14
Djon ŋunhi ŋayi ḻiya-ḻupmaranhamirrnydja yolŋu dhiŋgaŋalnha
The death of John the Baptist
Mathuyu 14.1-12
(Mäk 6.14-29; Luk 9.7-9)
Ga balanyamirriynydja waluy ŋayiny ŋunhi buŋgawaynydja Yaritthuny* ŋäkula dhäwuny Djesuwalaŋuwuynydja, bala ŋayi lakaraŋala ŋunhi nhanukiyingalaŋuwala ŋurruḏawalaŋuwala gapmangal mala bitjarra, “Dhuwaliyiny Djonnha* ŋunhiyin Ḻiya-ḻupmaranhamirra yolŋu. Ga buluyi ŋayi barpuru dhuwal walŋathirr rakunyŋurnydja, bala ŋayi ga dhuwaliyi ganydjarrnydja ŋayathaman balanyarawyiny djämaw malaŋuw ganydjarr-ḏumurruwnydja romgu.”
3-4 Bili ŋayiny ŋunhi Yaritthuny ŋäthil yan muka ŋanyanhany Djonnhany ḏapmaram, garrwi'-garrwiyurrnydja rakiyny'tja bala yan galkanna dharruŋgulila, ga bitjandhiny ŋayi ŋunhi Yaritthu djäma bili ŋayi Djondhu ŋanya waŋa ŋurru-dhunupa bitjan, “Yaka nhuŋu dhuwal dhunupa nhe dhu dhuwaliyi miyalknha yäkuny Yirutikany* märram bili ŋayi dhuwaliyi yukuyuku'mirriŋuw nhokalaŋaw miyalk Bilipku.”*
Bala ŋayiny gan ŋunhi Yarittja bunharawnha yan nhanŋu Djonguny djälthin murrkay'kunharawnha yan, yurr yaka yan ŋayi ŋanya ŋunhi yänayiny bunha bili ŋayi gan ŋunhi barrarin yolŋuw walalaŋ, bili walalnydja gan ŋunhi yolŋuynydja walal guyaŋan yanbi ŋayi ŋunhi Djondja djawarrkmirra yolŋu.
Ga ŋunhi nhanŋu Yaritkuny waluny bunan, ŋunhi walal dhu ŋathan nhanŋu ḻuka dhawal-guyaŋanhawuynha nhanukalaŋuwuy, bala gan ŋunhi yothuny nhanŋu ŋurikiyi miyalkkuny yäkuw Yuritikawnydja burr'yurra ŋunhiliyin yolŋuwnha walalaŋ djuwun'. Ga ŋayipiny ŋunhi Yarittja mirithinan yan galŋa-djulŋithinany ŋuriŋiyiny buŋgulyuny nhanukal, bala ŋayi yan ŋanya dhawu'-nhirrpara ŋunhiyiny yothunhany ŋayi dhu gurrupanna yan ŋanya ŋula nhäny ŋunhi ŋayi dhu ŋanya ŋuriŋiyi miyalkthu yothuy ŋäŋ'thun. Ga ŋayiny ŋuriŋiyiny ŋäṉḏi'mirriŋuynydja waŋa ŋanya ŋunhiyiny yothunhany miyalknhany ŋayi dhu waŋany bitjanna, “Djälnydja ŋarra dhuwal Djongalaŋaw* ŋunhi Ḻiya-ḻupmaranhamirriw muḻkurrwu! Yurr bilkpilkthu banikin'thu nhe dhu gämany ŋanya ŋarrakal.”
Bala ŋayi ŋunhi buŋgawany Yarittja galŋa-miḏikirra ḻiya-ŋarrtjunmirra manapan ŋunhiŋuwuynha ŋunhi ŋayi ŋanya ŋunhiyi yothuny dhawu'-nhirrpan milma nhakun yolŋu'-yulŋuwala. Yurr yakan ŋayi gan ŋunhi djälthin ŋayi dhu bakmaramany ŋunhiyi dhawuny'. 10 Bala yan ŋayi dhäruk-gurrupanminan djämamirriwala mala nhanukalaŋuwal, walal dhu marrtji bala dharruŋgulil ga muḻkurrnha gulkthun Djonnhany. 11 Ga muḻkurrnydja walal ŋunhi Djonnhany rulwaŋdhurrnydja bilkpilklila banikin'lilnydja, bala walal gäman ŋurikalyin miyalkkala yothuwala, ga ŋayiny ŋunhi yothuynydja gurrupan ŋäṉḏi'mirriŋuwala.
12 Ga walalnydja ŋunhi Djongalnydja ḻundu'mirriŋuy mala märramany Djonnha rumbalnydja bala walal dholkuman. Ga yorrnha walal ŋunhi dhäwu gäma Djesuwnydja bala lakaraman nhanukal.
Djesuy maranhu-gurrupar 5,000-nha yolŋuny walalany
Jesus feeds five thousand people
Mathuyu 14.13-21
(Mäk 6.30-44; Luk 9.10-17; Djon 6.1-14)
13 Ŋunhi ŋayi Djesuy dhäwuny ŋäkul Djongalaŋuwuynydja, bala ŋayi marrtjinan buḏapthurra ŋurikiyiny Galaliwuywuny* guḻun'ku, märr ŋathil ŋayi dhu ga gäna nhina yolŋumiriw. Yurr walalnydja ŋunhi yolŋuny walal marŋgithin nhanŋu bala yan ganarrthala walalaŋguwuynydja wäŋa, bala yan dhurputjnha marrtjin djalkiriynha ḻarruŋala nhanŋu. 14 Ga ŋunhi ŋayi gan Djesu wapthurrnydja marthaŋayŋurnydja, bala yan ŋayi nhäŋala yolŋunhany walalany dharrwanhan dhika mirithirra. Bala yan ŋayi walalaŋ ŋayaŋu-warwumirriyinan, bala ŋayi gan yan ḏukmaraŋala bukmaknhan yan ŋunhi rerrimirrinhany mala.
15 Ga ŋuruŋun ḻäy-bilyunaraynha bala walalnydja ŋunhi malthunamirrnydja mala nhanŋu Djesuw marrtjinany bala waŋanany bitjarrnha, “Wäy ŋayilpi'yinan dhuwal wäŋany, galki ŋayi dhu dhuwal munhany-yupthunna. Dhuwandja yolŋunhany mala djuy'yurra walal marrtjin wäŋalila, märr walal dhu ŋunha ŋathan marrtji walalaŋguwuy märra'-marram.” 16 Ga ŋayiny Djesuny buku-bakmaraŋal walalaŋ bitjarr, “Yaka walalany djuy'yurr. Nhämirr balaŋ dhu nhumany walalany gurrupan ŋula nhä ḻukanharaw?”
17 Ga walalnydja waŋan bitjarr, “Bäyŋun dhuwal goŋ-waŋgany yan dämbany ga märrma' yan ŋarirriny.”
18 Ga ŋayiny Djesuynydja waŋan ŋunhi ḻundu'mirriŋunhany mala nhanŋuwuy ŋayi bitjarr, “Go räli walal gäŋu dhuwaliyi ŋathany,” 19 bala ŋayi yolŋunhany walalany dhunupan yan waŋanan nhinanhamaraŋala mulmulila. Bala ŋayi Djesuynydja märraŋala ŋunhi goŋ-waŋganydja dämbany mala ga ŋarirriny maṉḏany, bala yan ŋayi dhupuŋala djiwarr'lila, bala buku-wurrpara ŋurikiyi ŋathawnydja. Bala ŋayi bakmaraŋala ŋunhiyi ŋathany, bala ŋayi gurrupara malthunamirriwala mala nhanukalaŋuwal, ga walalnydja gurrupar marrtjin ŋunha yolŋunhan walalany. 20 Ga bäy walal marrtjin ḻukan ga maranhuyin yan bukmak, bala ŋunhi Djesuwal ḻundu'mirriŋuynydja mala marrtjin wapmaraŋala bäythinyawuynydja bathilila, ga dhaŋaŋguŋalnydja walal ŋunhi 12 bathiny bäythinyawuyyuny ŋathay.
21 Ga dhaŋaŋ ŋunhi mirithirr ḏirramuwurrnydja ŋula nhämunha mala 5,000, ga yaka walal bothurru' miyalkkurruwurrunhany ga djamarrkuḻi'nhany.
Djesu gan marrtjin garrwarkurr gapukurr
Jesus walks on the water
Mathuyu 14.22-33
(Mäk 6.45-52; Djon 6.15-21)
22 Ga dhurrwaraŋur beŋuryiny, bala yan ŋayi dhunupan Djesuynydja waŋanan ŋunhi malthunamirrinhany mala nhanŋuwuy djuy'yurra ŋäthila marthaŋayyun. Yurr ŋayipiny ŋunhi ŋunhiliyin banydjin ŋurr'yurr, ga baḏak ŋathil ŋayi gan yolŋuny walalany djuy'yurr wäŋalil roŋanmaraŋal.
23 Bala ŋayi ḏuwaṯthurra bukulila ga ŋunhiliyin ŋayi gan gänan nhinanany bukumirriyaŋala, ga yan bili-i-i ga munha yupthurr. 24 Ga ŋayiny ŋunhi balanyamirriyyiny marthaŋaynydja ŋunhala barrkun dhulmuŋura, bala ŋunhi wäŋiny walalaŋ bunanan yindin dhikan mirithirra bumara marrtjin ŋunhi marthaŋaynhany, bala gan ŋunhi marthaŋaynhany ḏowuynydja gäŋala bala-rälin. 25 Ga baḏak yan ŋayiny gan ŋunhi munhany gorruŋal yurr goḏarr'mirra, bala ŋayiny gan ŋunhi Djesuny marrtjinan ŋapakurra gapukurr balayin guwatjmara walalany marthaŋaylila. 26 Ga ŋunhi walal ŋanya nhäŋalnydja bala yan walal barrarinan ŋapa-ŋayathaŋala yatjunminan, bili walalanydja ŋunhi guyaŋan yanbi gan mokuyyun walalany guwatjmar.
27 Yurr ŋayiny Djesuny waŋanan walalaŋgal bitjarra, “Way ŋoy-ḏälthi walal. Yaka barrari! Dhuwandja ŋarra muka,” bitjarr.
28 Bala ŋayi Betany* waŋan bitjarra, “Garray ŋuli dhuwaliyi yuwalktja nheny, dhäruk-gurrupanmirra ŋarraku, märr ŋarrany dhu marrtjin dhipaliyin nhokalnha.”
29 Bala ŋayi Djesuny wäthurra nhanŋu, “Go marrtjin,” bitjarra. Bala ŋayi Betany wapthurra marthaŋayŋurnydja bala gan djartjaryurra gapukurra gumurr'yurra Djesuwnha. 30 Ga ŋunhi ŋayi gan Beta marrtjinany, bala ŋayi nhäŋala ḏowunhan ga watanhan ŋayi marrtjin yindithin, bala yan ŋayi ŋoy-gärrinan ga dhunupan ŋayi ŋunhi guḻwuḻyurra yulŋuny gapulila. Bala ŋayi wäthurra, “Wäy Garray, walŋakuŋ ŋarrany,” bitjarr.
31 Ga dhunupan ŋayiny Djesuny goŋ-djarryurra nhanŋu bala yan ŋayathaŋala ŋanya. Bala ŋayi waŋanan nhanŋu bitjarra gam', “Nhä dhuwal nhuŋu märr-yuwalkthinyawuynydja nyumukuṉiny yan? Nhaku nhe ŋuli ga dhuwal märr-yuḻkthundja?” 32 Ga ŋunhi maṉḏa Beta ga Djesu wapthurrnydja marthaŋaylilnydja bala ŋunhi watany gulyurra, ga wäŋany wapurarryinan. 33 Bala ŋunhi ḻundu'mirriŋuny mala nhanŋu Djesuw buku-ŋal'yurra gan nhanŋu, bitjarra, “Yuwalk muka nhe dhuwal God-Waŋarrwuny Gäthu'mirriŋu.”
Djesuy walŋakuŋal rerrimirriny yolŋu'-yulŋuny mala ŋunhal Ginitjarath
Jesus heals sick people in Gennesaret
Mathuyu 14.34-36
(Mäk 6.53-56)
34 Manymak walalnydja ŋunhi Djesuny ga ḻundu'mirriŋuny mala nhanŋu buḏapthurra ŋurikiyiny guḻun'kuny, ga dhawaṯthurrnydja walal ŋunhilin wäŋaŋur yäkuŋur Ginitjarathnha.* 35 Ga dhunupan walalnydja ŋunhi yolŋuynydja walal nhäŋal ŋanya Djesunhany ŋunhi ŋayi ŋunhiliyiny bunan wäŋaŋur, bala walal dhunupan marŋgithinan yol ŋayi ŋunhi yolŋu, bala gan yolŋuny walal dhäwu gänhaminan ŋunhiliyiny ŋarakaŋur wäŋaŋur. Bala walal marrtjin yolŋuynydja walal gäŋa'-gaŋala rerrimirrinhan yolŋuny walalany balayin nhanukala Djesuwala. 36 Bala walal gan waŋanan ŋanya mirithinan dhika buku-ḏuwaṯthurra nhanŋu walal balaŋ ŋunhi rerrimirriynydja mala yan girrin' yan nhanukalaŋumirr ŋayathanha yurr djinmir'nha. Ga ŋunhi walal gan bitjarryiny djäma girriny' yan nhanŋu ŋayathaŋal, walalnydja gan yan ŋunhi dhunupan ḏukthurra rerriŋurnydja.
* 14:1 Herod * 14:2 John * 14:3-4 Herodias * 14:3-4 Philip * 14:8 John * 14:13 Galilee * 14:28 Peter * 14:34 Gennesaret