☰ Yaritilix 2
2
1 Xundaⱪ ⱪilip asman bilǝn zemin, pütkül mǝwjudatliri bilǝn ⱪoxulup yaritilip boldi.□
2 Huda yǝttinqi künigiqǝ ⱪilidiƣan ixini tamamlidi. U yǝttinqi küni barliⱪ yaritix ixini tohtitip aram aldi.□  ■ 3 Yǝttinqi küni Huda barliⱪ yaritix ixliridin aram alƣan kün bolƣanliⱪi üqün, xu künni bǝhtlik kün ⱪilip, uni «muⱪǝddǝs kün» dǝp bekitti.□
 
«Asman-zeminning tarihliri» {2:4-4:26} •••• Erǝm baƣ — Adǝm’atini yaritix jǝryani
4 Pǝrwǝrdigar Huda zemin bilǝn asmanni yaratⱪan künidǝ, asman-zeminning yaritilix jǝryanining tarihliri mundaⱪ: —□
 5 Zeminda tehi ⱨeq gül-giyaⱨ, yǝrdǝ ⱨeq otyax ünmigǝnidi; qünki Pǝrwǝrdigar Huda yǝr yüzigǝ ⱨɵl-yeƣin yaƣdurmiƣanidi, xundaⱪla yǝr teriydiƣan adǝmmu yoⱪ idi.□ 6 Lekin yǝrdin bulaⱪ süyi qiⱪip, tamam yǝr yüzini suƣardi.□ 7 Andin Pǝrwǝrdigar Huda adǝmni yǝrning topisidin yasap, ⱨayatliⱪ nǝpǝsini uning burniƣa püwlidi; xuning bilǝn adǝm tirik bir jan boldi.□  ■ 8 Andin keyin Pǝrwǝrdigar Huda mǝxriⱪ tǝrǝptǝ Erǝm degǝn jayda bir baƣ bina ⱪilip, yasiƣan adǝmni xu yǝrgǝ orunlaxturdi.□ 9 Pǝrwǝrdigar Huda yǝrdin kɵzni ⱪamlaxturidiƣan qirayliⱪ, mewiliri yeyixlik ⱨǝrhil dǝrǝhni ündürdi; u yǝnǝ baƣning otturisida «ⱨayatliⱪ dǝrihi» wǝ «yahxi bilǝn yamanni bilgüzgüqi dǝrǝh»ni ündürdi.□  ■ 10 Baƣni suƣirixⱪa Erǝmdin bir dǝrya eⱪip qiⱪti; andin bɵlünüp, tɵt eⱪin boldi. 11 Birinqi eⱪinning nami Pixon bolup, altun qiⱪidiƣan pütkül Ⱨawilaⱨ zeminini aylinip ɵtidu. 12 Bu yurtning altuni naⱨayiti esil idi; xu yǝrdǝ puraⱪliⱪ dewirⱪay bilǝn aⱪ ⱨeⱪiⱪmu qiⱪidu.□ 13 Ikkinqi dǝryaning nami Giⱨon bolup, pütkül Kux zeminini aylinip ɵtidu. 14 Üqinqi dǝryaning nami Dijlǝ bolup, Axurning xǝrⱪidin eⱪip ɵtidu, tɵtinqi dǝryaning nami Əfrat idi.□
 
15 Pǝrwǝrdigar Huda adǝmni elip Erǝm beƣiƣa ixlǝp, pǝrwix ⱪilsun dǝp uni xu yǝrgǝ ⱪoyup ⱪoydi.□
 16 Pǝrwǝrdigar Huda adǝmgǝ ǝmr ⱪilip: baƣdiki ⱨǝrbir dǝrǝh mewiliridin haliƣiningqǝ yǝ; 17 ǝmma «yahxi bilǝn yamanni bilgüzgüqi dǝrǝh»ning mewisidin yemigin; qünki uningdin yegǝn kününgdǝ jǝzmǝn ɵlisǝn, — dedi.
 
Ⱨawa’anining yaritilixi
18 Andin Pǝrwǝrdigar Huda yǝnǝ sɵz ⱪilip: — Adǝmning yalƣuz turuxi yahxi ǝmǝs; Mǝn uningƣa mas kelidiƣan bir yardǝmqi ⱨǝmraⱨni yasap berǝy, — dedi.□
19 Pǝrwǝrdigar Huda tupraⱪtin daladiki barliⱪ janiwarlar bilǝn asmandiki ⱨǝmmǝ uqar-ⱪanatlarni yasiƣanidi; ularƣa adǝmning nemǝ dǝp at ⱪoyidiƣanliⱪini bilix üqün, U ularni adǝmning aldiƣa kǝltürdi. Adǝm ⱨǝrbir janiwarƣa nemǝ dǝp at ⱪoyƣan bolsa, uning eti xu bolup ⱪaldi. 20 Bu tǝriⱪidǝ adǝm ⱨǝmmǝ mal-qarwilarƣa, asmandiki uqar-ⱪanatlarƣa wǝ daladiki ⱨǝrbir janiwarlarƣa at ⱪoydi; wǝⱨalǝnki, adǝm ɵzigǝ mas kelidiƣan ⱨeqbir yardǝmqi ⱨǝmraⱨ uqratmidi.
21 Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar Huda adǝmgǝ bir ⱪattiⱪ uyⱪu saldi; u uhlap ⱪaldi. U uhlawatⱪanda, U uning biⱪinidin bir az elip, andin uning ornini ǝt-gɵx bilǝn etip ⱪoydi.□ 22 Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar Huda adǝmning biⱪinidin alƣan xu ⱪisimdin bir ayalni yasap, uni adǝmning ⱪexiƣa ǝkǝldi.■ 23 Adǝm’ata huxal bolup: — Mana bu sɵngǝklirimdiki sɵngǝk, etimdiki ǝt bolƣaq, «ayal» dǝp atalsun; qünki u ǝrdin elinƣandur, — dedi.□  ■
24 Xuning üqün ǝr kixi ata-anisidin ayrilip, ɵz ayaliƣa baƣlinip bir bolup, ikkisi bir tǝn bolidu.□  ■
25 Adǝm’ata bilǝn ayali ⱨǝr ikkisi yalingaq bolsimu, ⱨeq uyalmaytti.□  ■
 
 
□ 2:1 «pütkül mǝwjudatlar» — ibraniy tilida «barliⱪ ⱪoxunliri». Bu sɵz, xübⱨisizki, barliⱪ janiwarlarnila ǝmǝs, asmandiki barliⱪ yultuzlar wǝ kerub-pǝrixtilǝrnimu ɵz iqigǝ alidu. □ 2:2 «aram aldi» — Hudaning «aram elix»i toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz. ■ 2:2 Mis. 20:11; 31:17; Ⱪan. 5:14; Ibr. 4:4. □ 2:3 «muⱪǝddǝs kün» — «Muⱪǝddǝs Kitab»ta, «muⱪǝddǝs» degǝn sɵz «Hudaƣa mǝhsus atalƣan», «Hudaning ixlitixigǝ mǝhsus ayrilƣan», «Hudaƣila mǝnsup» degǝndǝk mǝnidǝ ixlitilidu. □ 2:4 «Pǝrwǝrdigar» — muxu kitabta elinƣan «Pǝrwǝrdigar» bolsa, ibraniy tilidiki «Yaⱨwǝⱨ» degǝnning tǝrjimisidur. «Yaⱨwǝⱨ» Hudaning yǝnǝ bir ismi bolup, «Mǝnggülük Bolƣuqi», «Ɵzüm bardurmǝn», «Əⱨdisidǝ mǝnggü turƣuqi Huda» degǝnni bildüridu. Bu toƣruluⱪ yǝnǝ munasiwǝtlik tǝbirlǝrni kɵrüng. «Asman-zeminning yaritilix jǝryanining tarihliri mundaⱪ» — ibraniy tilida: «asman-zeminlarning dǝwr-tarihliri mundaⱪ boldi». «Kirix sɵz»imizdǝ eytⱪinimizdǝk, «Alǝmning Yaritilixi» degǝn kitabta on bir «tolidot» («tarih») bolup, ⱨǝrbiri «bular palanqi-pokunqi dǝwrining tolidoti (tarihi)...» degǝn sɵzlǝr bilǝn baxlinidu. Bu yǝrdǝ bayan ⱪiliniwatⱪini tarihning birinqisidur (2:4-4:26). «Pǝrwǝrdigar Huda zemin bilǝn asmanni yaratⱪan küni» degǝn muxu yǝrdǝ bǝlkim 24 saǝtlik bir kün ǝmǝs, bǝlki 2:4-4:26dǝ bayan ⱪilinƣan pütkül mǝzgilni kɵrsǝtsǝ kerǝk. □ 2:5 «ⱨeq gül-giyaⱨ, yǝrdǝ ⱨeq otyax ünmigǝnidi» — bu jümlidǝ bǝlkim Erǝm beƣida alaⱨidǝ bolƣan ǝⱨwal kɵzdǝ tutulƣan boluxi mumkin. □ 2:6 «bulaⱪ süyi» — yaki «birhil tuman». □ 2:7 «Adǝm» wǝ «topa» — ibraniy tilida «topa» wǝ «adǝm» degǝn sɵzning tǝlǝppuzi yeⱪin; u yǝnǝ «ⱪizil» degǝn sɵz bilǝn munasiwǝtlik (Ottura Xǝrⱪtǝ topa ⱪizilƣa mayil bolidu). ■ 2:7 1Kor. 15:45, 47. □ 2:8 «Erǝm» — ibraniy tilida «Edǝn». Mǝnisi «lǝzzǝt», «ⱨuzur». □ 2:9 «Ⱨayatliⱪ dǝrihi» wǝ «yahxi bilǝn yamanni bilgüzgüqi dǝrǝh» — bu dǝrǝhlǝr toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. ■ 2:9 Wǝⱨ. 2:7. □ 2:12 «dewirⱪay» — yaki «mǝrwayit». □ 2:14 «Dijlǝ» —ibraniy tilida «Ⱨiddǝkǝl». «Axur» —Asuriyǝning ⱪǝdimki nami. □ 2:15 «pǝrwix ⱪilsun» —ibraniy tilida «pǝrwix ⱪilix» muxu yǝrdǝ yǝnǝ «ⱪoƣdax, mudapiǝ ⱪilix, ⱪarax» degǝn mǝnini ɵz iqigǝ alidu. Eniⱪki, insanning ǝmgǝk-hizmǝt ⱪilixi insanning gunaⱨkar bolƣanliⱪining nǝtijisi ǝmǝs, bǝlki Huda insanlarƣa ata ⱪilƣan birhil bǝht-bǝrikǝttur. Biraⱪ insanlarning gunaⱨⱪa petip ⱪalƣandin keyinki ⱪilƣan ǝmgiki bǝk japaliⱪ bolidu. □ 2:18 «uningƣa mas kelidiƣan» — yaki «ɵzigǝ ohxax». «yardǝmqi ⱨǝmraⱨ» — bu sɵz ⱨǝrgiz ayal kixining ǝr kixidin mǝlum tǝrǝptǝ tɵwǝn turidiƣanliⱪini kɵrsǝtmǝydu. Qünki Muⱪǝddǝs Kitabtiki bǝzi yǝrlǝrdǝ Huda Ɵzining insanƣa «yardǝmqi» bolidiƣanliⱪi kɵrsitilidu (mǝsilǝn, «Zǝb.» 10:14, 30:10, 46:1, 54:4dǝ). □ 2:21 «biⱪinidin bir az elip» — yaki «bir tal ⱪowurƣisini elip». ■ 2:22 1Kor. 11:8. □ 2:23 «ayal» — ibraniy tilida: «ixxaⱨ», «ǝr kixi» «ix» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. Bu sɵzlǝr ǝrǝbqǝ «insan» wǝ «nisa» degǝn sɵzlǝr bilǝn munasiwǝtlik. ■ 2:23 Mal. 2:14; Əf. 5:30,31. □ 2:24 «baƣlinix» — ibraniy tilida: «baƣlinix» degǝn bu sɵzning mǝnisi «yilim bilǝn qaplinix» degǝngǝ yeⱪindur. «bir tǝn» — yaki: «bir ǝt». «bir tǝn bolidu» — yaki: «bir tǝn boluxiƣa toƣra kelidu». ■ 2:24 Mat. 19:5; Mar. 10:7; Əf. 5:28, 29, 31; 1Kor. 6:16. □ 2:25 «yalingaq bolsimu, ⱨeq uyalmaytti» — bu muⱨim ayǝt toƣruluⱪ biz «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz. ■ 2:25 Yar. 3:7.
☰