13
Lu̱si̱mo lwa nsigho nʼetaka
(Maliko 4:1-9; Luka 8:4-8)
Kilo eki kyonini, Yesu aatuwa mu numba omu, aaghenda aasitama haa ki̱si̱yo kya nanja ya Galilaaya kwegheesi̱ya. Biigambi̱ bikaniiye kimui bya bantu byasa byamweli̱ghi̱i̱li̱li̱ya, eye du̱mbi̱ aani̱i̱na mu bwati̱, aabusitamamu mu nanja bantu bo baati̱ghala baamiliiye haa ki̱si̱yo. Aabeegheesi̱ya bintu bikani̱ye naakoleesi̱ya nsi̱mo, aaghila ati, “Mu̱li̱mi̱ akaghenda kumisa nsigho yee. Obu aanamisangagha nsigho yee eghi, bumui haa nsigho yee bwalaghala mu kihandakati, noni̱ syasa syabuliya. Bumui haa nsigho yee bwalaghala hʼetaka lya mabaale. Bwatuwa bwangu nanga etaka kutakanʼo. Ti̱ obu musana ghwatooye, ghwabwoki̱ya, bwahotoka haabwa mi̱li̱ kutatobheela bhyani mu etaka nanga liyo kutakanʼo. Bumui haa nsigho yee bwalaghala mu mahuwa ghaakula, ghaasoosookeli̱ya ndimo eghi. Bumui haa nsigho yee bwalaghala hʼetaka lisemeeye, bwana. Kasigho kamui kaalu̱ghamu ki̱ku̱mi̱, kanji nkaagha, kanji maku̱mi̱ asatu.” Yesu aaghila ati, “Oghu ali na matui, aaghu̱we!”
10 Niibuwo beeghesebuwa be baamwi̱si̱yʼo, baamu̱bu̱u̱li̱ya bati, “Oku̱bu̱ghi̱lagha bantu mu nsi̱mo nangaaki?”
11 Aabakuukamu ati, “Enu̱we mukaheebuwa kumanya nsi̱ta sya bu̱lemi̱ bwʼomu eghulu, bhaatu ebo bbaa. 12 Nanga oghu ali na kantu, niiye akwongeluwʼo na bisaayʼo, bhaatu oghu atali na kantu, nʼaka ali nako kakumuuhibuwʼo. 13 Eki niikiyo kikulekagha ebo mbabu̱ghi̱la mu nsi̱mo, nanga bakulolagha, batabona; baaghu̱wa, bataaghu̱wa kedha kwetegheeleli̱ya. 14 Ebi byasu̱li̱i̱si̱ya ebi mulangi̱ I̱saaya aabu̱ghi̱ye ati,
“ ‘Mu̱ku̱u̱ghu̱wa, bhaatu tamu̱kwetegheeleli̱ya.
Mukulola, bhaatu tamukubona.
15 Bantu aba mitima yabo yaaceki̱ye;
beehighali̱i̱si̱i̱ye matui kandi maaso.
Nanga babona na maaso ghaabo;
baaghu̱wa na matui ghaabo,
kandi beetegheeleli̱ya mu mitima yabo.
Mbaakoli̱ye kuwo, bakunkuukʼo kandi mbaki̱li̱ye.’*
16 Aaghila beeghesebuwa be ati, “Enu̱we muli na mu̱gi̱sa nanga muli na maaso aghakugubha kubona kandi matui aghakugubha ku̱u̱ghu̱wa. 17 Mbaghambiiye majima, balangi̱ bakani̱ye na bantu bahi̱ki̱li̱i̱ye bakabbala kubona ebi muboone, bhaatu bataabibona, kandi ku̱u̱ghu̱wa ebi mu̱u̱ghu̱u̱ye, bhaatu bataabi̱i̱ghu̱wa.
18 “Mu̱tegheeleli̱ye eki lu̱si̱mo lwa mu̱mi̱si̱ lukumani̱i̱si̱ya: 19 Nsigho eghi ekalaghala mu kihandakati, ni muntu oghu aku̱u̱ghu̱wagha butumuwa haa bu̱lemi̱ bwa Luhanga, bhaatu atabwetegheeleli̱ya. Du̱mbi̱ Si̱taani̱ aasa aaya butumuwa obu mu mutima ghuwe. 20 Na nsigho eghi ekalaghala hʼetaka lya mabaale, ni muntu oghu aku̱du̱bhagha adheedhuwa naaghu̱wa kighambo kya Luhanga. 21 Bhaatu ngoku bilimuwa bitaakugubha kulebba bitali na mi̱li̱ etobheeye bhyani mu etaka, niikiyo kimui na muntu oghu, aku̱du̱bhagha ooleka kuguma, bhaatu bijibu kedha kuhighani̱ji̱buwa haabwa kighambo kya Luhanga mbyasa, du̱mbi̱ alu̱gha bwangu haa ku̱hi̱ki̱li̱ja kuwe. 22 Nsigho eghi ekalaghala mu mahuwa, kikumani̱i̱si̱ya muntu oghu aku̱u̱ghu̱wagha kighambo kya Luhanga, bhaatu kwelalikiilila bwomi̱i̱li̱ bwa nsi eni, kudimaaguwa kutwalilijibuwa buguudha, kandi kweghomba bintu binji bileka kighambo kya Luhanga kitamu̱lu̱ghi̱lamu mughaso. 23 Bhaatu eghi ekalaghala hʼetaka lisemeeye, kikumani̱i̱si̱ya muntu oghu aku̱u̱ghu̱wagha kighambo kya Luhanga kandi akyetegheeleli̱ya. Ki̱mu̱lu̱ghi̱lamu mughaso milundi ki̱ku̱mi̱, nkaagha kedha maku̱mi̱ asatu.”
Lu̱si̱mo haa bi̱si̱ngo
24 Yesu aabaha lu̱si̱mo lunji ati, “Bu̱lemi̱ bwʼomu eghulu buli nga mu̱li̱mi̱ oghu akahela nsigho yee esemeeye mu musili. 25 Bhaatu obu bu̱li̱ muntu weena aabaagha aghwesaghiiye, ngi̱ghu̱ yee aasa, aahela nsigho ya bi̱si̱ngo bi̱bhi̱i̱hi̱ye mu musili ghwa mucele* oghu, du̱mbi̱ aaghenda. 26 Obu mucele oghu ghwatooye kandi ngwana, bi̱si̱ngo na biyo byabonekamu dhee. 27 Niibuwo baheeleli̱ya baa musaasa oghu baasi̱ye hambali ali, baamughila bati, ‘Wai̱tu̱, tawaaheli̱ye nsigho esemeeye mu musili ghwawe? Ti̱ bi̱si̱ngo binji byalu̱ghi̱ye haa?’ 28 Aabakuukamu ati, ‘Ngi̱ghu̱ yanje niiyo yaakoli̱ye eki.’ Baheeleli̱ya be aba baamughila bati, ‘Buuye okubbala tughende tumeenemu bi̱si̱ngo bi̱bhi̱i̱hi̱ye ebi?’ 29 Aabakuukamu ati, ‘Bbaa, nanga nimwabaaye nimunameenamu bi̱si̱ngo ebi, mukugubha kumeenelani̱yamu na mucele. 30 Muleke byombi bikulile hamui ku̱hi̱ki̱ya haa kukesa. Bwile obu niibuwo nkughambila bakoli̱ banje nti, “Mu̱du̱bhe mukumaani̱ye bi̱si̱ngo mubibohe bibha-bibha ku̱byoki̱ya; du̱mbi̱ mukumaani̱ye mucele mughuleete mughute mu nguli yanje.” ’ ”
Nsi̱mo haa kasigho kaa kalatu̱u̱si̱ na ki̱tu̱mbi̱so
(Maliko 4:30-32; Luka 13:18-19, 20-21)
31 Yesu aabaha lu̱si̱mo lunji ati, “Bu̱lemi̱ bwʼomu eghulu buli nga kasigho kaa kalatu̱u̱si̱, aka musaasa aatwete, aahela mu musili ghuwe. 32 Nankabha kali kaanabwana kusaali̱ya busigho bunji bwona, bhaatu kakaakukulagha kakufookagha kiti kiinamu̱li̱to kusaali̱ya biti binji mu musili. Kiti eki kiba na bitai biinamu̱li̱to, ti̱ noni̱ sikwelamu bisui.”
33 Aabaha lu̱si̱mo lunji ati, “Bu̱lemi̱ bwʼomu eghulu buli nga katu̱mbi̱so kati̱i̱ aka mukali̱ aataaye mu ki̱tu̱mbe kya kigaati̱ kiinamu̱li̱to kandi kaki̱bhi̱mbi̱li̱ya kimui.” 34 Yesu aabu̱ghi̱la ki̱bbu̱la kya bantu eki atiyo naakoleesi̱ya nsi̱mo. Taaliyo kintu kyona eki aabu̱ghi̱ye etali mu lu̱si̱mo. 35 Eki kyasu̱li̱i̱si̱ya eki mulangi̱ aabu̱ghi̱ye ati,
“Ndi̱bu̱ghi̱la bantu mu nsi̱mo,
ndi̱bu̱gha ebyabaagha bi̱bi̱si̱u̱we ku̱lu̱gha haa kuhanguwa kwa nsi.”*
Yesu naasoboolola lu̱si̱mo lwa bi̱si̱ngo
36 Niibuwo Yesu aalu̱ghi̱ye mu ki̱bbu̱la kya bantu eki, aaghenda aataaha mu numba. Beeghesebuwa be baamwisʼo, baamughila bati, “Otusoboolole eki lu̱si̱mo lwa bi̱si̱ngo mu musili waahaaye olu lukumani̱i̱si̱ya.” 37 Aabakuukamu ati, “Oghu akahela nsigho esemeeye ni Mwana wa Muntu. 38 Musili niiyo nsi eni, kandi na nsigho esemeeye ni bantu abali mu bu̱lemi̱ bwa Luhanga. Bi̱si̱ngo ni bantu aba Mubhi alemi̱ye. 39 Kandi ngi̱ghu̱ eghi ekahela bi̱si̱ngo mu musili oghu ni Si̱taani̱. Bwile bwa kukesa kikumani̱i̱si̱ya kilo kya mpelo, kandi bakoli̱ abakukesa ni baamalai̱ka. 40 Ngoku bakukumaani̱yamu bi̱si̱ngo kandi babyoki̱ye mu mulilo, niikuwo kiliba kitiyo na babhi haa kilo kya mpelo. 41 Mwana wa Muntu alituma baamalai̱ka be, kandi baaye mu bu̱lemi̱ buwe bu̱li̱ kintu kyona ekikuleeteleja ku̱si̱i̱sa kandi na boona abakukolagha bikoluwa bi̱bhi̱i̱hi̱ye. 42 Balibakuba mu mulilo ghwamaani̱, hambali balilila kwonini kandi beenene ngaga nanga busaali̱ji̱. 43 Niibuwo bahi̱ki̱li̱i̱ye bo baaliikala kubbyokelela nga musana mu bu̱lemi̱ bwa Esebo Luhanga. Oghu ali na matui, aaghu̱we.”
Etungo eli baabi̱si̱ye mu musili
44 Yesu aatodha aaghila ati, “Bu̱lemi̱ bwʼomu eghulu buli nga feeja eghi muntu aaboone babi̱si̱ye mu musili. Haabwa eye kudheedhuwa kukani̱ye, aatodha aaghibisamu, du̱mbi̱ aaghenda, aaghu̱li̱ya byona ebi aabaagha nabiyo, aaghula musili oghu.”
45 Yesu aatodha aaghila ati, “Bu̱lemi̱ bwʼomu eghulu buli nga mabaale ghaa muhendo agha mu̱su̱u̱bu̱li̱ aabbalagha. 46 Obu aaboone ebaale lya muhendo munu kusaali̱ya ghoona, aaghenda, aaghu̱li̱ya byona ebi aabaagha nabiyo, aalighula.”
Lu̱si̱mo lwa kati̱mba
47 Yesu aatodha aaghila ati, “Bu̱lemi̱ bwʼomu eghulu buli nga kati̱mba aka baateghi̱ye mu nanja kandi kaakwata nsu̱i̱ sya bu̱li̱ mulingo. 48 Obu kaasuuye nsu̱i̱, bakomani̱ baakabhula mu nanja, baakata haa ki̱si̱yo. Du̱mbi̱ baasitama baakumaani̱yamu nsu̱i̱ sisemeeye, baasita mu bighegha, bhaatu esi̱bhi̱i̱hi̱ye baasikuba. 49 Niikuwo kiliba kitiyo haa kilo kya mpelo. Baamalai̱ka baliisa baaye babhi mu bahi̱ki̱li̱i̱ye, 50 kandi bakube babhi aba mu mulilo ghwamaani̱, hambali baliikala mbalilila kimui kandi mbenena ngaga nanga busaali̱ji̱.”
51 Aatodha aabaghila ati, “Ebi naabaghambiiye ebi byona, mwabyetegheleei̱ye?” Baamukuukamu bati, “Ee.” 52 Aabaghila ati, “Nahabweki bu̱li̱ mwegheesi̱ya wa bilaghilo oghu beegheeseei̱ye haa bu̱lemi̱ bwʼomu eghulu, ali nga mukama wa ka oghu akuuyagha mu sitoowa yee hambali akubiikilagha bintu bya mughaso, bikulu nʼebihyaka.”
Bantu baa Najaaleeti̱ mbabhenga Yesu
(Maliko 6:1-6; Luka 4:16-30)
53 Obu Yesu aamali̱ye kusoboolola beeghesebuwa be nsi̱mo esi, aalu̱gha mu kyalo eki. 54 Aaghenda mu tau̱ni̱ yʼewaabo Najaaleeti̱, aatandika kwegheeseli̱ya bantu mu elami̱li̱yo lya Bayu̱daaya lyʼomu tau̱ni̱ eghi, ti̱ abaabi̱i̱ghu̱u̱ye aba boona baasweka. Baabu̱u̱lani̱ya bati, “Musaasa oni aahi̱ye haa magheji agha kandi bu̱toki̱ kukola byakuswekani̱ya bitiyo? 55 Oni taaniiye mutabani̱ wa mulandi̱ wa mbaau? Mali̱ya taniiye ni̱na wee kandi Yakobbo, Yojeefu̱, Si̱mooni̱ na Yu̱da taaniibo baana baani̱na wee? 56 Ti̱ na baani̱na wee boobukali̱ tabakuukalagha naatu hani? Ti̱ aahi̱ye haa bu̱toki̱ kukola bintu ebi byona?” 57 Du̱mbi̱ bantu aba baamubhenga. Bhaatu Yesu aabaghila ati, “Mulangi̱ baku̱mu̱hu̱ti̱yagha hanji hoona kuuyʼo mu tau̱ni̱ yʼewaabo na eka ewaabo.” 58 Ti̱ Yesu taakoli̱ye byakuswekani̱ya bikani̱ye mu tau̱ni̱ eghi haabwa kutahi̱ki̱li̱ja kwa bantu aba.
* 13:15 13:15 I̱saaya 6:9-10 * 13:25 13:25 Mu Lu̱gi̱li̱ki̱ baghambi̱ye bati ngano. 13:31 13:31 Bbai̱bbu̱li̱ sinji sighambi̱ye kaladaali. * 13:35 13:35 Jabbu̱li̱ 78:2