13
Lugeera lwa Mu̱si̱gi̱
(Mari̱ko 4:1-9; Lu̱u̱ka 8:4-8)
Ha kiro kyokyo Yesu̱ yaaru̱gi̱ri̱ mu nnyu̱mba giyaalingimwo, yaagyenda yeicaara ha mutanda gweitaka lya Galilaaya. Bantu banene hoi̱ baamwecooki̱ri̱ho, yaatemba mu b̯wati̱ yeicaaramwo, b̯u̱b̯wo bantu benseenya beemereeri̱ ha mutanda. B̯uyaali mu b̯wati̱, yaabaweereeri̱ bintu binene mu ngeera. Mu ngeera zi̱yaabaweereeri̱, lugeera lu̱mwei̱ lwakobengi̱ yati:
“Mu̱li̱mi̱ yaatu̱u̱ri̱ kusiga b̯usigo b̯wamwe. B̯uyaali naakusiga, b̯usigo b̯u̱mwei̱ b̯wagwi̱ri̱ ha muhanda, bi̱nyoni̱ byei̱za byab̯usomasoma. B̯u̱mwei̱ ha b̯u̱b̯wo b̯usigo b̯wagwi̱ri̱ heitehe lya lubbaali. Mu b̯wi̱re b̯u̱dooli̱ b̯wali b̯u̱hu̱lu̱ki̱ri̱i̱rye hab̯wakubba b̯utakabbe neitehe linene. Bei̱tu̱ kalyoba kanyamaani b̯u̱kaasu̱u̱ki̱ri̱, kookeerye bi̱byo bimera byoma, hab̯wakubba bitakabbe na makolo galei. B̯usigo b̯undi b̯wagwi̱ri̱ mu mahwa, mahwa gaameeri̱, gaatolya bi̱byo bimera. Kandi b̯usigo b̯undi, b̯wo b̯wagwi̱ri̱ mwitehe lirungi, b̯wamera; bimera byaho byahanda, byera mirundi ki̱ku̱mi̱, bindi byera mirundi nkaaga, bindi mirundi makumi gasatu, kukiraho b̯usigo b̯unyakusigwa.” Yesu̱ yaamali̱ri̱i̱ri̱ lu̱lwo lugeera naakoba, “Yogwo ali na mapokopo, yeegwe!”
Kinyakuha Yesu̱ Ku̱koresyanga Ngeera
(Mari̱ko 4:10-12; Lu̱u̱ka 8:9-10)
10 Beegeseb̯wa ba Yesu̱, bei̱zi̱ri̱ hali yo baamu̱b̯u̱u̱lya, “Hab̯waki obazanga na bantu mu ngeera?”
11 Yesu̱ yaabei̱ri̱ri̱mwo naakoba, “Nywe, Ruhanga abaheeri̱ kwetegereza nsita za b̯ukama b̯wa mwiguru, bei̱tu̱ bab̯wo takibaheeri̱. 12 Yogwo yensei̱ alinaho, bali̱mu̱teeryaho; bei̱tu̱ yogwo atalinaho, na bi̱byo byali nabyo, balibimutoolaho.” 13 Nsonga gimpa kubaza na bantu mu ngeera, gili nti bawona nka batakuwona, kandi beegwe nka bantu batakwegwa rundi batakukenga. 14 Bigambu bya mu̱ragu̱ri̱ I̱saaya bi̱yaaragwi̱ri̱ Bayudaaya bilimukudwereera muli bo,
“ ‘Mu̱kwi̱za kwicalanga ni̱mwegwa, mu̱taku̱hwi̱tu̱ka;
Mu̱kwi̱za kwicalanga nimuwona, mutakuhweza.
15 Hab̯wakubba mitima mya baba bantu mi̱fooki̱ri̱ mitatiro;
beegwa kwahi na mapokopo gaab̯u,
babbu̱mbi̱ri̱ mei̱so gaab̯u.
Bei̱tu̱ kandi, mei̱so gaab̯u gaakabba nigakuwona,
mapokopo gaab̯u gaakabba ni̱gakwegwa,
baakabba nibakwetegereza mu mitima myab̯u,
kandi nibahinduka, nagya nyaaku̱bahoneerye.’ ”+
16 Kasi Yesu̱ yaaweera beegeseb̯wa baamwe, “Bei̱tu̱ nywe muli na mu̱gi̱sa! Hab̯wakubba mukuwona bintu bi̱nceeri̱ ninkora; kandi mukwegwa bintu bi̱nkwegesya. 17 Mu mananu nkubaweera, baragu̱ri̱ banene na bantu bandi ba kadei banyakubalwanga kubba ni̱baku̱si̱i̱mwa mu mei̱so ga Ruhanga, bendeerye kuwona bi̱byo bimukuwona, bei̱tu̱ batakabiwone. Kandi de, bendeerye kwegwa bi̱byo bi̱mu̱kwegwa, bei̱tu̱ batakabyegwe.
Yesu̱ Naasoboora Lugeera lwa Mu̱si̱gi̱
(Mari̱ko 4:13-20; Lu̱u̱ka 8:11-15)
18 “Kale nu, mwetegeerye makuru ga lugeera lwa mu̱si̱gi̱: 19 B̯usigo b̯u̱nyaku̱gwa ha muhanda, b̯uli nka yogwo yeegwa kigambu kikukwatagana na b̯ukama b̯wa Ruhanga naab̯ula kukyetegereza, kasi Sitaani nei̱za naamusahula kigambu kinyakusigwa mu mutima gwamwe. 20 B̯usigo b̯u̱nyaku̱gwa heitehe lya ha lubbaali, b̯uli nka yogwo yeegwa kigambu naakitangiira na kusemererwa. 21 Bei̱tu̱ hab̯wakubba kigambu kibba ki̱tamwi̱ngi̱i̱ri̱ kikumala, b̯wi̱re b̯wa b̯ujune rundi b̯wa ku̱ru̱mbwa hab̯wa kigambu b̯ub̯udwa, naagwa wangu. 22 B̯usigo b̯u̱nyaku̱gwa mu mahwa, b̯uli nka yogwo yeegwa kigambu, bei̱tu̱ kwegomba bintu bya b̯womi b̯wa nsi gigi na kwendya b̯u̱gu̱u̱da, nibiha kigambu kya Ruhanga b̯utarugwamwo mugasu. 23 Kandi b̯usigo b̯u̱nyaku̱gwa mwitehe lirungi, b̯uli nka yogwo yeegwa kigambu, naakyetegereza. Yogwo muntu abba nka b̯usigo, b̯uta byana binene nka mirundi ki̱ku̱mi̱ rundi nkaaga, rundi maku̱mi̱ gasatu, kukira ha b̯usigo b̯unyakusigwa.”
Lugeera Lwa Kalaka wa mu Musiri
24 Yesu̱ yaab̯u̱ni̱i̱rye yaabaweera lugeera lundi, naakoba yati: “B̯ukama b̯wa mwiguru b̯ukwisana nka muntu munyakusiga mbibo girungi mu musiri gwamwe. 25 Bei̱tu̱ i̱jolo, bantu b̯ubaali beebbaki̱ri̱, munyanzigwa waamwe yei̱zi̱ri̱ yaasiga kalaka mu b̯u̱roi̱, yeegyendera. 26 Bei̱tu̱ b̯u̱roi̱ b̯u̱b̯wahandi̱ri̱ nib̯ukatandika kusohoolya, na kalaka nayo yaazookeramwo.
27 “Bakori̱ ba mukama musiri bei̱zi̱ri̱ baamu̱b̯u̱u̱lya, ‘Mu̱handu̱, kawaasi̱mbi̱ri̱ mbibo girungi, kandi kalaka yei̱zi̱ri̱mwo teetei̱?’
28 “Mukama musiri yaabei̱ri̱ri̱mwo naakoba, ‘Munyanzigwa yooyo munyakukora ki̱kyo.’
“Mwomwo baheereza baamu̱b̯u̱u̱lya, ‘Okwendya tugyende twi̱hemwo kalaka?’
29 “Mukama musiri yaabei̱ri̱ri̱mwo naakoba, ‘Kwahi, hab̯wakubba mu̱kwi̱ha kalaka, musobora kwi̱hi̱ranamwo b̯u̱roi̱. 30 Mu̱leke b̯u̱roi̱ na kalaka byensei̱ bihandire hamwei̱, kudwa ha kukesa. Mu kasu̱mi̱ ka kukesa, ndiweera bakesi̱: Mu̱banze mu̱sorooze kalaka, mumubbohemwo bibbambu mu̱mwokye, kasi mu̱sorooze b̯u̱roi̱ mub̯uleete mu kideeru kyange.’ ”
Lugeera lwa Kasigo ka Karadaali na B̯u̱mya
(Mari̱ko 4:30-32; Lu̱u̱ka 13:18-21)
31 Yesu̱ yaab̯u̱ni̱i̱rye yaabaweera lugeera lundi, naakoba, “B̯ukama b̯wa mwiguru nku̱b̯u̱lengeseni̱a na kasigo ka karadaali, ka mu̱li̱mi̱ kayaasi̱mbi̱ri̱ mu musiri gwamwe. 32 Kasigo kakwo, nab̯ukaabba kooko kakirayo mu b̯u̱dooli̱, b̯ubakasimba, karugwamwo kimera kikukirayo b̯ukooto, mu bimera bilimwa mu misiri. Karugwamwo musaali guli na bi̱jangi̱, ha bi̱nyoni̱ bi̱bi̱mba bizonza byabyo.”
33 Kandi de, Yesu̱ yaab̯u̱ni̱i̱rye yaabaweera lugeera lundi, naakoba, “B̯ukama b̯wa mwiguru b̯uli nka b̯u̱mya b̯wa mu̱kali̱ yaatweri̱ yaahyangya mu b̯u̱kooro b̯unene, ku̱doosya b̯u̱mya b̯u̱b̯wahu̱u̱ki̱si̱i̱rye b̯u̱kooro b̯wensei̱.”
Kinyakuhanga Yesu̱ Kubaza mu Ngeera
(Mari̱ko 4:33-34)
34 Bi̱byo bigambu byenseenya, Yesu̱ yaabi̱weereeri̱ kitebe kya bantu kuraba mu ngeera. Tali na kintu kyenseenya, ki̱yaaweerengi̱ bantu ataku̱koresya ngeera. 35 Kiki kyadoosereerye kigambu kya mu̱ragu̱ri̱ wa Ruhanga ki̱yaakobi̱ri̱ nti:
“Nyaababaziranga mu ngeera,
kwatula bi̱nyaku̱bi̱swa kuruga ha kuhangwa kwa nsi.”+
Yesu̱ Naasoboora Lugeera lwa Kalaka
36 Hei̱nyu̱ma, Yesu̱ yaaru̱gi̱ri̱ mu kitebe, yeingira mu nnyu̱mba. Mwomwo beegeseb̯wa baamwe bei̱za haali, baamwesengereerya nibakoba, “Tu̱weere makuru ga lugeera lwa kalaka gi̱baasi̱gi̱ri̱ mu musiri.” 37 Yesu̱ yaabei̱ri̱ri̱mwo naakoba, “Yogwo munyakusiga mbibo girungi, ali Mwana wa Muntu. 38 Musiri, gyogyo nsi; kandi mbibo girungi, boobo bantu ba b̯ukama b̯wa Ruhanga. Kandi kalaka, boobo bantu ba Sitaani baalema; 39 kandi yogwo munyanzigwa munyakusiga kalaka mu musiri, yooyo Sitaani. Kukesa, kwokwo kumalika kwa nsi, kandi bakesi̱ boobo bamalayika.
40 “Nkeirungu kubalizuba ni̱balyokya na mworo, kwokwo de kilibba ha kumalika kwa nsi. 41 Mwana wa Muntu alituma bamalayika baamwe, batoole mu b̯ukama b̯wamwe, kintu kyenseenya kiha bantu kukora bibii; kandi de batoolemwo na nkori̱ za bibii zindi zensei̱. 42 Bamalayika balikasuka zi̱zo nkori̱ za bibii mu kikoomi kya mworo, hali bab̯wo nkori̱ za bibii balilira nibanena nsaya. 43 B̯u̱b̯wo mwomwo bantu baku̱si̱i̱mwa mu mei̱so ga Ruhanga balyaka nka lyoba mu b̯ukama b̯wa Bbaawaab̯u. Yogwo ali na mapokopo, yeegwe.”
Itungu Li̱baabi̱si̱ri̱ mu Musiri
44 “B̯ukama b̯wa mwiguru nku̱b̯u̱lengesani̱a na kinyakubbaho, muntu b̯u̱yaagi̱i̱rye itungu bali̱bi̱si̱ri̱ mu musiri. B̯u̱yaagi̱i̱rye itungu li̱lyo, nayo yaali̱bi̱sa mu musiri, yaagyenda asemereerwe hoi̱. Kandi Yaadoori̱ yaatunda byensei̱ biyaalingi nabyo, yei̱za na sente zi̱yaatoori̱mwo, yaagula gu̱gwo musiri.
I̱hi̱ga lya Muhendu
45 “B̯ukama b̯wa mwiguru nku̱b̯u̱lengesani̱a na mu̱su̱u̱b̯u̱ri̱ munyakutoolya mahi̱ga ga muhendu hoi̱. 46 B̯u̱yaagi̱i̱ryeho i̱hi̱ga li̱mwei̱ lya muhendu gunene, yaagyendi̱ri̱ yaatunda byensei̱ biyaalingi nabyo, yaaligula.”
Lugeera lwa Kitimba kya Nsu̱
47 “Kandi de, b̯ukama b̯wa mwiguru nku̱b̯u̱lengesani̱a na bantu b̯u̱baategi̱ri̱ kitimba mwi̱taka. 48 Kitimba ki̱baategi̱ri̱ b̯u̱kyei̱zwi̱ri̱ nsu̱, balobi̱ baakisika, baakita ha mutanda, beicaara, baakomooramwo nsu̱ zirungi, baazita mu bikimba byab̯u, bei̱tu̱ nsu̱ zibiibi, baazikasuka. 49 Kwokwo de kilibba yatyo, ha kumalika kwa nsi. Bamalayika bali̱i̱za nibasorooramwo bantu babiibi nibabatoola hali bantu barungi. 50 Bamalayika bab̯wo, balikasuka bab̯wo bantu babiibi, mu kikoomi kya mworo, cali babiibi bab̯wo, balibba mu kulira na mu kunena nsaya.”
51 Yesu̱ b̯u̱yaamaari̱ kubaza bi̱byo bigambu, yaab̯u̱u̱lya beegeseb̯wa baamwe naakoba, “Bibi bigambu byensei̱, mu̱byetegeri̱i̱ze?” Baamwi̱ri̱ri̱mwo nibakoba, “Ee.” 52 Yo yaabaweera, “Nahab̯waki̱kyo, b̯uli mwegesa wa biragiro, munyakwegeseb̯wa ha bigambu bya b̯ukama b̯wa mwiguru, ali nka nyineeka atoola mwibiikiro lyamwe bintu bya muhendu, bihyaka na bikadei.”
Mu̱ragu̱ri̱ wa Ruhanga Atagira Ki̱ti̱i̱ni̱sa
(Mari̱ko 6:1-6; Lu̱u̱ka 4:16-30)
53 Yesu̱ B̯u̱yaamaari̱ kubaweera ngeera zi̱zo, yaaruga mu ki̱kyo kiikaru, 54 yaagyenda mu rub̯uga lwa kwamwab̯u, yaadwa yeegesya bantu baaho, mwi̱rombero lyab̯u. Banyaku̱mwegwa naakwegesya, baahu̱ni̱ri̱i̱ri̱ beeb̯u̱u̱lya, “Yogo muntu, magezi̱ gaga na maani gaakukora byamahanu bibi, yaabi̱toori̱ hanya? 55 Yogo tali yooyo mu̱tabani̱ wa mu̱heesi̱? Maawe tiyooyo Mali̱ya? Kandi baab̯u, tiboobo Yakobbo, Yozefu̱, Si̱mooni̱, na Yu̱da? 56 Banyakaab̯u benseenya, tibeicala haha? Magezi̱ na maani gaakukora bibi byensei̱, yaagatoori̱ hanya?” 57 Baakwati̱i̱rwe ki̱ni̱ga kinene hoi̱, baasuula kumwikiririzamwo.
Bei̱tu̱ Yesu̱ yaabaweera, “Mu̱ragu̱ri̱ wa Ruhanga aheeb̯wa ki̱ti̱i̱ni̱sa handi hensei̱ kutoolaho mu rub̯uga lwa kwamwab̯u, na mu mu̱gi̱ gwamwe.” 58 Mu rub̯uga lwa kwamwab̯u lu̱lwo, Yesu̱ atakakolereyo byamahanu binene, hab̯wa bantu baaho kubba batali na kwikiriza.
+ 13:15 13:15 I̱saaya 6:9,10 + 13:35 13:35 Zabbu̱li̱ 78:2