12
Yesu Mukama wa kilo kya Sabhato
(Maliko 2:23-28; Luka 6:1-5)
Bwile obu, haa kilo kya Sabhato kimui, Yesu aasaalilagha mu kihanda ekikweme mu misili ya ngano. Beeghesebuwa be haabwa njala kubakwata, baatandika kukobha mituwe ya ngano eghi kughiliya. Obu Bafali̱saayo baakiboone, baaghila Yesu bati, “Olole! Beeghesebuwa baawe niibuwo baakola ekitali mu bilaghilo kukoluwa haa kilo kya Sabhato.” Yesu aabakuukamu ati, “Buuye Tamukasomagha eki Mukama Dhau̱dhi̱ aakoli̱ye obu eye naaba aabaagha naye njala yaabaagha ebakwete? Akataaha mu Numba ya Luhanga, aaliya migaati̱ eghi bahongi̱ bahongeeye Luhanga. Kandi aaghiha nʼabaabaagha naye. Kusighikila mu bilaghilo, migaati̱ eghi tayaalibuwagha bantu banji kuuyʼo bahongi̱ bonkaha. Kedha tamukasomagha mu bilaghilo, ngoku bahongi̱ baahi̱ki̱li̱ji̱buwagha haa kilo kya Sabhato kutaaha mu Numba ya Luhanga kukolamu milimo? Bhaatu taaliyo muntu nʼomui oghu aaghilagha ati baasobeei̱ye. Nkubbala kubaghambila nti oghu asaai̱ye Numba ya Luhanga ali naanu hani. Nguli mwakengi̱ye kwonini eki kini kikumani̱i̱si̱ya ngu, ‘Nkubbala mukole bikoluwa bya ngughuma, kusaali̱ya kuhonga bihonguwa,’ tamwangu̱soghosi̱ye abatali na musango bbaa.* Nahabweki Mwana wa Muntu niiye Mukama wa kilo kya Sabhato.”
Yesu naaki̱li̱ya musaasa oghu anangi̱ye mukono
(Maliko 3:1-6; Luka 6:6-11)
Yesu makalu̱gha hambali baabaagha haala, aaghenda mu elami̱li̱yo lya Bayu̱daaya mu ki̱i̱kalo eki. 10 Aasangamu musaasa anangi̱ye mukono. Bamui mu Bafali̱saayo abaabbalagha eki bakunyegheelelʼo Yesu, baamu̱bu̱u̱li̱ya bati, “Kusighikila mu bilaghilo, ki̱hi̱ki̱ye ku̱ki̱li̱ya muntu haa kilo kya Sabhato?” 11 Aabakuukamu ati, “Buuye muntu weena mu enu̱we ntaama yee ni̱yeegengi̱ye mu ki̱i̱na haa kilo kya Sabhato, taakukwata ntaama eghi aghibhulemu? 12 Muntu eye ali na mughaso kwonini kusaali̱ya ntaama! Nahabweki ki̱hi̱ki̱ye kukola bikoluwa bisemeeye haa kilo kya Sabhato.” 13 Du̱mbi̱ aaghila musaasa anangi̱ye mukono oghu ati, “Nanula mukono ghwawe.” Musaasa oghu aaghunanula ghwakililʼo, ghwasusaana na oghwabaagha ghutanangi̱ye. 14 Bhaatu Bafali̱saayo aba baatuwa, baaghenda bahanuula ngoku balaata Yesu.
Yesu mu̱heeleli̱ya oghu Luhanga aakomi̱ye
15 Obu Yesu aamani̱ye ngoku Bafali̱saayo aba bakwete kuhanuula kumwita, aalu̱gha mu ki̱i̱kalo eki. Bhaatu biigambi̱ bya bantu bakani̱ye byamukwama. Ti̱ aaki̱li̱ya balwaye boona aba bantu aba baabaagha nabo. 16 Aabeekonkomeelela ati bataghambila bantu. 17 Kini kyasu̱li̱i̱si̱yagha eki mulangi̱ I̱saaya aabu̱ghi̱ye ati,
18 “Oni niiye mu̱heeleli̱ya wanje oghu naakomi̱ye,
oghu nku̱ndi̱ye kandi oghu akukola ebi̱ndheedhi̱ye.
Ndileka Mwoyo wanje amwisʼo
kandi alilangilila ngoku nkujuna bantu bʼomu ntu̱la syona.
19 Taalitongana na bantu kedha kubatanuka.
Taali̱bu̱gha na elaka lyamaani̱ mu nguudhe syʼomu bibugha.
20 Alighilila ngughuma baceke nʼaba bantu bakukola kubhi.
Alighilila kisa abataakugubha kwekoonela,
ku̱hi̱ki̱ya bwengani̱ja bu̱si̱ngu̱u̱ye.
21 Ti̱ niiye bantu bakaniiye kimui mu ntu̱la syona balyesigha kubajuna.”*
Yesu na Bbelejebbu̱u̱li̱
(Maliko 3:20-30; Luka 11:14-23)
22 Niibuwo bantu baaleeteeye Yesu musaasa oghu ki̱li̱mu̱ kikwete, oghu kyabaagha kiighaaye maaso na kanu̱wa. Yesu aamu̱ki̱li̱ya, du̱mbi̱ musaasa oghu aatandika ku̱bu̱gha kandi kubona. 23 Bantu abaabaaghʼo boona baasweka kandi baaghila bati, “Oni anguba aliiye Muusukulu wa Dhau̱dhi̱?” 24 Bhaatu obu Bafali̱saayo baaghu̱u̱ye bantu aba mbabu̱gha batiyo, baaghila bati, “Bbelejebbu̱u̱li̱ mukulu wa bi̱li̱mu̱ niiye amuhaaye bu̱toki̱ kubhinga bi̱li̱mu̱.”
25 Yesu aamanya ebi bakwete kweli̱li̱kana, aabaghila ati, “Bantu baa bu̱lemi̱ bumui mbatandi̱ki̱ye kulwana bonkaha na bonkaha, bu̱lemi̱ obu tabukutuulʼo. Kandi bantu baa tau̱ni̱ emui kedha ka emui mbatandi̱ki̱ye kulwana bonkaha na bonkaha, tau̱ni̱ kedha ka eghi teekutuulʼo bbaa. 26 Si̱taani̱ neelwani̱i̱si̱i̱ye eenini, akuba eetambulani̱i̱yemu eenini. Buuye mu̱kweli̱li̱kana bu̱lemi̱ buwe bulatuulʼo? 27 Ti̱ buuye Bbelejebbu̱u̱li̱ akaakuba aliiye ampaaye bu̱toki̱ kubhingʼo bantu bi̱li̱mu̱, baana baanu baku̱koleesi̱ya bwani̱? Niibo balileka babatwi̱le musango ngoku muhabi̱ye. 28 Bhaatu obu Mwoyo wa Luhanga alaba aaliiye ampaaye bu̱toki̱ kubhingʼo bantu bi̱li̱mu̱, eki kikuba nkyoleka ngoku bu̱lemi̱ bwa Luhanga bubalimu.
29 “Nanga taaliyo muntu nʼomui oghu akugubha kwegimba mu numba ya musaasa wamaani̱ ku̱hu̱ngamu bintu biye, atadu̱bhi̱ye aboha musaasa wamaani̱ oghu, haanu̱ma ya kumuboha niikuwo ahu̱nge ebili mu numba ya musaasa oghu.
30 “Oghu atali hamui nanje, akumpakani̱yagha; kandi oghu ataakukumaani̱yagha hamui nanje, akuhanjaagagha. 31 Nahabweki ndimabaghambila nti, bu̱li̱ kibhi eki bantu bakukola kilighaniluwa nankabha kya kwambula Luhanga. Bhaatu weena oghu akwambula Mwoyo Ahi̱ki̱li̱i̱ye, taalighaniluwa. 32 Weena oghu aku̱bu̱ghʼo kubhi Mwana wa Muntu alighaniluwa, bhaatu weena oghu aku̱bu̱ghʼo kubhi Mwoyo Ahi̱ki̱li̱i̱ye taalighaniluwa, ebe mu bilo bini kedha mu bwile obuliisa.”
33 “Nanga kiti kisemeeye kikwanagha bi̱ghu̱ma bisemeeye, kandi kiti ki̱bhi̱i̱hi̱ye kyana bi̱ghu̱ma bi̱bhi̱i̱hi̱ye. Kandi okugubha kumanya ngoku kiti ki̱su̱si̱ye haabwa bi̱ghu̱ma kikwanagha. 34 Enu̱we abali na bubhi nga bwa njoka, mukugubha mu̱ti̱ya ku̱bu̱gha kintu kyona kisemeeye kuni muli babhi? 35 Nanga muntu naabaaye ali na mutima ghusemeeye, akukola kandi abu̱ghe bintu bisemeeye. Bhaatu muntu naabaaye ali mubhi akukola kandi abu̱ghe bintu bi̱bhi̱i̱hi̱ye, nanga muntu aku̱bu̱ghagha ebimuli haa mutima. 36 Bhaatu ndimabaghambila nti, haa kilo kya Luhanga ku̱twi̱la bantu musango, bantu balyetonganʼo ewe haabwa bighambo bitabhonganuuwe baku̱bu̱ghagha. 37 Ebi mu̱ku̱bu̱ghagha bilileka Luhanga ababale kuba bahi̱ki̱li̱i̱ye kedha abasi̱ngi̱i̱si̱ye musango.”
Kaakulolelʼo kaa Yona
(Maliko 8:11-12; Luka 11:29-32)
38 Niibuwo bamui mu Bafali̱saayo na beegheesi̱ya baa bilaghilo baaghi̱li̱ye Yesu bati, “Mwegheesi̱ya, tukubbala otukolele kyakuswekani̱ya kyona.” 39 Aabakuukamu ati, “Mujo ghwa bantu babhi kandi batali beesighibuwa bakuukalagha mbabbala kubakolela kyakuswekani̱ya. Bhaatu taaliyo kyakuswekani̱ya kyona ekikubakoleluwa, kuuyʼo kya mulangi̱ Yona. 40 Nanga ngoku Yona oghu aamali̱ye bilo bisatu ntangaali̱ na mukilo anali munda ya ki̱su̱i̱ kiinamu̱li̱to, niikuwo na Mwana wa Muntu alimala eku̱li̱mu̱ bilo bisatu mukilo na ntangaali̱. 41 Haa kilo Luhanga aku̱twi̱lamu bantu musango, bantu baa kibugha kya Ni̱neeva balyemilila hamui naanu mu maaso ghe, kandi baleke asi̱ngi̱i̱si̱ye enu̱we musango, nanga ebo obu Yona aabatebi̱i̱je haa bikoluwa byabo bi̱bhi̱i̱hi̱ye, bakeekuukamu. Bhaatu oghu asaai̱ye Yona bu̱toki̱ ali naanu, ti̱ mu̱bhengi̱ye ebi akwegheesi̱yagha. 42 Kandi na mukama wabukali̱ oghu akaba alemi̱ye ehanga lya Sebba,* alyemilila hamui naanu kandi asi̱ngi̱i̱si̱ye bantu baa mujo ghuni musango. Nanga eye akalu̱gha munsi hambali aseleeye kimui, aasa ku̱tegheeleli̱ya Mukama Solomooni̱ oghu akaba ali na magheji ghakani̱ye. Ti̱ oghu asaai̱ye Solomooni̱ bu̱toki̱ ali hani naanu.
43 “Ti̱ ki̱li̱mu̱ kikaku̱lu̱ghaghamu muntu, kikughendagha mu elungu hambali maasi ghatali, nkibbala hambali kikuhuumulila, kandi takikutungaghʼo bbaa. 44 Du̱mbi̱ kighila kiti, ‘Oleke nkuuke mu numba hambali naalu̱ghi̱ye.’ Ti̱ nkyaki̱dha, kisanga muntu oghu ali nga numba eghi muntu atalimu, beeheleeye yeeli̱ye, kandi eteekani̱ji̱bu̱u̱we kulungi. 45 Du̱mbi̱ kighenda kileeta bi̱li̱mu̱ binji musanju̱ ebikisaai̱ye kusaakala, biisa biikala mu muntu oghu. Ti̱ muntu oghu aba kubhi kusaali̱ya ngoku aabaagha haa ku̱du̱bha. Niikuwo kiliba kitiyo naanu bantu babhi baa bilo bini.”
Nganda sya Yesu
(Maliko 3:31-35; Luka 8:19-21)
46 Obu Yesu aanabu̱ghi̱lagha ki̱bbu̱la kya bantu eki, ni̱na wee na baana baani̱na wee baaki̱dha, beemilila enja. Baakala bamu̱li̱ndi̱ye ku̱bu̱gha naye. 47 Niibuwo omui mu bantu aba aamu̱ghi̱li̱ye ati, “Njoko waawe na baana banjoko waawe baamiliiye enja, bakubbala ku̱bu̱gha naawe.” 48 Yesu aamukuukamu ati, “Maaha ni ani̱? Kandi na baana baamaaha mbaahaa?” 49 Ongota beeghesebuwa be, aaghila ati, “Bani niibo maaha kandi baana baamaaha. 50 Nanga weena oghu akukolagha ebi Tita wʼomu eghulu abbali̱ye, niiye mwana wamaaha kandi mwani̱naasi̱ye kandi maaha.”
* 12:7 12:7 Hoseya 6:6 * 12:21 12:21 I̱saaya 42:1-4 * 12:42 12:42 Mu Lu̱gi̱li̱ki̱ baghambi̱ye bati Ki̱twi̱ke kya Eku̱wa.