☰ Misirdin qiⱪix 34
34
Ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ tahtaylirining ⱪayta berilixi
1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: — Sǝn awwalⱪiƣa ohxax ɵzüng üqün taxtin ikki tahtayni yonup kǝl; Mǝn bu tahtaylarƣa sǝn ilgiri qeⱪiwǝtkǝn tahtaylardiki sɵzlǝrni yezip ⱪoyimǝn. ■ 2 Sǝn ǝtǝ ǝtigǝngiqǝ tǝyyar bolup, sǝⱨǝrdǝ Sinay teƣiƣa qiⱪip, xu yǝrdǝ taƣning qoⱪⱪisida Mening aldimda ⱨazir bolƣin. 3 Lekin ⱨeq kixi sǝn bilǝn billǝ qiⱪmisun wǝ yaki taƣning ⱨeq yeridǝ baxⱪa adǝm kɵrünmisun, ⱪoy-kalilarmu taƣning tüwidǝ otlimisun, — dedi.■
4 Musa awwalⱪiƣa ohxax taxtin ikki tahtayni yonup, ǝtisi tang sǝⱨǝr ⱪopup, bu ikki tax tahtayni ⱪolida elip, Pǝrwǝrdigarning buyruƣini boyiqǝ Sinay teƣiƣa qiⱪti.
5 Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar bulutta qüxüp, xu yǝrdǝ Musaning ⱪexida turup, «Yaⱨwǝⱨ» degǝn namini jakarlidi. □ 6 Pǝrwǝrdigar uning kɵz aldidin ɵtüp: — «Pǝrwǝrdigar, Pǝrwǝrdigar, rǝⱨimdil wǝ meⱨir-xǝpⱪǝtliktur, asan ƣǝzǝplǝnmǝydiƣan, xapaǝt bilǝn wapasi kǝng Tǝngridur, □  ■ 7 mingliƣan-on mingliƣanlarƣa rǝⱨim-xapaǝt kɵrsitip, ⱪǝbiⱨlik, asiyliⱪ wǝ gunaⱨni kǝqürgüqidur; lekin u gunaⱨkarlarni ⱨǝrgiz gunaⱨsiz dǝp ⱪarimaydiƣan, bǝlki atilarning ⱪǝbiⱨlikining jazasini baliliri wǝ nǝwrlirigiqǝ, xundaⱪla üqinqi wǝ tɵtinqi ǝwladiƣiqǝ yüklǝydiƣan Tǝngridur» — dǝp jakarlidi.□  ■
8 Xuning bilǝn Musa dǝrⱨal yǝrgǝ bax ⱪoyup sǝjdǝ ⱪilip: —
9 — Əy Rǝb, ǝgǝr mǝn rasttinla nǝziringdǝ iltipat tapⱪan bolsam, undaⱪta i Rǝb, arimizda biz bilǝn mangƣaysǝn; qünki bu hǝlⱪ dǝrwǝⱪǝ boyni ⱪattiⱪ bir hǝlⱪtur; bizning ⱪǝbiⱨlikimizni wǝ gunaⱨimizni kǝqürgǝysǝn, bizni Ɵz mirasing boluxⱪa ⱪobul ⱪilƣaysǝn! — dedi.■
 
Yengiwaxtin ǝⱨdǝ tüzüx
10 Xuning bilǝn u Musaƣa: — Mana, Mǝn bir ǝⱨdǝ tüzimǝn; sening barliⱪ hǝlⱪing aldida pütkül yǝr yüzining ⱨeqbir jayida yaki ⱨeqbir ǝl arisida ⱪilinip baⱪmiƣan mɵjizilǝrni yaritimǝn. Xuning bilǝn sǝn arisida bolƣan hǝlⱪingning ⱨǝmmisi Pǝrwǝrdigarning karamǝt ǝmǝlini kɵridu; qünki Mening silǝrgǝ ⱪilidiƣan ǝmǝlim dǝrwǝⱪǝ dǝⱨxǝtlik ix bolidu. □  ■ 11 Mǝn bügün sanga tapilaydiƣan ǝmrlirimni tutⱪin; mana, Mǝn silǝrning aldinglardin Amoriy, Ⱪanaaniy, Ⱨittiy, Pǝrizziy, Ⱨiwiy wǝ Yǝbusiylarni ⱨǝydǝp qiⱪirimǝn. 12 Əmdi ⱨezi bolƣinki, sǝn baridiƣan zeminda turuwatⱪanlar bilǝn ⱨeq ǝⱨdǝ baƣlaxmiƣin; bolmisa, bu ix silǝrgǝ tuzaⱪ bolidu; ■ 13 bǝlki silǝr ularning ⱪurbangaⱨlirini qɵwüp, but tüwrüklirini sundurup, «axǝraⱨ» butlirini kesip taxlanglar. □ 14 Qünki sǝn ⱨeqⱪandaⱪ baxⱪa ilaⱨⱪa ibadǝt ⱪilmasliⱪing kerǝk — qünki Mǝnki Pǝrwǝrdigarning nami «Wapasizliⱪⱪa Ⱨǝsǝt Ⱪilƣuqi» bolup, ⱨǝsǝt ⱪilƣuqi bir ilaⱨdurmǝn. ■ 15 Bolmisa, xu zeminda turuwatⱪanlar bilǝn ǝⱨdǝ tüzüxüng mumkin; andin ular ilaⱨlirining kǝynidin yürüp buzuⱪqiliⱪ ⱪilip, ilaⱨliriƣa ⱪurbanliⱪlar ɵtküzginidǝ, silǝrni qaⱪirsa ularning ⱪurbanliⱪliridin yǝp ketixinglar mumkin; 16 sǝn xundaⱪla yǝnǝ ularning ⱪizlirini oƣulliringƣa hotunluⱪⱪa elip berixing mumkin; u ⱪizlar ɵz ilaⱨlirining kǝynidin yürüp buzuⱪqiliⱪ ⱪilƣinida, ular oƣulliringnimu ɵz ilaⱨlirining arⱪisidin mangƣuzup, buzuⱪqiliⱪ ⱪilduruxi mumkin.■
17 Ɵzüng üqün ⱨeqⱪandaⱪ ⱪuyma butlarni yasatmiƣin.
18 Petir nan ⱨeytini tutunglar; Mening ǝmr ⱪilƣinimdǝk Abib eyida, bekitilgǝn waⱪitta yǝttǝ kün petir nan yǝnglar. Qünki silǝr Abib eyida Misirdin qiⱪⱪansilǝr.■
19 Baliyatⱪuning tunji mewisi Meningki bolidu; qarpay malliringning iqidin dǝslǝp tuƣulƣan ǝrkǝklǝr, kala bolsun, ⱪoy bolsun ularning tunjilirining ⱨǝmmisi Meningki bolsun.■
20 Lekin exǝklǝrning tunji tǝhǝylirining orniƣa ⱪoza bilǝn bǝdǝl tɵlixing lazim bolidu. Əgǝr orniƣa ⱪoza bǝrmisǝng, tǝhǝyning boynini sunduruwǝtkin. Tunji oƣulliringni bolsa, ularƣa bǝdǝl tɵlǝp ⱪayturuwal. Ⱨeqkim Mening ⱨuzurumƣa ⱪuruⱪ ⱪol kǝlmisun.□  ■
21 Sǝn altǝ kün iqidǝ ix-ǝmǝlingni ⱪilip, yǝttinqi küni aram elixing zɵrür; yǝr ⱨǝydǝx waⱪti bolsun, orma waⱪti bolsun, aram elixing zɵrür.■
22 Yengi buƣdayning tunji ⱨosulini tǝbriklǝydiƣan «ⱨǝptilǝr ⱨeyti»ni ɵtküzünglar; yilning ahirida «ⱨosul yiƣix ⱨeyti»ni ɵtküzünglar.□  ■
23 Sening ⱨǝrbir ǝrkǝk kixiliring yilda üq ⱪetim Israilning Hudasi bolƣan Rǝb Pǝrwǝrdigarning aldiƣa ⱨazir bolsun. ■ 24 Qünki Mǝn taipilǝrni aldingdin ⱨǝydiwetip, qegraliringni kengǝytimǝn; xuningdǝk sǝn yilda üq ⱪetim Pǝrwǝrdigar Hudayingning aldiƣa ⱨazir boluxⱪa qiⱪip barsang, ⱨeqkim yeringgǝ kɵz ⱪirini salmaydu.
25 Manga sunulidiƣan ⱪurbanliⱪning ⱪenini boldurulƣan nan bilǝn billǝ sunmiƣin; yaki ɵtüp ketix ⱨeytining ⱪurbanliⱪining gɵxini ǝtigǝ ⱪaldurma.□  ■
26 Zeminingning dǝslǝpki ⱨosulidin tunji mǝⱨsulatlarni Pǝrwǝrdigar Hudayingning ɵyigǝ kǝltürüp ata.
Oƣlaⱪni anisining sütidǝ ⱪaynitip pixurma.□  ■
27 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: — Bu sɵzlǝrni ɵzüng üqün yeziwalƣin; qünki Mǝn muxu sɵzlǝrni asas ⱪilip sǝn bilǝn wǝ Israil bilǝn ǝⱨdǝ baƣlidim, dedi.
28 U waⱪitta Musa xu yǝrdǝ Pǝrwǝrdigarning ⱨuzurida ⱪiriⱪ keqǝ-kündüz turdi; u ⱨeqnǝrsǝ yemidi, ⱨeq su iqmidi. U yǝrdǝ Pǝrwǝrdigar tahtaylarƣa ǝⱨdining sɵzliri bolƣan on ǝmrni pütti.□  ■
 
Musaning yüzining parⱪirap turuxi
29 Musa Sinay teƣidin qüxkǝndǝ xundaⱪ boldiki (u taƣdin qüxkǝndǝ ikki ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ tahtiyi uning ⱪolida idi), ɵzining Pǝrwǝrdigar bilǝn sɵzlǝxkini üqün yüzining parⱪirap kǝtkinini bilmǝytti. ■ 30 Əmdi Ⱨarun wǝ barliⱪ Israillar Musani kɵrdi, mana, uning yüz terisi parⱪirap turatti; ular uningƣa yeⱪin berixtin ⱪorⱪuxti.
31 Lekin Musa ularni qaⱪiriwidi, Ⱨarun wǝ jamaǝtning barliⱪ baxliri yenip, uning ⱪexiƣa kǝldi; Musa ular bilǝn sɵzlǝxti.
32 Xuningdin keyin, barliⱪ Israillar uning yeniƣa kǝldi; u waⱪitta Musa Pǝrwǝrdigar ɵzigǝ Sinay teƣida sɵz ⱪilƣinida tapxurƣan barliⱪ ǝmrlǝrni ularƣa tapilidi. 33 Musa ularƣa dǝydiƣinini dǝp tügǝtti. U sɵzligǝndǝ yüzigǝ bir qümpǝrdǝ tartiwalƣanidi; □  ■ 34 Ⱪaqanki Musa Pǝrwǝrdigar bilǝn sɵzlixixkǝ uning ⱨuzuriƣa kirsǝ, qümpǝrdini eliwetǝtti, taki u yenip qiⱪⱪuqǝ xundaⱪ bolatti; yenip qiⱪⱪanda ɵzigǝ nemǝ tapilanƣan bolsa, xuni Israillarƣa eytip berǝtti. 35 Israillar Musaning yüz terisining parⱪirap turƣinini kɵrǝtti; xunga Musa yǝnǝ taki Pǝrwǝrdigar bilǝn sɵzlǝxkili uning ⱨuzuriƣa kirgüqǝ yüzigǝ qümpǝrdǝ tartiwalatti.
 
 
■ 34:1 Ⱪan. 10:1 ■ 34:3 Mis. 19:12,13 □ 34:5 «Yaⱨwǝⱨ» — 33:19 wǝ izaⱨatni kɵrüng. □ 34:6 «Pǝrwǝrdigar, Pǝrwǝrdigar» — ibraniy tilida «Yaⱨwǝⱨ, Yaⱨwǝⱨ». «xapaǝt» — ibraniy tilida «hǝsǝd» bilǝn ipadilinidu (20:6 wǝ izaⱨatni kɵrüng). ■ 34:6 Mis. 33:19 □ 34:7 «rǝⱨim-xapaǝt» — ibraniy tilida «hǝsǝd» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu (20:6 wǝ izaⱨatni kɵrüng). «atilarning ⱪǝbiⱨlikining jazasini baliliri wǝ nǝwrlirigiqǝ, xundaⱪla üqinqi wǝ tɵtinqi ǝwladiƣiqǝ yüklǝydiƣan» — bu muⱨim sɵz toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni (20:5, 34:7 toƣruluⱪ), xundaⱪla «Əzakiyal»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni (18-, 33-bablar toƣruluⱪ) kɵrüng. ■ 34:7 Mis. 20:6; Qɵl. 14:18; Ⱪan. 5:10; Zǝb. 86:14; 103:8; 145:8; Yǝr. 32:18 ■ 34:9 Law. 25:38; Zǝb. 28:9; 33:12; Zǝk. 2:16 □ 34:10 «Mening silǝrgǝ ⱪilidiƣan ǝmǝlim» — ibraniy tilida «Mening sanga ⱪilidiƣan ǝmǝlim». ■ 34:10 Ⱪan. 5:2; Yǝ. 10:12,13 ■ 34:12 Mis. 23:32; Qɵl. 33:51; Ⱪan. 7:2 □ 34:13 «axǝraⱨ butliri» — bǝlkim butpǝrǝslikkǝ beƣixlanƣan dǝrǝhliklǝrdur. Dǝrǝhlǝr bǝlkim ayal but xǝklidǝ oyulƣan yaki nǝⱪixlǝngǝn boluxi mumkin. ■ 34:14 Mis. 20:5 ■ 34:16 1Pad. 11:2 ■ 34:18 Mis. 12:15; 23:15 ■ 34:19 Mis. 13:2; 22:29; Əz. 44:30 □ 34:20 «... tunji tǝhǝylirining orniƣa ⱪoza bilǝn bǝdǝl tɵlixing lazim bolidu» — demǝk, ⱪoza tǝhǝyning orniƣa ⱪurbanliⱪ ⱪilinidu. ■ 34:20 Mis. 13:13; 23:15; Ⱪan. 16:16 ■ 34:21 Mis. 20:9 □ 34:22 «yilning ahirida» — ibraniy tilida «yilning ɵzgirixidǝ» — yǝni küzdǝ. «ⱨosul yiƣix ⱨeyti» — muxu ⱨosul bolsa mewǝ-qewilǝrningkidur. Ibraniylar ixlǝtkǝn kalendar boyiqǝ, ⱨeyt yǝttinqi ayda, bǝzi yillirida Sentǝbrdǝ, bǝzi yillarda Ɵktǝbrdǝ bolatti. ■ 34:22 Mis. 23:16 ■ 34:23 Mis. 23:17; Ⱪan. 16:16 □ 34:25 «Manga sunulidiƣan ⱪurbanliⱪning...» — ibraniy tilida «Mening ⱪurbanliⱪimning...». Muxu yǝrdǝ bu sɵz bǝlkim yuⱪirida tilƣa elinƣan üq ⱨeyttiki kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlarni yaki inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪlirini kɵrsǝtsǝ kerǝk. «Mening ⱪurbanliⱪimning ⱪeni» bolsa mǝzkur ⱨeytlarda ⱪurbangaⱨ üstigǝ tɵkülidiƣan ⱪanlarni kɵrsitidu. ■ 34:25 Mis. 23:18 □ 34:26 «Oƣlaⱪni anisining sütidǝ ⱪaynitip pixurma» — bu ǝmr bǝlkim ǝtraptiki butpǝrǝs hǝlⱪlǝrning mǝlum ɵrp-aditigǝ ǝgǝxmǝslik kerǝklikini kɵrsitixi mumkin. Bu toƣruluⱪ yǝnǝ «Lawiylar»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. ■ 34:26 Mis. 23:19; Law. 22:27; Ⱪan. 14:21 □ 34:28 «u ⱨeqnǝrsǝ yemidi» — ibraniy tilida «ⱨeq nanni yemidi». «U yǝrdǝ Pǝrwǝrdigar tahtaylarƣa ǝⱨdining sɵzliri bolƣan on ǝmrni pütti» — ibraniy tilida «U yǝrdǝ u tahtaylarƣa ǝⱨdining sɵzliri bolƣan on ǝmrni pütti». Bǝzilǝr: «U» Musani kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu, biraⱪ «Ⱪan.» 10:2-4tin eniⱪ kɵrüniduki, bu sɵzlǝrni pütküqi Huda Ɵzidur. ■ 34:28 Mis. 24:18; 31:18; 34:1; Ⱪan. 4:13; 9:9,18 ■ 34:29 2Kor. 3:7 □ 34:33 «U sɵzliglǝndǝ yüzigǝ bir qümpǝrdǝ tartiwalƣanidi» — yaki «u (Musa) ularƣa sɵzlǝp bolƣanda yüzigǝ niⱪab tartiwaldi». ■ 34:33 2Kor. 3:7,13
☰