8
Mujeres que ayudaban a Jesús
1 Néeseté Jesús yàaca ipáchiaca yèepunícawa yàcalé manùbéeri irìculé, manuíri yàcalé, púubéeri nacái. Yá icàlidaca nalí Dios itàacái cayábéeri náalíacaténátéwa càinácaalí iyú Dios icùaca yàasu wenàiwicawa. Níái doce namanùbaca apóstolca nàacawa Jesús yáapicha.
2 Abénaméeyéi inanái nàacawa náapicha nacái, Jesús yúuquéeyéica íicha demonio, uláicái nacái. Abéechúa néená íipidenéechúa María Magdalena, úái Jesús yúuquéechúacaté íicha siete namanùbaca demonio.
3 Uacawa náapicha nacái Cuza yàacawéetúa íipidenéechúa Juana. Uacawéeri Cuza ichùulìaca rey Herodes yàasu wenàiwica íibaidéeyéica Herodes icapèerìcu; áiba inanái íipidenéechúa Susana ùacawéeridaca nía nacái; áibanái nacái manùbéeyéi inanái nàacawa náapicha nayúudàacaténá nía nàasu iyúwa.
La parábola del sembrador
4 Néeseté manùbéeyéi wenàiwica nàwacáidáyacacawa naicácaténá Jesús. Namusúacawa mamáalàacata manùba yàcalé néese, yá nàanàaca Jesús yàatalé. Yá Jesús icàlidaca nalí comparación yéewáidacaténá nía. Yá íimaca nalí:
5 “Péemìacué comparación: Abéeri asìali ibàna yàacawa ituínási. Yá yàacawa càide iyúwa náiwitáise nabànáaná ituínási, yàaca icasáaca yàacawa bànacalé. Abénaméeyéi ituínási yúuwàacawa àyapulìcubàa, néese áibanái wenàiwica nabawàidaca ituínási. Néese màsibèenái yàanàaca néré, yá nayáaca íimi.
6 Aiba ituínási yéená yúuwàacawa cáli íinata íba yèewiré. Néese ituínási ibacácaalíwa, yá yéetácawa chuìcáiná cáli.
7 Aiba ituínási yéená yúuwàacawa tuíri yèewiré. Yá idàwinàacawa tuíri yáapicha. Quéwa tuíri idàwinàacawa dàalawaca bànacalé yèewibàa, càmita ibatàa bànacalé idàwinàacawa cayába.
8 Aiba ituínási yéená yúuwàacawa cayábéeri cáli íinata. Idàwinàacanáamiwa, yá idènìaca ìyacanáwa manùba. Madécaná yéetaná nadènìaca natuínáwa cien namanùbaca”, càité Jesús yéewáidaca nía. Néese Jesús íimaca nalí cachàiníiri iyú: “¡Càuwíiyéicaalícué pía, péemìacué nutàacái!” íimaca yái Jesúsca.
El porqué de las parábolas
9 Néese Jesús yéewáidacalénái nasutáca néemìawani càinácaalí íimáaná yái comparaciónca.
10 Yá Jesús íimaca nalí: “Dios imàacacué píalíacawa càinácaalí iyú icùaca yàasu wenàiwicawa. Càmita imàaca áibanái yáalíacawa. Nucàlida quéwa áibanái iríni comparación iyú, yéewanápiná càmita náalimá náalía néemìacani càinácaalí íimáaná. Ewita naicácáaníta yái numàníirica, càicáaníta càmita náalía ìwali càinácaalí íimáaná. Ewita néemìacáaníta nutàacái, càicáaníta càmita náalíawa néemìaca càinácaalí íimáaná”, íimaca yái Jesúsca.
Jesús explica la parábola del sembrador
11-12 Jesús íimaca nalí: “Yácata íimáanáca yái comparaciónca. Yái ituínásica íimáanáca càicanide iyúwa Dios itàacái. Yá ituínásica yúuwèericawa àyapulìcubàa íimáanáca càicanide iyúwa wenàiwica yéemìacaalí Dios itàacái, quéwa Satanás yàanàaca imàacaca naimáichaca Dios itàacái ipíchaná neebáidacani, ipíchaná nacái namusúacawa Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha.
13 Yái ituínásica yúuwèericawa íba yèewiré íimáanáca càicanide iyúwa wenàiwica néemìacaalí Dios itàacái, yá neebáidaca casíimáiri iyúni, quéwa neebáidaca maléená èeri meedáni. Càide iyúwa ituínási ibacácaalíwa, yá idàwinàacawa maléená èeri, néese yéetácawa canácáiná ipìchu cayába cáaléeri, càita nacái abénaméeyéi wenàiwica yéemièyéica Dios itàacái. Neebáidaca Dios itàacái maléená èeri. Néese nadàbacaalí nàuwichàacawa Dios irípiná, neebáidacáiná itàacái, càmicaalí nacái, Satanás yáalimáidacaalí nía namàníinápiná nabáyawanáwa, yásí nacaláacawa Dios itàacái íicha, yá nawènúadaca náiwitáisewa Dios íicha.
14 Yái ituínásica yúuwèericawa tuíri yèewiré, yácata íimáanáca càicanide iyúwa wenàiwica néemìacaalí Dios itàacái, náináidacawa nacái ìwali, quéwa càmita máiní namàni cayábéeri càide iyúwa Dios iwàwáaná. Càide iyúwa càmicaalí bànacalé idàwinàawa cayába dàalacáiná tuíri ìyaca itéesebàa, càita nacái abénaméeyéi wenàiwica. Náináidacawa nawàwawa nàasu ìwaliwa, yái èeri irìcuírica. Náináidacawa nacái plata ìwali meedá càasucaténá nía. Náináidacawa nacái nàwali macái wawàsi isíimáidéeripináca níawa chái èeri irìcu. Càide iyúwa bànacalé idàwinàacaalíwa báawata, quéwa canácatáita càyacanáni, càita nacái abénaméeyéi wenàiwica. Neebáca Dios itàacái báawatata, càmíirita quéwa nawàwalìcuísewa, íná càmita máiní namàni cayábéeri càide iyúwa Dios iwàwáaná.
15 Néese yái ituínásica yúuwèericawa cayábéeri cáli íinata íimáanáca càicanide iyúwa wenàiwica cayábéeri íiwitáise néemìacaalí Dios itàacái, yá neebáidaca Dios itàacái tài íiméeri iyú náiwitáise cayábéeri yáapichawa machìwéeri nacái. Néese namànica cayábéeri manuísíwata càide iyúwa bànacalé idènìacaalí mamáalàacata cayábéeri ìyacanáwa manùba”, íimaca yái Jesúsca.
La parábola de la lámpara
16 Néese Jesús yéewáidaca nía àniwa comparación iyú: “Càmita watùcunìa lámpara wabàacaténáni yàalusi irìculé, càmita nacái wabàa lámpara wàasu cama yáapiréwa, yái waiméerica íinata. Néese wamàacaca lámpara icànaca chènunibàa yéewacaténá icànaca wenàiwica ìwali iwàluèyéicawa capìi irìculé.
17 Yái lámpara íimáanáca càicanide iyúwacué pìyáaná, píacué nuéwáidacaléca. Dios iwàwacué péewáidaca wenàiwica Dios itàacái iyú, yái tàacáisi ibàacanéeri píaliéricuécawa ìwali, càide iyúwa lámpara icànacaalí wenàiwica ìwali, naicácaténá cayába. Dios iwàwaca náalíacawa ìwali macáita yái tàacáisi càmíiricáwaca náalíawa ìwali.
18 “Iná péemìacué cayába nutàacái. Píináidacuéwa cayába ìwali yái péemièricuéca nucàlidaca pirí. Píináidacaalícuéwa cayábéeri iyú nutàacái ìwali, yásí Dios imàacacué píalíacawa mamáalàacata. Quéwa càmicaalícué píináidawa cayába nutàacái ìwali, yásí piimáichacuéca nacái àta càinácaalí wawàsi piyúunáidéericuéca píalíacawa ìwali”, íimaca yái Jesúsca.
La madre y los hermanos de Jesús
19 Néeseté Jesús yáatúa yàanàaca yàatalé, Jesús yéenánái yáapicha. Càmita quéwa náalimá nawàlùacawa capìi irìculé manùbacáiná wenàiwica néré.
20 Aiba wenàiwica icàlidaca Jesús iríni. Yá íimaca Jesús irí:
—Píatúaca úara ibàlùawa bàacháwáise péenánái yáapicha. Nawàwa naicáca pía —íimaca.
21 Quéwa Jesús íimaca:
—Cawinácaalí wenàiwica yéemièyéica Dios itàacái, imàníiyéica nacái càide iyúwa Dios íimáaná, nuicáca nía càide iyúwa núatúanáiwa, nuénánái nacáiwa —íimaca yái Jesúsca.
Jesús calma el viento y las olas
22 Aiba èerité Jesús iwàlùacawa barca irìculé yéewáidacalénái yáapichawa. Yá íimaca nalí:
—Wachàbacuéwa abéemàalé Galilea icalìsaniná íicha —íimaca. Iná nàacawa.
23 Idècunitàacá nachàbacawa calìsa ìwalìabàa, yá Jesús iimáca íichawa. Yáta manuíri cáuli idàbaca ipùaca nàwali. Yá màladàca idàbaca ipuníadaca barca úni iyú, yá nasawíaca nàacawa.
24 Iná nacawàidaca Jesús, yá náimaca irí:
—¡Wáiwacali! ¡Wasawíaca wàacawa! —náimaca Jesús irí. Néese Jesús imichàaca ibàlùacawa, yá ichùulìaca cáuli, màladàca nacái wiúnápináni. Yá wiúca macáita màladàca.
25 Néesecáwa Jesús íimaca yéewáidacalénái iríwa:
—¿Cánácué càmita manuí píináidacawa piwàwawa nùwali? —íimaca. Quéwa cáaluca nía, náináidacawa manuísíwata naicáidaca Jesús irí nacái. Yá nasutáca néemìawa níawáaca:
—¿Cawinásica yái asìalica, ichùulièrica cáuli, màladàca nacái, yásí neebáidaca càide iyúwa ichùulìaná nía? —náimaca nalíwáaca.
El endemoniado de Gerasa
26 Atata nàanàacaté abéemàalé Galilea icalìsaniná íicha, aléera Gerasa yàasu cáli néré, ìyéerica abéemàise Galilea yàasu cáli íicha.
27 Jesús iricùacawa barca irìcuíse cáli íinatalé, yá asìali imusúacawa yàcalé íicha, demonio idacuèrica íiwitáise, yá yàacawa Jesús yàatalé. Madécaná camuí yèepunícawa mabàleta yái asìalica. Càmita ìya capìirìcu. Néese ìyaca yéetáními icàliculèená yèewibàa.
28 Néese asìali iicáca Jesús, yá ibàlùacawa yùuluì ipùata iyúwa Jesús irí, yá demonio yéemíanícawa asìali isàna iyú:
—¡Picá pisàiwica nulí wawàsi, pía Jesús, yái Dios chènuníiséeri Iirica! Nusutáca píicha wawàsi, picá piùwichàida núa —íimaca.
29 Isutáca Jesús íicha cài, yácáiná Jesús ichùulìaca ìyaca demonio yàanápináwa asìali íicha. Demonio idacùacaté asìali íiwitáise manùba yàawiría. Yá éwita áibanái idacùacáaníta asìali cadena iyú, icáapi, yàabàli nacái ipíchaná imusúacawa, càicáaníta imàdáidacaté íichawani yái cadenaca. Yá demonio ipìadáidaca asìali manacúali yùuculépiná càináwàiri canácatalé wenàiwica.
30 Néese, Jesús isutáca yéemìawa demonio:
—¿Càiná píipidená? —íimaca yái Jesúsca. Néese demonio íimaca:
—Nuípidená Legión, íimáanáca “cawàwanáta cinco mil namanùbaca” —íimaca yái demonioca. Càité íimaca madécanácáiná demonio nawàlùacatéwa iwàwalìculé, yái asìalica.
31 Néese, demonionái isutáca Jesús íicha wawàsi manuísíwata ipíchaná ichùulìaca nàacawa depuíwéeri utàwi irìculé nàuwichàacatalépinácawa.
32 Mawiénita nalí manùbéeyéi marranonái yèepuníwa. Nayáaca nèepunícawa nayáacaléwa dúli ìwali. Iná demonionái isutáca Jesús íicha wawàsi imàacáanápiná nawàlùacawa marranonái idèerìculé. Yá Jesús imàacaca nàacawa.
33 Iná demonionái yàacawa asìali íicha. Yá nawàlùacawa marranonái idèerìculé. Néese macáita marranonái napìacawa iyúwa máiwitáiséeyéi demonio íiwitáise iyú, nacaláacawa quìratàli íinatáise calìsa yáaculé. Yá macáita nàisicùmacawa, níái pìráica càmíiyéica Dios imàaca judíonái idènìaca, casacàacáiná nalí marrano iiná.
34 Néese níái icuèyéicaté marranonáimi naicácaalíté marranonái yéetáanáwa, yá napìacawa, nacàlidaca nalíni yàcalé irìcu, nalí nacái áibanái wenàiwica ìyéeyéica yàcalé itéese.
35 Néese wenàiwicanái namusúacawa yàcalé íicha naicácaténá nàyáaná. Yá nàacawa Jesús yàatalé. Naicáca asìali demonio yèericatéwa íicha. Yáawinéeriwa Jesús yàabàli néenibàa, cabàleta, cáiwitáisewaca. Yá cáaluca níái yàcalé mìnanáica.
36 Néese níái icuèyéicaté marranonáimi iiquéeyéicaté macáitani, nacàlidaca yàcalé mìnanái irí Jesús ichùnìacaté asìali demonionái ìyéericaté iwàwalìcu.
37 Néese macáita Gerasa yàasu cáli néeséeyéi nasutáca Jesús íicha wawàsi manuísíwata yèepùanápináwa náicha, máinícáiná cáaluca naicácani. Iná Jesús iwàlùacawa barca irìculé, yèepùacaténáwa náicha, yéewáidacalénái yáapichawa.
38 Yái asìali demonio yèericatéwa íicha isutáca Jesús íicha wawàsi manuísíwata imàacáanápiná yàacawa yáapicha. Quéwa Jesús ichùulìacani iyamáanápináwa. Yá Jesús íimaca irí:
39 —Pèepùawa picapèe néréwa, picàlida péenánái iríwa ìwali yái cayábéerica Dios imàníirica pirí —íimaca yái Jesúsca. Néese, yái asìali yàaca icàlidaca macáita ìyacàle mìnanái iríwani, Jesús imàníináté irí cayábéeri manuísíwata.
La hija de Jairo. La mujer que tocó la capa de Jesús
40 Néese Jesús idécanáamité ichàbacawa àniwa abéemàalé Galilea icalìsaniná íicha barca irìcu, yá madécaná wenàiwica itàidacani casíimáiri iyú, nacùacáináté Jesús yàanàaca néré.
41 Néese áiba asìali yàanàaca Jesús yàatalé, íipidenéeri Jairo. Judíonái yéewáidacàalu íiwacalicani, yái Jairoca. Yá yúuwàa irìacawa inùmáawawa Jesús irí yàacaténá Jesús icàaluíniná, yéewanápiná Jesús iicáca ipualé. Yá isutáca Jesús íicha wawàsi manuísíwata yàanápináwa icapèe néré.
42 Jairo idènìacáiná abéechúata íiduwa, idènièchúa doce camuí, iculuéchúawa, iwàwéechúa yéetácawa Jairo íicha. Yá Jesús yàacawa Jaironái yáapicha madécaná wenàiwica yèewi. Máinícáiná manùbaca wenàiwica, íná nacàbadàayacacawa nàacawa Jesús iwéré.
43 Abéechúa inanái ùacawa manùbéeyéi wenàiwica yèewi. Cáuláicaca úa doce camuí, uíraná yàacawa uícha mamáalàacata. Uucacaté macáita ùasu platawa upáyaidacaténá cadèpìacáiyéi quéwa canácata yáaliméerité ichùnìaca úa.
44 Uái inanáica ùacawa Jesús yáamíise mawiénita irí. Yá udunùaca ibàle ipùata ìwali. Yáta uíraná iyamáacawa uícha.
45 Néese Jesús isutáca yéemìawa níái wenàiwicaca:
—¿Cawiná idunùa nùwali? —íimaca nalí. Yá macáita náimaca càmitasa nadunùa ìwali. Iná Pedronái íimaca Jesús irí:
—Wáiwacali, dàalaca wenàiwica yèeyéicawa wáapicha, nawesíaca nàacawa pía macái pìwalíiseta. ¿Cáná pisutáca péemìawa cài? —íimaca yái Pedroca.
46 Quéwanáta Jesús íimaca mamáalàacata:
—Aibanáica níara idunùa nùwali. Núalíacawa nuchùnìaná wenàiwica nuíwitáise iyúwa cawinácaalí idunuèrica nùwali —íimaca yái Jesúsca.
47 Néese úái inanáica uémìacani, yá úalíacawa càmita udé ubàacawa uináwanáwa Jesús íicha. Néese ùanàaca itatéechúawa icalùniwa, yá ubàlùacawa ùuluì ipùata iyúwa Jesús irí ùacaténá icàaluíniná. Yá ucàlidacani nàacuésemi macái níái ìyéeyéica néeni cáná yéewa udunùaca Jesús ìwali. Yá ucàlidaca nacái uchùnìanáwa udécanacáita udunùaca ibàle ìwali.
48 Néese Jesús íimaca ulí:
—Pía inanáica, pidéca pichùnìacawa pimàacacáiná piwàwawa nùwali. Pìawa matuíbanáita —íimaca yái Jesúsca.
49 Idècunitàacáwa Jesús icàlidaca inanái iríni, yá áiba wenàiwica yàanàaca nàatalé, itéerica tàacáisi Jairo irí, yái judíonái yéewáidacàalu íiwacalica. Yá asìali íimaca Jairo irí:
—Píidumica yéetáwa. Picá pisàiwica quirínama irí wawàsi, yái yéewáidéerica wenàiwica —íimaca.
50 Quéwa, Jesús yéemìacani, yá íimaca Jairo irí:
—Picá cáalu pía. Peebáidacáita nulí mamáalàacata, yásí cayábaca píidu àniwa —íimaca yái Jesúsca.
51 Néese nàanàacaté Jairo icapèe néré, yá canácata Jesús imàaquéeri iwàlùacawa yáapicha. Níawamicata iwàlùacawa Jesús yáapicha, yái Pedro, Santiago nacái, Juan nacái, úanirimi nacái, úatúami nacái, úái sùmàu yéetéechúamicawa.
52 Nàyaca capìi irìcu madécaná wenàiwica íicháaníiyéica báawanama yéetéechúamiwa íiwitáise, càide iyúwa judío íiwitáise ìyáaná. Quéwa Jesús yáalíacawa icáucàidáanápináté úa, íná Jesús íimaca nalí:
—Càmita iwàwacutácué píicháaníca. Uái mànacàuca, càmíichúata yéetáwa. Uimácáita ùyaca —íimaca yái Jesúsca.
53 Néese naicáaníca Jesús iquíniná, náalíacáináwa báisícata uétácatéwa.
54 Néese Jesús íibàaca ucáapi ìwali úái yéetéechúamicawa. Yá íimaca ulí:
—¡Pía, mànacàuca, pimichàawa! —íimaca ulí.
55 Yáta uwàwa cáuri yèepùacawa uiná irìculé àniwa. Yáta upisìaca ubàlùacawa. Néese Jesús ichùulìaca nàaca uyáapiná.
56 Néese usèenái náináidacawa naicáidaca ulí manuísíwata naicácáiná cáuca úa, quéwa casíimáica nawàwa manuísíwata. Jesústa quéwa yàalàaca nía ipíchaná nacàlidaca áibanái irí icáucàidacaté úa.