱ ra̱ hya̱ na̱ ―bi 'yɛ̱mbi̱.
33 Bi̱ map'ʉ ha säya ra̱ Pablo p'ʉya.
34 Pɛ nu̱ya 'da yø ja̱'i̱ bi̱ nu̱ ma̱nho ra̱ hya̱ mma̱nna̱ Pablo, 'nɛ̱ bi 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. N'youi p'ʉ ra̱ Dionisio, guehna̱ n'na'ʉ yø ts'ʉt'abi p'ʉ ja ra̱ Areópago. Xquet'a̱ n'youi p'ʉ n'na ra̱ xisu bi 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ hya̱, ni̱ hu̱ ngue ra̱ Dámaris. 'Nɛ̱ n'youi p'ʉ mi̱'da yø ja̱'i̱.