☰ Luⱪa 17
17
Gunaⱨ, kǝqürüm, etiⱪad wǝ hizmǝt toƣrisida
Mat. 18:6-7, 21-22; Mar. 9:42
1 U muhlisliriƣa mundaⱪ dedi:
— Insanni putlaxturidiƣan ixlar bolmay ⱪalmaydu; lekin xu putlaxturux wasitiqisi bolƣan adǝmning ⱨaliƣa way!□  ■ 2 Bundaⱪ adǝmning bu kiqik balilardin birini gunaⱨⱪa putlaxturƣan bolsa, boyniƣa tügmǝn texi esilƣan ⱨalda dengizƣa taxliwetilgini ǝwzǝl bolatti.□
3 Ɵzünglarƣa agaⱨ bolunglar! Əgǝr ⱪerindixing gunaⱨ ⱪilƣan bolsa, uningƣa tǝnbiⱨ-nǝsiⱨǝt ⱪilƣin. U towa ⱪilsa uni ǝpu ⱪilƣin.■ 4 Mubada u bir kün iqidǝ sanga yǝttǝ mǝrtiwǝ gunaⱨ ⱪilsa wǝ yǝttǝ mǝrtiwǝ yeningƣa kelip: Towa ⱪildim, desǝ, uni yǝnila ǝpu ⱪilƣin. ■
5 Xuning bilǝn rosullar Rǝbgǝ: Ixǝnq-etiⱪadimizni axurƣin, — deyixti.□
6 Wǝ Rǝb ularƣa mundaⱪ dedi:
— Silǝrdǝ ⱪiqa uruⱪidǝk zǝrriqǝ ixǝnq bolsa idi, silǝr awu üjmǝ dǝrihigǝ: «Yiltizingdin ⱪomurulup, dengizƣa kɵqüp tikil!» desǝnglar, u sɵzünglarni anglap kɵqǝtti.■
 
Ⱨǝⱪiⱪiy ⱪulning wǝzipisi
7 Lekin aranglardin kimning yǝr ⱨǝydǝydiƣan yaki mal baⱪidiƣan bir ⱪuli bolsa wǝ u etizliⱪtin ⱪaytip kǝlgǝndǝ, uningƣa: «Tezrǝk kelip dastihanda olturƣin», dǝydiƣanlar barmu? 8 U bǝlki uningƣa: «Mening tamiⱪimni tǝyyar ⱪil, mǝn yǝp-iqip bolƣuqǝ belingni baƣlap meni kütkin, andin ɵzüng yǝp-iqkin, demǝsmu? 9 Ⱪul ǝmr ⱪilinƣinidǝk ⱪilƣini üqün hojayin uningƣa rǝⱨmǝt eytamdu? Meningqǝ, eytmaydu. 10 Xuningƣa ohxax, silǝrmu ɵzünglarƣa ǝmr ⱪilinƣanning ⱨǝmmisini ada ⱪilƣininglardin keyin: Biz ǝrzimǝs ⱪullarmiz; biz pǝⱪǝt tegixlik burjimizni ada ⱪilduⱪ, halas», dǝydiƣan bolisilǝr.
 
Əysaning on mahaw kesilini saⱪaytixi
11 Wǝ xundaⱪ boldiki, u Yerusalemƣa qiⱪip ketiwatⱪanda, Samariyǝ bilǝn Galiliyǝning otturisidin ɵtüp, 12 bir kǝntkǝ kirginidǝ mahaw kesiligǝ giriptar bolƣan on adǝm uningƣa uqrap, yiraⱪta tohtap, □ 13 awazlirini kɵtürüp: Əy Əysa, ustaz, bizgǝ rǝⱨim ⱪilƣaysǝn, dǝp ɵtündi. 14 Ularni kɵrgǝndǝ u ularƣa: Berip ɵzünglarni kaⱨinlarƣa kɵrsitinglar, dedi. Wǝ xundaⱪ boldiki, ular yolda ketiwatⱪanda, mahawdin paklandi.□  ■
15 Ulardin birǝylǝn ɵzining saⱪayƣinini kɵrgǝndǝ yuⱪiri awaz bilǝn Hudani uluƣlap, kǝynigǝ burulup, ⱪaytti. 16 U kelip Əysaning ayiƣiƣa yiⱪilip düm yetip tǝxǝkkür eytti. U Samariyǝlik idi. □ 17 Əysa bu ixⱪa ⱪarap: Pak ⱪilinƣanlar on kixi ǝmǝsmidi? Ⱪalƣan toⱪⱪuzǝylǝn ⱪeni? 18 Bu yat ǝllik musapirdin baxⱪa, Hudaƣa ⱨǝmdusana oⱪuƣili ⱨeqkim ⱪaytip kǝlmǝptiƣu?! — dedi. □ 19 Andin u ⱨeliⱪi adǝmgǝ: — «Ornungdin tur, yolungƣa mangƣin! Etiⱪading seni saⱪaytti!» — dedi.□
 
Hudaning padixaⱨliⱪining namayan boluxi
Mat. 24:23-28, 37-41
20 Bir küni Pǝrisiylǝr uningdin: «Hudaning padixaⱨliⱪi ⱪaqan kelidu?» dǝp soriƣanda u ularƣa jawab berip mundaⱪ dedi: — Hudaning padixaⱨliⱪining kelixini kɵz bilǝn kɵrgili bolmas; □ 21 kixilǝr: «Ⱪaranglar, u mana bu yǝrdǝ!» yaki «U yǝrdǝ!» deyǝlmǝydu. Qünki mana, Hudaning padixaⱨliⱪi aranglardidur.□  ■
 
Insan’oƣlining ⱪaytip kelixi
22 Keyin u muhlisliriƣa yǝnǝ mundaⱪ dedi: — «Xundaⱪ künlǝr keliduki, silǝr Insan’oƣlining künliridin birǝr künini bolsimu kɵrüxkǝ tǝxna bolisilǝr, lekin kɵrǝlmǝysilǝr. □ 23 Xu qaƣda kixilǝr silǝrgǝ: «Mana u bu yǝrdǝ!» wǝ yaki «Mana u u yǝrdǝ!» dǝydu; silǝr nǝ barmanglar nǝ ularning kǝynidin yügürmǝnglar. □  ■ 24 Qünki goya asmanning bir qetidin qaⱪmaⱪ qeⱪip yǝnǝ bir qetigiqǝ yorutidiƣandǝk, Insan’oƣlining ɵz künidǝ ⱨǝm xundaⱪ bolidu. □ 25 Lekin u awwal kɵp azab-oⱪubǝtlǝrni tartixi bu dǝwrdikilǝr tǝripidin qǝtkǝ ⱪeⱪilixi muⱪǝrrǝrdur.□  ■
26 Wǝ Nuⱨ pǝyƣǝmbǝrning künliridǝ ⱪandaⱪ bolƣan bolsa, Insan’oƣlining künliridǝ ⱨǝm xundaⱪ bolidu. ■ 27 Taki Nuⱨ kemigǝ kirip olturƣan küngiqǝ, kixilǝr yǝp-iqip, ɵylinip wǝ yatliⱪ bolup keliwatⱪanidi; andin topan kelip ⱨǝmmisini ⱨalak ⱪildi. 28 Ⱨǝm yǝnǝ, Lutning künliridǝ ⱪandaⱪ bolƣan bolsa xundaⱪ bolidu — kixilǝr yǝp-iqip, soda-setiⱪ ⱪilip, teriⱪqiliⱪ ⱪilatti wǝ ɵylǝrni salatti. □ 29 Lekin Lut Sodom xǝⱨiridin qiⱪⱪan küni, asmandin ot bilǝn günggürt yeƣip, bu xǝⱨǝrdikilǝrning ⱨǝmmisini ⱨalak ⱪildi. ■ 30 Əmdi Insan’oƣli axkara bolidiƣan kündǝ ǝnǝ xundaⱪ bolidu.
31 Xu küni, ⱨǝrkim ɵgzidǝ turup, nǝrsǝ-kerǝkliri ɵyidǝ bolsimu, alƣili qüxmisun; wǝ xuningƣa ohxax kimki etizliⱪta bolsa ɵyigǝ ⱨeq yanmisun. □ 32 Lutning ayalini yadinglarƣa kǝltürünglar! □  ■ 33 Kimki ɵz ⱨayatini ⱪutⱪuzmaⱪqi bolsa, uningdin mǝⱨrum bolidu, lekin ɵz ⱨayatidin mǝⱨrum bolƣan kixi uningƣa erixidu.■
34 Silǝrgǝ xuni eytayki, u keqidǝ ikki adǝm bir orunda yatidu; ulardin biri elip ketilidu, yǝnǝ biri ⱪaldurulidu. ■ 35-36 Ikki ayal yarƣunqaⱪ bexida turup un tartiwatⱪan bolidu; ulardin biri elip ketilidu, yǝnǝ biri ⱪaldurulidu».□
37 Wǝ ular uningƣa jawabǝn: Əy Rǝb, bu ixlar ⱪǝyǝrdǝ yüz beridu? — dǝp soridi. U ularƣa: Jǝsǝt ⱪaysi yǝrdǝ bolsa, ⱪuzƣunlar xu yǝrgǝ toplixidu!□  ■
 
 
□ 17:1 «Insanni putlaxturidiƣan ixlar bolmay ⱪalmaydu; lekin xu putlaxturux wasitiqisi bolƣan adǝmning ⱨaliƣa way!» — bu muⱨim ayǝt üstidǝ «Matta»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz. ■ 17:1 Mat. 18:7; Mar. 9:42. □ 17:2 «bundaⱪ adǝmning bu kiqik balilardin birini gunaⱨⱪa putlaxturƣan bolsa...» — «bu kiqik balilardin biri» (grek tilida «bu kiqiklǝrdin biri») — demǝk, ɵz ǝtrapidiki ɵzigǝ etiⱪad ⱪilƣan addiy halayiⱪni kɵrsitidu. ■ 17:3 Law. 19:17; Pǝnd. 17:10; Mat. 18:15; Yaⱪ. 5:19. ■ 17:4 Mat. 18:21. □ 17:5 «Xuning bilǝn rosullar Rǝbgǝ: Ixǝnq-etiⱪadimizni axurƣin, — deyixti» — buradirini ⱨǝrkündǝ yǝttǝ ⱪetim ohxax gunaⱨ üqün kǝqürüm ⱪilix küqlük bolƣan etiⱪadni tǝlǝp ⱪilidu, ǝlwǝttǝ! ■ 17:6 Mat. 17:20; 21:21; Mar. 11:23. □ 17:12 «bir kǝntkǝ kirginidǝ mahaw kesiligǝ giriptar bolƣan on adǝm uningƣa uqrap, yiraⱪta tohtap...» — nemixⱪa «yiraⱪta tohtap...»? Mahaw kesiligǝ griptar bolƣanlar Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ adǝmlǝrgǝ yeⱪinlixixⱪa bolmaytti («Law.» 13:45-46, «Qɵl.» 5:2-3ni kɵrüng). □ 17:14 «...ɵzünglarni kaⱨinlarƣa kɵrsitinglar» — Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ birsi mahaw kesilidin saⱪayƣan bolsa, muⱪǝddǝs ibadǝthanidiki mǝs’ul kaⱨinning aldiƣa berip ɵzini «saⱪ, yaki saⱪ ǝmǝs» dǝp tǝkxürtüp ⱪurbanliⱪ ⱪilixi kerǝk idi; andin ⱪaytidin jǝmiyǝt bilǝn arilixalaytti («Law.» 13:19, 14:1-11, «Luⱪa» 5:14ni kɵrüng). Demisǝkmu, Mǝsiⱨ kǝlgüqǝ bundaⱪ murasim bir ⱪetimmu ɵtküzülüp baⱪmiƣan. ■ 17:14 Law. 13:2; 14:2; Mat. 8:4; Luⱪa 5:14. □ 17:16 «U kelip Əysaning ayiƣiƣa yiⱪilip düm yetip tǝxǝkkür eytti. U Samariyǝlik idi» — Yǝⱨudiylar Samariyǝliklǝrni «yerim kapir» dǝp yaman kɵrǝtti. □ 17:18 «Bu yat ǝllik musapirdin baxⱪa, Hudaƣa ⱨǝmdusana oⱪuƣili ⱨeqkim ⱪaytip kǝlmǝptiƣu?!» — demǝk, Hudaning hǝlⱪi bolƣan Yǝⱨudiylardin ⱨeqkim rǝⱨmǝt eytixⱪa ⱪaytmidi. □ 17:19 «Etiⱪading seni saⱪaytti!» — biz xuni bayⱪaymizki, (1) u (baxⱪa toⱪⱪuziƣa ohxax) Mǝsiⱨning sɵzigǝ kirip yolƣa qiⱪⱪanidi; bu ɵz ixǝnqini ipadiligǝn ⱨǝrikǝttur; (2) gǝrqǝ kesǝlni saⱪaytⱪuqi Mǝsiⱨning ɵzi bolƣini bilǝn, u daim adǝmlǝrning ɵzigǝ baƣliƣan etiⱪadini (bar bolsa) mahtap ularni xu yol bilǝn riƣbǝtlǝndürǝtti — «sening etiⱪading seni saⱪaytti!». □ 17:20 «Hudaning padixaⱨliⱪining kelixini kɵz bilǝn kɵrgili bolmas» — mǝnisi, bǝlkim, uning yǝr yüzidǝ namayan boluxi kɵz bilǝn kɵrgili bolidiƣan alamǝtlǝr bilǝn bolmaydu. Mǝsiⱨ dunyaƣa ⱪaytip kǝlgǝndǝ padixaⱨliⱪ ⱨǝmmǝ adǝmgǝ roxǝn bolidu (24-ayǝtni kɵrüng); lekin xu waⱪitⱪiqǝ «kɵz bilǝn kɵrgili bolmas» — pǝⱪǝt etiⱪad uning ⱪǝyǝrdǝ ikǝnlikini kɵrǝlǝydu. «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ bu tema üstidǝ azraⱪ tohtilimiz. □ 17:21 «Mana, Hudaning padixaⱨliⱪi aranglardidur» — «aranglardidur» degǝnning baxⱪa bir tǝrjimisi «iqinglardidur» yaki «dilinglardidur». Lekin bizningqǝ Mǝsiⱨ pulpǝrǝs, tǝkǝbbur Pǝrisiylǝrgǝ «Hudaning padixaⱨliⱪi silǝrdǝ» dǝp ⱨǝrgiz demǝytti. Bu toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz. ■ 17:21 Mat. 24:23; Mar. 13:21; Luⱪa 21:7, 8. □ 17:22 «Insan’oƣlining künliridin birǝr küni» — demǝk, Insan’oƣli (Mǝsiⱨ) dunyaƣa ⱪaytip kelip ⱨɵküm süridiƣan künlǝrning biri. □ 17:23 «Xu qaƣda kixilǝr silǝrgǝ: «Mana u bu yǝrdǝ!» wǝ yaki «Mana u u yǝrdǝ!» dǝydu» — «u» muxu yǝrdǝ Mǝsiⱨning ɵzi, ǝlwǝttǝ. ■ 17:23 Mat. 24:23; Mar. 13:21. □ 17:24 «goya asmanning bir qetidin qaⱪmaⱪ qeⱪip yǝnǝ bir qetigiqǝ yorutidiƣandǝk» — yaki «goya qaⱪmaⱪ qeⱪip asmanning bir qetidin yǝnǝ bir qetigiqǝ yorutidiƣandǝk». □ 17:25 «Insan’oƣli awwal kɵp azab-oⱪubǝtlǝrni tartixi bu dǝwrdikilǝr tǝripidin qǝtkǝ ⱪeⱪilixi muⱪǝrrǝrdur» — bu dǝwr bolsa ɵz hǝlⱪining xu dǝwri. ■ 17:25 Mat. 16:21; 17:22; 20:18; Mar. 8:31; 9:31; 10:33; Luⱪa 9:22; 18:31; 24:6, 7 ■ 17:26 Yar. 6:2; 7:7; Mat. 24:37,38; 1Pet. 3:20. □ 17:28 «Insan’oƣlining künliridǝ ... Lutning künliridǝ ⱪandaⱪ bolƣan bolsa xundaⱪ bolidu» — «Lut» — Ibraⱨim pǝyƣǝmbǝrning jiyǝni. Bu wǝⱪǝlǝr toƣrisida «Yar.» 18-19-bablarni kɵrüng. ■ 17:29 Yar. 19:24; Ⱪan. 29:22; Yǝx. 13:19; Yǝr. 50:40; Ⱨox. 11:8; Am. 4:11; Yǝⱨ. 7. □ 17:31 «Xu küni, ⱨǝrkim ɵgzidǝ turup, nǝrsǝ-kerǝkliri ɵyidǝ bolsimu, alƣili qüxmisun» — bügüngǝ ⱪǝdǝr Ⱪanaan (Pǝlǝstin)diki ɵylǝrning ɵgzisining sirtⱪi pǝlǝmpeyi bar, ɵyigǝ qüxmǝy ⱪaqⱪili bolidu. «wǝ xuningƣa ohxax kimki etizliⱪta bolsa ɵyigǝ ⱨeq yanmisun» — demǝk, xu künidǝ Hudaning jazasi xunqǝ tez keliduki, etiⱪadi bar ⱨǝrbiri kǝynigǝ ⱨeq ⱪarimayla, bǝdǝr ⱪeqixi kerǝk bolidu. 32-ayǝtni kɵrüng. □ 17:32 «Lutning ayalini yadinglarƣa kǝltürünglar!» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Huda Sodom xǝⱨirini jazaliƣan künidǝ, Lut wǝ ailisidikilǝr ⱪaqⱪanda, uning ayali ɵtkǝnki raⱨǝtlik turmuxini wǝ mal-mülkini taxlaxⱪa kɵzi ⱪiymay kǝynigǝ ⱪariƣanidi, tuz tüwrükkǝ aylinip ⱪalƣan. ■ 17:32 Yar. 19:15-17, 26. ■ 17:33 Mat. 10:39; 16:25; Mar. 8:35; Luⱪa 9:24; Yⱨ. 12:25. ■ 17:34 Mat. 24:40,41; 1Tes. 4:17. □ 17:35-36 «Ikki ayal yarƣunqaⱪ bexida turup un tartiwatⱪan bolidu; ulardin biri elip ketilidu, yǝnǝ biri ⱪaldurulidu» — pikrimizqǝ «elip ketilidiƣanlar» ⱨǝⱪⱪaniylardur; etiⱪadsizlar «ⱪaldurulidu». Mǝsilǝn, «Mat.» 24:31, «1Tes.» 4:1-11ni kɵrüng. Nuⱨ pǝyƣǝmbǝr wǝ ailisidikilǝr wǝ xuningdǝk Lutning ailisidikilǝr Hudaning jazasi aldidin «elip ketilip» ⱪutulƣan, biraⱪ ⱪaldurulƣanlar asmandin qüxürülgǝn jazaƣa uqriƣan. Bǝzi kona kɵqürmilǝrdiki «etizda ikki kixi bolidu; ulardin biri elip ketilidu, yǝnǝ biri ⱪaldurulidu» degǝn sɵzmu muxu yǝrdǝ tepilidu. «Mat.» 24:40ni kɵrüng. □ 17:37 «jǝsǝt ⱪaysi yǝrdǝ bolsa, ⱪuzƣunlar xu yǝrgǝ toplixidu!» — bu sirliⱪ sɵzning mǝnisi bǝlkim: Ⱪuzƣunlarning toplinixi jǝsǝtning xu yǝrdǝ ikǝnlikini kɵrsǝtkǝndǝk, bu alamǝtlǝr mǝn tilƣa alƣan ixlarning tez arida yüz berixining muⱪǝrrǝr ikǝnlikini kɵrsitidu» degǝnlik boluxi mumkin. Əysaning bu sɵzi yǝnǝ Tǝwrat, «Ayup» 39:26-30 wǝ «Yǝx.» 34:1-8, 15-17 ⱪatarliⱪ ayǝtlǝrdǝ kɵrsitilgǝn, «Pǝrwǝrdigarning küni»dǝ bolƣan zor ⱪirƣinqiliⱪ bilǝnmu munasiwǝtlik boluxi kerǝk. ■ 17:37 Ayup 39:30; Mat. 24:28.
☰