11
Jesús y la oración
1 Aiba èerité Jesús ìyaca áibalé, yá isutáca yáawawa Dios íicha. Idécanáami isutáca Dios íicha, néese abéeri yéewáidacalé íimaca irí:
—Wáiwacali, péewáida wía wasutáanápiná Dios íicha càide iyúwaté Juan el Bautista yéewáidáanáté yéewáidacalénáiwa nasutáanápináté Dios.
2 Jesús íimaca nalí:
—Pisutácué Dios íicha, yá càicué píimaca pisutácawa:
‘Pía, Wáaniri Dios chènuníiséeri, pimàaca macái wenàiwica yàaca picàaluíniná. Pimàaca péenáiwaná yàanàaca caquialéta yái èerica pidàbacatáipináta picùaca macáita. Pimàaca èeri mìnanái namànica càide iyúwa piwàwáaná chái èeri irìcu càide iyúwa neebáidáaná pitàacái, níara ìyéeyéica chènuniré.
3 Pìa wayáapiná wamáapuèrica èeri imanùbaca.
4 Pimàaca piwàwawa wabáyawaná íicha, wíacáiná nacái wamàacaca wawàwawa nabáyawaná íicha cawinácaalí imàníiyéica walí báawéeri. Picá pimàaca áibanái yáalimáidaca wía ipíchaná wamànica wabáyawanáwa, néese piwasàa wía báawéeri Satanás íicha’,
càicué píimaca Dios iríwa”, íimaca yái Jesúsca.
5-6 Jesús íima nacái yéewáidacalénái iríwa:
—Péemìacué comparación: Aiba asìali idènìaca yàacawéerináwa, yá yàanàaca icapèe néré catá bamuchúami. Yá isutáca íicha mamáalàacata: ‘Pía nùacawéeriná, pìa nuchàba máisiba pan yácáiná áiba nùacawéeriná idéca yàanàaca nucapèe néré, idéca yàacawa déecuíse. Canáca nulí nuèripiná iyáapiná’, íimaca irí.
7 Néese yái ìyéerica capìi irìcu càmita íima irí: ‘Picá pisàiwica nulí wawàsi. Nudéca nubàlìaca capìi inùma. Nuénibe nadéca nacùacawa, waimácaténá íná càmita núalimá numichàacawa nùacaténá pirí quirínamatani’, càmita cài íima irí.
8 Néese núumacué pirí, éwita càmicáaníta imichàawa yàacaténá iríni yàacawéerinácáanítani, càicáaníta yàaca irí macáita yái imáapuèrica, isutácáiná íicha mamáalàacata cachàiníiri iyú.
9 Càita nacái núumacué pirí: Pisutácué mamáalàacata Dios íicha, yásí imànicuéca piríwani. Càide iyúwa comparación íimáaná, picutácué mamáalàacatani, yásí pìanàacuécani. Pimáidacué mamáalàacata capìi inùma néeni, yásí yàacùacuéca piríwani.
10 Yácáiná cawinácaalí isutéerica mamáalàacata, yeedápináca iríwani. Cawinácaalí icutéerica mamáalàacatani, yàanàapinácani. Cawinácaalí imáidéerica mamáalàacata capìi inùma néeni, nàacùaca iríni. Càita nacái cawinácaalí isutéerica mamáalàacata Dios íicha, Dios imànica iríwa càide iyúwa isutáaná.
11 “Péemìacué comparación: Pidènìacaalícué pìiriwa, càmitacué pìa irí íba isutácaalí píicha pan iyáapináwa. Càmitacué pìa iyáapiná àapi isutácaalí píicha cubái.
12 Càmitacué pìa iyáapiná chália isutácaalí píicha cawámai yéewé.
13 Ewitacué báawéeyéicáaníta íiwitáiseca pía, càicáaníta cáininácuéca piicáca péenibewa, píalimácué nacái pìaca nalí cayábéeri wawàsi. Néeni, ¿càmitasicué píalíawa cayábáaná íiwitáise yái Wáaniri Dios chènuníiséerica? ¡Iná iwàwacutácué píalíacawa Dios ibànùanápiná nalí Espíritu Santo, cawinácaalí isutéeyéica Dios íichani! —íimaca yái Jesúsca.
Acusan a Jesús de recibir su poder del demonio
14 Aiba èerité Jesús yúucaca demonio asìali íicha. Yái demonio matàacáica imànicaté asìali. Néese demonio yàacadénáamiwa asìali íicha, yáta asìali yáalimá itàaníca àniwa. Níái wenàiwica ìyéeyéica néeni náináidacawa manuísíwata naicáidaca Jesús irí ìwalíise yái imàníináca.
15 Quéwa abénaméeyéi náimaca: “Yái asìali Jesúsca idènìaca Beelzebú íiwitáise, yái demonio íiwacalináca. Iná yéewa Jesús yúucaca demonio wenàiwica íicha Beelzebú íiwitáise iyú”, náimaca Jesús ìwali.
16 Aibanái nawàwa náalimáidaca naicáwa Jesús asáisí idènìacaalí Dios íiwitáise, íná nasutáca íicha imàníinápiná yái càmíirica wenàiwica idé imànica.
17 Yá Jesús yáalíacawa náináidáanáwa nawàwáaná náalimáidaca naicáwani. Yá íimaca nalí:
“Péemìacué comparación: Wenàiwicanái ipéliacaalí íipunitawáaca, yásí nàasu cáli imáalàacawa. Néese àniwa áibanái néenánái napéliacaalí náipunitawáaca, càmita náalimá nàyaca abéeri capìi irìcu.
18 Càita nacái Satanás yàasu demonionái napéliacaalí náipunitawáacatá, néese càmita yáalimá cachàini Satanás quirínamatá. Càicuéca núumaca pirí píimacáinácué nùwali núucáanása demonio wenàiwica íicha Beelzebú íiwitáise iyú, yái demonio íiwacalináca.
19 Quéwa picháawàacaalícué nuináwaná ìwali mamáalàacata núucáanása demonio wenàiwica íicha Beelzebú íiwitáise iyú, néese iwàwacutácué picàlidaca nulí cawinácaalí ichàini iyú péewáidacalénáicué yúucaca demonio wenàiwica íicha. Píalíacawa càmita náuca demonio Beelzebú íiwitáise iyú. Iná péewáidacalénái nadéca náasáidaca càmitacué picàlida nuináwaná ìwali báisíiri iyú.
20 Nudéca núucaca demonio wenàiwica íicha Dios íiwitáise iyú. Iná nudéca núasáidacuéca pirí Dios icùaná abéechúanaméeyéi wenàiwica pèewibàa.
21-22 “Núucaca demonio wenàiwica íicha nuíwitáise iyúwa, cachàinicáiná núa Satanás íicha. Péemìacué comparación: Cachàinicaalí asìali, idènìacaalí cayába icáapisàiwa, yásí icùaca icapèewa cachàiníiri iyú, yàasu nacáiwa ìyéerica icapèe irìcu, ipíchaná cayéedéeri yàanàaca imelùdacaténá íichani. Quéwa cawàwanáta áiba asìali yàanàaca cachàiníirica capìi íiwacali íicha, néese imawènìadaca íichawa capìi íiwacali, yásí imelùdaca íicha icáapisàimi, yàasumi nacái yàacaténá yáapichéeyéi iríwani. Càita nacái Satanás idacùaca wenàiwica íiwitáise, cachàiníiri iyú ipíchaná namusúacawa íicha. Quéwa núata iwasàaca wenàiwica Satanás íicha cachàinicáiná núa Satanás íicha.
23 “Píacué càmíiyéica abédanama íiwitáise núapicha, piùwidecuéca pimànica núa; càmitacué piyúudàa nùwacáidaca wenàiwica Dios irípiná, néese piyúudàacuéca Satanás iméeràidacaténá wenàiwica Dios íicha meedá”, íimaca yái Jesúsca.
El espíritu impuro que regresa
24 Jesús íimaca nalí: “Demonio yàacaalíwa wenàiwica íicha, yásí demonio iméeràacawa chuìri cáli íinata, yá icutáca iyamáacatáipináwa. Càmicaalí demonio yàanàa iyamáacatáipináwa, néese íimaca íináidacawa iríwa: ‘Nuèpùacawa àniwa nucapèe néréwa yáara wenàiwicaca nùacatáisecatéwa íicha’, íimaca iríwa yái demonioca.
25 Néese demonio yèepùacawa àniwa, yásí demonio yàanàaca wenàiwica cáiwitáiséeri càide iyúwa cayábéeri capìi natunuérica, nachùnièrica nacái cayába.
26 Néese demonio yàaca ìwacáidaca yáapichawa siete namanùbaca demonio máiníiyéi báawaca íicha. Néese macáita nawàlùacawa wenàiwica iwàwalìculé nadacùacaténá íiwitáise. Yásí namànica wenàiwica irí báawéeri máiní íicha yái idàbáanéerica demonio imàníiricaté irí quéechacáwa”, íimaca yái Jesúsca.
La felicidad verdadera
27 Idècunitàacá Jesús icàlidaca nalíni, yá abéechúa inanái úumaca cachàiníiri iyú:
—¡Casíimáica pìwali úara inanáica imàaquéechúacaté pimusúaca piicá èeri, úara idàwinèechúacaté pía! —úumaca.
28 Quéwa Jesús íimaca ulí:
—¡Báisíta, quéwa cachàini yáwanái casíimáica uícha nía, cawinácaalí wenàiwica yeebáidéeyéica Dios itàacái, namànica nacái càide iyúwa íimáaná! —íimaca yái Jesúsca.
La gente mala pide una señal milagrosa
29 Néeseté manùba wenàiwica nàwacáidáyacacawa mamáalàacata Jesús itéese. Yá Jesús idàbaca icàlidaca nalíni: “Báawaca náiwitáise níái wenàiwicaca ìyéeyéica siùcade; nasutáca nuícha numàníinápiná naicá yái càmíirica wenàiwica idé imànica. Càmita quéwa numànipiná nalí càiri wawàsi. Numàacacáita naicáca numàníinápiná càide iyúwaté profeta Jonás ìyáaná.
30 Càide iyúwaté Nínive ìyacàlená mìnanáimi náalíanáwa Dios ibànùacaté nàatalé profeta Jonás, càita nacái numàacapiná wenàiwica náalíacawa nùwali, núa asìali Dios néeséerica, numànipinácáiná càide iyúwaté profeta Jonás ìyáanáté.
31 Aiba èeriwa, Dios yùuwichàidapiná báawéeyéi wenàiwica, yásí níái wenàiwicaca ìyéeyéica siùcade nabàlùapináwa Dios íipunita yéewacaténá Dios icàlidaca naináwaná ìwali, càinácaalí báawéeri namàníiricaté. Néese Sur yàasu cáli icuèchúami càmíichúa israelita umichàapinácawa ucháawàacaténá naináwaná ìwali níái israelitaca ìyéeyéica siùca. Bàaluitécáiná ùanàaca máiní déecuíse wàasu cáli íinatalépiná uémìacaténáté rey Salomón itàacái máiní cáalíacáica, úalíacáinátéwa Dios imàacacaté Salomón icàlidaca tàacáisi cáalíacáiri iyú. Quéwa éwita nùyacáaníta nèewibàa, níái israelitaca, núa cachàiníirica íiwitáise rey Salomón ichàini íicha, càicáaníta càmita neebáida nutàacái. Iná cabáyawanáca Dios iicáca nía.
32 Nía nacái càmíiyéica israelita ìyéeyéicaté Nínive ìyacàlená irìcu namichàapinácawa èeri imáalàacaalíwa Dios yùuwichàidapinácaalí báawéeyéi wenàiwica. Néese níái israelitaca ìyéeyéica siùca nabàlùapináwa Dios íipunita yéewacaténá Dios icàlidaca naináwaná ìwali, càinácaalí báawéeri namàníiricaté. Yásí Nínive ìyacàlená mìnanáimi nacháawàapiná israelitanái iináwaná ìwali, bàaluitécáiná Nínive ìyacàlená mìnanáimi nawènúadaca náiwitáisewa Dios irípiná néemìacáináté profeta Jonás icàlidaca nalíni Dios inùmalìcuíse. Néese, éwita nùyacáaníta nèewibàa siùcade, níái israelitaca, núa cachàiníirica íiwitáise profeta Jonás ichàini íicha, càicáaníta càmita neebáida nutàacái. Iná máiní cabáyawanáca Dios iicáca nía”, íimaca yái Jesúsca.
La lámpara del cuerpo
33 Jesús íimaca nalí: “Péemìacué comparación: Watùcunìacaalí lámpara, càmita wabàani catácatalé, càmita nacái yàalusi irìculé. Néese wamàacaca lámpara icànaca chènunibàa amalácaténá wenàiwicanái irí iwàluèyéicawa néré.
34 Pituí nacái ìyaca pirí càide iyúwa lámpara pituícáiná imàacaca piicáca. Cayábacaalí pituí, yásí amalánamaca piicáca. Quéwa, báawacaalí pituí, néese catáca piicáidaca.
35 Néese, yái píináidéericawa piwàwalìcuísewa ìyaca càide iyúwa catuíri íiwitáise. Iná picùa cayába piwàwawa, masaquèeri iyú, picá cáininá piicáca áiba wawàsi Dios íicha, ipíchaná catáca píiwitáise.
36 Amalácaalí píiwitáise, canásíwacaalí catá píiwitáise, yásí píalíaca piicáca cayábéeri báawéeri íichaná, càide iyúwa lámpara icànacaalí pìwali”, íimaca yái Jesúsca.
Jesús acusa a los fariseos y a los maestros de la ley
37 Idécanáamité Jesús icàlidacani wenàiwicanái irí, yá abéeri fariseo imáidaca Jesús iyáacaténá iyáacaléwa. Ináté Jesús iwàlùacawa fariseo icapèe irìculé, yá yáawinacawa mesa iwéré.
38 Yái fariseo íináidacawa manuísíwata iicáidaca Jesús irí iicácáiná Jesús càmita imàni culto nacáiri íibacaténá icáapiwa éeréeri iyú, iyúwa fariseonái íiwitáise ìyáaná ipíchawáise iyáaca iyáacaléwa.
39 Quéwa Wáiwacali íimaca irí:
—Píacué fariseoca, pimànicuéca madécaná wawàsi éeréeri iyú càide iyúwaté pìawirináimi yéewáidáanácué pía, yá macái wenàiwica nayúunáidaca masacàacuéca píiwitáise. Péemìacué comparación: Càicuéca píade iyúwa bacàa, quírápieli nacái wáibéeyéica íinatabàa. Quéwa máiní báawaca píiwitáise piwàwalìcuísewa càide iyúwa bacàa ipuniéchúacawa casaquèeri iyú, peedácáinácué piríwa manùba wawàsi piyéede iyúwa, iyú nacái yái báawéerica pimàníiricuéca.
40 ¡Píacué càmíiyéica yáalíawa! ¿Càmitacué píalíawa Dios yáalimá iicáca piwàwalìculéwa càide iyúwa iicáaná nacái macái wawàsi wenàiwica yáaliméerica iicáca ituí iyúwa?
41 Quéwa, iwàwacutácué masacàaca pimànica píiwitáisewa piwàwalìcuísewa quéechacáwa yéewanápinácué pìaca catúulécanéeyéi irí cayábéeri ofrenda Dios irípiná. Masacàacaalícué pimànica píiwitáisewa, yásí masacàaca Dios iicácué macáita yái pimàníiricuéca.
42 “¡Dios yùuwichàidapinácué píawa, píacué fariseoca! Pimàacacuéca bànacalé ofrenda iyú Dios irí abéerinama néená níái diéyéica imanùbaca pibànacaleca púubéeyéica, níái menta ibáiná, ruda ibáiná nacái, macái bànacalé íiwitáaná nacái, càide iyúwaté Dios ichùulìanácué pimàacaca irí nía ofrenda iyú sacerdotenái iyáapiná. Quéwa, càmitacué picùa wenàiwicanái machacàníiri iyú, càmitacué nacái cáininá piicáca Dios. Máinícué iwàwacutá cài pimànica, quéwa picácué piyamáida pimàaca pìasu cawèníiriwa Dios irípiná ofrenda iyú.
43 “¡Dios yùuwichàidapinácué píawa, píacué fariseoca!, iwàwéeyéica máiní yáawinacawa macái wenàiwica yàacuésemi chènunibèeri yàalubáisi íinata néewáidacàalu irìcu pimànicaténácué culto, yéewacaténácué naicáca pía iyúwa máiníiyéica cachàinica. Casíimáicuéca piwàwa nacái natàidacáinácué pía máiní cáimiétaquéeri iyú bamuchúamibàa yàcalé áibanái wenàiwica naicácaténácué natàidaca pía.
44 “¡Dios yùuwichàidapinácué píawa! Péemìacué comparación: Càicuéca píade iyúwa càliculìi càmíiyéi wenàiwica yáalíawa alénácaalí càliculìi ìyaca, néese wenàiwica nàipìnaca càliculìi íinatabàa, quéwa càmita náalíawa nàipìnaca casaquèeri íinatabàa. Càita nacái áibanái néemìaca péewáidáanácué nía quéwa càmita náalíawa casacàacuéca píiwitáise”, íimaca yái Jesúsca.
45 Iná abéeri yéewáidéeri wenàiwica templo irìcu íimaca Jesús irí:
—Pía, yéewáidéerica wenàiwica, picàlidacáiná càiri tàacáisi fariseonái irí, íná pitàaníca pìyaca wàwali nacái báawéeri iyú, wía yéewáidéeyéica wenàiwica templo irìcu —íimaca.
46 Quéwa Jesús íimaca:
—¡Dios yùuwichàidapinácué pía nacái, píacué yéewáidéeyéica wenàiwica templo irìcu! Péemìacué comparación: Càicuéca píade iyúwa náiwacanánái ichùulièyéica wenàiwica iwáacutáidaca máiní imiéri wawàsi, néese càmita nayúudàa iwáacutáidacani, ibatàa nacáapi ipùata achúméeríina iyúpináta, càmita nayúudàa iwáacutáidacani. Càita nacái pichùulìacuéca wenàiwica namàníinápiná madécaná càulenéeri wawàsi píimacáinácué Dios iwàwacasa cài namànica, néese càmitacué pimàni càide iyúwa pichùulìaná áibanái imànica.
47 “¡Dios yùuwichàidapinácué píawa!, píacué imàníiyéica cayábanaméeyéi iicácanáwa capìi profetanáimi yàasu càliculìimi iwicáubàa, piwàwacáinásacué piwàwalica nía, Dios yàasu wenàiwica profetanáimica pìawirináimi inuéyéicaté.
48 Iná píasáidacuéca abédanama píiwitáise pìawirináimi yáapichawa, cayábaca piicácuéca yái namàníiricaté; nanúacáináté profetanái, néese cayábacuéca pimànica profetanáimi yàasu càliculìimi.
49 “Iná Dios íimaca cáalíacáiri iyú: ‘Nubànùapiná profetanái, apóstolnái nacái nacàlidacaténá nutàacái israelitanái irí. Néese israelitanái namànipiná báawéeri abénaméeyéi irí, nanúapiná nacái áibanái néená’, càité íimaca yái Diosca.
50 Yácáiná Dios yùuwichàidapinácué píawa, píacué israelitaca ìyéeyéica siùca ìwalíise yái pìawirináimicué inúanácaté Dios yàasu wenàiwica profetanái, Dios idàbacatáisecaté èeriquéi àta siùca nacáide.
51 Yáara idàbáanéerica nanúacaté íipidenéericaté Abel. Néese nanúacaté áibanái manùbéeyéi. Yáara nanuéricaté namáalàidáaná canánama íipidenáté Zacarías, yái profeta nanuéricaté templo ibàacháwalená irìcu, bamuchúamibàa náicha altar, templo nacái. Iná núumacué pirí, Dios yùuwichàidapinácué píawa, píacué israelitaca ìyéeyéica siùca ìwalíise yái pìawirináimicué inúanácaté profetanái, icàlidéeyéicaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse.
52 “¡Dios yùuwichàidapinácué píawa, píacué yéewáidéeyéica wenàiwica templo irìcu! Péemìacué comparación: Càicuéca píade iyúwa wenàiwica iyéeduèyéica capìi yàasu llave, néese càmita nawàlùawa capìi irìculé, càmita nacái nabatàa áibanái iwàlùacawa. Càita nacái píacué: Ewitacué píalíacáanítawa càinácaalí Dios itàacái íimáaná, càicáaníta càmitacué piwènúada píiwitáisewa peebáidacaténáni, càmita nacái pibatàa áibanái yeebáidacani”, íimaca yái Jesúsca.
53 Idécanáami cài Jesús íimaca nalí, yá calúaca nía báawanama, níái yéewáidéeyéica wenàiwica templo irìcu, nía nacái fariseoca. Néese nadàbaca nasutáca néemìawa Jesús manùba wawàsi ìwali nasàiwicacaténá irí wawàsi.
54 Náalimáidaca naicáwani íimáanápiná áiba wawàsi báawéeri yéewanápiná nacháawàaca iináwaná ìwali itàacái ìwalíisewa.