☰ Rimliⱪlarƣa 9
9
Huda wǝ Uning talliƣini Israil
1 Mǝn Mǝsiⱨtǝ ⱨǝⱪiⱪǝtni sɵzlǝymǝn, yalƣan gǝp eytmaymǝn, wijdanim Muⱪǝddǝs Roⱨning ilkidǝ bolup ɵzǝmgǝ guwaⱨliⱪ ⱪilmaⱪta —□  ■ 2 Ⱪǝlbimdǝ zor dǝrd-ǝlǝm wǝ tügimǝs azab bar. 3-4 Qünki mening buradǝrlirim, yǝni jismaniy jǝⱨǝttiki ⱪerindaxlirim bolƣan Israillarni nijat tapⱪuzalisam Hudaning lǝnitigǝ ⱪelip Mǝsiⱨtin mǝⱨrum ⱪiliniximni tilǝxkǝ razi idim; ular Israillar! — ularƣa oƣulluⱪ ⱨoⱪuⱪi, Hudaning xan-xǝripining ayan ⱪilinixi, ǝⱨdiliri, Tǝwrat ⱪanunining amanǝt boluxi, ibadǝt hizmǝtliri wǝ Tǝwrat wǝdiliri nesiwǝ ⱪilindi.□  ■ 5 Uluƣ ibraniy ata-bowiliri ularningkidur; jismaniy jǝⱨǝttǝ Mǝsiⱨ ularning ǝjdadidur. U barliⱪ mǝwjudat üstidin ⱨɵküm sürgüqi, mǝnggü mubarǝk Hudadur. Amin! □  ■
6 — Biraⱪ Hudaning Israilƣa bolƣan sɵzi bikar boldi, demǝymǝn; qünki Israildin bolƣanlarning ⱨǝmmisila ⱨǝⱪiⱪiy Israil ⱨesablanmaydu;■ 7 xuningdǝk, Ibraⱨimning ǝwladliri bolsimu, ⱨǝmmisila uning pǝrzǝntliri ⱨesablanmaydu. Qünki muⱪǝddǝs yazmilarda Ibraⱨimƣa: «Isⱨaⱪtin tɵrǝlgǝnlǝrla sening nǝsling ⱨesablinidu» — deyilgǝn. □  ■
8 Demǝk, jismaniy jǝⱨǝttin Ibraⱨimdin tɵrǝlgǝn pǝrzǝntlǝr Hudaning pǝrzǝntliri boliwǝrmǝydu, bǝlki Hudaning wǝdisi arⱪiliⱪ tɵrǝlgǝnlǝr Ibraⱨimning ⱨǝⱪiⱪiy nǝsli ⱨesablinidu.■ 9 Qünki Hudaning bǝrgǝn wǝdisi mundaⱪ idi: «Kelǝr yili muxu qaƣda ⱪaytip kelimǝn, Saraⱨ bir oƣulƣa ana bolidu».□  ■
10 Uning üstigǝ, Riwkaⱨ bir ǝrdin, yǝni ǝjdadimiz Isⱨaⱪtin ⱪoxkezǝkgǝ ⱨamilidar bolƣanda, ■ 11-12 Pǝrzǝntliri tehi tuƣulmiƣanda, ⱨeqⱪandaⱪ yahxi yaki yaman ixnimu ⱪilmasta, Huda Ɵzining adǝmlǝrni tallaxtiki muddiasining ularning ⱪilƣan ix-ǝmǝllirigǝ ǝmǝs, pǝⱪǝt Qaⱪirƣuqi bolƣanning iradisigǝ asaslanƣanliⱪini kɵrsitix üqün, Riwkaⱨƣa: «Qongi kiqikining hizmitini ⱪilidu» — deyilgǝnidi.□  ■ 13 Huddi yǝnǝ muⱪǝddǝs yazmilarda eytilƣinidǝk: «Yaⱪupni sɵydüm, Əsawdin nǝprǝtlǝndim».□  ■
14 Undaⱪta, bularƣa nemǝ dǝyli? Hudada adalǝtsizlik barmu? Ⱨǝrgiz yoⱪ! ■ 15 Qünki Huda Musaƣa mundaⱪ degǝn: —
«Kimgǝ rǝⱨim ⱪilƣum kǝlsǝ, xuningƣa rǝⱨim ⱪilimǝn,
Kimgǝ iq aƣritⱪum kǝlsǝ, xuningƣa iq aƣritimǝn».□  ■
16 Demǝk, bu ix insanning iradisigǝ yaki ularning tirixqanliⱪiƣa ǝmǝs, bǝlki rǝⱨimdilliⱪ kɵrsǝtküqi Hudaƣa baƣliⱪtur. 17 Qünki Huda muⱪǝddǝs yazmilarda Pirǝwngǝ mundaⱪ degǝn: — «Mening seni tikliximdiki mǝⱪsǝt dǝl xuki, ⱪudritimni üstüngdǝ kɵrsitix ⱨǝmdǝ namimning pütkül jaⱨanƣa jakarlinixi».□  ■
18 Demǝk, Huda haliƣiniƣa rǝⱨim ⱪilidu, haliƣinini tax yürǝk ⱪilidu.
 
Hudaning ƣǝzipi wǝ xapaiti
19 Əmdi bǝlkim sǝn manga: «Hudaning iradisigǝ ⱨeqkim ⱪarxi qiⱪalmaydiƣan tursa, undaⱪta Huda nemǝ üqün insanni ǝyiblǝydu?» — deyixing mumkin.
20 Biraⱪ, ǝy insan, Huda bilǝn takallaxⱪudǝk kimsǝn? Ⱪelipta xǝkillǝndürüliwatⱪan nǝrsǝ ɵzini xǝkillǝndürgüqigǝ: —
«Meni nemǝ üqün bundaⱪ yasiding?» — deyǝlǝmdu? ■ 21 Humdanqining ohxax bir kallǝk laydin esil orunƣa ixlitidiƣan ⱪaqimu, xundaⱪla adǝttiki orunƣa ixlitidiƣan ⱪaqimu yasax ⱨoⱪuⱪi yoⱪmu? □  ■ 22 Huda Ɵz ƣǝzipini kɵrsitixni wǝ küq-ⱪudritini tonutuxni niyǝt ⱪilƣan bolsa, ƣǝzipigǝ layiⱪ bolƣan, ⱨalakǝtkǝ tǝyyarlanƣan «ⱪaqilar»ƣa adǝttin taxⱪiri sǝwrqanliⱪ bilǝn kɵksi-ⱪarnini kǝng ⱪilip kǝlgǝn bolsa, uningƣa nemǝ boptu? □ 23-24 Wǝ xuning bilǝn Ɵzining rǝⱨim-xǝpⱪitining nixani ⱪilƣan wǝ xan-xǝrǝpkǝ muyǝssǝr boluxⱪa aldin’ala tǝyyarliƣan «ⱪaqilar»da, yǝni Ɵzi Yǝⱨudiylar arisidinla ǝmǝs, bǝlki ǝllǝr arisidinmu qaⱪirƣan bizlǝrdǝ xan-xǝripining qǝksizlikini namayan ⱪilix üqün xundaⱪ ⱪilixni haliƣan bolsa, buningƣa nemǝ boptu?□
25 Bu huddi Hudaning Ⱨoxiya pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ eytⱪinidǝk: —
«Əsli hǝlⱪim ⱨesablanmiƣan hǝlⱪni hǝlⱪim,
Əsli sɵymigǝnlǝrni sɵygǝnlirim dǝymǝn»;□  ■
26 wǝ yǝnǝ: — «Burun ularƣa: «Silǝr Mening hǝlⱪim ǝmǝssilǝr» deyilgǝn jayda,
Kǝlgüsidǝ dǝl xu jayda ularƣa «Tirik Hudaning oƣulliri!» degǝn nam berilidu».□  ■
27 Yǝxaya pǝyƣǝmbǝrmu Israil toƣruluⱪ mundaⱪ jakarliƣanidi: —
«Israillarning sani dengiz saⱨilidiki ⱪumdǝk kɵp bolsimu, lekin pǝⱪǝt birla «ⱪaldi» ⱪutⱪuzulidu; ■ 28 qünki, Pǝrwǝrdigar Ɵz ixini tügitiwetip, ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bilǝn tezdin uni ijra ⱪilidu; qünki U yǝr yüzidǝ ⱨɵkümini tǝltɵküs wǝ tez ijra ⱪilidu».□  ■
29 Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr yǝnǝ aldin eytⱪinidǝk: — «Əgǝr samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar bizgǝ bir nǝsil ⱪaldurmiƣan bolsa, Sodom xǝⱨiridǝk, Gomorra xǝⱨiridǝk yoⱪalƣan bolattuⱪ».□  ■
 
Israillarning putlixip ketixi
30 Undaⱪta, bularƣa nemǝ deyiximiz kerǝk? Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪⱪa intilmigǝn ǝlliklǝr ⱨǝⱪⱪaniyliⱪⱪa, yǝni etiⱪadⱪa asaslanƣan birhil ⱨǝⱪⱪaniyliⱪⱪa erixti. □ 31 Lekin Israil ⱨǝⱪⱪaniyliⱪni kɵrsǝtkǝn Tǝwrat ⱪanuniƣa intilgini bilǝn ⱪanunning tǝlipigǝ yetǝlmidi.■
32 Nemǝ üqün? Qünki ularning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪⱪa intilixi etiⱪad bilǝn ǝmǝs, bǝlki «sawabliⱪ ixlar» bilǝn idi. Ular «putlikaxang tax»ⱪa putlixip yiⱪilip qüxti; □ 33 huddi muⱪǝddǝs yazmilarda yezilƣinidǝk:
«Hǝlⱪni putlixidiƣan putlikaxang taxni,
Adǝmni yiⱪitidiƣan ⱪoram taxni Zionƣa ⱪoydum,
Uningƣa etiⱪad ⱪilƣuqi ⱨǝrgiz yǝrgǝ ⱪaritilip ⱪalmas».□  ■
 
 
□ 9:1 «mǝn Mǝsiⱨtǝ ⱨǝⱪiⱪǝtni sɵzlǝymǝn» — «Mǝsiⱨtǝ»: «Mǝsiⱨgǝ mǝnsup bolup, Uning yetǝkqilikidǝ, Uningdin iltipat, küq-ⱪudrǝtni alƣanda.....» degǝn mǝnidǝ,. «Kirix sɵz»imiznimu kɵrüng. ■ 9:1 Rim. 1:9; 2Kor. 1:23; 11:31; Gal. 1:20; Fil. 1:8; 1Tes. 2:5; 5:27. □ 9:3-4 «ularƣa oƣulluⱪ ⱨoⱪuⱪi,... wǝ Tǝwrat wǝdiliri nesiwǝ ⱪilindi» — «oƣulluⱪ ⱨoⱪuⱪi» degǝklik, Mǝsiⱨ arⱪiliⱪ Hudaƣa oƣul boluxtiki imtiyaz. ■ 9:3-4 Mis. 32:32; Rim. 10:1; Mis. 4:22; Ⱪan. 7:6; Rim. 2:17; 3:2; Əf. 2:12. □ 9:5 «uluƣ ibraniy ata-bowiliri» — demǝk, Ibraⱨim, Isⱨaⱪ, Yaⱪup, Yüsüp wǝ Yǝⱨuda ⱪatarliⱪlar. «jismaniy jǝⱨǝttǝ Mǝsiⱨ ularning ǝjdadidur» — demǝk, Mǝsiⱨning tuƣuluxining roⱨiy jǝⱨǝtimu bar idi — U ⱨǝm insandin (pak Israilliⱪ ⱪiz Mǝryǝmdin) ⱨǝm Muⱪǝddǝs Roⱨdin tuƣulƣan. «...mǝsiⱨ ularning ǝjdadidur. U barliⱪ mǝwjudat üstidin ⱨɵküm sürgüqi, mǝnggü mubarǝk Hudadur. Amin!» — rosul Pawlusⱪa ǝng dǝrd yǝtküzidiƣan ix — Mǝsiⱨ Israilda tuƣulƣan wǝ toluⱪ Hudaliⱪ tǝbiiti bolsimu, Israillar ɵzliri uni, yǝni ɵz Mǝsiⱨini ⱨeq tonumaytti. ■ 9:5 Yǝr. 23:6; Yⱨ. 1:1; Ros. 20:28; Rim. 1:4; Ibr. 1:8,9,10. ■ 9:6 Qɵl. 23:19; Yⱨ. 8:39; Rim. 2:28; 3:3; 2Tim. 2:13. □ 9:7 «Isⱨaⱪtin tɵrǝlgǝnlǝrla sening nǝsling ⱨesablinidu» — («Yar.» 21:12). Bu sɵz intayin ⱪisⱪa bolup, toluⱪ mǝnisi: «Mǝn sanga wǝdǝ ⱪilƣan ǝwladliring, yǝni pütkül dunyaƣa bǝhtimni yǝtküzidiƣan ǝwladliring Ismaildin ǝmǝs, Isⱨaⱪtinla kelip qiⱪidu» degǝndǝk. ■ 9:7 Yar. 21:12; Gal. 3:29; 4:23; Ibr. 11:18. ■ 9:8 Gal. 4:28. □ 9:9 «Kelǝr yili muxu qaƣda ⱪaytip kelimǝn, Saraⱨ bir oƣulƣa ana bolidu» — («Yar.» 18:10, 14). Bu ayǝttǝ deyilgǝn «oƣul» Isⱨaⱪ bolidu. ■ 9:9 Yar. 18:10. ■ 9:10 Yar. 25:21. □ 9:11-12 «Huda Ɵzining adǝmlǝrni tallaxtiki muddiasining ularning ⱪilƣan ix-ǝmǝllirigǝ ǝmǝs, pǝⱪǝt Qaⱪirƣuqi bolƣanning iradisigǝ asaslanƣanliⱪini kɵrsitix üqün...» — «Qaⱪirƣuqi bolƣan» — Huda Ɵzi, ǝlwǝttǝ. «Qongi kiqikining hizmitini ⱪilidu» — («Yar.» 25:23). Ⱪoxkezǝkning kiqiki Yaⱪup, qongi Əsaw bolidu. ■ 9:11-12 Yar. 25:23. □ 9:13 «Yaⱪupni sɵydüm, Əsawdin nǝprǝtlǝndim» — Tǝwrat, «Mal.» 1:2-3. ■ 9:13 Mal. 1:2-3. ■ 9:14 Ⱪan. 32:4; 2Tar. 19:7; Ayup 34:10. □ 9:15 «Kimgǝ rǝⱨim ⱪilƣum kǝlsǝ, xuningƣa rǝⱨim ⱪilimǝn, kimgǝ iq aƣritⱪum kǝlsǝ, xuningƣa iq aƣritimǝn» — «Mis.» 33:19. ■ 9:15 Mis. 33:19. □ 9:17 «Qünki Huda muⱪǝddǝs yazmilarda pirǝwngǝ mundaⱪ degǝn:...» — Pirǝwn Misirdiki padixaⱨ bolup, Israillarni ⱪulluⱪⱪa salƣan. U Hudaning Musa pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ kǝlgǝn pǝrmanliriƣa zor ⱪarxiliⱪ kɵrsǝtkǝn wǝ barƣanseri Hudaƣa ⱪarap ɵz kɵnglini tax ⱪilip Uning sɵzini anglimiƣan. Biraⱪ ahir berip Huda Ɵzining xan-xǝripini kɵrsitix üqün, «Misirdin qiⱪix»ta hatirilǝngǝndǝk, «Huda Pirǝwnning kɵnglini ⱪattiⱪ ⱪildi» (9:12) wǝ xuning bilǝn Israilni uning ⱪolidin ⱪutⱪuzux üqün nurƣun mɵjizilǝrni yaratti. «Mening seni tikliximdiki mǝⱪsǝt dǝl xuki, ⱪudritimni üstüngdǝ kɵrsitix ⱨǝmdǝ namimning pütkül jaⱨanƣa jakarlinixi» — «Mis.», 9:16. ■ 9:17 Mis. 9:16. ■ 9:20 Yǝx. 29:16, 45:9; Yǝr. 18:6. □ 9:21 «Humdanqining ohxax bir kallǝk laydin esil orunƣa ixlitidiƣan ⱪaqimu, xundaⱪla adǝttiki orunƣa ixlitidiƣan ⱪaqimu yasax ⱨoⱪuⱪi yoⱪmu?» — «esil orunƣa ixlitidiƣan ⱪaqimu... adǝttiki orunƣa ixlitidiƣan ⱪaqimu...» nemini kɵrsitidu? Mǝsilǝn, bir ⱪaqida ɵy hojayini xarab iqidu, baxⱪa bir ⱪaqiƣa balining tǝrǝtliri elinidu. Ikkisining ɵz ixlitix orni bar, biraⱪ bularning biri «esil» biri «adǝttiki» dǝp ⱨesablinidu. ■ 9:21 2Tim. 2:20. □ 9:22 «ⱨalakǝtkǝ tǝyyarlanƣan «ⱪaqilar»» — yaki «ɵzlirini ⱨalakǝtkǝ tǝyyarliƣan «ⱪaqilar»». □ 9:23-24 «Huda Ɵz ƣǝzipini kɵrsitixni wǝ küq-ⱪudritini tonutuxni niyǝt ⱪilƣan bolsa, ƣǝzipigǝ layiⱪ bolƣan, ⱨalakǝtkǝ tǝyyarlanƣan «ⱪaqilar»ƣa adǝttin taxⱪiri sǝwrqanliⱪ bilǝn kɵksi-ⱪarnini kǝng ⱪilip kǝlgǝn bolsa, uningƣa nemǝ boptu? Wǝ xuning bilǝn ɵzining rǝⱨim-xǝpⱪitining nixani ⱪilƣan wǝ xan-xǝrǝpkǝ muyǝssǝr boluxⱪa aldin’ala tǝyyarliƣan «ⱪaqilar»da, yǝni Ɵzi Yǝⱨudiylar arisidinla ǝmǝs, bǝlki ǝllǝr arisidinmu qaⱪirƣan bizlǝrdǝ xan-xǝripining qǝksizlikini namayan ⱪilix üqün xundaⱪ ⱪilixni haliƣan bolsa, buningƣa nemǝ boptu?» — (22-24-ayǝt) oⱪurmǝnlǝr diⱪⱪǝt ⱪilsa biliduki, Pawlus ɵzining uxbu muⱨim soaliƣa jawab bǝrmǝydu. Soalning omumiy xǝkli: «Huda xundaⱪ ⱪilixni haliƣan bolsa ǝmdi bizning ⱪandaⱪmu uning bilǝn takallixix ⱨoⱪuⱪimiz bar?» degǝndǝk. Əyni ǝⱨwal uning deginidǝk bolsun yaki bolmisun, bu bizning iximiz ǝmǝs, bǝlki Hudaningkidur. Bizgǝ nisbǝtǝn ǝng muⱨimi xuki, gunaⱨimizdin ⱪutuluxni halisaⱪla, Huda Ɵzi Mǝsiⱨning ⱪurbanliⱪi arⱪiliⱪ tǝyyarliƣan towa ⱪilix etiⱪadliⱪ yolini aldimizƣa oquⱪ ⱪildi. □ 9:25 «Əsli hǝlⱪim ⱨesablanmiƣan hǝlⱪni hǝlⱪim, ǝsli sɵymigǝnlǝrni sɵygǝnlirim dǝymǝn» — «Ⱨox.» 2:23. ■ 9:25 Ⱨox. 2:25 □ 9:26 «Burun ularƣa: «Silǝr Mening hǝlⱪim ǝmǝssilǝr» deyilgǝn jayda, kǝlgüsidǝ dǝl xu jayda ularƣa «Tirik Hudaning oƣulliri!» degǝn nam berilidu» — «Ⱨox.» 1:10. ■ 9:26 Ⱨox. 2:1; 1Pet. 2:10. ■ 9:27 Yǝx. 10:22. □ 9:28 «Israillarning sani dengiz saⱨilidiki ⱪumdǝk kɵp bolsimu, lekin pǝⱪǝt birla «ⱪaldi» ⱪutⱪuzulidu; qünki, Pǝrwǝrdigar Ɵz ixini tügitiwetip, ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bilǝn tezdin uni ijra ⱪilidu; qünki U yǝr yüzidǝ ⱨɵkümini tǝltɵküs wǝ tez ijra ⱪilidu» — (27-28-ayǝt) «Yǝx.» 10:22-23. Bǝzi kona kɵqürmǝ yazmilarda Yǝxayaning bexariti sǝl ⱪisⱪiraⱪ: «Pǝrwǝrdigar bu yǝr yüzi üstidin qiⱪarƣan ⱨɵkümini tǝltɵküs wǝ tez ijra ⱪilidu» dǝp nǝⱪil kǝltürülidu. ■ 9:28 Yǝx. 10:22, 23. □ 9:29 «Əgǝr samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar bizgǝ bir nǝsil ⱪaldurmiƣan bolsa, Sodom xǝⱨiridǝk, Gomorra xǝⱨiridǝk yoⱪalƣan bolattuⱪ» — «Yǝx.» 1:9. Oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Huda Sodom wǝ Gomorra xǝⱨǝrlirini rǝzilliki tüpǝylidin üstigǝ ot wǝ güngürt yaƣdurup yoⱪatⱪan («Yar.» 19-bab). ■ 9:29 Yar. 19:24; Yǝx. 1:9; 13:19; Yǝr. 50:40; Əz. 16:46. □ 9:30 «ǝlliklǝr» — yǝni «Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr». ■ 9:31 Rim. 10:2; 11:7. □ 9:32 «ularning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪⱪa intilixi etiⱪad bilǝn ǝmǝs, bǝlki «sawabliⱪ ixlar» bilǝn idi» — «sawabliⱪ ixlar»: — oⱪurmǝnlǝrgǝ muxu mǝktuptin ⱨazir ayan boliduki, Huda aldida bizgǝ ⱨeq ix «sawab» ⱨesablanmaydu; ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ pǝⱪǝt u ǝwǝtkǝn Mǝsiⱨkǝ baƣliƣan etiⱪattin kelidu. Xunga «sawabliⱪ ixlar» («Huda bu ixlar arⱪiliⱪ manga sawab ⱪoxup beridu» degǝn mǝnidǝ qüxǝngǝn bolsaⱪ) Huda aldida ⱪǝt’iy mǝwjut ǝmǝstur. □ 9:33 «Adǝmni yiⱪitidiƣan ⱪoram taxni Zionƣa ⱪoydum» — «Zion» degǝn, Yerusalemning yaki Israilning bir xeiriy nami. «Hǝlⱪni putlixidiƣan putlikaxang taxni, adǝmni yiⱪitidiƣan ⱪoram taxni Zionƣa ⱪoydum, uningƣa etiⱪad ⱪilƣuqi ⱨǝrgiz yǝrgǝ ⱪaritilip ⱪalmas» — toluⱪ bexarǝt «Yǝx.» 8:14, 28:16dǝ tepilidu. Oⱪurmǝn bu ayǝtlǝrni ɵzi oⱪusa uningdin bu taxning Əysa Mǝsiⱨning ikǝnlikini kɵrǝlǝydu. Uni ⱪobul ⱪilmiƣanlar ⱨǝⱪⱪaniyliⱪⱪa erixmǝy yiⱪilidu; uni ⱪobul ⱪilƣanlar ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilinip tik turidu. ■ 9:33 Zǝb. 2:12; 118:22; Pǝnd. 16:20; Yǝx. 8:14; 28:16; Yǝr. 17:7; Mat. 21:42; 1Pet. 2:6.
☰