6
Bantu baa Najaaleeti̱ mbeetamuwa Yesu
(Matayo 13:53-58; Luka 4:16-30)
Yesu aalu̱gha mu ki̱i̱kalo eki, aaghenda hamui na beeghesebuwa be mu tau̱ni̱ yʼewaabo Najaaleeti̱. Kilo kya Sabhato ekyalabhi̱yʼo, eegheeseli̱ya mu elami̱li̱yo lya Bayu̱daaya. Bakani̱ye abaamu̱u̱ghu̱u̱ye baasweka kandi baabu̱u̱li̱ya bati, “Musaasa oni, aahi̱ye haa magheji na bu̱toki̱ kukola byakuswekani̱ya bitiyo? Oni taaniiye mulandi̱ wa mbaau, mwana wa Mali̱ya? Taaniiye mwana waani̱na Yakobbo, Yose, Yu̱da, na Si̱mooni̱? Tooli̱, baana baani̱na wee boobukali̱ tabakuukalagha ewaatu hani” Du̱mbi̱ bantu aba baamwetamuwa. Niibuwo Yesu aabaghi̱li̱ye ati, “Mulangi̱ baku̱mu̱hu̱ti̱yagha hanji hoona-hoona, noo mu bantu bʼewaabo, nʼomu ka yʼewaabo tabaku̱mu̱hu̱ti̱yagha yo bbaa.” Nahabweki taagu̱bhi̱ye kukolelayo kyakuswekani̱ya na kimui, kuuyʼo aaku̱mʼo balwaye bakee, aabaki̱li̱ya. Ti̱ aaswekela kimui haabwa kutahi̱ki̱li̱ja kwa bantu aba. Niibuwo aaghendi̱ye mu bu̱li̱ mu̱bhi̱li̱, neegheesi̱yayo.
Yesu naatuma beeghesebuwa eku̱mi̱ na babili
(Matayo 10:5-15; Luka 9:1-6)
Yesu aabilikila beeghesebuwa be eku̱mi̱ na babili kumwisʼo. Aabatuma babili-babili, kandi aabaha bu̱toki̱ kubhingʼo bantu bi̱li̱mu̱. 8-9 Bhaatu batakaghendi̱ye, aabalaghila ati, “Mutaghenda na byokuliya, bikapa, na sente. Kandi mutaghenda na ngoye sinji, kuuyʼo esi mu̱lu̱wete syonkaha. Bhaatu oghu abbali̱ye kughenda na mwi̱gho, aghende na ghuwo, nʼoghu abbali̱ye kughenda na nkai̱to, asi̱lu̱wale. 10 Ka eghi balabeebali̱yaghamu, muukalaghemu ku̱hi̱ki̱ya mu̱lu̱ghi̱yeyo. 11 Hantu hoona-hoona hambali batalabeebali̱yagha kandi babhenga kubaaghu̱wa, obu mulabaagha ni̱mu̱lu̱ghayo mu̱ku̱nku̱mu̱laghe tu̱u̱tu̱ ya mu bighanja byanu kwoleka ngoku Luhanga alifubila bantu aba. Obu buliba buukai̱so ku̱si̱ngi̱i̱si̱ya bantu aba musango.” 12 Niibuwo beeghesebuwa be aba baaghendi̱ye mbatebeja bati bantu beekuukemu. 13 Baabhingʼo bantu bakani̱ye bi̱li̱mu̱, baasiigha balwaye bakani̱ye magita, baabaki̱li̱ya.
Ngoku Yohaana Mubati̱ji̱ aaku̱u̱ye
(Matayo 14:1-12; Luka 9:7-9)
14 Makulu ghaa Yesu ghaamalakakila kimui kyalo eki kyona. Mukama Helude naye aamu̱u̱ghu̱wʼo. Bantu banji baaghilagha bati, “Oghu ni Yohaana Mubati̱ji̱ aahu̱mbu̱u̱ki̱ye, niikiyo ki̱leki̱ye naakola byakuswekani̱ya ebi byona.” 15 Banji baaghila bati, “Ni Eli̱ya.” Na banji bati, “Ni mulangi̱ ngʼabambele.” 16 Bhaatu obu Helude aaghu̱u̱ye makulu agha, aaghila ati, “Oghu ni Yohaana Mubati̱ji̱, oghu naalaghiiye nti bajombʼo mutuwe. Niiye aahu̱mbu̱u̱ki̱ye.” 17-18 Ku̱ku̱wa kwa Yohaana Mubati̱ji̱ kukalu̱ghi̱i̱li̱la haa Helude kuswela Helu̱di̱ya, mukaa waani̱na wee Fi̱li̱po. Nanga Yohaana Mubati̱ji̱ oghu aakalagha naaghambila Helude ati, “Kusighikila mu bilaghilo, taki̱hi̱ki̱ye kuswela naali syawe, wanjoko waawe Fi̱li̱po anaakaaye.” Haabwa Helude kubbala kukola eki̱dheedhi̱ye Helu̱di̱ya, aalaghila ati bakwate Yohaana Mubati̱ji̱. Baamukwata, baamuboha, baamuta mu nkomo. 19 Bwile obu bwona Helu̱di̱ya akaba anali na bu̱ghi̱ghu̱ na Yohaana. Aabbalagha bamwite, bhaatu kitaagubhukana, 20 nanga Helude akaba oobahi̱ye Yohaana. Akaba amumani̱ye ngoku ali muntu mulungi kandi ahi̱ki̱li̱i̱ye. Niikiyo kyali ki̱leki̱ye amu̱li̱ndi̱ye kusemeeye. Aabbalagha ku̱tegheeleli̱ya ebi Yohaana aabu̱ghagha, bhaatu aakabi̱i̱ghu̱wagha asobeeleluwa kimui.
21 Kilo kimui, Helu̱di̱ya aatunga kahanda kaa kukwati̱i̱si̱lani̱yamu Yohaana oghu obu kilo kya ki̱ghenu̱ kya kuusuka ku̱byaluwa kwa Helude kyahi̱ki̱ye. Haabwa ki̱ghenu̱ eki, Helude aabilikila bakulu baa balemi̱, bakulu baa baasilikale, na bengei̱ bʼomu Galilaaya. 22 Kilo eki, muhala wa Helu̱di̱ya aataaha hambali ki̱ghenu̱ eki kyabaagha, aabi̱ni̱la baghenu̱ aba. Mukama Helude oghu na baghenu̱ be aba baadheedheluwa kimui. Niibuwo aaghi̱li̱ye manaabukali̱ oghu ati, “Osabe kyona eki okubbala, nkukuha kiyo.” 23 Aagu̱mi̱ya ebi aabu̱ghi̱ye ebi naalahila ati, “Kyona eki olakasaba, nankabha kihande kya bukama bwanje, nkukuha kiyo.” 24 Niibuwo manaabukali̱ oghu aatooye, aaghenda aabu̱u̱li̱ya ni̱na wee ati, “Nsabe biki” Ni̱na wee aamukuukamu ati, “Osabe mutuwe ghwa Yohaana Mubati̱ji̱.” 25 Du̱mbi̱ aakuuka bwangu-bwangu, aaghambila Mukama Helude oghu ati, “Nkubbala ompe endindi mutuwe ghwa Yohaana Mubati̱ji̱ haa sahaani̱.” 26 Kintu eki kyasaalila Mukama Helude nanga taabbalagha kwita Yohaana. Bhaatu taagu̱bhi̱ye kubhenga nanga akaba naamali̱ye kulahila mu maaso ghaa baghenu̱ be ati akumuha eki alakasaba kyona. 27 Du̱mbi̱ Mukama Helude aatuma omui mu baasilikale be kughenda mu nkomo kujombʼo Yohaana mutuwe. Aaghenda bwangu-bwangu aamujombʼo ghuwo, 28 aaghuleetela haa sahaani̱, aaghuha manaabukali̱ oghu; naye aaghuha ni̱na wee. 29 Obu beeghesebuwa baa Yohaana baaghu̱u̱ye makulu agha, baaghenda baayayo mu̱ku̱ ghuwe, baaghujiika mu kituulo.
Yesu naali̱i̱si̱ya bantu nku̱mi̱ etaano
(Matayo 14:13-21; Luka 9:10-17; Yohaana 6:1-14)
30 Bakwenda baa Yesu baakuuka ku̱lu̱gha hambali aabatu̱mi̱ye, baamughambila byona ebi beegheeseei̱ye nʼebi baakoli̱ye. 31 Bantu bakani̱ye baakalagha mbaasa bataakulekeelela, ti̱ Yesu na beeghesebuwa be tabaatungagha na bwile kuliya. Niibuwo aabaghi̱li̱ye ati, “Mwise tughende haakpengbu̱ hambali tukugubha kuba etu̱we bonkaha, tuhuumule.” 32 Baani̱i̱na bwati̱ baaghenda hambali muntu atali niikuwo bagubhe kuba bonkaha. 33 Bhaatu bantu bakani̱ye baababona mbaghenda, baakenga hambali bakwete kughenda. Bantu baalu̱gha mu buutau̱ni̱ bwona, baadu̱bha ku̱ki̱dhi̱layo Yesu na beeghesebuwa be. 34 Obu Yesu aaki̱dhi̱ye makalu̱gha ati mu bwati̱, aabona haa ki̱si̱yo kiigambi̱ kya bantu bakani̱ye, aabakwatiluwa kisa, nanga bakaba bali nga ntaama esitali na mu̱li̱i̱si̱ya. Niibuwo aatandi̱ki̱ye ku̱beegheesi̱ya bintu bikani̱ye. 35 Obu bwahi̱ki̱ye lwagholo, beeghesebuwa be baamwisʼo, baamughila bati, “Eni tuli mu elungu, kandi bwile bulimaala. 36 Olaghe bantu baghende, niikuwo bagubhe kweghulila byokuliya mu mi̱bhi̱li̱ haai-haai.” 37 Aabakuukamu ati, “Enu̱we mubahe byokuliya.” Baamukuukamu bati, “Okubbala oti tughende tughule byokuliya bya sente syengaane na musaala oghu muntu akukolela kumala meeli̱ munaanaa,* haaliibiyo twabaha baaliya?” 38 Aababu̱u̱li̱ya ati, “Muli na migaati̱ eti̱ya? Mu̱du̱bhe mughilole.” Obu baamani̱ye eghi bali nayo, baamughila bati, “Tuli na etaano na nsu̱i̱ ebili bhembei̱.”
39 Yesu aalaghila bantu aba boona ati basitame mu bi̱bbu̱la haa bu̱si̱ngo. 40 Baasitama mu bi̱bbu̱la bya bantu ki̱ku̱mi̱-ki̱ku̱mi̱ na maku̱mi̱ ataano-ataano. 41 Aakwata migaati̱ etaano eghi na nsu̱i̱ ebili esi. Aalola eghulu, aasi̱i̱ma Luhanga haabwa byokuliya ebi. Kandi aabheghanga migaati̱ eghi na nsu̱i̱ esi. Aakala naanabiha beeghesebuwa be kubiha bantu aba. Aabheghanga dhee na nsu̱i̱ ebili esi aabaha siyo. 42 Bantu aba boona baaliya baakutila kimui. 43 Beeghesebuwa be baakumaani̱ya bulaghalikuwa bwa byokuliya ebyati̱ghaayʼo haa nsu̱i̱ na migaati̱ eghi, baasu̱li̱ya bighegha eku̱mi̱ na bibili. 44 Kandi bantu abaaliiye byokuliya ebi, bakaba bali basaasa nku̱mi̱ etaano.
Yesu naalubhatangila haagu̱u̱li̱ ya maasi
(Matayo 14:22-33; Yohaana 6:15-21)
45 Du̱mbi̱ Yesu aalaghila beeghesebuwa be bani̱i̱na bwati̱, bamuhikila kughenda luhande lwʼeli̱ lwa nanja e Bbetesai̱da, eye aati̱ghala naalagha ki̱bbu̱la kya bantu aba. 46 Haanu̱ma ya kubalagha, aaghenda haa mwena kusaba. 47 Mukilo eghi, bwati̱ obu bukaba mbwahi̱ki̱ye haagati ya nanja; eye anati̱ghaaye ebhi̱mba enkaha. 48 Aalangi̱ya beeghesebuwa be aba, mbatalibana ku̱lu̱ka na maani̱ ghaabo ghoona, nanga mwegha ghwalu̱ghagha hambali baaghendagha. Obu bwile bwahi̱ki̱ye mukilo handinga-ndi̱nga, aaghenda naalubhatangila haagu̱u̱li̱ ya nanja, aabeebinga, aabbala kubasaala. 49 Bhaatu obu beeghesebuwa be baamuboone naalubhatangila haagu̱u̱li̱ ya nanja, beeli̱li̱kana bati ni mu̱li̱mu̱. Baatandika kutakangana, 50 nanga boona bakaba makamubona bati boobahila kimui. Du̱mbi̱ aabaghila ati, “Mutoobaha, muteekaane! Ni̱i̱syoni.” 51 Niibuwo aani̱i̱ni̱ye mu bwati̱ hambali bali, mwegha ghwalekelʼo. Beeghesebuwa be aba baaswekela kimui. 52 Nankabha mbaaboone kyakuswekani̱ya eki aakoli̱ye, obu aakani̱i̱ye migaati̱ etaano hamui na nsu̱i̱ ebili, tabeetegheleei̱ye makulu ghaakiyo. Mitima yabo ekaba yoomakakaane.
Yesu naaki̱li̱ya balwaye e Genesaleeti̱
(Matayo 14:34-36)
53 Baabhasuka luhande lwʼeli̱ lwa nanja baaki̱dha mu kyalo kya Genesaleeti̱. Baaboha bwati̱ bwabo obu haa ki̱si̱yo. 54 Makabu̱lu̱ghamu bati du̱mbi̱ bantu baayo baamumaniilila. 55 Bantu aba baali̱gi̱ta bwangu-bwangu mu byalo hoona-hoona, baamuleetela balwaye baabo, babaheekeeye haa mikeka, mbabatwala hambali baaghu̱u̱ye ali. 56 Hoona-hoona hambali Yesu aaki̱dhagha mu mi̱bhi̱li̱, kedha mu maatau̱ni̱ bantu baaleetagha balwaye baabo, babata mu butale. Bantu aba baamwesengeleli̱yagha bati hakili asi̱i̱mi̱lani̱ye balwaye baabo baku̱me kati̱i̱ haa lughoye luwe. Ti̱ boona abaaku̱maghʼo baakilagha.
* 6:37 6:37 Mu Lu̱gi̱li̱ki̱ baghambi̱ye dinaali bi̱ku̱mi̱ bibili. Dinaali emui ekaba yengaane na musaala oghu muntu aakolelagha mu kilo kimui.