19
Éfesorã Ᵽablote imataᵽaeka
Aᵽolore Corintowejearã imañujuju, ᵽusi watoᵽekarã imaeka ka'ia o'riwa'ritirã Éfesowejearã Ᵽablote eyaeka. Torã eyatirã Jesúre ã'mitiriᵽẽaekarã ĩ'rãrimarãre kĩatõᵽoeka. Suᵽa imarĩ ikuᵽaka nare kijẽrĩaeka:
—Jesúre mija ã'mitiriᵽẽaraᵽaka ᵽoto ¿yaje Esᵽíritu Santore mijare ña'rĩjãiraᵽe?— nare kẽrĩka.
I'suᵽaka kẽᵽakã'ã ikuᵽaka kire nayi'rika:
—“Esᵽíritu Santore ima”, maki yijare bojaberaᵽaki,— kire narĩka.
Suᵽa imarĩ Ᵽablote nare jẽrĩaeka:
—¿Makire yi'riwa'ri ruᵽuko'a mija jũjerũjeraᵽe?— nare kẽrĩka.
—Juanre wãrõeka uᵽakaja ruᵽuko'a yijare najũjeraᵽe,— narĩka.
I'suᵽaka naᵽakã'ã ikuᵽaka Ᵽablote nare ãrĩka:
—Ᵽo'imaja ba'iaja nabaaika ja'ataekarãre ruᵽuko'a Juanre jũjeka. Suᵽabatirã ikuᵽaka Juanre nare bojaeka: “Yibe'erõ'õ etarũkikate mija yi'ririjaᵽe”, ãrĩwa'ri kiwãrõeka. I'suᵽaka kẽrĩkakiji kime Jesús,— Ᵽablote nare ãrĩka.
I'suᵽaka ã'mitiritirã, naruᵽuko'a najũjerũjeka “Maiᵽamaki Jesúre yi'yurã yija ime”, ãrĩwa'ri. Suᵽabatirã kiᵽitaka Ᵽablote naᵽo'iarã ja'aᵽeaeka ᵽoto Esᵽíritu Santore nare ña'rĩjãika. I'suᵽaka simamaka norĩbeyua imakoᵽeka oka najaika. Suᵽabatirã Tuᵽarãte nare õrĩrũjeka nabojaeka. Ĩ'ᵽoũ'ᵽuarãe'earirakamaki rõ'õjĩrã nimaeka.
Maekarakamaki aiya jẽrĩtarirĩmi rakaka judíorãkare rẽrĩriwi'iarã nare kibojaeka na'mitiriᵽẽaokaro'si ᵽo'imajare jaiẽjeriyaᵽaiki Ᵽablote imaeka. “Ikuᵽaka Jesúre yi'yurãte jã'mebaraka Tuᵽarãte nare imaruᵽutarãñu”, ãrĩwa'ri kĩkirimarĩaja nare kibojaeka. I'suᵽaka simako'omakaja ĩ'rãrimarã kijaika ã'mitiriᵽẽaberikarã, aᵽekurioka sã'mitiririka yaᵽaberikarã ate. Ᵽo'imaja wãjitãji Jesúre ᵽo'imajare tããika majaroka ba'iaja najaika. Suᵽa imarĩ nare a'ritaᵽatirã Jesúre ã'mitiriᵽẽaekarãte kika ke'ewa'rika, Tirano wãmeiki wãrõriwi'iarã. Torã ĩ'rãrĩmi jariwa'ririmarĩaja nare kiwãrõroyika. 10 Torã ĩ'ᵽakuri wejejẽ'rãka wãrõbaraka kimaeka. Suᵽa imarĩ Asia wãmeika ka'iakarã, judíotatarã, judíotatamarĩrã imaekarãoka maiᵽamaki Jesúrika bojariroka ã'mitiriᵽataekarã. 11 Ᵽabloᵽi ãrĩwa'riji rĩkimakaja maikoribeyua Tuᵽarãte beaeka. 12 Suᵽa imarĩ Ᵽablote rabeka mirãka sayaᵽãia, jariroakaoka ᵽo'imaja jĩñurã ᵽõ'irã ne'ewa'ᵽakã'ã narisirika o'riroyika. Suᵽabatirã Satanárika ima ña'rĩjãikarãteoka ᵽorikarã.
13-14 I'sia ᵽoto ĩ'rãrimarã judíotatarã ᵽo'imajareka Satanárika ima ña'rĩjãika imaekarãte naᵽoatataᵽaeka. Ᵽablote ĩaji'awa'ri, “ ‘Jesús, Ᵽablote kireka bojaiki wãmeaᵽi nareka mija ᵽoᵽe’, marĩũ'mukoyeye'e”, narĩka. I'suᵽaka baairã uᵽakajaoka Esceva, kurarãka ĩᵽamaki makarãte baataᵽaeka. Ĩ'ᵽotẽñarirakamaki nimaeka. 15 Ĩ'rãrĩmi i'suᵽaka narĩko'omakaja, ikuᵽaka Satanárika ima nare yi'rika:
—Jesúre ñoñu, suᵽabatirã Ᵽabloteoka yijẽrãko'ayu. Mijare ᵽuri ñiawãrũbeyu. ¿Marã je'e mija?— nare kẽrĩka.
16 Suᵽabatirã Satanárika ima ña'rĩjãikite naᵽõ'irã teritaeka. Tẽrĩrikaja jãjiaᵽi ba'iaja nare kibaaeka. Suᵽabatirã najariroakaoka kibaiwa'ruika. Suᵽa imarĩ riwejuᵽaraka wi'iaᵽi naru'riwa'rika. 17 Éfesowejeakarã nimauᵽatiji, judíotatarã suᵽabatirã judíotatamarĩrãoka i'sia majaroka ã'mitiriᵽataekarã. Sã'mitiritirã nakĩkika. “Tẽrĩritaki kime Jesús”, ãrĩwa'ri rĩkimarã maiᵽamaki Jesúre jiyiᵽuᵽaka õrĩkarã mae.
18 I'sia majaroka ã'mitiriwa'ri ba'iaja nabaaika rĩkimarãja Jesúre ã'mitiriᵽẽaekarãte bojaeka. 19 Suᵽabatirã ikuᵽaka ye'okirãre baaeka ĩ'rãrimarã ye'oroka koririmajare: Ye'orokakaka bojaika naᵽaᵽera, ᵽo'imaja wãjitãji e'ewa'ritirã najoeka. I'sia ᵽaᵽera najoeriataeka cincuenta mil rakato ᵽlata rõ'õjĩrã waᵽajã'rĩa ririka.* 20 I'suᵽaka simamaka maiᵽamaki Jesús majaroka ĩ'rãkõ'rĩmatomarĩa saᵽibimaka, rĩkimarãja Jesúre na'mitiriᵽẽaeka.
21 I'suᵽaka so'rika be'erõ'õ Jerusalénrã ᵽe'ririka Ᵽablote ᵽuᵽajoaeka. “Macedoniaka'ia, suᵽabatirã Acayaka'ia yo'riwa'rirãñu. Jerusalénrã ñimarãka be'erõ'õ, Romawejearã a'ririka ima yiro'si”, kẽrĩᵽuᵽajoaeka. 22 I'suᵽaka ãrĩᵽuᵽajoatirã Timoteo suᵽabatirã Erastoka kire jeyobaarimajare kiruᵽu kiᵽũataeka Macedoniaka'iarã. Iki ᵽuri Asiaka'iarã matikuriji kituika ruᵽu.
Éfesorã rukubaka naᵽuᵽajoamaka oka ᵽo'ijirika
23 Ᵽablote Éfesorã imaeka ᵽoto, “Jesús ĩ'rĩkaja imaki ᵽo'imajare tããrimaji”, ãrĩwa'ri ᵽo'imajare yaᵽabeᵽakã'ã jimarĩa oka naᵽo'ijiaeka i'sia wejearã. 24 Demetrio wãmeiki kimaeka i'sia oka bitamataũ'muekaki. Artemisare najiyiᵽuᵽayeerũkiwi'i uᵽaka ĩoikarĩjaka ᵽlatakaka baarimaji kimaeka. Aᵽerãoka kiuᵽaka baarimaja imarĩ, aᵽerãte sĩjibaraka rĩkimakaja niñerũ natõᵽoroyika. 25 Suᵽa imarĩ kire jeyobaarimajare, suᵽabatirã nuᵽakajaoka ba'iraberimajareoka kirẽrãtaeka. Suᵽabatirã ikuᵽaka nare kẽrĩka:
—Maa, ika ba'irabeirã ᵽuri, rĩkimaka niñerũ tõᵽoirã maime. 26 ¿Ᵽablote ᵽo'imajare bojaika ã'mitirikoribeyurã mija bai? “Mija õñu uᵽakaja baatirã mija jiyiᵽuᵽayeeika, jiyiᵽuᵽayeerũkimarĩa sime”, kẽñu. Kijaika ã'mitiritirã rĩkimarãja ᵽo'imajare kire ã'mitiriᵽẽayu. Éfeso wejeakarã takajamarĩa kire ã'mitiriᵽẽairã. Ritaja Asia ka'iarã imarã kire ã'mitiriᵽẽairã oyiaja nime. 27 Ba'iaja maro'si simarãñu. Suᵽa imarĩ mabaaᵽo'ijiaika ᵽo'imajare waruaribesarãñu. Suᵽa simamaka sawaᵽa matõᵽowãrũbesarãñu. Suᵽabatirã Artemisare jiyiᵽuᵽayeeriwi'iarã ᵽo'imajare a'ribesarãñu. Ritaja Asiaka'iarã, suᵽabatirã ritatojo wejeareka Artemisare jiyiᵽuᵽaka õñurã. I'suᵽaka simako'omakaja, Ᵽablote ã'mitiriᵽẽawa'ri “Imatiyaikamarĩko Artemisare ime”, ᵽo'imajare ãrĩrãñu,— Demetriore nare ãrĩka.
28 I'suᵽaka kẽᵽakã'ã ã'mitiritirã, jimarĩa naboebarika. Suᵽabatirã ikuᵽaka ãᵽaraka nakasereka:
—¡Éfesokarãre jiyiᵽuᵽayeerijayuko, Artemisa jiitako koime!— narĩka.
29 Nakasereka ã'mitiritirã, rĩkimarã ᵽo'imajare naᵽõ'irã a'rika. Ĩ'rãoka boebaritirã, akaserekarã. Suᵽa imarĩ ritaja wejeareka oka ᵽo'ijirika. I'suᵽaka simamaka Gayo, Aristarco Ᵽabloka jeyoariwa'rikarãte nañi'aeka. Macedoniakarã nimaeka. Ᵽo'imajare rẽrĩriwi'iarã nare ne'ewa'rika. 30 Kijeyomarãre jaijeyobaarĩ torã Ᵽablote kãkariyaᵽakoᵽeka. Kãkarika kiyaᵽamaka ĩatirã, “Mikãka'si”, Jesúre ã'mitiriᵽẽaekarãte kire ãrĩka. 31 Ĩ'rãrimarã i'sia ka'ia ĩᵽarimarãre§ torã imaeka. Ᵽablo jeyomarã imarĩ, majaroka kiro'si ᵽũataekarã: “Naka ĩ'rãtiji baabekaja”, ãrĩwa'ri. 32 Rẽrĩrũkikõ'rĩmatorã rukubaka nakasereka. Aᵽeuᵽaka, aᵽeuᵽaka nakaseremomeka. Ĩ'rĩka uᵽaka ᵽuᵽajoaberiwa'ri rukubaka ᵽuᵽajoabaraka nimaeka. “¿Dakoa baaerã yija rẽrĩko'o?”, narĩwãrũberika. 33 Judíotataki naka imaekaki Alejandrore ᵽo'imaja wãjitãji naro'si kire jairũjekarã judíorãka. Torã rẽrĩtirã imaekarãte jaiokaro'si, Alejandrote kiᵽitaka mi'mataeka “Mija jaia'si ruᵽu”, ãrĩwa'ri. I'suᵽaka kibaako'omakaja nokata'riberika. “Dakoa oka imabeyua judíorãkaro'si”, ãrĩwa'ri nare kibojaerã baakoᵽeka. 34 Judíotataki kimaeka õrĩwa'ri judíorãkamarĩrãte tẽrĩwa'ribaji akasereka,
—¡Éfesokarãre jiyiᵽuᵽayeerijayuko, Artemisa jiitako koime!—
Ĩ'ᵽakuri aiyajẽrãrõ'õjĩrã i'suᵽaka ĩ'rĩka uᵽakaja akaserebaraka nimaeka.
35 Ĩ'rĩka tokaki imaruᵽutarimaji ᵽo'imajare okata'rirũjekaki, suᵽabatirã ikuᵽaka nare kẽrĩka:
—Mija ã'mitiᵽe Éfeso wejeareka imarã. Majiyiᵽuᵽayeeiko Artemisa wi'ia ĩarĩrĩrimaja maime ika wejeareka imarã. Suᵽabatirã koᵽo'ijẽrãka ĩmiᵽi ña'rĩka maiarĩrĩrijayu. “I'suᵽaka imarã nime”, ritaja ᵽo'imajare ãrĩwãrũᵽatayu mareka. 36 Nirã ᵽo'imaja “Ᵽakirika sime”, ãrĩbeyurã. Suᵽa imarĩ mija jo'ria'si, i'tojĩrãja samija ja'atabe. Ba'iaja mija baa'si, jia mija ᵽuᵽajoabe. 37 Ĩrã ĩmirĩja mija e'era'airã majiyiᵽuᵽayeeiko Artemisarika karee'ebeyurã. Suᵽabatirã ba'iaja koreka jaibeyurã nime. 38 Demetriore kika ba'irabeirãᵽitiyika aᵽerãte nare okabaajĩkareka, niᵽarimarã ᵽõ'irã oka jierĩ nare e'ewa'ritirã jia simajĩñu. Oka naro'si imajĩkareka, ĩᵽarimarãre nabojajĩñu. Ĩᵽarimarã, jã'merimaja nime oka jierimaja. 39 Aᵽea oka bojarika mija yaᵽajĩka, Romakarãre jã'meka ãñu uᵽakaja ĩᵽarimarãre rẽrĩrãka ᵽoto nawãjitãji mija bojajĩkareka jia simajĩñu. 40 Mia, ¿marãkã'ã Romatatarã ĩᵽarimarãte ᵽuᵽajoarãñu ruku i'suᵽaka ᵽo'imajare oka ᵽo'ijiamaka? Ikuᵽaka naᵽuᵽajoarãñu je'e aᵽeyari: “Mare boebariwa'ri ĩ'rãᵽẽ'rõtorãja mare nabaariyaᵽayu Éfesokarã”, narĩᵽuᵽajoarãñu je'e. I'suᵽaka simamaka werika maro'si simajĩñu. Suᵽa imarĩ “¿Marãkã'ã oka imamaka, i'suᵽaka ᵽiᵽebaraka mija ime?”, Romatatarãte ãrĩrãkareka, marãkã'ã nare yi'riwãrũberijĩka maime,— torã imaruᵽutarimajite ãrĩka.
41 Sabe'erõ'õ “I'tojĩrãja simarũ”, ãrĩtirã nare kiᵽe'rirũjeka.
* 19:19 Cincuenta mil dracmas. Una dracma (moneda) valía un día de trabajo. 19:22 En Éfeso 19:24 Artemisa era la diosa principal de Éfeso. Los Romanos la llamaba Diana. Su templo en Éfeso era magnífico. § 19:31 Oficiales de la provincia